2. Colofon
Initiatief Annemarie van Velzen
Visualisatie/lay-out Ed Joosting Bunk
Ontwerp huisstijl Mark Hell
Print abt repro Velp
Deze uitgave is mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van
Groene Steden; Geert Elemans en de
gemeente Arnhem
Bij gebruik of openbaar maken van de informatie uit deze
uitgave graag contact opnemen met Tebuiten
November 2012
5. Ga je Tebuiten!
De reizende tuinwinkel van Tebuiten verrast met
mooie en eerlijke producten, heldere informatie
en geeft volop inspiratie over kweken, snoeien of
ontwerpen.
Tebuiten maakt verbindingen tussen tuin en omliggend
landschap, tussen bewoners en groene initiatieven en
inspireert Arnhemmers over activiteiten in tuin, park
en landschap.
Het biedt een etalage voor groene ondernemers en
organisaties waar Arnhemmers ideeën opdoen voor
hun kleurrijke, eetbare, natuurlijke tuin of balkon.
Op groene plekken in de stad organiseert Tebuiten
activiteiten om te kijken, te proeven, te plukken
en te genieten.
8. Inspiratie
Tebuiten is een reizend tuincentrum dat op
meerdere plekken in de stad activiteiten gaat
organiseren over eetbare en natuurlijke tuinen.
Acht keer per jaar is er een nieuw aanbod van
producten en activiteiten. Klanten kunnen er
terecht voor advies over ontwerp, inrichting of
onderhoud van hun tuin. Voor kinderen komt
een speciaal programma waarbij ze kunnen
‘meehelpen’ in de tuin of spelen met natuurlijke
materialen.
Voorlopig is Tebuiten nog reizend. Als zich een
vaste locatie aandient dan gaan we zeker wortel
schieten met het kweken van kruiden en het
aanbieden van onze producten.
1
9. Informatie en educatie
Via een website en verschillende social media
van Tebuiten krijgen mensen informatie over
wandelingen, fietsroutes, tips voor kinderpartijtjes
en educatieve spellen voor kinderen. Ook scholen
die ideeën op willen doen over een schooltuin
kunnen bij Tebuiten terecht met vragen en tips.
Ieder seizoen is er een ruime programmering met
cursussen, workshops, films, lezingen, excursies,
theater of muziek of verwijzingen naar initiatieven
in de stad. Bij Tebuiten is informatie in te winnen
over groene daken, verticale tuinen en nieuwe
en verantwoorde materialen voor tuin of balkon.
Tebuiten maakt reclame voor bedrijven die met
eerlijke en duurzame materialen of methoden
werken.
2
10. Verkoop
Tebuiten gaat zich specialiseren in biologische en
milieuvriendelijke producten. Waar mogelijk met
een SKAL keurmerk. De levende materialen zullen
zoveel mogelijk van kwekerijen uit de streek komen.
Er zijn verschillende gespecialiseerde kwekerijen die
bijvoorbeeld eenjarigen, kerstrozen of bollen verkopen.
Tebuiten gaat werken volgens het Shop in Shop
principe. Deze producten worden verkocht onder de
naam van de afzender. Tebuiten zorgt voor eenheid in
informatie en communicatie.
3
11. Een eerste aanzet:
- Inheemse planten, struiken en bomen
- Basisproducten zoals tuinaarde, compost, potten
en gereedschap
- Duurzaam en betaalbaar ontworpen producten
zoals meubels, verlichting en zonneschermen
- Boeken, gidsen en brochures gericht op Arnhem en
omgeving
- Eetbare streekproducten als fruit, jam, honing,
paddenstoelen
- Eenvoudige horeca in theetuin
- Een pluktuin met zelfgekweekte kruiden, groente
en bloemen
- Tuinadvies gericht op ‘doe het zelf’
- Hulp bij tuinieren bij iemand thuis
- Kinderopvang per uur waarbij kinderen kunnen
meehelpen in een tuin op een bijzondere plek.
- Korting bij biologische kwekerijen in de omgeving
- Producten en informatie van
natuurbeschermingsorganisaties
13. Een stappenplan voor de tuin
Tebuiten heeft een stappenplan ontwikkeld waarmee zij twee keer
per seizoen activiteiten organiseert op verschillende plekken in
de stad. Dit is een mooie manier om iedere zes weken een ander
thema extra aandacht te geven met informatie en workshops.
6 februari Voorjaar in de natuur:
snoeien / voorzaaien / tuinplan
21 maart Relatie met streek / streekproducten:
eetbare tuin zaaien / eenjarigen / balkon
6 mei Wilde planten in de natuur:
tuinkruiden / zaaien kan nog
21 juni Water in natuur en landschap:
water in de tuin / droogte
6 augustus Vlinders en dieren in de tuin:
dieren / insekten / zomersnoei
21 september Bodem in omgeving / bodemonderzoek:
tuinontwerp / bodem / vaste planten
6 november Bollen in de natuur / verplanten bomen:
bollen / bomen
21 december Type kerstbomen / verzorging:
kerst / vogels in winter
15. Eetbaar, tijdelijk en natuur dicht bij huis
Er zijn meerdere trends waar Tebuiten een rol in kan spelen. De belangrijkste is de trend
van duurzaam, zelfvoorzienend en tijdelijke moestuinen. De andere is de behoefte aan
natuur dicht bij huis.
Tebuiten brengt stadsmensen in contact met de seizoenen, het omliggende landschap
en de natuur. Op eenvoudige, informatieve en inspirerende wijze kan Tebuiten een
programma bieden waar mensen, klein en groot, zich even kunnen onderdompelen in een
groene wereld. Tebuiten legt de natuurlijke omgeving onder een vergrootglas. De nadruk
ligt op beleving. Die beleving krijgt een meerwaarde door het vertellen van een verhaal
over de oorsprong, het gebruik of de verzorging.
Het leuke van deze tijd is dat steeds meer mensen hun eigen groenten en kruiden gaan
kweken. Dat kan al in een houten kratje of een bloempot. Er zijn vierkante meter tuinen,
kruidentuintjes in een wijnkistje of zelfs hele kwekerijen in fruitkratten. Voor die mensen
wil Tebuiten een vraagbaak en inspiratiebron zijn. Op meerdere plaatsen in Nederland
zijn mensen bezig met stadslandbouw. Dat is een mooie manier om groenten dichtbij
en verantwoord te kweken. De consument weet waar het vandaan komt en het vraagt
weinig transport. Alle initiatieven rondom stadslandbouw zijn een extra impuls voor
Tebuiten als centrum om te inspireren, te leren en producten aan te schaffen.
16.
17. Doelgroep
Onze doelgroep bestaat uit mensen die een bijdrage willen leveren aan een bewuste manier van
leven waarbij de producten zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest zijn gekweekt en zo veel
mogelijk uit de omgeving komen. Zij zijn geïnteresseerd in nieuwe ontwikkelingen op het gebied
van natuur en milieu, houden van tuinieren en naar buiten gaan.
Uit onderzoek is gebleken dat 25% van de bevolking van Nederland open staat voor duurzame
producten. Daarvan koopt 4 % voornamelijk biologische en milieuvriendelijke producten.
In Arnhem Noord wonen 77.445 mensen en zijn 37.439 woningen met een tuin of balkon (bron:
Statistisch Jaarboek 2011, gemeente Arnhem).
Tebuiten gaat pakketten aanbieden voor 5, 10 of 15 euro per maand met keuzemogelijkheden
van bijvoorbeeld:
- Korting bij kwekerijen in de streek
- Adoptiekerstboom
- Tuinadvies light
- Tuinaarde / compost
-
Het basispakket biedt bijvoorbeeld 8x per jaar een nieuwsbrief, een adoptie kerstboom,
2 x per jaar een planten- en of bollenpakket, vogelvoer van Vogelbescherming.
Dit pakket is uit te breiden met kruiden in pot, zaaipakketten, gereedschap, streekproducten,
een dagdeel meehelpen in de tuin en producten aan huis bezorgen etc.
19. Huisstijl
Het begint met een rustige en duidelijke huisstijl die in alle uitingen terug te vinden is. Een huisstijl
die een welkom uitstraalt en bezoekers snel wegwijs maakt. Het logo van Tebuiten is in juni 2012
ontworpen door Mark Hell voor Roofgarden.
Promotie
Tebuiten geeft bekendheid aan haar producten en activiteiten via een website, digitale nieuwsbrief,
social media, persberichten, het aanwezig zijn op de Sonsbeekmarkt (eerste zondag van de maand)
en het verspreiden van posters en flyers via groene organisaties (ambassadeurs) en prikborden in
de stad.
Bemensing
In de beginfase werkt Tebuiten met vrijwilligers die tegen een kleine vergoeding meewerken aan de
activiteiten en verkoop van producten. In samenwerking met partijen als het bezoekerscentrum
Sonsbeek, Natuurcentrum Arnhem, het Watermuseum of Zorgboerderij Mariëndaal vragen we de
inzet van de vrijwilligers en medewerkers aldaar.
Naam
De naam Tebuiten is vastgelegd als domeinnaam.
www.tebuiten.nl
www.tebuitenwinkel.nl
www.tebuiten.nl | www.tebuitenwinkel.nl
20.
21. TEBUITEN IS AAN HET ONTKIEMEN
Waarom dit initiatief?
Het idee voor Tebuiten is ontstaan vanuit een persoonlijke behoefte aan een prettig en goed
tuincentrum met echte aandacht voor het groen en tuinieren. Daarnaast zie ik het als mijn missie
om mensen zoveel mogelijk te interesseren voor de rol die natuur en landschap speelt in ons leven.
Buiten zijn biedt een prachtig tegenwicht in een druk en stedelijk leven. Kinderen zijn van nature
geïnteresseerd in buiten spelen, beestjes en plantjes. Ook voor volwassenen heeft de natuur veel
te bieden. De schoonheid en noodzaak van natuur in onze directe leefomgeving wil ik graag verder
bewust maken. Dat kan ik niet alleen. Ik maak een begin en hoop anderen daarin te inspireren en
een podium te bieden.
Annemarie van Velzen
Ik schrijf en organiseer nu ruim vijfentwintig jaar over natuur en landschap. Sinds 1998 ben ik
zelfstandig ondernemer en adviseer ik gemeentes, natuurorganisaties en landschapsarchitecten
over hun communicatie. Zie www.aplusb.nu Mijn wortels liggen bij de groendienst van de gemeente
Den Haag en de landelijke Vereniging Natuurmonumenten. Ik heb Milieukunde HBO gestudeerd
en daarvoor de opleiding voor Vakbekwaam Hovenier gedaan. De laatste jaren heb ik naast mijn
dagelijkse werk de schooltuin van de basisschool van mijn zoon op poten gezet.
Er zijn een aantal mensen die ik graag wil bedanken voor hun bijdrage aan het ontwikkelen van
Tebuiten. Zij hebben langs de zijlijn meegedacht, kritische vragen gesteld, vormgegeven en mij in
contact gebracht met interessante mensen en bedrijven: Carolien Schleper, Sandra Schuit, Mark
Hell, Gerry Petersen, Jeroen Voskuilen, Karolien Dietz, Ed Joosting Bunk en Bram Breedveld.
23. TEBUITEN SCHIET AL UIT DE GROND
Kerstmarkt Sonsbeek 2011
Een eerste stap van Tebuiten in Arnhem is in 2011 gezet met het organiseren van een kerstmarkt
in bezoekerscentrum Sonsbeek met 70 adoptiekerstbomen. Deze bomen gaan na de feestdagen
weer terug naar de kwekerij om verder te groeien. Het jaar erop kunnen mensen dezelfde boom
weer kopen en zien hoe hij gegroeid is. Kerstmis is een mooi moment voor bewustwording over de
natuur, natuurlijke materialen en rituelen.
Roofgarden 2012
Een tweede stap is gezet tijdens Roofgarden 2012. Op het dak van een parkeergarage in de
binnenstad aan de Langstraat is in juni een tijdelijke daktuin als park ingericht. Tebuiten heeft
samen met Duurzaam Bouwen Arnhem met hout van 2Switch een kas gebouwd van gebruikte
materialen zoals ramen en lexaanplaten. In de kas hing een vilten lamp van The Felt Factory die licht
gaf met energie van zonnepanelen. Tebuiten heeft vanuit deze tijdelijke winkel biologische kruiden
en lavendel uit Arnhem Zuid verkocht. Deze lavendel was gekweekt door Sociale Werkvoorziening
Presikhaaf uit Bemmel. De voorraad die overbleef is voor de zomer uit logeren gestuurd naar
pluktuin Kweekland aan de Dalweg. Roofgarden is gerealiseerd op initiatief van As we Speak en
Belhamels en heeft 30 dakmakkers bij elkaar gebracht die allemaal een bijdrage hebben geleverd
aan de inrichting van Roofgarden. Tebuiten was een van die dakmakkers. Gedurende drie weken
was er een programmering van film, muziek, poezië en bijzondere maaltijden van Arnhemse koks.
Tebuiten was doordeweek tussen 16.00 en 19.00 uur aanwezig en op zaterdag de hele dag. Het
was een mooie gelegenheid om bekendheid te geven aan het initiatief en het leggen van nieuwe
contacten.
24.
25. Sonsbeekmarkt najaar 2012
In november 2012 stond Tebuiten op de
Sonsbeekmarkt met milieuvriendelijke bloem-
bollen. Zij organiseerde dit in samenwerking met
kwekerij de Keltenhof uit Bergharen. Biologische
bollen zijn moeilijk te kweken. Daarom is ge-
kozen voor mileuvriendelijke bloembollen. Deze
zijn gekweekt met mest en zo min mogelijk
bestrijdingsmiddelen.
26.
27. GROEN, GROENER, GROENST # ONTWIKKELINGEN IN ARNHEM
Groene agenda Arnhem
Gemeente. Het groen in de stad is volop in ontwikkeling. Ook in Arnhem. Vanuit de
onderscheidingen Groenste stad van NL in 2008 en Groenste stad van Europa in 2009 is de
Groene Agenda ontstaan. Hierin staat de toekomstvisie van Arnhem verwoord in negen groene
waardes over het groen in de stad.
De tijd is rijp voor initiatieven vanuit de bevolking. De gemeente Arnhem heeft een kaart
samengesteld met 153 voorstellen die afkomstig zijn van ondernemers, bewoners, instellingen en
ambtenaren. De kern is het groen in de stad verder te ontwikkelen.
Urban Forestry
Dit is een wijze van integraal groenbeheer van de stad. Arnhem werkt volgens de principes van
Urban Forestry. Een van de belangrijkste pijlers is het samenwerken en beheren van de parken en
de bossen met bewoners en gebruikers van de stad. Medewerkers van de gemeentedienst Parken
en Bossen leggen contacten en maken het beleid en het beheer van de parken zo transparant
mogelijk zodat bewoners ook echt mee kunnen denken.
Tijdelijk Groen
Een andere trend is het zoeken naar een goede bestemming van braakliggende terreinen. In Arnhem
is een Departement Tijdelijke Ordening opgezet om al die gebieden, en gebouwen, in kaart te
brengen. Vanuit de gemeente zijn er reizende tuinen op braakliggende terreinen. Deze terreinen zijn
te herkennen aan een grote groene gieter op rupsbanden en worden ingericht als tuin, speelplek of
ontmoetingsplaats.
28. Eetbaar Arnhem
Antoine Theunissen, student van Larenstein richting
Mens en Natuur heeft een organisatie opgezet waarin
hij jongeren leert tuinieren. Vanuit dit project onder de
naam Eetbaar Arnhem onderzoekt hij hoe de Arnhemmers
enthousiast te krijgen zijn om hun eigen groente en kruiden
te gaan kweken. Ook legt hij contacten om speelpleinen
eetbaar te maken met schooltuinen en bijvoorbeeld het
planten van fruitbomen.
Fairtrade gemeente
Arnhem is in 2009 uitgeroepen tot Fairtrade gemeente.
Initiatieven van ondernemers die gericht zijn op eerlijke
en verantwoorde producten worden aangemoedigd en
ondersteund. Er is een brochure waar de verkooppunten
van deze producten te vinden zijn en de stichting
organiseert activiteiten om inwoners van Arnhem meer
bewust te maken over Fair Trade.
29. ELKAAR VERSTERKEN
Groene organisaties in Arnhem
Tebuiten wil groene organisaties in Arnhem meer bij elkaar
brengen. Door samen te werken en duidelijk te zijn waar je voor
staat kan je elkaar versterken. De volgende organisaties worden
uitgenodigd om zich te verbinden aan Tebuiten.
Tebuiten werkt samen met het Bezoekerscentrum Sonsbeek.
BCS legt vooral de link met de parken en de bossen in de directe
omgeving met Sonsbeek als het ‘mooiste park van Nederland’.
Tebuiten richt zich vooral op de tuin, daktuin, balkon en zoekt
inspiratie en informatie in directe natuurlijke omgeving. Wat
ons bindt is het park en het landschap in Arnhem en omgeving.
Tebuiten wil mensen via hun tuin weer in contact brengen met de
natuur dus ook met het bezoekerscentrum.
30. In december 2011 hebben we een succesvolle kerstmarkt
georganiseerd rondom adopteer-een-kerstboom.
Naast kerstbomen waren er inspirerende workshops en
natuurlijke kerstproducten te koop zoals koekjes van
meel van de molen, wijn uit een wijngaard uit de streek,
houten beelden en kerststallen (maken) met Arnhemse
kunstenaars, vilten kerstenengelen en producten van het
Centrum voor Duurzame ontwikkeling Arnhem.
In samenwerking met het bezoekerscentrum zijn er ook
mogelijkheden om samen met Triple E en het Watermuseum
verschillende activiteiten te organiseren waarin we elkaar
versterken zoals water in de tuin en water in de stad.
Triple E is een kenniscentrum en adviesbureau in Arnhem dat
zich ontfermt over het ‘groene erfgoed’ zoals de Hortus in
Wageningen, Wijngaard de Wageningse Berg en de Historische
Tuin in Lent.
31. Zorgboerderij Klein Mariendaal
In de zomer van 2012 is Zorgboerderij Oosterbeek naar
Mariëndaal in Arnhem verhuisd. Ze zijn neergestreken in
een prachtig verbouwde boerderij met een nieuwe (groene)
kapschuur. Hier werken mensen met een beperking op de
tuinderij en boerderij. Ook bewoners uit Arnhem zijn van
harte welkom om mee te werken, een abonnement op een
groentepakket te nemen of te genieten op het terras van
de theeschenkerij. Ze organiseren activiteiten voor kinderen
en bieden sinds kort zelfs een mobiele moestuin aan voor
omwonenden.
Tebuiten en De Groene Vos, Centrum voor Duurzame
ontwikkeling Arnhem kunnen elkaar goed aanvullen als het
gaat om verkoop van duurzame producten, organiseren van
interessante workshops en elkaar informeren over actuele
ontwikkelingen.
Tebuiten wil Streekboeren, boomkwekers, plantenkwekers
naar de stad halen. Hier zijn producten te koop die in de
streek geteeld worden zoals planten, fruit, groente, jams,
sappen etc.
32. Tebuiten wil graag samenwerken met het Natuurcentrum
Arnhem. Zij organiseren natuureducatie voor het
basisonderwijs en begeleiden scholen die een schooltuin
hebben. Tebuiten wil de producten van het Natuurcentrum,
met name op het gebied van schooltuinen, voor een breder
publiek toegankelijk maken.
101 Groene klaslokalen: initiatief van Netwerk Gelderse
NME Centra om scholen duurzamer en groener te maken.
IVN Arnhem is zeer actief met het organiseren van
activiteiten over de natuur in de stad en omgeving. Tebuiten
wil ze graag volop betrekken bij het organiseren van
excursies, cursussen en kinderactiviteiten.
Volkstuinvereniging Arnhem is een actieve groep tuiniers
die aan promotie doen over tuinen en tuinieren en ook als
klant geinteresseerd zullen zijn. Hun uitgave heet ‘In onze
knollentuin’. Voor deze doelgroep wil Tebuiten een vraagbaak
en inspriratiebron zijn.
33. Op den duur wil Tebuiten ook gaan samenwerken
met natuurbeschermingsorganisaties in de regio
zoals het Gelders Landschap, Staatsbosbeheer en
Natuurmonumenten. Tebuiten laat zien hoe belangrijk het
werk is van deze organisaties voor de stad. De omliggende
natuur heeft de stad veel te bieden.
Tebuiten ziet ook mogelijkheden om samen te werken met
projecten op het gebied van reïntegratie, zorgboeren en
andere vormen van tuintherapie.
In overleg met de groene opleidingen Helicon en Larenstein
liggen er volop kansen voor onderzoek en stage.
CASA, architectuurcentrum, houdt zich de laatste tijd bezig
met de groene architectuur van Arnhem: wat doet groen
voor de stad? Zij organiseert ook lezingen en excursies
onder de naam Proef de Stad. Tebuiten wil hier graag
een vervolg aan geven met informatie voor een bredere
doelgroep.
34.
35. Netwerk van mensen
Ter plekke is te zien hoe wij het doen. Het is interessant
om ervaringen van bezoekers te horen en ze te registreren.
Dat kan in het gastenboek op de website. Mensen kunnen
thuis meepraten maar ook tijdens een activiteit hun vragen
en tips melden. Zo groeit een netwerk met mensen en
informatie.
Tebuiten Arnhem
REIZENDE TUINWINKEL
Annemarie van Velzen
tebuiten@xs4all.nl
06-22805323
Herfst 2012
www.tebuiten.nl www.tebuitenwinkel.nl volg ons op facebook
