Seminarski rad Endodoncija.docx

UNIVERZITET U TRAVNIKU
FARMACEUTSKO-ZDRAVSTVENI FAKULTET
SMJER: STOMATOLOGIJA
KLINIČKI PROTOKOL VITALNE I MORTALNE BIOPULPEKTOMIJE
- Seminarski rad iz Restaurativne stomatologije i Endodoncije I -
Studenti: Mentor:
Melika Herić doc.dr. Mervana Spahić-Dizdarević
Amna Fejzić
Ana Marija Žutić
Tena Šimunić
Adela Mujkić
Maja Trumić
Anja Skoko
Travnik, decembar 2021.

SADRŽAJ
1. UVOD .........................................................................................................................................1
2. VITALNA EKSTRIPACIJA - BIOPULPEKTOMIJA ..............................................................2
2.1. Indikacije..................................................................................................................................2
2.2. Kontraindikacije.......................................................................................................................2
2.3. Oprema i instrumenti ...............................................................................................................3
2.4. Način izvođenja vitalne ekstripacije- biopulpektomija............................................................4
3. TRAJNA DESENZIBILIZACIJA PULPE ...............................................................................10
3.1. Sredstva za trajnu desenzibilizaciju pulpe .........................................................................11
3. MORTALNA EKSTIRPACIJA – NEKROPULPEKTOMIJA ................................................12
3.1. Terapijski postupak mortalne ekstirpacije ............................................................................13
3.1.1. Prva posjeta.........................................................................................................................13
3.1.2. Druga posjeta......................................................................................................................13
3.2. Prednosti mortalne ekstirpacije u odnosu na vitalne zahvate................................................14
4. ZAKLJUČAK ...........................................................................................................................15
LITERATURA..............................................................................................................................16

1
1. UVOD
Primarni cilj endodontskog liječenja je očuvati prirodne zube pacijenta. U tu svrhu se, kod
zubi kod kojih postoji bolest pulpe i ugrožen je opstanak zuba zbog zahvaćenosti karijesnom
lezijom, traumatskim oštećenjima ili drugim bolestima provodi endodontsko liječenje korijenskih
kanala. Liječenje korijenskih kanala je rutinski i klinički dobro provjeren postupak kojim se
omogućuje funkcijska i estetska rehabilitacija pacijenta. Endodontsko liječenje se sastoji od tri
faze: mehaničke obrade kanala, kemijske obrade kanala te trodimenzionalnog hermetičkog
punjenja kanala. Nakon uzete anamneze, postavljene dijagnoze i osmišljenog plana terapije
počinje liječenje.
Liječenje započinje izradom pristupnog otvora koji će omogućiti direktni pristup pulpnoj komori
i korijenskim kanalima. Zatim slijedi instrumentacija korijenskih kanala, odnosno njihovo
čišćenje, širenje i oblikovanje, kojim će se ukloniti inficirano i nekrotično tkivo i stvoriti oblik
korijenskih kanala koji omogućava njihovu pravilnu opturaciju. Za instrumentaciju se koriste ručni
ili strojni endodontski instrumenti, a uz to je nužno obilno ispiranje prikladnim tekućinama. Nakon
završetka čišćenja i oblikovanja, korijenski kanal se hermetički puni prikladnim materijalima.
Praćenjem i zadovoljavanjem svih uvjeta, smatra se da će mikroorganizmi biti svedeni na
minimalnu razinu ili u potpunosti uklonjeni te da će daljnja patološka događanja u periapikalnom
području biti spriječena.

2
Slika 1. Prikaz endodontske terapije
2. VITALNA EKSTRIPACIJA - BIOPULPEKTOMIJA
Vitalna ekstirpacija je mikrohirurški zahvat na oboljeloj pulpi, pri čemu se pod djelovanjem
lokalne anestezije tkivo pulpe u cjelini odstranjuje iz cavuma dentisa.
2.1. Indikacije
• Svi tipovi zapaljenjskih, degenerativnih i traumatskih oštećenja zubne pulpe.
• U slučajevima kada je pulpa zdrava, ali je nemoguće obezbijediti optimalnu retenciju zubne
nadoknade osim u kanalu korijena.
• Kada se predviđa eksponiranje krunične pulpe tokom brušenja zuba.
2.2. Kontraindikacije
Kontraindikacije dijelimo na opće i lokalne.
Opće: Sve opće kontraindikacije su uslovne, u rijetkim slučajevima striktne i identične su onim
koje su propisane za biopulpotomiju.

3
Lokalne: Fizičke smetnje - opstrukcije u kanalu korijena, kao što su kalcifikacije i totalne
obliteracije kanala naslagama dentina. Ekstremno oštre povijenosti korijenskog kanala su uslovna
kontraindikacija, koja najviše zavisi od procjene terapeuta i njegovih mogućnosti.
2.3. Oprema i instrumenti
Prije početka endodonske terapije koristimo aparat za ispitivanje vitaliteta pulpe. Također,
su nam potrebni pribor za anesteziju, antiseptik za čišćenje radnog polja. Da bi smo uspostavili
dijagnozu za endodontsku terapiju potrebno je da uradimo RTG snimak.
Endodontski instrumenti i sredstva koja se koriste u aktivnoj fazi endodontske obrade su:
1. Instrumenti za preparaciju pristupnog kaviteta
2. Instrumenti za uklanjanje mekog sadržaja pulpne komore – pulpekstirpator (Slika 2.).
3. Instrumenti za ispitivanje prohodnosti kanala korijena zuba
4. Instrumenti i sredstva za oblikovanje ulaza u kanal korijena zuba
5. Instrumenti za određivanje radne dužine kanala korijena
6. Instrumenti i sredstva za mehaničko čišćenje i oblikovanje korijena
7. Sredstva za trajnu opturaciju kanala korijena
Slika 2. Pulpekstirpator

4
2.4. Način izvođenja vitalne ekstripacije- biopulpektomija
1. Amneza, klinički pregled s testovima, dijagnoza i plan terapije.
2. Anestezija regije u kojoj se nalazi oboljeli zub.
3. Radiografija: analiza dužine, broja korijenova i kanala, meziodistalnog promjera kanala i
korijena, povijenosti, eventualnih smetnji i opstrukcija u kanalu, stanja apeksnog
periodoncijuma, odnosa sa susjednim anatomskim detaljima.
4. Preparacija pristupnog kaviteta (Slika 3.) , trepanacija krova komore (odgovarajuća sterilna
svrdla); kod višekorijenih zuba ne dodirivati dno kruničnog cavuma dentisa-furkaciju.
Slika 3. Pristupni kavitet
5. Odstranjenje svih prominencija i naslaga dentina koji maskiraju ulaz u kanal. Uvijek treba ići
dalje od furkacije ka aproksimalnim djelovima krunice i ne dodirivati dno krunične komore.
Pokreti kolenjaka s rotirajućim instrumentom tokom ravnanja bočnih zidova krunične komore
i uklanjanja dentinskih naslaga oko ulaza u kanale uvijek treba da budu od dna ka otvoru
pristupnog kaviteta, slični pokretima četkanja. Svako napredovanje rotirajućeg instrumenta ka
dnu kruničnog cavuma dentisa predstavlja prijetnju i realnu opasnost od njegovog oštećenja ili
čak perforacije u bilo kojem smjeru. Koriste se okrugla endodontska dijamantska, čelična i
karbidna svrdla s dužom drškom i pasivnim vrhom, kao i specijalni ultrazvučni nastavci.
6. Odstranjenje krunične pulpe do ulaza u kanal se obavlja sterilnim okruglim svrdlima.
7. Hemostaza na ulazima u kanale : anestetički rastvor, hidrogen od 3%, NaOCl od 1%.
8. Pronalaženje ulaza u kanal: endodonska sonda.
9. Sondiranje- eksploracija i provjeravanje inicijalne prohodnosti kanala : tanki kanalni
instrumenti tip K-turpija veličine 08 i 10 (Slika 4.).

5
Slika 4. Set K-turpija
10. Ljevkasta – konična preparacija ulaza u kanale : gates, largo, peeso; preparacije krunične
trećine kanala sukcesivno od većeg ka manjem kalibru mašinskih proširivača ( 4-3-2-1);poslije
svakog mašinskog proširivača obavezno provjeriti prohodnost.
11. Ekstripacija korijenske pulpe obavlja se pulp-ekstripatorom (Slika 5.). Odabir promjera
ekstripatora radi se prema dijagnostičkom snimku na kome se vidi mezio-distalna dimenzija
kanala i na osnovu eskploracije kanala. Pulp-ekstirpator treba unositi uz jedan od bočnih
zidova uz blagi pritisak put apeksa do pojave otpora. Ekstirpator se minimalno povlaći nazad,
koronarno i ka sredini kanala, da bi se šiljci izvukli iz dentina, a instrument bio centralno
postavljen u tkivu korjenske pulpe. Ekstirpator se zatim rotira za četvrtinu do polovine kruga
da se tkivo pulpe zakači za šiljke ekstirpatora, obavije oko instrumenta i tako bude izvađeno –
ekstirpirano u cjelini do svog najtanjeg djela u predjelu fiziološkog foramena. Ako se u tome
ne uspije, ponavlja se ista radnja do potpunog odstranjenja ostataka pulpe iz kanala.
Slika 5. Korjenska pulpa na estirpatoru
12. Poslije ekstirpacije je obavezno obilno i duže ispiranje organolitičkim rastvorom NaOCl
odabrane koncentracije (0,5% ili 1%), kako bi se rastvorili ostatci pulpnog tkiva i predentin
(Slika 6.). Irigacija je sastavni dio čišćenja i oblikovanja kanala , predstavlja hemijski aspekt
preparacije. Osnovni njen zadatak je da osigura dobro čišćenje onih dijelova kanala do kojih
instrument ne može doprijeti. Osnovni zadatak irigacije je da : omogući dobru lubrikaciju

6
intrumenta u kanalu , osigura rastvaranje organskog , odnosno neorganskog sadržaja dentina
kanala korijena tokom mehaničke instrumentacije, da djeluje antiseptično te omogući
uklanjanje razmaznog sloja sa zidova kanala korijena. Kao sredstva za irigaciju koriste se
koriste se brojne solucije kao što su : voda, fiziološki rastvor, rastvori raznih kiselina i baza,
fenoli, alkoholi, enzimi i drugi rastvori. Za irigaciju kanala korijena koriste se plastične šprice
za jednokratnu upotrebu (5 ml ili 10 ml) sa običnom iglom (kalibra 23 ili 25 za široke ili 30 za
uske kanale ) koja se može blago povijati
Slika 6. Irigacija kanala korijena
13. Prije nego što se pristupi obradi kanala korijena, neophodno je odrediti radnu dužinu
preparacije kanala. To je dužina na kojoj će se obraditi i definitivno ispuniti kanal korijena
zuba. Biomehaničku preparaciju kanala korijena, odnosno čišćenje i oblikovanje kanalskog
sistema treba ograničiti na najuži dio kanala, odnosno do dentinsko-cementne granice ili
fiziološkog suženja. Određivanje pozicije suženje zasniva se na ograničavanju intrumenata i
medikamenata na unutrašnjost kanala korijena. Korektno urađena odontometrija najčešće
sprečava posljedice preinstrumentacije kanala korijena kao što su iritacija periapeksnog tkiva,
potiskivanje infekcije u periapeksni prostor i akutnu egzacerbaciju parodontitisa, povredu
susjednih anatomskih struktura i slično. Osnovne metode za određivanje radne dužine su :
redgenografska metoda, elektroodontometrija i taktilno – senzorna metoda. Najpreciznijom
metodom za određivanje radne dužine kanala korijena smatra se elektroodontometrijska
metoda. Ona podrazumjeva primjenu apeks lokatora ( slika 7.). Konstruisani su tako da mjere

7
na osnovu naizmjenične struje. Apeks lokator je jednostavan za primjenu i sastoji se od dvije
elektrode, obrazne i kanalne. Obrazna elektroda se postavlja na obraz, dok se na kanalnu
elektrodu postavlja kanalni instrument i unosi u kanal korijena zuba. Na aparatu se obično
nalazi displej koji pokazuje poziciju kanalne elektrode u apeksnoj trećini. U momentu kada je
na nuli, instrument označava anatomski foramen apicale. Ako se kanalni instrument prebaci
preko vrha, aparat to signalizira i zvučno i na displeju.
Slika 7. Apeks lokator - aparat za određivanje radne dužine kanala korijena
14. Preparacija kanala korijena zuba predstavlja jednu od najvažnijih faza endodontsko liječenja i
obuhvata oblikovanje kanala i čišćenje kanalskog prostora irigansima. Osnovni zahtjev pri
preparaciji kanala korijena je biološki pristup endodontskom tretmanu. To znači da se
instrumentacija i irigacija moraju završiti u kanalskom sistemu bez mehaničke i hemijske
iritacije periapeksnih tkiva.Efikasnost i kvalitet čišćenja i oblikovanja kanala korijena zavise
od anatomije kanala, izbora kanalskih instrumenata, tehnike preparacije i spretnosti terapeuta.
Tehnika preparcije je važan preduslov za uspjeh endodonske terapije. ,, Step – back ''tehnika
pripada grupi apeksno – kruničnih tehnika i primjenjuje se za obradu pravih i blago povijenih
kanala korijena. Prednosti ,, Step – back '' tehnike su :
 smanjena iritacija periapeksnog tkiva pri instrumentaciji
 povećana divergentnost kanala u srednjem i kruničnom dijelu
 apeksna preparcija u vidu matrice koja sprječava prebacivanje materijala za opturaciju
 efikasnije uklanjanje razmaznog sloja sa zidova kanala korijena

8
Tehnika izvođenja ,, Step – back '' tehnike :
Kada se odredi radna dužina preparacije, bira se kanalna turpija koja se pri unošenju u dio
fiziološkog suženja zaustavlja i samo blagim pritiskom potiskuje iznad ove granice. Ta turpija
se naziva inicijalna apeksna turpija. Kanal se do određene radne dužine obrađuje narednim
kanalskim instrumentima ( 15, 20, 25 ) kako bi se formirala apeksna granica ( matrica ) .
Turpije se koriste pokretima struganja (gore,dolje) uz amplitude 2mm do 3 mm i maksimalne
rotacije 1/8 kruga kako bi se zaustavilo formiranje apeksne kontrakcije od opiljaka dentina.
Obrada kanala svakom narednom turpijom se nastavlja sve dok se ona lako pokreće u kanalu.
Posljednja turpija koja doseže radnu dužinu preparacije naziva se apeksna master turpija (
AMT) i njome se završava formiranje apeksnog stopa. Veličina apeksne master turpije ovisi
od veličine kanala. Apeksna preparacija kanala se obično završava instrumentima veličine 25
ili 30. Narednim kanalnim turpijama ( 30,35,40,45) započinje konično širenje kanala , pri
čemu svaka naredna turpija iznosi 1 mm kraće od rdne dužine. Kada se želi prijeći n sljedeću
veličinu turpije , apeksnom master turpijom se obavezno provjerava prohodnost kanala do
radne dužine. Kod jako povijenih i uskih kanala instrumentacija do broja 25 do 30 je otežana,
pa se kod ovakvih kanala između dva osnovna mogu koristiti i instrumenti sa poluveličinama.
15. Pred kanalnu opturaciju trebalo bi apeksnu ranu direktno prekriti biološkim „zavojem",
odnosno medikamentom koji će omogućiti optimalno zarastanje rane, reparaciju i
cementogeno zatvaranje apeksnog otvora. Najčešće se korsite preparati na bazi kalcijum
hidroksida, a u novije vrijeme MTA (Slika 8.). Preparati se unose ili mašinski, vrhom
lentulospirale ili ručno, na vrhu papirnog poena. Dok MTA se unosi specijalnim brizgalicama.
Apeksna rana treba da zaraste cementogeno.
Slika 8. MTA i Calcipulpe
16. Nakon mehaničko – medikamentne obrade, slijedi opturacija koja predstavlja završnu fazu
endodontske terapije. Opturacija podrazumjeva definitivno punjenje kanala korijena, s ciljem

9
da obezbjedi trodimenzionu hermetičnu opturaciju cjelokupnog kanalnog sistema.
Kvalitetnom definitivnom opturacijom sprječava se rast i razvoj zaostalih mikroorganizama i
stvaraju se pogodni uslovi za zarastanje i povoljan uspjeh endodontske terapije. Definitivno
punjenje se može sprovesti ako su zadovoljeni sljedeći uslovi :
 Da je zub bez simptoma ( bola, otoka i fistule)
 Da nema fetora u kanalu
 Da zub nije osjetljiv na perkusiju
 Da je kanal suh
Za opturaciju kanala korijena se koriste paste i cementi u kombinaciji sa gutaperka poenima ili
kočićima. Paste ili cementi za opturaciju se unose u kanal korijena i treba da oblože zidove i
ispune iregularnosti kanalskog sistema, odnosno da obezbjede vezu između zidova kanala
korijena i gutaperke. Najbolji rezultati se postižu kada osnovu punjenja čini tanak sloj paste i
veći dio gutaperke. Osnovna uloga paste je da ispuni prostor između gutaperke i zida kanala.
Paste ili cementi se unose u kanal korijena u tankom sloju jer podliježu promjeni volumena. U
kombinaciji sa gutaperka poenima obezbjeđuju kompaktnost i homogenost opturacije koja
obuhvata i iregularnosti kanala korijena. U zavisnosti od glavne komponente koja ulazi u u
njihov sastav paste mogu biti na bazi smole, cinkoksid-eugenola, kalcijum – hidroksida i glas
jonomer cementa.
Tehnike definitivnog punjenja se mogu podijeliti na kompresivne i nekompresivne tehnike. U
nekompresivne tehnike spadaju tehnike primjene mono gutaperka poena i hemijski razmekšana
gutaperka. Ostale tehnike su kompresivne jer podrazumjevaju primjenu pritiska ( kompresije)
lateralno ili vertikalno potiskivanje hladne i zagrijane gutaperke u pravilno oblikovan kanalski
sistem.
Tehnika primjene mono gutaperke podrazumjeva da se prije opturacije odabere i proba u kanalu
glavni gut aperka poena. Veličina tog poena odgovara veličini posljednjeg instrumenta kojim je
kanal preparisan u predjelu apeksne granice, tj. na radnoj dužini. Potom se po istom principu
izabere i proba veličina lentulospirale uz proveru smera lentule (obavezno u pravcu kazaljke na
satu). Zatim, pripremljena pasta za punjenje se direktno unosi u kanal. Pasta se prvo unosi
apikalno uz pokrete rotacije (oblaganja zidova) polako potiskuje ka apeksu. Potom se unose
druge porcije sve dok se ne pojavi vrtlog paste u kanalu. Nakon toga se u kanal unosi glavni
gutaperka poen do radne dužine. Višak gutaperke se skraćuje zagrijanim instrumentom u blizini
ulaza u kanal. Nedostatak ove metode je veća količina paste koja je podložna fizičkim
promjenama. Stoga se ova metoda može korigovati dodavanjem akcesornih gutaperka poena

10
koji se ubacuju pored glavnog gutaperka poena. U okviru ove tehnike kao glavni gutaperka
konus može se koristiti i gutaperka povećanog koniciteta, koja odgovara krunično-apeksnoj
preparaciji kanala realizovanoj instrumentima povećane koničnosti. Koriste se i bispiralne
lentule koje imaju navoje tako da potiskuju pastu u apikalnom smjeru u prve dvije trećine, a u
apikalnoj trećini potiskuju pastu od apeksa ka kanalu. Na mjestu gde se sustižu, pasta se
potiskuje bočno ka zidu kanala.
17. Rendgenografija daje podatke o apeksnom zarastanju i uspjehu terapije u dužem vremenskom
periodu. Kao i sve hirurške zahvate, i vitalnu ekstirpaciju bi trebalo završiti u jednoj seansi
opturacijom preparisanog kanala.
Prednost takvog rada je smanjena mogućnost kontaminacije tokom privremenog zatvaranju
kaviteta i pri ponovljenom otvaranju cavuma dentisa u višeseansnom liječenju. Nedostatak je
u tome što kanalno punjenje odmah dolazi u dodir s tkivom prekidne rane na apeksu, koje je u
reaktivnoj inflamaciji s eksudacijom i povećanim intraperiodoncijumskim pritiskom. Sve to
izaziva postoperacionu bolnu osjetijivost liječenog zuba, što prolazi za nekoliko dana. Cilj tog
postupka je sakupljanje eksudata iz apeksne rane i omogućavanje dekompresije apeksnog
periodoncijuma. Samim tim se smanjuje mogućnost ili intenzitet postoperacionog bola.
18. Definitivna restauracija prema svim principima restauracije endodontski liječenih zuba.
19. Kontrola uspjeha: anamneza, perkusija i palpacija predjela apeksa korijena liječenog zuba,
radiografija neposredno poslije liječenja i 6-12 mjeseci poslije završenog liječenja.
3. TRAJNA DESENZIBILIZACIJA PULPE
Neosjetljiivost vitalne pulpe postiže se privremeno, putem anestezije, ili trajno, pomoću
hemijskih sredstava koja izazivaju njenu nekrozu. Za nekrotizaciju upaljene pulpe najčešće se
koristi paraformaldehid, koji se dobija polimerizacijon formaldehida. Njegovo dejstvo se zasniva
na reakciji formaldehida sa aminogrupama proteina pulpe, pri čemu dolazi do denaturisanja i
fiksiranja bjelančevina. Kao posljedica te reakcije, tkivo se zgrušava i otvrdanjava, ali bez vidljivih
strukturnih promjena. Formaldehid na isti način djeluje i na bakterije i njihove toksine, pri čemu
ispoljava i značajan antibakterijski efekat. Promjene u pulpi se manifestuju najprije prenaglašenom
hiperemijom i hemoragijom, a zatim i koagulacionom nekrozom pulpe. U nekrotičnoj pulpi
formaldehid, kao klasičan fiksativ za bjelančevine, formira spojeve između susjednih proteinskih

11
lanaca i uzrokuje njihovo zgrušavanje. U apeksnom dijelu, gdje je koncentracija formaldehida
nešto niža, aktiviraju se histiociti, koji stvaraju jasnu barijeru od čvrsto nanizanih ćelija koje
odvajaju nekrotičnu od nepromenjenog tkiva.
3.1. Sredstva za trajnu desenzibilizaciju pulpe
Fabrički preparati za devitalizaciju pulpe obično sadrže paraformaldehid, anestetik (da bi
se smanjio bol u nadražajnoj fazi), antiseptik i neke druge dodatne supstance. Caustinerf (firme
Septodont) sadrži: 46% paraformaldehida, 37% lidokaina, 5% fenola, a ostalo su pomoćni sastojci.
Sredstva za nekrotizaciju pulpe su toksična i neselektivno izazivaju oštećenja vitalnog tkiva, pa je
njima neophodno pravilno manipulisati tokom postavljanja u kavitet. U suprotnom, postoji
opasnost od ozbiljnih komplikacija kao što su oštećenja interdentalne papile, destrukcija
parodonta, formiranje parodontalnog džepa, periapeksna, interradiksna i lateralna ostećenja
parodoncijuma, odnosno mogućnost gutanja ovih materijala.
Neophodno je obezbijediti pregledno i suho radno polje, ukloniti karijesne mase, a sredstvo
za desenzibilizaciju aplikovati direktno na eksponiranu pulpu. Medikament treba postaviti na
mikroperforaciju u cavumu dentisu i kroz ovako formiran difuzioni put omogućiti njegov efekat
direktno na pulpu, najmanje 2 mm udaljeno od ivice kaviteta, a mjesto aplikacije mora da bude
oslobođeno svih prepreka koje ometaju njegovu difuziju i djelovanje. Ukoliko postoji polip pulpe,
treba ga obavezno ukloniti i provjeriti da li je povezan s gingivom i da li postoji interradiksna
komunikacija.
Treba provjeriti sve površine zuba da bi se spriječila mogučnost difundovanja
medikamenta kroz perforaciju ili karijesnu leziju na suprotnu (neželjenu) stranu.
Sredstvo za nekrotizaciju se nanosi sondom direktno na otvorenu pulpu i potom kuglicom
vate bez pritiska adaptira tako da intimno nalježe. Preko paste se moze postaviti kuglica vate
natopljena hlorfenolkamforom ili nekim drugim analgetičnim sredstvom da bi se umanjio bol
tokom prve nadražajne faze. Preko toga se stavlja tampon suhe vate koji treba da obezbijedi da se
medikament u kavitetu ne pomjeri.
Zatvaranje kaviteta treba raditi pažljivo, a privremeni ispun aplikovati postepeno i slojevito
kako se sredstvo za nekrotizaciju ne bi pomjerilo. Kavitet je najbolje privremeno zatvoriti pastom
cink-oksid eugenola ili fosfatnim cementom. Kod dvopovršinskih kaviteta treba zatvoriti najprije

12
aproksimalnu pa okluzalnu površinu. Instrumentima treba kontrolisati rubno zatvaranje materijala
na bočnim zidovima a naročito gingivni stepenik i visinu na okluzalnoj površini. Doziranje
preparata je subjektivno i zavisi od iskustva terapeuta. Uvijek treba postaviti malu količinu
sredstva u kavitet. Neusklađenosti količine i vremena djelovanja preparata u odnosu na starost
pacijenta, vrstu zuba, odnosno voluminoznost pulpe more da izazove difundovanje i oštečenje
okolnih tkiva. Kod molara i voluminoznije pulpe medikament treba da stoji duže. Tako pasta
veličine glave čiode kod sjekutića i premolara trebada stoji do sedam dana, a kod molara 10 do 14
dana. U radu sa ovim sredstvima uvijek se treba pridržavati uputstava proizvođača.
Difundovanjem sredstva za nekrotizaciju pulpe iz kaviteta mogu da se oštete gingiva i kost,
koji tada postaju znatno podložniji infekciji. Osim toga, ako postoje frakture korijena i interne
resorpcije korena, može doći do oštečenja parodoncijuma . Ukoliko preparat nije bio u direktnom
kontaktu sa pulpom (ili nije dobro doziran), pulpa ostaje osjetljiva jer nije potpuno nekrotizovana.
Djelovanje sredstva za nekrotizaciju pulpe može se podijeliti u dvije faze. Prva faza je
bolna ili nadražajna i traje kratko, od 30 minuta do dva sata. Klinički se manifestuje bolom koji je
stalan i ne mijenja se usljed drugih nadražaja, a javlja se zbog hiperemije i povećanja intrapulpnog
pritiska u pulpi. Druga faza je bezbolna i u pulpi se odvija proces nekrotizacije.
Histološka analiza tkiva pulpe poslije aplikacije sredstva za nekrotizaciju ukazuje na to da
pulpa prolazi kroz različite faze. U prvoj fazi se javlja primarno vazotropni efekat koji karakterišu
jaka hiperemija, paraliza glatke muskulature, staza i ruptura krvnih sudova. Bol je jako izražen,
što znači da neurotropni efekat nastupa kasnije. U drugoj fazi se javljaju sekundarno neurotropni
efekat i oštečenje nervnih vlakana. U trećoj fazi dolazi do plazmotropnog efekta, izumiranja ćelija
i vezivnih vlakana i nastupa totalna nekroza pulpe.
3. MORTALNA EKSTIRPACIJA – NEKROPULPEKTOMIJA
Mortalna ekstirpacija je postupak uklanjanje pulpe zuba iz kruničnog i korijenskog dijela
cavuma dentisa poslije djelovanja sredstva za nekrotizaciju. Mortalna ekstirpacija se naziva još i
mortalna pulpektomija ili nekropulpektomija.
Indikacije za mortalnu ekstirpaciju su uglavnom slučajevi kada ne postoji mogućnost izvođenja
vitalne pulpektomije. To su, prije svega, slučajevi kada postoje alergija na anestetik, strah od

13
anestezije, nemogućnost obezbeđivanja potpuno aseptičnog rada (naročito kod višekorijenih zuba)
i neka sistemska oboljenja,. Ova intervencija je indikovana u svim slučajevima u kojima je i vitalna
pulpektomija (osim fraktura korijena, internih resorpcija), a to su ireverzibilna, akcidentalna i
jatrogena oštećenja pulpe. Ovaj zahvat se može realizovati samo u slučaju kada je završen rast
korijena, odnosno kada je zdrav apeksni i lateralni parodoncijum.
Kontraindikacije za ovaj zahvat su zubi sa nezavršenim rastom korijena, frakturom, internim
resorpcijama ill težim oštećenjima parodoncijuma.
3.1. Terapijski postupak mortalne ekstirpacije
3.1.1. Prva posjeta
Obrada kaviteta, aplikacija sredstva za nekrotizaciju pulpe i adherentno privremeno
zatvaranje kaviteta. Treba uraditi rtg snimak zuba.
3.1.2. Druga posjeta
Uklanja se sredstvo za privremeno zatvaranje i analizira Rtg simimak zuba (orijentacija o
broju, dužini, obliku, prohodnosti kanala i stanju parodoncijuma). Neophodno je obezbjediti
aseptične uslove, koferdam, suho radno polje, sterilne instrumente i dezinfekciju radnog polja i
okoline. Okruglim svrdlom treba ukloniti krov kruničnog djela cavuma (trepanacija) i ljevkasto
oblikovati ulaze u kanale. Potom treba ekstirpirati pulpu, uraditi odontometrijski postupak,
hemomehanički obraditi i opturisati kanal. Obrađen i ispunjen kanal treba privremeno zatvoriti i
napraviti Rtg snimak. Ukoliko kanal nije moguće napuniti u ovoj posjeti, treba ga privremeno
ispuniti pastom kalcijum-hidroksida i u sljedećoj posjeti uraditi definitivnu opturaciju kanalskog
sistema. U sljedećoj posjeti se postavija definitivni restaurativni ispun.
Ekstirpacija pulpe je mikrohirurški zahvat kojim se prekida kontinuitet tkiva i stvara rana u
apikalnom djelu pulpe ili u periodoncijumu. Najpovoljnije je zarastanje ukoliko je prekid na
fiziološkom suženju, to jest na cementno-dentinskoj granici. Uslijed kidanja vitalnog tkiva

14
prilikom vitalne ekstirpacije javlja se odbrambena reakcija u vidu zapaljenja. U zavisnosti od
mjesta prekida i stepena iritacije dolazi do reparacije tkiva iz nediferentovanih ćelija pulpe ili
periodoncijuma i dentinogenog ili cementogenog zarastanja.
Prilikom mortalne ekstirpacije, najpovoljnije je da se rana stvori na demarkaciji izmedu vitalnog i
nekrotičnog tkiva, kada nastaje beskrovno odvajanje devitaliziranog od vitalnog kiva. Takva rana
je glatka, a zapaljenjska reakcija je blaža nego pri vitalnoj ekstirpaciji. Reparaciju će izvršiti ćelije
vitalnog dijela pulpe. Ako je prekid u vitalnom tkivu (u pulpi ili periodoncijumu), reparaciju će
izvršiti ćelije pulpe ili periodoncijuma putem dentinogenog ili cementogenog zarastanja. Ako je
prekid u nekrotičnom tkivu, onda zaostalo nekrotično tkivo u kanalu korijena predstavlja stalni
nadražaj na vitalno tkivo pulpe ili periodoncijuma.
Prilikom izvođenja vitalne i mortalne ekstirpacije, najbolji rezultati se dobijaju kada se
ekstirpacija, obrada i punjenje kanala završe u endodontskom prostoru u predjelu fiziološkog
foramena apicale i bez iritacije periodoncijuma.
3.2. Prednosti mortalne ekstirpacije u odnosu na vitalne zahvate
 Može se realizovati i u slučaju da postoji alergija na anestetik.
 Ne postoji opasnost od oštećenja krvnih sudova.
 U toku endodontske terapije nema krvarenja iz pulpe i bolja je preglednost pri radu.
 Poslije mortalne ekstirpacije rana bolje zarasta zbog izražene demarkacije između
nekrotičnog i vitalnog tkiva.
 Manja je opasnost od kontaminacije kanala mikroorganizmima zbog antiseptičnog dejstva
preparata za nekrotizaciju i izostanka krvarenja.
Smatra se da je kriterijum za ocjenu uspjeha ovog endodontskog tretmana očuvanje
vitalnosti apeksnog i periapeksnog tkiva jer je tada odbrambena reakcija periapeksa dobra, a
reparacijom se uspostavlja funkcionalni i morfološki integritet zuba.

15
4. ZAKLJUČAK
Vitalni zahvati na pulpi podrazumjevaju endodontsku proceduru na privremeno
desenzibilisano anesteziranoj pulpi. Anesteziranje pulpe se može postići primjenom pleksus,
intraligamentne i intrapulpne anestezije.
Vitalna ekstirpacija - biopulpektomija također je mikrohirurški zahvat na oboljeloj pulpi, kojim se
pod dejstvom lokalne anestezije odstranjuje tkivo pulpe u cjelini. Indikacije za biopulpektomiju
su svi tipovi zapaljenjskih, degenerativnih i traumatskih oštećenja pulpe.
Mortalna ekstirpacija je postupak uklanjanja pulpe zuba iz kruničnog i korijenskog dijela cavuma
dentisa poslije djelovanja sredstva za nekrotizaciju. Indikacije za mortalnu ekstirpaciju su
uglavnom slučajevi kada ne postoji mogućnost izvođenja vitale pulpektomije.

16
LITERATURA
1. Martin Trope , Gliberto Debelian , Priručnik iz endodoncije za praktičara, Zagreb, 2009
2. Silvana Jukić Krmek , Anja Baraba, Eva Klarić, Danijela Marović, Jurica Matijević ,
Pretklinička endodoncija, Medicinska naklada, Zagreb ,2017.
3. Slavoljub Živković, Vladimir Ivanović , Mirjana Vujaskovic , Nevenka Teodorovic, Aleksandra
Lukic Praktikum endodonske terapije, Beograd, 2011.

Seminarski rad Endodoncija.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Seminarski rad Endodoncija.docx