De klimaatmarsen overspoelen onze sociale media, en wat goed ook! Maar ben je zelf wel bewuster gaan leven in 2019? In het onderstaand artikel nemen we je mee in het verhaal van de ‘zero waste levensstijl’, ofwel afvalvrij leven. Hoe doe je dat en vooral, kan dit?

1. Waarom jouw
Tupperware onze
planeet zal redden
Het Europees parlement besloot in 2018 maatregelen te nemen om het gebruik van
wegwerpplastic te verminderen. Voorwerpen als plastieken borden en rietjes zullen
vanaf 2021 dan ook volledig geband worden. Veel van dat plastic belandt immers
in onze zeeën, in de magen van vissen en uiteindelijk in onze voeding. We kunnen
bewegingen als ‘zero waste (afvalvrij)’ dan ook alleen maar toejuichen. Wat houdt
dit in, en wat kan je zelf doen om je ecologische voetafdruk te verminderen? Lees,
leer en noteer het alvast als een van je voornemens voor het nieuwe jaar.
Tekst: Melissa Tihange
Het bewustzijn onder consumenten
rond de problematiek van voedsel-
verspilling groeit. We kiezen steeds meer
voor minder mooie stukken groenten en
fruit, koken niet meer voor een heel leger
en delen onze overschotten met anderen.
Ook bij ons afvalgebruik staan we tegen-
woordig vaker stil, en maar goed ook.
Per gezinshoofd produceren we immers
ongeveer 490 kilo afval per jaar, waarvan
het merendeel verpakkingsmateriaal is.
Hoezeer we dit ook recycleren, een groot
deel hiervan belandt niettemin in onze na-
tuur. Als we onze planeet leefbaar willen
houden voor volgende generaties moeten
we onze verspilling en afvalproductie
drastisch verminderen. Het fenomeen zero
waste kent de laatste jaren dan ook een
enorme opmars in westerse landen.
Gesloten kringloop
Maar wat is zero waste eigenlijk? Hoe
doe je het en vooral: kan dat? Dat je af
en toe wat afval hebt is volledig normaal.
Geheel overschakelen naar een zero waste
levensstijl is in onze huidige maatschappij
dan ook nauwelijks mogelijk, maar een
bijna zero waste leven leiden wél. Het zit
hem vooral in hoe je de wereld gaat be-
kijken: als een gesloten kringloop waarin
alles met elkaar verbonden is.
Traditioneel worden productieprocessen
gezien als ‘cradle-to-grave’: producten
worden gecreëerd en aan het eind van
hun gebruiksduur weggegooid. Een zero
waste mentaliteit streeft naar een ‘crad-
le-to-cradle’-proces, waarbij produc-
ten zodanig ontworpen worden dat ze
opnieuw verwerkt of hergebruikt kunnen
Durf anders: de zero waste levensstijl
Bij winkels als Robuust! in Antwerpen en het
Gentse Ohne kan je je eigen potjes vullen.
34

2. ‘Afvalvrijer leven is niet alleen beter voor de planeet,
maar ook voor je gezondheid én je bankrekening’
worden als een nieuw product zonder aan
waarde te verliezen. Hierdoor kennen pro-
ducten een tweede, derde of zelfs vierde
levensfase en belanden er veel minder
bruikbare onderdelen op onze afvalberg of
in de magen van vissen.
De 5 R’s
De zero waste beweging is niet nieuw,
maar werd in 2008 door grondlegger Bea
Johnson onder de aandacht gebracht. Zij
en haar familie gingen van een luxeleven in
een villa naar een volledig zero waste huis-
houden waar ze slechts één liter afval per
jaar genereren. Met haar blog en haar boek
‘Zero waste home’ inspireert Johnson een
groeiende gemeenschap om eenvoudiger
te leven en onnodige verspilling tegen te
gaan. Hiervoor gebruikt ze de heilige 5 R’s:
refuse (weigeren), reduce (verminderen),
reuse (hergebruiken), recycle (recycleren)
en rot (composteren), in die volgorde.
Een eerste stap bij het verminderen van je
eigen afvalberg is simpelweg afval weige-
ren. Als je het weigert, hoef je het later niet
weg te gooien. Kies in de plaats voor de
duurzame variant van een product, zoals
een metalen rietje of een linnen bood-
schappentas.
Doe je dit al, dan kan je beginnen met het
verminderen van je afval. Stel jezelf in de
winkel vaker de vraag of je iets wel nodig
hebt. Ga je het daadwerkelijk gebruiken, of
zal het alleen maar stof vergaren? Hoe min-
der spullen je koopt, hoe minder er gemaakt
zal worden én hoe minder afval je hebt.
Koop je toch iets, hergebruik het dan tot
het volledig versleten is.
Hergebruiken niet mogelijk? Recycleer
het tot grondstoffen die opnieuw verwerkt
kunnen worden in nieuwe producten.
Deze vier stappen gaan al heel wat ver-
spilling tegen, maar in haar boek streeft
Johnson voor één keer naar meer. Met het
vijfde element, composteren, stimuleert
ze mensen om ook tuinafval en huishou-
delijk afval als theezakjes en eierschalen
te recycleren in een compostbak, tot er
niets meer overblijft om te verminderen.
Met een mooie woning en een stijlvol
overkomen doorbreekt Johnson de
misvatting dat een afvalvrij leven enkel
bestemd is voor de geitenwollensokken-
gemeenschap. Iedereen kan zijn steentje
bijdragen. Bovendien bewijst ze in haar
boek dat een zero waste levensstijl niet
enkel beter is voor onze planeet, maar ook
heel wat gezondheidsvoordelen en een
besparing in tijd en geld oplevert. Afval
heeft immers ook een kostprijs.
Breng je potje mee
Hoewel supermarktketens als Delhaize
en Colruyt al steeds meer inzetten op de
vermindering van wegwerpzakken kan je
geen boodschappen doen zonder af en
toe een voorverpakt product te kopen. Van
koekjes in plastieken verpakkingen tot
kerstomaten in kartonnen doosjes – het
merendeel is verpakt.
De Antwerpse winkel Robuust! pakt het
anders aan. Als eerste verpakkingsvrije
winkel in België willen ze het probleem
rond afval aan de basis aanpakken door
de grote boosdoener weg te denken; bij
Robuust! vind je dus geen verpakkingen.
Voedingsmiddelen zoals koffie, noten en
zuivelproducten worden er in bulk, los en
onverpakt aangeboden. Klanten brengen
hun eigen doos of potje mee, wegen het,
vullen het met wat ze nodig hebben en
betalen het verschil in gewicht. Ook de
Gentse winkel Ohne werkt volgens dit
concept. Die twintigtal Tupperwares op de
bodem van je keukenkast zijn misschien
dus toch nuttiger dan je dacht.
Betrap je jezelf nog steeds op het kopen
van de zoveelste plastieken tas in de
supermarkt omdat je de jouwe opnieuw
vergeten bent? Heb je met kerst nieuw
inpakpapier gekocht in plaats van het
vorige te hergebruiken? Of heb je plastic
flesje water nog niet ingeruild voor een
herbruikbare drinkbus? Niet getreurd,
overschakelen naar een afvalvrij leven
gebeurt niet van de ene dag op de
andere. Om afvalvrij te leven moet je niet
noodzakelijk minder luxueus leven. Met je
consumentenkeuzes gewoon bewuster
benaderen kom je al een heel eind.
aa https://www.berobuust.com/
aa https://ohne.be/gent/
Wie een herbruikbare
boodschappentas
meeneemt naar de winkel,
hoeft nadien geen plastic
exemplaar weg te gooien.
35