O concello de Vigo está situado na banda sur da ría de Vigo. Na costa distinguimos dúas zonas: a das illas Cies, toda ela rochosa e exposta cara ao mar aberto, e con algunhas praias na parte que da á ría; e a costa continental na que, a pesar de ter case a metade da súa lonxitude ocupada por instalacións portuarias e industriais, se alternan as zonas rochosas e areosas polo que conta con numerosas praias, entre as que destaca, tanto polo seu tamaño como polas súas infraestruturas, a de Samil.
Vigo conta coa agrupación urbana máis grande de Galiza con preto de 300.000 habitantes. As principais actividade son os servizos, a industria e a pesca. Acolle un importante patrimonio cultural e conta con varios museos.
2. 24-Praia da Foz
25-Praias da Calzoa ou
As Barcas, Fuchiños
e A Fontaíña
26-Praia Baluarte ou
Breadouro. Punta Elena.
27-Praia do Vao.
Praia e rochas do Serral.
28-Illa e praia de Toralla
29-Praia de Canido ou
Canto de Area.
Punta dos Pinos.
Porto de Canido.
30-Praia de Xunqueiro,
Barxa de Oia, Cagadeira
e Soutelo
31-Punta Marosa
ou do Tendal
32-Praia e punta
da Sobreira
33-Praia da Buraca. Punta
Serral ou Suadecostas
34-Cabo Estai. A Laxe.
35-Praia da Furna.
Punta do Apio.
36-Praia do Canto da Area
37-Pedra do Navío.
Praia da Noiva. Praia
dos Muíños de Fortiñón.
38-Praia do Portiño
39-Punta de Priegue
40-Rego de Saiáns.
Praia dos Muíños.
11-Porto deportivo.
12-Terminal de Pasaxe
13-Porto do Berbés
14-Porto de Bouzas
15-Praias do Adro e da
Fontoura. O Portiño.
16-Praias do Carril e Santa
Baia. Punta das Cruces.
17-Praia do Cocho. Punta
do Muíño. Museo do Mar.
Praia da Mourisca.
18-Praias de Fontes e
Pincho do Gato
19-Praias Espedrigada e
Cocho das Dornas.
20-Cabo do Mar ou
punta de Samil
21-Praia Azul.
As Queimadas
22- Praia de Samil
23-Desembocadura do
río Lagares
1-Rego Pisadoiro.
Punta de Arealonga.
2-Porto e praia da
Cacharela.
Praia de Mende.
3-Porto de Teis.
Praia de Ríos.
4-Praia da ETEA
5-Praia e punta
de Areíño
6-Praia e punta da
Guía. Faro.
7-Illote Cabrón
8-Punta do Corno.
Praia da Lagoa.
9-Praia da Fábrica.
Praia de Manquiña.
10-Porto de Guixar.
O Areal.
3. O concello de Vigo está situado na banda sur da ría de Vigo. Na costa temos que distinguir
dúas zonas: a das illas Cies, toda ela rochosa e exposta cara ao mar aberto, e con algunhas
praias na parte que da á ría; e a costa continental na que, a pesar de ter case a metade da
súa lonxitude ocupada por instalacións portuarias e industriais, se alternan as zonas
rochosas e areosas polo que conta con numerosas praias, entre as que destaca, tanto polo
seu tamaño como polas súas infraestruturas, a de Samil.
Vigo conta coa agrupación urbana máis grande de Galiza con preto de 300.000 habitantes.
As principais actividade son os servizos, a industria e a pesca. Acolle un importante
patrimonio cultural e conta con varios museos.
Vigo desde o monte Alba
5. PROTECCIÓNS
ILLAS CÍES:
-Forman parte do Parque Nacional Illas Atlánticas (3.091 ha, 433 ha terrestres e 2.658 ha
mariñas).
-Parque Natural e LIC/ZEC “Illas Cíes”.
-Zona de Especial Protección para as Aves (ZEPA)
-Están incluídas nos inventarios de Áreas Importantes para a Herpetofauna Española
(Dirección Xeral de Conservación da Natureza, 2004) e de Áreas Importantes para as Aves
en España (SEO/BirdLife, 1998).
-OSPAR (Convenio para a protección do medio ambiente mariño do Atlántico do nordés
“Illas Atlánticas de Galiza”.
6. Vista da Ría de Vigo desde o Coto Águia
RÍA DE VIGO
Ábrese entre o Cabo Home, ao norte e Cabo Silleiro, ao sur. É a ría máis longa
de Galiza, con 33 km, unha superficie de 176 km e unha profundidade máxima
de 44 km. O estreito de Rande separa a parte interior chamada Seo de San
Simón, unha zona abrigada con augas pouco profundas, da exterior, máis
aberta e de augas máis fondas.
26. 11-VIGO
Vigo é a cidade máis grande de Galiza, é o máis importante porto pesqueiro e conserveiro
do Estado e un dos primeiros de Europa. É o primeiro centro industrial de Galiza, no que
destacan a construción naval, a produción de automóbiles e a industria conserveira.
54. Praia de Samil, un areal de 1.700 m de lonxitude. A súa proximidade ao centro de Vigo
convértea na máis concurrida e mellor dotada de servizos. No inverno é un bo lugar
de paseo.
55. 23-Desembocadura do río Lagares.
O Río Lagares nace nos montes no
Coto Ferreira e desemboca na Ría de
Vigo, entre as praias de Samil e A Foz.
Na parte baixa do curso existe un
sendeiro que se pode percorrer a pé
ou en bicicleta.
85. ILLA DE SAN MARTIÑO
32-Punta Pau da Bandeira
33-Punta Galeira
34-Seo e furna dos Gavotos
35-Punta dos Pé de Cabra
36-Punta Cabaliño
37-Seo do Limpiño e
punta da Pinela
38-Seo dos Lumbrigantes
39-Cabo dos Bicos e faro
40-Os Fornos.
Peirao dos Fornos.
41-Punta Xesteira
42-Punta e furna da Xestosa
43-Laxes de San Martiño.
Peirao do Almacén.
44-Area de San Martiño
45-O BOEIRO ou Agoeiro
ILLAS DE MONTEAGUDO E O FARO
1-Peirao do Almacén.
Area de Camariñas. Area Pequena.
2- Punta Muxieiro.
Area e Areiña de Muxieiro.
3-Area e Laxes dos Freixeiros.
4-Area das Figueiras
5-Furna das Lontras
6-Costa do Bufardo
7-Punta do Ferreiro.
Praia das Margaridas.
8-Costa da Cantareira
9-Furna de Monteagudo.
Punta do Peito e faro.
10-Cabezo do Vapor. Furna de Marín.
11-Punta Escudelo
12-Punta do Cabalo do Norte
13-Seo do Balcón
14-Seo e punta da Percha
15-Seo da Valgada. Punta Chancenlos.
16-Seo de Chancenlos
17-Punta do Príncipe de Avante.
Miradoiro do Alto do Príncipe.
18-Seo do Lago. Boca do Lago.
19-Illote Pinela de Carabelos
20-Punta Fornaca das Bogas.
Seo das Herbas.
21-Seo do Sino
22-Furna do Inferno
23-Punta do Ruzo
24-Punta do Príncipe
25-Faro de Cíes
26-Punta Canaval e faro da Porta.
27-Punta de Carnacido
28-Peirao do Príncipe
29-Area da Nosa Señora.
Illa dos Viños. Praia dos Bolos.
30-Punta das Vellas
31-Area das Rodas. Lago.
ILLAS CÍES
45
86. ILLAS CÍES
Arquipélago situado na boca da ría de Vigo formado polas illas do Medio ou do Faro,
Monteagudo, San Martiño e varios illotes: Agoreira ou Boeiro, Penela dos Viños,
Carabelos, Ruzo ...
As costas occidentais das tres illas son cantís abruptos batidos polos temporais do
Atlántico e as orientais ladeiras suaves con areais e sistemas de dunas. A altitude máxima
atópase na illa Norte ou Monteagudo (Alto Cíes, con 186 m).
Na illa do Faro consérvanse os restos do mosteiro do Santo Estevo do século XVIII, na
actualidade acondicionado como centro de visitantes do parque Nacional.
87. As illas Cíes teñen un grande interese xeolóxico, paisaxístico e biolóxico.
Plinio e Ptolomeo referíronse ás CÍES como as Illas Siccas. Puideron formar parte das lexendarias
Casitérides dos Fenicios. Nelas refuxíaronse os irreductibles herminios, tribu galaica que resisteu á
dominación romana das lexións de Xulio César.
O primeiro asentamento do que hai constancia data da Idade do Bronce (500 a 100 anos a c). Na illa do
Medio foi excavado un castro nas ladeiras do monte Faro.
Durante a Idade Media (século XI) permaneceron alí un grupo de monxes en constante conflito cos
piratas. Hai referencia a mosteiros na illa Sur e na do Medio. Consérvanse os restos do mosteiro do
Santo Estevo do século XVIII que estivo ocupado polas ordes de Cluny, Beneditinos e Franciscanos.
No século XVIII instálanse fábricas de salga sobre as ruínas do mosteiro da illa Sur (San Martiño).
Ata o século XIX non volveron a ter habitantes estables (en 1945 acadou os 50 habitantes e os últimos
abandonáronas en 1970). Na actualidade só están ocupadas polos servicios do parque e os do camping
e restaurantes.
A partir de 1960 comezaron a ser invadidas polo turismo.
93. 18-Seo do Lago. Boca do Lago.
As illas Norte e do Faro están unidas por un istmo de area (praia das Rodas) e un
pequeno dique entre os que se forma unha lagoa mareal.
95. 25-Faro de Cíes
Na ladeira do monte do Faro consérvanse, perdidos entre a vexetación, os restos do
castro das Hortas, un antigo poboado castrexo, o depósito arqueolóxico máis importante
atopado ata o momento no arquipélago das Cíes.
100. 31-Area das Rodas. Lagoa dos Nenos.
Unha das zonas de maior interese e fraxilidade do Parque Nacional. Está delimitada polo
dique, unha estrutura artificial construída a finais do século XIX para facilitar a
comunicación entre as dúas illas (a raíz da instalación de varias fábricas de salgadura e
dun viveiro de marisco na propia lagoa). O dique e as rochas protexen a lagoa e regulan
a entradas da auga mariña. A escasa profundidade, tranquilidade e maior temperatura
da auga fan da lagoa un lugar ideal para refuxio e cría de multitude de especies: sargos,
muxes, sabogas, douradas, robalizas, maragotas...
101. Vista da Illa de San Martiño desde o mar.
Freu da Porta, un estreito canal de 500 m con fortes correntes que separa do resto do
arquipélago da illa de San Martiño.
104. VALOR XEOLÓXICO
A maior parte do litoral de Vigo está formado pos granitos, con algunhas bandas de
xistos e amplas zonas sedimetarias no esteiros dos ríos e nos seos.
MAPA LITOLÓXICO
111. LUGARES DE INTERESE XEOLÓXICO
222001. Illas Cies
Interese: Xeomorfolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos e formas de modelado
costeiro e litoral.
As illas Cíes está formadas maiormente por granitos de
feldespato alcalino con algúns diques e enclaves de
micaxistos, seixos, xistos e paragneis.
Na costa podemos atopar areais, complexos dunares,
cantís furnas, cacholas…
112. TMP002. Recheo würmiense da furna de Monteagudo (Cies)
Interese: Xeomorfolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos, solos edáficos e formas de modelado singulares representativos
da acción do clima.
Situación: na costa leste da illa de Monteagudo (Cíes)
Durante o Eemiense (último interglaciar) formáronse furnas como ésta, que durante o último periodo
glaciar (Würm), coa la retirada do mar, colmatáronse de derrubios. No presente interglaciar (Holoceno), co
avance d mar, estas furnas están volvendo a ser erosionadas e puestas ao descubierto.
TMP001. Praias fósiles de area e de cantos das Margaridas (Cíes)
Interese: sedimentolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos e formas de modelado costeiro e litoral.
Situación: na costa leste da illa de Monteagudo (Cíes)
Areas e cantos cementados, con coloracións vermellas, pertenecientes a restos de playas fósiles de arena
y de cantos, pertencentes al último periodo interglaciar.
Illa de Monteagudo, costa leste
113. TMP061 - Pías e tafoni do Alto do Príncipe (Cies)
Interese: Xeomorfolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos, solos edáficos e formas de modelado singulares representativos
da acción do clima.
Situación: no Alto do Príncipe, no oeste da illa de Monteagudo (Cíes)
Unha grande cantidade de pías que destacan polo seu notable desenvolvemento. A maior parte ten o
fondo plano, con exutorio ou non.
114. TMP063 - Morfoloxía tableada no granito de Punta Ferreiros (Cies)
Interese: Petrolóxico-xeoquímico.
Unidade Xeolóxica: estruturas e formacións do Oróxeno Varisco no Macizo Ibérico.
Situación: na costa leste da illa de Monteagudo (Cíes)
Granito con aspecto tableado debido á disposición en bandas paralelas dos seus mineris. A meteorización
diferencial dos minerais da orixen ao marcado tableado.
TMP062 - Duna fósil de Figueiras (Cies)
Interese: Sedimentolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos e formas de modelado de orixe fluvial e eólico.
Situación: na costa leste da illa de Monteagudo (Cíes)
Afloramento no que se superpoñen, sobre a praia actual, unha praia fósil de arena vermella, un depósito
areoso con características dunares, tamén fósil, éste último recuberto por derrubios de ladeira. Ademáis,
a media ladeira se observan restos de dunas rampantes fósiles.
TMP003. Derrubios e praia de coios do Seo de Chancelos (Cies)
Interese: Sedimentolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos e formas de modelado costeiro e litoral.
Situación: na costa oeste da illa de Monteagudo (Cíes)
Neste punto obsérvase cómo os bloque angulosos dun derrubio de ladeira nutren de material ao mar para
que forme a praia de cantos. Algúns conservan aínda unha forma angulosa namentras que outros xa foron
redondeados pola acción da ondada.
115. TMP058 - Praia-duna-lagoa das Rodas, conglomerados cementados e rasa (Cies)
Interese: Sedimentolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos e formas de modelado costeiro e litoral.
Situación: entre as illas de Monteagudo e do Faro (Cíes)
Bo exemplo de sistema sedimentario praia-illa barreira dunar-lagoa. Ademáis nas dunas situadas ao norte
da Praia das Rodas poden observarse exemplos de cubetas de deflación eólica. Obsérvanse ao norte da
Lagoa dos Nenos unha praia fósil de cantos a un nivel algo superior ao da praia actual, indicativa dunha
variación do nivel do mar.
116. TMP059 - Pedra da Campá e derrubios de ladeira erosionados (Cies)
Interese: Xeomorfolóxico.
Unidade Xeolóxica: Depósitos, solos edáficos e formas de modelado singulares representativos
da acción do clima.
Situación: no oeste da illa do Faro (Cíes)
A meteorización profundizou tanto os tafoni nesta rocha granítica que fixeron desaparecer
parte dela, dándolle unha forma de ponte. Desde o miradoiro pódense observar antigos
derrubios de ladeira no cantil.
TMP060 - Derrubios cementados do peirao de Carracido (Cies)
Interese: Xeomorfolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos, solos edáficos e formas de modelado singulares representativos
da acción do clima.
Situación: no surleste da illa do Faro (Cíes)
Derrubios cementados non funcionais.
Son herdanza dunha etapa fría do
pasado máximo glaciar.
Pedra da Campá
117. TMP004. Praias e dunas actuais e fósiles de San Martiño. Formas poligonais de
meteorización (Cies, S. Martiño)
Interese: Xeomorfolóxico.
Unidade Xeolóxica: Depósitos e formas de modelado costeiro e litoral.
Situación: ao nordeste da illa de San Martiño (Cíes)
Un bo exemplo de praia con dunas actuais e fósiles. Nas rochas do extremo sur da praia obsérvanse
formas poligonais de meteorización.
TMP005 - Praia fósil, derrubios e coluvións do Seo de Fornos
Interese: Sedimentolóxico.
Unidade Xeolóxica: depósitos e formas de modelado costeiro e litoral.
Situación: ao sur da illa de San Martiño (Cíes)
Os coluvións son máis escuros pola presenza de abundante materia orgánica, depositada nos periodos
máis húmidos do Würm, con maior abundancia de vexetación.
118. VALOR BIOLÓXICO
No litoral de Vigo podemos atopar unha grande variedade de ecosistemas e hábitats,
propios do interior da ría (esteiros, marismas, lameiros, areais, costa rochosa abrigada …)
ou da costa exterios (Cantís, furnas, pozas mareáis, sistemas dunares, monte baixo…) o
que da lugar a una enorme biodiversidade e á presenza de especies pouco común ou
únicas, en especial nas illa Cíes.
Esteiro do Lagares
120. As illas Cíes teñen un grande interese biolóxico. A insularidade, a pesar da súa proximidade á costa, e as
variacións ambientais permitiron o asentamento e a preservación de especies únicas.
A maior riqueza ecolóxica atópase no espazo marítimo pola grande diversidade de biotopos (áreas de
costa rochosa e areosa, tanto exposta como protexida) e pola cantidade e variedade de especies que se
atopan neles. Os fondos mariños das illas son importantes áreas de cría de peixes e mariscos, polo que
actúan como reserva biolóxica dos recursos pesqueiros e marisqueiros das zonas próximas.
121. Golfos (Laminaria ochroleuca)
Nas augas das Cíes téñense identificado unhas 200 especies de algas que
serven de soporte a unha rica comunidade de invertebrados.
122. Na costa rochosa exposta o mar bate sen
descanso. Nestes hábitats viven seres que
desenvolven mecanismos para resistir os
movementos do mar e o constante choque
das ondas. As algas suxeitanse fortemente
as pedras e déixanse mover ondeando os
seus talos e frondes flexibles, ou
desenvólvense apegadas ás pedras e nas
pozas. Os animais agóchanse nas fendas e
pozas das rochas (polbo, cangrexos,
cóngaro, ourizo, gradicelas), entre as algas
(maragotas, sargos, badexos) ou fíxanse ás
rochas con dististos mecanismos (lapas,
chuponas, caracolas, percebes,
arneiróns...). En terra desenvólvense
especies resistentes á salinidade e á
influencia dos ventos mariños como os
liques ou tonas da pedra, o pirixel do mar
ou a herba de namorar.
Ourizo de mar
(Paracentrotus lividus)
Chupona ou apegón (Actinia equina)
123. Pirixel do mar (Crithmum maritimum)
Cenoura (Daucus carota, subsp. gummifer)
125. Carrascas de San Xoán (Otanthus maritimus)
FLORA DAS PRAIAS E DUNAS:
Feo da praia (Ammophila arenaria subsp. australis), grama do mar (Elytrigia juncea subsp.
boreali-atlanticus), correola das praias (Calystegia soldanela), eiruga mariña (Cakile
maritima), leiteiriña (Euphorbia paralias e Euphorbia segetalis), Honkeknya peploides, alhelí
da praia (Malcoioa littorea), alhelí mariño (Mathiola sinuata), barriña (Salsola kali), polígono
da praia (Polygonum maritimum), cebola das gaivotas (Pancratium maritimum), cardo da
ribeira (Eryngium maritimum), colexa (Silene littorea), Viola kittaibelliana var. henriquesii,
tomelo bravo (Helichrysum italicum subsp. setotinum), carraspique (Iberis procumbens),
paxariños (Linaria polygafolia), Linaria arenaria, carrasca de San Xoán (Otanthus maritimus),
espigadiña do mar (Crucianella maritima), acelga mariña (Beta vulgaris subsp. maritima),
Orobanche arenaria, madroa das praias (Artemisia crihmifolia), herba de namorar (Armeria
pungens), Scrophularia frutescens, var frutescens....
Orobanche arenaria
126. O complexo dunar de Figueiras-
Muxieiro, nas Illas Cíes, é un sistema
dunar moi importante, tanto pola
súa extensión como polo seu estado
de conservación. Nel poden
observarse desde as primeiras
frontes de dunas móbiles ata as máis
estabilizadas, e ofrece unha
magnífica representación de
especies animais e vexetais
adaptadas ás duras condicións
ambientais deste hábitat. Destacan o
tomelo bravo (Helichrysum picardii
var. viresceis), a camariña (Corema
album), e a herba de namorar
(Armeria pungens), unha especie
que non ten presenza constatada ata
a costa sur portuguesa, sendo esta a
súa localización máis setentrional.
Camariña
(Corema album)
130. Pardela balear (Puffinus mauretanicus)
endemismo en perigo crítico de
extinción, que utiliza as augas das Cíes
como área regular de parada migratoria.
131. Gaivota patiamarela
(Larus michahellis).
O máis destacado da
fauna terrestre das Cíes
son as aves mariñas
sobre todo as gaivotas
(unhas 7.000 parellas),
e os corvos mariños
cristados (a colonia
máis importante do
suroeste de Europa
cunhas).
132. PARQUE NACIONAL DAS ILLAS ATLÁNTICAS DE GALIZA
CONCELLOS: Vigo, Bueu, Vilagarcía de Arousa
(Pontevedra) e Ribeira (A Coruña).
Inclúe un conxunto de arquipélagos, illas e illotes
situadas nas Rías Baixas: Cíes, Ons, Sálvora, Nor, Vionta,
Cortegada e Malveiras e un amplo espazo mariño na
súa contorna.
Ten un grande interese xeolóxico, paisaxístico, biolóxico e
cultural.
Esta zona é ademais un importante punto de cría de peixes e
mariscos e visitada habitualmente por golfiños,
baleas e tartarugas mariñas.
Golfiño (Tursiops truncatus)
153. Mosteiro de San Estevo na Illa Faro.
Na actualidade acolle o Centro de
Interpretación do Parque.
Durante a Idade Media un grupo de
monxes benedictinos ocuparon as
illas, e no século XIV cada illa tiña o
seu mosteiro. Sucesivos ataques de
piratas árabes e normandos
acabaron por despoboalas. Xa no
século XIX vólvense a instalar
familias que sobrevivían da pesca,
agricultura e gandaría.
154. O litoral de Vigo ten tres partes ben diferenciadas: a do norte, o tramo de Teis a Bouzas, ocupado case
todo por recheos de instalacións industriais e portuarias entre as que quedan algúns ocos que acollen
pequenos portos tradicionais e restos de areais, maiormente na contorna do monte da Guía, un litoral
artificial, illado e alleado, inaccesible en case todo a fronte urbana a non ser no tramo arredor da
estación marítima, o clube náutico e o Berbés; o tramo entre Bouzas e o cabo Estai, o dos grandes areais,
o único con acceso doado e grandes espazos polos que moverse con libertade; e o tramo sur, no que
predominan os cantís e os fondos rochosos, tamén de acceso difícil, case imposible, como consecuencia
da ocupación total da liña da costa por edificacións e peches privados.
Facer un percorrido por el é
longo e complexo na
primeira parte, pola
complicación dos trazados
das rúas, pola cantidade de
tráfico e a dificultade
engadida de atopar lugares
onde aparcar; na parte das
praias hai aparcamentos en
case todas elas aínda que
algúns teñen o seu aquel ao
non estaren sinalados; e no
último tramo é dificultoso
moverse pola estrutura da
costa e o nivel que acadan as
mareas polo que só é
accesible coa marea baixa e
nos areais que están
sinalizados desde a estrada e
nas súas contornas.
Distancia: uns 35 km
incluíndo o achegamento á
guia, máis 20 para pechar
o cículo saíndo do
centro de Vigo
155. COÑECER AS ILLAS CÍES
O acceso ás illas Cíes está restrinxido a un
número máximo de 2.200 persoas diarias e
800 campistas. É preciso solicitar un permiso
para visitalas.
So se poden percorrer con guía ou polos roteiros
indicados, evitando as áreas de reserva integral ou
de cría de aves.
Hai catro rutas sinalizadas nas illas do Faro e
Monteagudo, todas elas lineais: Ruta do Monte do
Faro (3,5 km); Ruta do faro da Porta (2,6 km); Ruta
de Monteagudo (2,5 km); e Ruta do Alto do Príncipe
(1,7 km). Pódense combinar e facer nunha única
xornada botándolle moitas horas (uns 15 km en
total).
156. PROBLEMAS/AGRESIÓNS
-Construcións na liña de costa, dragados, recheos
-Presión humana nos espazos naturais e sobre as especies
-Especies invasoras
-Contaminación
Illa de Toralla