Nutrient, Fertilizer, Training, Pruning, Weeding Management in Citrus

1. खाध्यतत्व, मलखाद, कााँटछााँट,
गोडमेल व्यवस्थापन

2. परिचय
सुन्तला खेती चचनबाट सुरु भएको
सुन्तला उत्पादनमा ब्राचिल अचि त्यस पचछ चचन ि भाित
चभटाचमन चस सबै भन्दा बढी पाइने
६०० भन्दा बढी िात िहेको

3. h'gf/nfO{ cFu|]hLdf Sweet Orange
elgG5 eg] o;sf] jfg:klts gfd Citrus
sinensis xf] .
 g]kfnsf] df}lns kmnsf] ?kdf kl/lrt
h'gf/ kmnsf] pbud :ynsf] >]o l;Gw'nL
lhNnfn] kfPsf] 5 .
h'gf/ pkf]i0f k|b]lzo xfjfkfgL ePsf]
dWo]kxf8L efusf] ;d'Gb|L ;txaf6 *))
ld= b]vL !$)) ld= ;Ddsf] prfO{df
परिचय

4. माटोमा क
े छ ??

5. df6f]sf pa{/fkgsf tTjx?
vlgh tTj
;'Id lhaf0f'sf]
pkl:ylt
k|+fufl/
s kbf{y
Dff6f]
sf]
paf{/f
kg
xfjf tyf
kfgL

6. चबरुवालाई आवश्यक खाध्यतत्व

7. खाध्यतत्व व्यवस्थापन आवश्यकता हो?

8. पप एच

9. df6f]sf] lk=Pr / vfBtTa pknAwtf
vfBtTjsf] gfd pko'Qm lk=Pr
gfO{6«f]hg,kf]6fl;od, ;Nkm/ %=% b]lv &=%
km:kmf]/; ^=% b]lv &=%
SoflN;od, DofUg]l;od ^=% eGbf a9L
Tffdf, kmnfd, h:tf DofGuflgh %=% b]lv &
af]/f]g % b]lv &
df]lnAn]8gd %=% b]lv &
•df6f]sf] clDnokg / Iffl/okgsf] dfqf g} lk=Pr xf]
•! b]lv !$ ;Ddsf] :s]ndf gflkG5 -! cToflws clDno, & t6:y,
!$ cToflws Iffl/o_
•lk= Pr= dfg % b]lv ^=% .

10. खाद्यतत्वको मात्रा चवश्लेषण

11. df6f]sf] lk=Pr / vfBtTa
pknAwtf
• Dff6f]df pko'Qm lk=Pr= sfod ug{ l;kmfl/;
dfqfdf s[lif r'gsf] k|of]u ug]{
• uf]7]dnsf] k|of]ujf6 df6f]sf] ca:yfdf ;'wf/
NofO{ lk=Pr= 36a9 x'g lbb}g

13. परिचय : प्ाांगारिक मल क
े हो ??
• प्ाणीबाट आएको फोहोिमैला (गोबि, गहुत ) बाट
बनाइएको गोठे मल वा बनस्पपतहरु :
• स्याउला, सोत्ति, झािपात आपि क
ु हाएि तयाि
पारिएको कम्पोस्टमल वा बोटपबरुवाहरुको हरियो
अवस्थालाई मलको रुपमा प्योग हरियो मल होस् वा
भपमिकम्पोस्ट

14. प्ाांगारिक मलका प्कािहरु ?
१. गोठे मल
२. कम्पोस्ट मल
३. हरियो मल
४. पपना ( तोिी , बिाम , पतल आपि )
५. गड्यौला को मल (भपमिकम्पोस्ट मल )
६. क
ु खुिाको सुली
७. बाख्राको जुत्तो
८. सहिको फोहोि
९. गोबि ग्यासको लेिो
!)= xf8, l;ª, v'/, df5f, df;'sf] dn

15. k|f+ufl/s -kbfy{_ dnsf] dxTj
!_ df6f]df k|f+ufl/s kbfy{ ylkG5 .
@_ la?jfnfO{ cfjZos vfBtTjx? lbG5 .
#_ ;'Id h}ljs s[ofsnfk a9fp+5 .
$_ df6f]sf] ;+/rgf ;'wf/ ub{5 .
%_ vfBtTjx? df6f]af6 r'lxg af6
arfp+5 .
^_ clDno tyf Iff/Lo df6f] ;'wfg{
d2t ub{5 .
&_ kfgL zf]:g] Ifdtf a9fp+5 .
*_ jftfa/0f ;+/If0f / k|f+ufl/s dnaf6

16. 12/18/2023

17. Aojl:yt gul/Psf]
esf/f]

18. ;'wf/ ul/Psf]
esf/f]

19. ux'‘tnfO{ d'qgnLsf] k|of]u u/L vfN8f]df
hDdf ug'{k5{ .

20. dnvfbnfO{ klg 5fkf] lbP/ 3fd / kfgL af6 arfpg'
k5{ .

21. uf]7]dn Aoa:yfkgsf] kmfO{bf

22. 12/18/2023 नेत्र प्साि भट्ट, माटो पवज्ञ, क
ृ . त. प. पव. म.

23. 12/18/2023 नेत्र प्साि भट्ट, माटो पवज्ञ, क
ृ . त. प. पव. म.

27. ;:tf] / ;/n vfBtTj Aoj:yfkgsf]
nflu
• uf]7sf] ;'wf/
• O=Pd= sf] k|of]u
• h}ljs dnsf] k|of]u
• h}ljs ljiffbLsf] k|of]u
• ux't-lkzfj_ sf] k|of]u

28. AffnLsf]
gfd GffO6f]h
g k|ltzt
km:kmf]/
; k|ltzt
Kf]f6f;
k|ltzt
9}rf #=% )=^ !=@
l;l/; @=( )=& @=^
c;'/f] $=# )=( $=%
ltt]kftL @=$ )=$ $=!
;gO #=@ )=* !=*
Tff/fd08n %=) )=( $=@
lv/f]{ @=* )=& @=(
agdf/f @=$ )=& $=)
s]xL xl/of]dndf pknAw vfBtTa

29. vfBtTj Aoa:yfkgsf nflu ;|f]tx?
• df6f]df ;'IdhLaf0f'sf] ;lqmotf a9fpg] -
O=Pd=, gfO{6«f]hg l:y/Ls/0f,
dfO{sf]/fO{hf cflb_
• afnLrqm k|0ffnL
• cGt/afnL k|0ffnL
• sf];]afnLsf] v]tL cflb

30. क
े पह कोशेबाली ि नाइटरोजन स्थारिकिण
afnLsf] gfd gfO6«f]hg l:yl/s/0f
s]=hL=. x]=
uxt $%–%@
s]/fp %@–&&
e6df; ^)–!^*
rgf !)#
af]8L &#–#%$
l;dL $)–&)
d;'/f] **–!!$
c/x/ !^*–@*)

31. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
a]gf{ ;fg'{ ! dlxgf cufj} hdLgsf] /]vfÍg, dnvfb
/fvL tof/ ug'{ kb{5 .
j}zfv dlxgf vf8n

32. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
sDkf]i6, uf]a/ tyf /f;folgs dnvfbsf]
;fy;fy} ;'Id tTjx? - h:t} af]/f]g, lh+s, sk/,
kmnfd, DofUgLh cfbL _ lgoldt ?kdf
lbg'kb{5 .
au}+rfdf dnvfbsf] k|of]u lx+pb
dlxgfdf ug'{ kb{5
k|of]u ul/g] uf]a/ jf sDkf]i6 dn
/fd|f];+u kfs]sf] x'g' kb{5 .

33. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
cfjZos dn af]6sf] xfuf km}n]sf] efu ;Dd Ps
gf;n] jl/kl/ 5g{' kb{5,
To;kl5 %—& ;]=dL= ulx/f] vg]/ /fd|f] ;+u
df6f]df ld;fpg' kb{5 jf s'n];f] agfO{ /fVg' kb{5 .
af]6sf] km]b}df jf w]/} glhs dn xfNg' x'b}g .
lr:ofg sdL ePdf l;rfO{ lbg' jf jl/kl/ 5fkf] xfn]/
df6f]sf] lr:ofg hf]ufpg ;lsG5 .

34. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
! b]lv # jif{sf] lj?jfnfO{ uf]j/ dn @)
b]lv @% s]hL=
o'/Lof, l8PkL / kf]6f; dn s|dz !)) u|fd,
%) u|fd, !)) u|fd lbg' h?/L x'G5 .

35. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
;fwf/0ftof Pp6f jo:s af]6nfO{ %)) u|fd
gfO{6«f]hg @%) u|fd kmf]:km/; %)) u|fd
kf]6f; cfjZostf kb{5 .
kmnlbg] af]6sf] nfuL uf]j/ dn $) b]lv %)
s]hL k|lt af]6 k|lt jif{ lbg' /fd|f] x'G5 .
gfO{6«f]hg o'Qm /;folgs dn @, # k6s u/]/
lbbf /fd|f] x'G5 . -Ps k6s lxpFbdf, Psk6s jiff{
;'? x'g' eGbf cufl8 / Ps k6s jiff{sf] cGTodf_

36. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
l;=
g=
Jff]6 sf]
pd]/
gfO{6«f
]hg u|fd
km:km
f]/;
u|fd
kf]6f;
u|fd
s}lkmot
! ! jif{ %) @% %) of] dfqf
df6f]sf]
pj{/f
zlQmsf]
cfwf/df tn
dfyL ug{
;lsG5 .
@ @ jif{ !)) %) !))
# # jif{ !%) &% !%)
$ $ jif{ @)) !)) @))
% % jif{ @%) !@% @%)
^ ^ jif{ #)) !%) #))
& & jif{ #%) !&% #%)
* * jif{ $)) @)) $))
( ( jif{ $%) @%) $%)
!) !) jif{] %)) #)) %))

37. कााँटछाट
१. फलको गुणस्ति ि उत्पादन बढाउन
 बोटमा पने प्रकाश बढाएि
 माटो िन्य ढुसी को संक्रमण िटाएि
२. खचच िटाउन
३. बोट स्वस्थ बनाउन
४. िोग चकिाको प्रकोप कम गनच

38. कााँटछाट
१. कााँटछााँट गने औिािहरु
 चसक
े चि
 प्रुचनंग स

39. कााँटछाट
१. गमी सुरुवात अगाबै
२. फाल्गुण/चैत्र
३. धेिै चछटो कााँट छााँट गदाच नयााँ पालुवा आउनाले उक्त
पालुवा चचसोले मनच सक्ने सम्भावना हुन्छ।

46. कााँटछाट
कााँट छााँट गदाच हााँगाको फ
े द बचाउनु पने
५ से.चम. भन्दा साना हााँगा काट्न पने

47. काट छाट/ सकि हटाउने
ग्राफ्टांग गिेको एक हप्ताको
फिकमा ि २-३ मपहना पपि करिब ३
हप्ताको फिकमा
गोडमेल
झािपात फल लाग्ने बेला अपि
गोडमेल गने
कााँटछाट

48. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
व्यावसापयक जुनाि बगैंचामा सम्भब भए सम्म ५०% नाइटर ोिनको
मात्रा िैचवक ि बााँकी मात्रा िासायचनक श्रोतबाट प्योग गनि
उपयुक्त हुन्ि।
मलखाि प्योग गने तरिका
क) माटोमा पिने पवपि
ख) पातमा िने पवपि
ग) फपटिगेसन पवपि

49. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
माटोमा प्रयोग
१५-२० से पम चौडा ि १५ से पम गपहिो औठी आकािको खाडल
बोटको उमेि अनुसाि बाचसनको आकाि बढाउदै लैजानु पििि
िाम्रो सांग फल पिइिहेको बोटहरुमा बेचसनको आकाि छत्र क्षेत्रको
दोब्बि बनाएि मलखाि प्योग गनुि पििि
एक वर्ि पबिाएि ५-१० ग्राम क
ृ चष चुन प्पत बोट प्योग गिाि जिाले
माटोबाट खाध्यतत्व पलने मात्र बढोत्तिी हुन्िा

50. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
पातमा प्रयोग
खाध्यतत्व पानीमा िुलनशील तटस्थ गुण भएको हुन पििि
नयााँ पात ि पालुवाहरु भएको अवस्थामा जेष्ठ-असाि मपहनामा ििाि
िाम्रो हुन्ि
बजािमा मल्टीप्लेक्स, अग्रोपलव एनपपक
े आपि
पजांक सल्फ
े ट- १००, कपि सल्फ
े ट-६०, म्याग्नेपसयम सल्फ
े ट-४०, फ
े िस
सल्फ
े -४०, म्याग्नेपसयम सल्फ
े ट-४०, चुना-१८०, पानी-२० पल.

51. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
फिचटगेसन चवचध
थोपा पसांचाई जडान गिेको बगैंचामा पानी साथ
समय ि ज्यामी िुबैको बचत

52. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
नाइटर ोजन

53. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
फोस्फोिोस

54. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
पोटापसयम

55. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
बोिन

56. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
म्यनेपसयम

57. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
फलाम

58. खाध्यतत्व व्यवस्थापन
पजांक

59. खाध्यतत्व व्यवस्थापन

62. Brix %
(चब्रक्स)
पाक्दै िाने क्रममा ९ देखख
१४ सम्म हुन्छ
उपयुक्त ९-१० %
Citric Acid 1.5 to 0.8 -0.9

65. Efflj ;GttLnfO kfNg df6f]
Aoa:yfkg u/f}