1. Nederland is weer achttien MCPM’ers rijker.
Deelnemers aan de derde leergang Master
of Crisis and Public Order Management
(MCPM) namen op 27 maart 2014 hun
diploma in ontvangst. Tijdens een feestelijke
middag, waarbij de studenten deels het
programma verzorgden, werd met alle
betrokkenen teruggeblikt op de tweejarige
leergang.
In deze snel veranderende en relatief
kwetsbare maatschappij is het van
toenemend belang niet langer vanuit één
gezichtspunt en visie naar een probleem te
kijken. Immers, grote calamiteiten en crises
kunnen grote gevolgen hebben en grotere
incidenten lijken een steeds grotere
complexiteit met zich mee te brengen.
Multidisciplinair optreden is hierbij van
cruciaal belang. De Master of Crisis and Public
Order Management (MCPM) haakt hier op in
en biedt een brede basis voor multidisciplinair
optreden, die deelnemers direct kunnen
toepassen in hun werk. De studenten,
afkomstig uit alle kolommen in veiligheid,
sluiten de opleiding af met een onderzoek en
het schrijven van een masterthesis. Dit levert
vaak zeer interessante resultaten op. In deze
afstudeerspecial daarom bijzondere aandacht
voor een aantal van de theses van de
deelnemers aan MCPM 3.
Master of Crisis and Public Order Management:
mooie balans tussen praktijk en wetenschap
Curatorium en wetenschapscommissie: breng de
kolommen bij elkaar
Op 27 maart 2014 kwamen ook de wetenschapscommissie en
het curatorium van de MCPM bijeen. De wetenschaps­
commissie waakt over de wetenschappelijke kwaliteit van de
MCPM. De leden zijn lid van de examencommissie en doen
aanbevelingen voor het curriculum van de opleiding. Het
curatorium heeft als doelstelling het bewaken van de
verbinding met de praktijk. In goede samenwerking met alle
andere betrokkenen trekken zij de opleiding telkens weer
naar een hoger plan en brengen zij de kolommen bij elkaar.
M C P M 2 0 1 4 - A F S T U D E E R S P E C I A L
Pluk de vruchten als werkgever en geef een
MCPM’er een gerichte onderzoeksvraag mee.
Martin Smeekes, directeur GHOR/Ambulancezorg Veiligheidsregio
Noord-Holland Noord, lid curatorium MCPM
MCPM-studenten moeten nét een stapje meer
doen. Dát brengt ze op die hogere standaard.
Ton Hol, professor Recht aan de Universiteit van Utrecht, lid wetenschapscommissie MCPM

2. Aflossing tijdens crises
Volgens Marijn Ornstein, senior manager Safety,
Environment en Fire Brigade op de Luchthaven
Schiphol, heeft het te lang doorwerken in een
crisisteam negatieve effecten op de kwaliteit van
oordeelsvorming en besluitvorming, en vormt
het daarmee een risico voor de slachtoffers, de
mensen die de crisis ter plaatse bestrijden, maar
ook voor de crisisteam­leden zelf. Tijdige
aflossing van (R)OT-leden is daarom
noodzakelijk. In haar onderzoek stelt Ornstein
de vraag centraal welke (stel)regel te formuleren
is voor aflossing van leden van een operationeel
team en wat de bepalende factoren zijn op basis
waarvan aflossing noodzakelijk wordt.
Agent, wat is uw taak?
Formuleer Plaats Incidentmanagement (PI) als
strategisch doel in het kader van veiliger
werken bij incidenten. Dat adviseert Paul
Schuurman, werkzaam bij de School voor
Hogere Politiekunde (SvHP) van de
Politieacademie, in zijn thesis. Omdat PI-
management lange tijd geen onderwerp is
geweest in de politieopleiding op mbo-niveau,
zijn de meeste operationele politie­
functionarissen onvoldoende bekend met de
taakverantwoordelijkheid die daaruit
voortvloeit. Dat levert soms onveilige situaties
of onduidelijke taakopvattingen op bij
incidenten. Daarom moet volgens Schuurman
een inhaalslag gemaakt worden voor het
zittend personeel en moeten de huidige
opleidingen gesynchroniseerd en
gestandaardiseerd worden.
Vergroten van mentale veerkracht
voorkomt posttraumatische
stresstoornis
Brandweermedewerkers kunnen bij de
uitvoering van hun werkzaamheden
blootgesteld worden aan traumatische
ervaringen. Maar wat is het beeld over de
prevalentie van de posttraumatische
stressstoornis (PTSS) onder brandweer­
personeel? Welke factoren zijn van invloed op
het ontstaan ervan? Welke relatie heeft
mentale veerkracht met het ontstaan van
PTSS? Marc Ardon, werkzaam bij de
veiligheidsregio Zeeland, vergeleek de situatie
bij de brandweer met die bij defensie en de
politie. Zijn onderzoek wijst onder andere uit
dat brandweermedewerkers als gevolg van hun
werkzaamheden een grotere kans hebben om
PTSS op te lopen.
Samenwerking tussen gemeenten: hordelopen of een
gelopen race?
Neem een principieel besluit, werk samen en concretiseer de wensen,
eisen en voorwaarden. Een greep uit de aanbevelingen die Marcel van
Dokkum, werkzaam bij een veiligheidsregio, doet in zijn thesis om de
samenwerking tussen gemeenten binnen een veiligheidsregio op het
gebied van bevolkingszorgtaken vorm te kunnen geven in de
toekomst. Van Dokkum onderzocht hiervoor specifiek de gemeenten
binnen de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond.
Pastorale zorg in crisisomstandigheden
In hoeverre is een pastor toegerust om pastorale
zorg te verlenen tijdens een crisis? Dit was het
centrale thema in de thesis van Hans Lippens,
werkzaam bij de veiligheidsregio Hollands Midden.
Het belang van een pastor tijdens een ramp of crisis
is onduidelijk, soms omstreden en vaak onder­
belicht. In deze thesis is verwoord wat pastores doen
bij een ramp of crisis die een ernstige emotionele
ontwrichtende werking heeft op een bevolkings­
groep of plaatselijke gemeenschap. Lippens
analyseerde het handelingsrepertoire van de pastor
en keek daarbij in welke mate de pastor toegerust is
voor de geestelijke begeleiding van mensen bij
dergelijke ongewone gebeurtenissen en wat de eigen
opvattingen van de pastores hierover zijn.

3. Repressieve vakinflatie bij de brandweer
Na de inwerkingtreding van de Wet veiligheids­
regio’s is het brandweeronderwijs veranderd:
medewerkers worden voortaan opgeleid,
geëxamineerd, geoefend en bijgeschoold voor de
functie die zij daadwerkelijk uitvoeren. Leidt dit
oefenen ook echt tot een verhoging van de
effectiviteit van het brandweerpersoneel? Daarin
wilde Bob Reijne, zelf werkzaam in de rode
kolom, met zijn onderzoek inzicht krijgen. Hij
onderzocht de elementen van opleidingen en
oefenprogramma die wel en niet bijdragen aan
de totstandkoming van het vakmanschap.
Het outsourcen van de
bevolkingszorg. “Koud goed
geregeld, zodat je warm kunt
draaien”
Veel (kleine) gemeenten zijn vanwege hun
geringe omvang niet in staat zelfstandig
hun bevolkingszorg op orde te hebben.
Meerdere veiligheidsregio’s onderkennen
dit en de gemeenten zoeken met elkaar de
samenwerking. Het onderzoek van Peter
Mulder, werkzaam bij de Nationale Politie,
geeft een denkrichting om bevolkingszorg
in de toekomst vorm te geven. Hierbij staat
de vraag centraal: Is het mogelijk om
processen van bevolkingszorg in de
crisisbeheersing geheel of gedeeltelijk te
outsourcen naar private marktpartijen?
De valkuil van de
burgemeester
Een crisis is voor een
burgemeester de ultieme proeve
van bekwaamheid. Die ene
onverwachte gebeurtenis of die
dreiging die burgers treft, vraagt
om hulpverlening en de
burgemeester is dan niet alleen
‘in charge’ maar ook
verantwoordelijk voor wat er
gedaan wordt om de effecten zo
klein mogelijk te laten zijn. In de
thesis van Ruud Maljaars,
werkzaam bij de veiligheidsregio
Zeeland, ligt de rol van de
burgemeester in de
crisisbeheersing en public order
management onder een
vergrootglas. Hij deed onderzoek
naar crisisvaardigheden van de
burgemeester tijdens en na de
crisis. In deze thesis staat de vraag
centraal wat de belangrijkste
competenties zijn van een
burgemeester bij het leiden van
een crisis. De eigen ervaringen van
burgemeesters vormen het
vertrekpunt.
Liaison, de brug naar vertrouwen.
Efficiënte en effectieve politie-inzet bij
evenementen en demonstraties
Cor Pronk van de Nationale Politie, eenheid
Haaglanden, had met zijn onderzoek tot doel
inzicht te krijgen in de wijze van voorbereiding
en uitvoering van politieoptreden en politie-inzet
bij evenementen en demonstraties. Pronk stelde
hiervoor drie onderzoeksvragen centraal. Op
welke wijze is het informatie- en
risicomanagementproces ingericht en kan dit
worden verbeterd? Op welke wijze is de
politiemedewerker opgeleid en voorbereid om
effectief op te treden bij evenementen en
demonstraties en kan dit worden verbeterd? Wat
zijn de ter beschikking staande bevoegdheden,
zijn deze voldoende of wat is nodig om efficiënter
en effectiever te kunnen optreden?
Iedere MCPM’er levert een bijdrage aan het groepsproduct;
in de groep moet je het voor elkaar krijgen. Dat is heel
waardevol voor de praktijk.
Paul van Musscher, politiechef Eenheid Den Haag Nationale Politie, lid curatorium MCPM
Breng theorie in praktijk!
Sjo Soeters, professor aan de Nederlandse Defensie Academie

4. Water kent geen grenzen
Welke maatregelen kunnen de sturing op water en
veiligheid in Nederland verbeteren als dat nodig is? Het
verkennend onderzoek van Han van Dijk, werkzaam als
waterfunctionaris IJsselmeergebied en informatiemanager bij
een veiligheidsregio, wijst uit dat de sturing op water en
veiligheid beter kan. Er is sprake van rolonduidelijkheid op
bepaalde gebieden. Velen hebben een rol en op sommige
gebieden geldt: velen zijn verantwoordelijk dus niemand is
verantwoordelijk. Dit onderzoek toont aan dat verbetering
op de sturing gerealiseerd kan worden.
Crew resource management in crisisteams?
De burgerluchtvaart kwam tot de conclusie dat een groot
aantal vliegtuigongevallen veroorzaakt werd door menselijke
fouten; vooral fouten vanuit een teamsetting.
De burgerluchtvaart koos daarom voor de insteek van
Crew Resource Management (CRM). Hierbij staat het team als
geheel centraal en gaat het niet om individuele competenties,
maar om teamcompetenties. Paul Bijlsma van de Nationale
Politie, onderzocht of CRM voor crisisteams in de rampen- en
crisisbeheersing in Nederland toepasbaar is. Zijn onderzoek
geeft aan dat intermenselijke (groeps)processen en de human
factors zoals vermoeidheid, stress en tijdsdruk van grote
invloed zijn op de teamprestaties.
De meldkamer, regulier en afwijkend
Onderwerp van onderzoek voor Sipke Benus,
werkzaam binnen de GHOR, was de
meldkamer: de meldkamer in reguliere
en afwijkende situaties zoals bij grote
ongevallen en rampen. Als leidinggevende
op een meldkamer was hem opgevallen dat
de hulpverlening tijdens rampen eerder
trager dan sneller op gang komt. In dit
onderzoek gaat hij op zoek naar de oorzaken
daarvan. Zijn aanbevelingen reiken van een
permanente leercyclus tot aan evaluaties en
het benutten van een grote organisatie­
wijziging die op stapel staat van de
meldkamerorganisatie.
De essentie van MCPM is
multidisciplinaire samenwerking.
Erie Braakhekke, decaan MCPM
Meer informatie
In januari 2015 start de vijfde leergang
MCPM. Belangstellenden kunnen zich
hiervoor aanmelden. Meer informatie
over programma, studiebelasting,
kosten en aanmelding kunt u op
www.mastercpm.nl vinden. Ook kunt
u hier de theses downloaden.