Informatie voor iedereen die met tekenbeten of de ziekte van Lyme in aanraking kan komen. In deze presentatie van Innatoss Laboratories worden preventie, diagnostiek en nieuw Nederlands onderzoek naar de ziekte van Lyme nader toegelicht.

1. Over teken, de ziekte van
Lyme en diagnostiek

2. 2
Deze presentatie is bedoeld als informatie voor iedereen die met een teek of de ziekte
van Lyme in aanraking kan komen. Er is bewust veel tekst gebruikt, aangezien de
mondelinge toelichting ontbreekt. De volgende onderwerpen komen aan bod:
• De teek
• Preventie & Verwijderen van teken
• De ziekte van Lyme
• Diagnostiek van de ziekte van Lyme
• Onderzoek naar een nieuwe test
Inhoud

3. 3
De teek
Teken zijn kleine beestjes. Ze lijken op spinnetjes. Ze zuigen zich vast in de huid en kunnen zo de
ziekte van Lyme overbrengen. Het leefgebied van de teek is in Nederland vrij groot: ze leven in
het bos, de duinen en op de hei, maar ook in het park en de tuin. Ze zitten vooral tussen dode
bladeren of in hoog gras. Zoals op het kaartje te zien is, is de teek overal aanwezig. Het meeste in
Utrecht, Oost-Nederland en de kust van Noord-Holland.
Normaliter klimmen ze niet hoger dan anderhalve meter. Ze vallen dus niet uit bomen, maar
wachten op een spriet of blad wachten op hun prooi en haken zich erin vast. Hieronder staat een
mooie microscopische foto van de “vishaak” aan hun poot.

4. 4
De teek
Teken hebben vier levensstadia: ei, larve, nimf, en adult. In elke levensfase voedt de teek zich met een
bloedmaaltijd. In de laatste drie stadia is een teek in staat om infecties te verspreiden, zoals de Borrelia
bacterie. Dit is de veroorzaker van de ziekte van Lyme. De teek draagt de Borrelia bacterie bij zich nadat
ie zich gevoed heeft met bloed van een geïnfecteerd dier, bv. een muis. Tekenspecialist Fedor Gassner
laat op onderstaande video zien hoe de teken leven en hoe ze eruit zien tijdens hun levenscyclus
Klik op het plaatje, of hier voor de video
(opent nieuw venster)

5. 5
Preventie
Een tekenbeet voorkomen is natuurlijk het allerbeste. Dan raak je zeker niet geïnfecteerd met de Borrelia
bacterie. Maar 100% voorkomen erg lastig, dus controleer goed. Stigas, de organisatie voor gezond en
veilig werken in de agrarische en groene sectoren, heeft een korte video gemaakt met duidelijke uitleg
over de preventie.
Klik op de afbeelding of hier over de video
(opent nieuw venster)
Ook kun je voor een uitje even op tekenradar kijken voor de actuele teken-situatie in Nederland.
Preventie in een notendop:
• Draag gesloten, huidbedekkende kleding
• Wees voorzichtig met hoog gras en lage
struiken
• Let op bij contact met levende en dode dieren
• Controleer goed!

6. 6
Teek verwijderen
Als je toch een teek oploopt, is het zaak deze goed te verwijderen. Het RIVM heeft een duidelijke video
gemaakt waarin uitgelegd wordt hoe je dit moet doen.
Klik op de afbeelding of hier over de video
(opent nieuw venster)
Checklist bij het verwijderen van een teek
 Gebruik een tekenverwijderaar, zoals een
tekentang of –pincet
 Pak de teek bij de kop vast, zo dicht mogelijk
op je huid
 Trek de teek er langzaam uit
 Smeer 70% alcohol of jodium op de wond
 Maak een foto van de plek en noteer de
datum
 Raadpleeg de huisarts als de teek langer
dan een dag vastzat

7. 7
De ziekte van Lyme
Deze ziekte wordt veroorzaakt door de Borrelia bacterie, een spiraalvormige bacterie (zie onder). De
bacterie wordt overgedragen door een tekenbeet. Gelukkig leiden lang niet alle beten tot een infectie:
• 20% van de teken in Nederland draagt de bacterie bij zich.
• Als de teek meer dan 24 uur vastzit wordt de kans op overdracht snel groter.
• Ongeveer 3% van de beten heeft de ziekte van Lyme tot gevolg.
• Jaarlijks 1,5 miljoen tekenbeten in Nederland, dus meer dan 40.000 infecties.
• Lyme steeds groter probleem: over de jaren heen steeds meer gevallen gemeld (zie onder)
Bron: www.tekenradar.nl
Borrelia bacterie

8. 8
De ziekte van Lyme, symptomen
Het bekendste symptoom is de rode kring. Andere mogelijke klachten:
• hoofdpijn
• koorts
• stijve nek
• spierpijn
• vermoeidheid, etc.
In de vroege fase is de ziekte veelal met een standaard antibioticakuur effectief te bestrijden.
Als de bacterie zich verder verspreid door het lichaam veranderen de klachten. De ziekte van Lyme is een
zogeheten multisysteem-ziekte. Daar kunnen diverse symptomen bij horen, zoals:
• neurologische (bv. uitvalsverschijnselen)
• reumatologische (Lyme artritis)
• dermatologische
• cardiologische en
• psychiatrische klachten.
Vergevorderde ziekte van Lyme wordt behandeld met langdurig antibioticagebruik.

9. 9
Diagnostiek
Bij een vermoeden van de ziekte van Lyme zal allereerst gekeken worden of er sprake is van de bekende rode
kring (erythema migrans). Dan worden direct antibiotica voorgeschreven.
Mocht de ring niet zichtbaar zijn (wat volgens de literatuur in 30-70% van infecties het geval is) dan volgen
meestal antistoftests. Een dergelijke test bekijkt of er antistoffen in het bloed aanwezig zijn tegen bepaalde
eiwitten van de Borrelia bacterie. Er zijn twee typen antilichamen waarop men test: IgM en IgG. IgM wordt
door het lichaam als eerste aangemaakt en daarna IgG. Het duurt enige weken voordat er genoeg antilichamen
zijn aangemaakt om aan te kunnen tonen. Vaak wordt er gebruik gemaakt van ELISA tests en Immunoblots. De
laatste zijn in onze ervaring gevoeliger en laten zien met welke stam iemand besmet is.

10. 10
Diagnostiek
Helaas is het zo dat de antistoftests lang niet alle gevallen vinden. Een negatieve test wil dus niet per se zeggen
dat je geen Lyme hebt. Bovendien toont een positieve test op zichzelf nog geen ziekte van Lyme aan. Het kan
gaan om een oudere, al geklaarde infectie. Dat maakt de diagnose zo lastig. De arts zal testresultaten daarom
altijd combineren met klinische bevindingen (symptomen, ziektegeschiedenis).
In een uitzending van De Kennis van Nu wordt bovenstaande goed toegelicht. Presentator Diederik Jekel gaat
op zoek naar de waarheid achter de tests. Anja Garritsen, directeur van Innatoss Laboratories, komt ook aan
het woord. Zeker de moeite waard om te bekijken als je meer wilt snappen over Lyme en diagnostische tests.
Klik op het plaatje, of hier voor de video
(opent nieuw venster)

11. 11
Nieuwe test van Innatoss
Innatoss Laboratories wil de diagnose van de ziekte van Lyme vereenvoudigen. Daarom wordt er een test
ontwikkeld die al binnen 4 weken na een tekenbeet laat zien of iemand een actieve infectie heeft, op basis
van één bloedafname. Dit zou een grote versnelling betekenen in de Lyme diagnostiek. De behandeling kan
dan snel gestart worden, waardoor de kans dat de bacterie effectief bestreden wordt groter is. De test kijkt
naar de reactie van je T-cellen. Deze cellulaire methode wordt al gebruikt voor Q-koorts en tuberculose.
De nieuwe test werkt goed in het lab, maar moet zich nu in de praktijk bewijzen. Daarom loopt er momenteel
een groot wetenschappelijk onderzoek waarin de test wordt vergeleken met antistoffen en symptomen zoals
de rode kring. De verwachting is dat de cellulaire test sneller reageert en een vroege diagnose mogelijk maakt.

12. 12
Wetenschappelijke onderzoek naar nieuwe test
Het onderzoek naar de nieuwe test loopt momenteel en wordt in 2016 voortgezet. We zoeken in totaal 500
vrijwilligers met een recente tekenbeet. Wie kan meedoen?
• Mensen die minder dan 10 dagen geleden zijn gebeten door een teek en waarbij de teek 16 uur of langer
vastgezeten heeft.
• Mensen die sinds maximaal 2 weken de kenmerkende rode ring hebben.
Gebeten door een teek? Doe mee aan ons onderzoek door te bellen met 0412 700 530 of je in te schrijven via
www.innatoss.com/lymestudie

13. 13
Aanvullende informatie
Nog meer informatie is te vinden op o.a:
• Over expertise-lab Innatoss Laboratories: www.innatoss.com
• Officiële informatie vanuit het RIVM: www.rivm.nl/Onderwerpen/T/Tekenbeten_en_lyme
• Stichting Tekenbeetziekten: www.tekenbeetziekten.nl
• Lymepatiëntenvereniging NVLP: www.lymevereniging.nl
Nog vragen? Bel ons gerust op of stuur een email:
Maarten van der Zanden
E: maarten.vanderzanden@innatoss.com
T: +31 412 700 507