Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp. Phát triển nông nghiệp thể hiện cả về lượng và về chất. Phát triển nông nghiệp không những bao gồm cả sự tăng trưởng mà còn phản ánh các thay đổi cơ bản trong cơ cấu của nền nông nghiệp, sự thích ứng của nông nghiệp với bối cảnh mới, sự tham gia của người dân trong quản lý và sử dụng nguồn lực, sự phân bổ của cải, tài nguyên của các nhóm dân cư trong nội bộ nông nghiệp và giữa ngành nông nghiệp với các ngành kinh tế khác.

1. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT
TRIỂN NÔNG NGHIỆP
1.1 Một số khái niệm cơ bản liên quan đến quản lý nhà nước về phát triển nông
nghiệp
1.1.1. Khái niệm nông nghiệp
Theo từ điển Tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên : “Nông nghiệp là ngành sản
xuất vật chất cơ bản của xã hội, cung cấp các sản phẩm trồng trọt và sản phẩm chăn
nuôi” [14, tr 740].
Trong tác phẩm Kinh tế Nông nghiệp – lý thuyết và thực tiễn, tác giả Đinh Phi
Hồ quan niệm “ Nông nghiệp là một trong những ngành sản xuất vật chất quan trọng
của nền kinh tế quốc dân. Hoạt động nông nghiệp không những gắn liền với những yếu
tố kinh tế, xã hội mà còn gắn với các yếu tố tự nhiên. Nông nghiệp theo nghĩa rộng
gồm có : trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp và thủy sản” [ 9, tr 5].
Theo đó, kinh tế nông nghiệp bao gồm :
Trồng trọt : là ngành sử dụng đất đai với cây trồng làm đối tượng chính để sản
xuất ra lương thực, thực phẩm, tư liệu cho công nghiệp và thỏa mãn các nhu cầu về vui
chơi giải trí, tạo cảnh quan.
Chăn nuôi : là một trong hai ngành sản xuất chủ yếu của nông nghiệp (theo nghĩa
hẹp) với đối tượng là các loại động vật nuôi. Đây là ngành cung cấp thực phẩm nhiều
chất đạm như thịt, trứng, sữa; cung cấp da, len, lông; sản phẩm của chăn nuôi dùng làm
phân bón; gia súc dùng làm sức kéo.
Lâm nghiệp : là các hoạt động chăm sóc nuôi dưỡng và bảo vệ rừng, khai thác
vận chuyển và chế biến các sản phẩm từ rừng. Trồng cây, tái tạo rừng, duy trì tác động
phòng hộ của rừng.
Ngư nghiệp : bao gồm đánh bắt và nuôi trồng thủy sản trong đó đánh bắt là hoạt
động lâu đời nhằm cung cấp thực phẩm cho chính mình thông qua các hình thức đánh
bắt cá và các thủy sinh vật khác [22 tr24,25].
Tóm lại, Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản của xã hội, sử dụng đất đai
để trồng trọt và chăn nuôi, khai thác cây trồng và vật nuôi làm tư liệu và nguyên liệu lao
động chủ yếu để tạo ra lương thực, thực phẩm và một số nguyên liệu cho công nghiệp. Nông
nghiệp là một ngành sản xuất lớn, bao gồm nhiều chuyên ngành: trồng trọt, chăn nuôi, sơ
chế nông sản; theo nghĩa rộng, còn bao gồm cả lâm nghiệp, thủy sản.
1.1.2. Khái niệm phát triển nông nghiệp
Theo Tạp chí nghiên cứu kinh tế nông nghiệp, số 215, tháng 10 năm 2016 của
7

2. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
Thạc sĩ Đinh Trọng Giáp “Phát triển nông nghiệp là một quá trình chịu sự tác động của
quy luật thị trường, chính sách, ứng xử của người sản xuất và người tiêu dùng về các
sản phẩm và dịch vụ được tạo ra trong lĩnh vực nông nghiệp”.
Theo Quyết định số 153/2004/QĐ – TTg ngày 17/8/2004 của thủ tướng Chính phủ
về “Định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam” (Chương trình nghị sự
21 của Việt Nam) chỉ rõ “Phát triển nông nghiệp là quá trình sản xuất ngày càng nhiều
hàng hóa theo yêu cầu của thị trường, phải đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm, bảo tồn
và phát triển được các nguồn tài nguyên : đất, nước, không khí, rừng và đa dạng sinh
học” [6, tr 10].
Tóm lại, Phát triển nông nghiệp là quá trình lớn lên ( hay tăng tiến ) về mọi mặt của
nền kinh tế nông nghiệp trong một thời kì nhất định. Phát triển nông nghiệp theo những
khía cạnh sau : Phát triển sức sản xuất trong nông nghiệp; Phát triển phân công lao động
trong nông nghiệp; Nâng cao dân trí; Giải quyết tốt vấn đề môi trường.
Phát triển nông nghiệp thể hiện cả về lượng và về chất. Phát triển nông nghiệp
không những bao gồm cả sự tăng trưởng mà còn phản ánh các thay đổi cơ bản trong cơ
cấu của nền nông nghiệp, sự thích ứng của nông nghiệp với bối cảnh mới, sự tham gia
của người dân trong quản lý và sử dụng nguồn lực, sự phân bổ của cải, tài nguyên của
các nhóm dân cư trong nội bộ nông nghiệp và giữa ngành nông nghiệp với các ngành
kinh tế khác.
1.1.3. Khái niệm quản lý
Trong giáo trình Quản lý nhà nước về Thương mại của tác giả Thân Danh Phúc
(2015) có đưa ra quan niệm : Quản lý là một hiện tượng khách quan trong mọi hình thái
kinh tế xã hội. Nó xuất hiện là tính tất yếu do lao động mang tính tập thể và các hoạt
động mang tính cộng đồng, xã hội quyết định. Các Mác chỉ rõ “Bất kì lao động xã hội
trực tiếp hay lao động chung nào đó được tiến hành trên quy mô lớn, ở mức độ nhiều
hay ít đều cần có sự quản lý nhằm phối hợp những hoạt động tác nhân và thực hiện
những chức năng chung”. Ông đã hình dung quản lý giống như công việc của người
nhạc trưởng trong một dàn hợp xướng “Một nhạc công tự điều khiển mình, nhưng một
dàn nhạc cần có người nhạc trưởng”[1]
Có nhiều cách trình bày, diễn đạt khác nhau về khái niệm quản lý, nhưng theo
như cách tiếp cận của đề tài có thể theo 2 cách sau :
Tiếp cận thứ nhất : Quản lý là một quá trình trong đó chủ thể quản lý tổ chức, điều
hành, tác động có định hướng, có chủ đích một cách khoa học và nghệ thuật vào đối
tượng quản lý nhằm đạt kết quả tốt nhất theo mục tiêu đã đề ra thông qua việc sử dụng
các phương pháp và công cụ quản lý thích hợp.
Tiếp cận thứ hai : Quản lý được hiểu là một hệ thống, bao gồm các thành tố : đầu
8

3. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
vào, đầu ra, quá trình biến đổi đầu vào thành đầu ra, môi trường và mục tiêu của quản
lý. Các yếu tố trên tác động qua lại lẫn nhau. Một mặt, chúng đặt ra những yêu cầu,
những vấn đề quản lý cần giải quyết. Mặt khác, chúng ảnh hưởng đến hiệu lực và hiệu
quả quản lý.
1.1.4. Khái niệm quản lý nhà nước
Theo Thạc sĩ Vũ Đình Trọng trong luận văn “Quản lý nhà nước về hoạt động xuất
nhập khẩu của Việt Nam” có đưa ra khái niệm như sau : “Theo nghĩa rộng, quản lý nhà
nước là hoạt động tổ chức, điều hành của cả bộ máy nhà nước, là sự tác động, tổ chức
của quyền lực nhà nước trên các phương diện lập pháp, hành pháp và tư pháp. Theo
nghĩa hẹp, quản lý nhà nước chủ yếu là quá trình tổ chức, điều hành của hệ thống cơ
quan hành chính nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con
người theo pháp luật nhằm đạt được những mục tiêu yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà
nước”.
Theo Tiến sĩ Thân Danh Phúc tác giả cuốn sách Quản lý Nhà nước về Thương Mại
thuộc trường Đại học Thương Mại đã đưa ra Quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức
và điều chỉnh bằng quyền lực của nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt
động của con người để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật
nhằm thực hiện nhiệm vụ, chức năng của nhà nước [2] và các mục tiêu đã xác định
trong từng giai đoạn của đất nước.
Quản lý nhà nước theo nghĩa rộng được thực hiện thông qua hoạt động của cả 3 cơ
quan lập pháp, hành pháp, tư pháp. Theo nghĩa hẹp, quản lý nhà nước được giới hạn ở
hoạt động quản lý có tính chất nhà nước được thực hiện bởi cơ quan hành pháp (chính
phủ) nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế, xã hội đã đặt ra.
Quản lý nhà nước có đặc điểm là hoạt động mang quyền lực nhà nước thể hiện ở việc
các chủ thể có thẩm quyền thể hiện ý chí nhà nước thông qua phương tiện nhất định, trong
đó phương tiện cơ bản và đặc biệt quan trọng được sử dụng là văn bản quản lý hành chính
nhà nước; QLNN là hoạt động được tiến hành bởi những chủ thể có quyền năng hành
pháp và QLNN là hoạt động có tính thống nhất, được tổ chức chặt chẽ.
1.1.5. Khái niệm quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp
Theo quan điểm của Thạc sĩ Nguyễn Thị Ánh Tuyết đưa ra khái niệm quản lý nhà
nước về phát triển nông nghiệp như sau: “Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp là
sự quản lý vĩ mô của nhà nước đối với nông nghiệp thông qua các công cụ kế hoạch, pháp
luật và các chính sách để tạo điều kiện và tiền đề, môi trường thuận lợi cho các hoạt động
sản xuất kinh doanh nông nghiệp hướng mục tiêu chung của toàn nền nông nghiệp; xử lý
những việc ngoài khả năng tự giải quyết của đơn vị kinh tế trong quá trình hoạt động kinh
tế trên tất các các lĩnh vực sản xuất, phân phối, lưu thông, tiêu dùng các
9

4. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
sản phẩm nông nghiệp; điều tiết lợi ích giữa các vùng, các ngành, các sản phẩm nông
nghiệp, giữa nông nghiệp với toàn bộ nền kinh tế; thực hiện sự kiểm soát đối với tất cả
các hoạt động trong nền nông nghiệp và kinh tế nông thôn làm ổn định và lành mạnh
hóa mọi quan hệ kinh tế và xã hội”.
Trong phạm vi của đề tài, có tổng kết lại Quản lý nhà nước về phát triển nông
nghiệp là hoạt động sắp xếp, tổ chức, chỉ huy, điều hành, hướng dẫn, kiểm tra của hệ
thống cơ quan nhà nước tại địa bàn một huyện cụ thể đối với lĩnh vực nông nghiệp trên
cơ sở nhận thức vai trò, vị trí và đặc điểm kinh tế - kỹ thuật, chuyên môn của ngành
nông nghiệp để khai thác và sử dụng các nguồn lực trong và ngoài huyện nhằm đạt mục
tiêu xác định hiệu quả nhất.
1.2. Một số lỹ thuyết liên quan đến quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp
1.2.1. Đặc điểm quản lý nhà nước về nông nghiệp
Thứ nhất, quản lý nhà nước về nông nghiệp là những hoạt động dựa trên pháp luật và
quyền lực của nhà nước: tính quyền lực của nhà nước được xem là yếu tố nhằm giúp
chúng ta phân biệt được quản lý nhà nước cũng như các hoạt động quản lý mang tính xã
hội khác. Quyền lực của nhà nước được thể hiện rõ ràng nhất thông qua các văn bản
hành chính về nông nghiệp, các văn bản này thể hiện được những ý chí và quyết tâm
của người quản lý nhà nước.
Thứ hai, quản lý nhà nước về nông nghiệp được thực hiện bởi những người có quyền
hạn, theo như những quy định mà nhà nước đã ban hành thì chủ thể của quản lý nhà
nước ở Việt Nam là những cơ quan và công chức hành chính nhà nước, người đứng đầu
cơ quan nhà nước, vậy nên, đối tượng của cơ quan quản lý nhà nước là các mối quan hệ
phát sinh trong xã hội, liên quan đến đời sống của người dân, pháp luật và các cơ quan
nhà nước.
Thứ ba, quản lý nhà nước về nông nghiệp là những hoạt động điều hành và chấp hành
của nhà nước: Việc điều hành và chấp hành được xem là hai yếu tố then chốt giúp cho
hoạt động quản lý nhà nước về nông nghiệp được diễn ra suôn sẻ hơn, tính chấp hành
được thực hiện thông qua việc các văn bản mà nhà nước ban hành được chấp thuận và
áp dụng vào trong thực tế, còn tính điều hành thì được thể hiện thông qua những quyết
định, tổ chức và chỉ đạo các người quản lý theo một hệ thống giúp cho các văn bản được
áp dụng vào đời sống một cách dễ dàng hơn.
1.2.2. Chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước về nông nghiệp
a, Chủ thể quản lý nhà nước về nông nghiệp
10

5. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
Theo nghĩa rộng chủ thể quản lý nhà nước là hoạt động tổ chức, điều khiển của
các cơ quan quản lý nhà nước (lập pháp, hành pháp, tư pháp) để thực thi quyền lực của
nhà nước thông qua các văn bản quy phạm pháp luật.
Theo nghĩa hẹp chủ thể quản lý nhà nước là quá trình tổ chức, điều hành của hệ
thống cơ quan nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi cụ thể của con người
theo pháp luật và bằng pháp luật nhằm đạt được những mục tiêu và quay luật khách
quan của xã hội.
Như vậy có thể hiểu chủ thể quản lý về phát triẻn nông nghiệp trên địa bàn huyện
bao gồm :
 Huyện ủy : đưa ra những chính sách, chủ trương, đường lối về phát triển nông
nghiệp của huyện.

 Hội đồng nhân dân huyện phê duyệt kế hoạch, dự án, đề án chương trình về
phát triển nông nghiệp cho huyện.

 Ủy ban nhân dân trực tiếp điều hành các kế hoạch, dự án, đề án, chương
trình,...về phát triển nông nghiệp cho huyện.
b, Đối tượng quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp
Đối tượng quản lý nhà nước về nông nghiệp là các cá nhân, cơ quan, tổ chức
triển khai, thực thi các chính sách, kế hoạch, nghị định, chương trình, dự án,...mà nhà
nước đã đặt ra cho sự phát triển nông nghiệp. Đó là những tổ chức, lãnh đạo cầm quyền
tại Ủy ban nhân dân tỉnh, Ủy ban nhân dân huyện, Phòng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn, Ủy ban nhân dân xã về lĩnh vực nông nghiệp.
Đối tượng quản lý nhà nước về nông nghiệp chính là các cá nhân, hộ gia đình,
tổ chức hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Như theo khái niệm về nông nghiệp đã
nêu ở trên : Nông nghiệp là một ngành sản xuất lớn, bao gồm nhiều chuyên ngành: trồng
trọt, chăn nuôi, sơ chế nông sản; theo nghĩa rộng, còn bao gồm cả lâm nghiệp, thủy sản.
Vì vậy đối tượng quản lý nhà nước hướng tới là những người trực tiếp, gián tiếp tham
gia vào quá trình sản xuất ra nông nghiệp, phát triển nông nghiệp.
1.2.3. Vai trò của quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp
Vai trò của quản lý Nhà nước trong nông nghiệp bắt nguồn từ sự cần thiết phải
phối hợp các hoạt động lao động chung trên cơ sở xã hội hoá sản xuất và phát triển nền
nông nghiệp hàng hoá. Lực lượng sản xuất và trình độ phát triển sản xuất hàng hoá
càng cao thì càng cần thiết phải thực hiện vai trò này một cách chặt chẽ và nghiêm
ngặt. Tuỳ theo trình độ phát triển của lực lượng sản xuất hàng hoá của nông nghiệp
trong từng giai đoạn nhất định mà giữa các phân ngành nông, lâm nghiệp và thuỷ sản
cũng như các yếu tố kinh tế của toàn ngành nông nghiệp có những mối quan hệ tỷ lệ
phù hợp đảm bảo khai thác hợp lý các nguồn lực và phát triển.
11

6. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
Quản lý nhà nước trong lĩnh vực nông nghiệp có vai trò quan trọng đối với sự
tồn tại và phát triển nông nghiệp của mỗi quốc gia. Vai trò được thể hiện như sau:
Thứ nhất, quản lý nhà nước thực hiện hóa các mục tiêu, ý tưởng của các nhà
chính trị - những người đại diện của nhân dân trong lĩnh vực nông nghiệp. Vai trò này
xuất phát từ chức năng chấp hành của quản lý nhà nước. Chủ thể quản lý nhà nước có
trách nhiệm chấp hành quyết định của các cơ quan chính trị nhằm đạt được các mục
tiêu trong nông nghiệp đã đề ra.
Thứ hai, quản lý nhà nước điều hành các hoạt động nông nghiệp nhằm đạt mục
tiêu tới mức tối đa và với hiệu quả cao nhất. Vai trò này xuất phát từ chức năng cụ thể
của điều hành quản lý nhà nước là: định hướng (thông qua quy hoạch, kế hoạch), điều
chỉnh các quan hệ xã hội (thông qua ban hành văn bản lập quy); hướng dẫn và tổ chức
thực hiện Hiến pháp, luật, chính sách...; kiểm tra, thanh tra và xử lý những vi phạm pháp
luật.
Thứ ba, quản lý nhà nước duy trì và thúc đẩy nông nghiệp phát triển theo định
hướng. Để thực hiện tốt hai vai trò trên, nhà nước luôn có trách nhiệm duy trì và tạo lập
những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các yếu tố cấu thành nên nông nghiệp, duy
trì và phát triển các nguồn tài nguyên, kiến tạo các nguồn lực vật chất, sử dụng có hiệu
quả các nguồn lực tài chính, phát triển nguồn lực con người, khắc phục những thất bại của
thị trường hoặc hậu quả do những sai sót của quản lý nhà nước gây ra...
1.2.4. Chức năng của quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp
Một là, định hướng chiến lược cho sự phát triển nông nghiệp phù hợp với từng giai
đoạn phát triển kinh tế của đất nước.
Nông nghiệp là một bộ phận cấu thành của nền kinh tế quốc dân thống nhất, có
vai trò nhiều mặt về kinh tế và xã hội của đất nước. Việc đảm bảo sự phát triển hài
hòa, cân đối của nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế quốc dân đòi hỏi phải xác định
chiến lược phát triển của toàn bộ nền kinh tể. Trên cơ sở xác định chiến lược phát triển
Nhà nước đưa ra cụ thể các chương trình, các kế hoạch, định hướng phát triển ngắn
hạn và trung hạn hàng năm để hướng dẫn sự phát triển của nông nghiệp và nông thôn.
Các chiến lược và kế hoạch phát triển nói trên được xây dựng dựng cụ thể cho toàn bộ
nền nông-lâm-ngư nghiệp ở từng cấp trong bộ máy quản lý nhà nước. Chiến lược phát
triển nông nghiệp ở nước ta từ năm 2010 được Đại hội Đảng IX (4/2001) nêu ra chủ
yếu gồm : Chiến lược dịch chuyển cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn; Chiến lược
phát triển các vùng kinh tế; Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ; Chiến lược sản
xuất và xuất khẩu,...
Hai là, điều chỉnh các mối quan hệ trong nội bộ nông nghiệp, nông thôn và giữa nông
nghiệp, nông thôn và các thành phần kinh tế còn lại.
12

7. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
Trong quá trình phát triển sản xuất hàng hóa dựa trên trình độ xã hội, sản xuất hàng
hóa ngày càng cao, các mối quan hệ kinh tế trong nội bộ nông nghiệp nông thôn cũng như
giữa nông nghiệp nông thôn với các phần còn lại của nền kinh tế, thậm chí với nền kinh tế
khu vực và quốc tế ngày càng phát triển rộng rãi và đa dạng. Sự hình thành và phát triển
các mối quan hệ kinh tế đó có thể là phù hợp với mục tiêu của sự phát triển, cũng có thể
không phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta. Trong điều kiện như vậy, nhà
nước phải thực hiện chức năng điều chỉnh các mối quan hệ kinh tế bằng các biện pháp
khuyến khích, hạn chế, cấm đoán. Các mối quan hệ kinh tế mà Nhà nước cần điều chỉnh
có nhiều loại. Có loại liên quan đến quyền sở hữu và sử dụng tài nguyên, nguồn lực như :
Đất đai, nguồn lực, vốn góp, cổ phần....Nhà nước cần điều
chỉnh bằng luật sao cho sự phát triển đa dạng hóa sở hữu ở mức độ phù hợp. Có loại
quan hệ gắn liền với hoạt động sản xuất quan hệ hợp tác sản xuất, liên kết sản xuất – chế
biến- tiêu thụ,... dưới những hình thức đa dạng khác nhau. Nhà nước cần điều chỉnh
bằng cách giúp đỡ tạo điều kiện, môi trường thuận lợi cho các quan hệ này phát triển
một cách tối ưu, hiệu quả.
Ba là, hỗ trợ giúp đỡ kinh tế hộ gia đình, kinh tế trang trại, hợp tác xã dịch vụ và các
loại hình tổ chức sản xuất khác trong nông nghiệp.
Chuyển sang nền kinh tế thị trường ở nước ta kể từ tháng 4/1988 hộ gia đình
được thừa nhận là đơn vị kinh tế tự chủ trong nông nghiệp và kinh tế nông thôn, kinh
tế trang trại dần hình thành và phát triển. Với việc xác nhận lại vai trò của hộ kinh tế
như vậy, hợp tác xã dần dần đổi mới để chuyển sang dịch vụ cho kinh tế hộ và kinh tế
trang trại. Trong một số doanh nghiệp nông nghiệp sản xuất và chế biến thuộc sở hữu,
Nhà nước thực hiện đổi mới bằng cách từng bước chuyển sang công ty cổ phần. Có thể
nói việc thay đổi cách thức làm kinh tế cho phù hợp với những yêu cầu của cơ chế
mới, trong nền nông nghiệp nước ta đã và đang hình thành những loại hình doanh nhân
hoàn toàn mới.
Bốn là, Bổ sung những vị trí cần thiết, nắm vững những vị trí then chốt của nông
nghiệp và kinh tế nông thôn bằng lực lượng kinh tế nhà nước.
Trong nông nghiệp và kinh tế nông thôn những vị trí cần thiết và những hoạt
động then chốt thường không nhiều, có thể nằm ở một số lĩnh vực như khai hoang
phục hóa, xây dựng hạ tầng nông thôn, trồng và bảo vệ rừng đầu nguồn, phòng hộ
rừng, công nghệ sinh học, công nghệ chế biến xuất khẩu,... Việc xác định vị trí nào là
cần thiết và hoạt động nào là then chốt phụ thuộc vào nhiều yếu tố kinh tế, chính trị, xã
hội ngoại thương của nông nghiệp trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hóa và hội
nhập quốc tế.
Quản lý nhà nước đối với nông nghiệp thực hiện chức năng nói trên bằng chính
13

8. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
lực lượng kinh tế nhà nước. Tùy theo tầm quan trọng của từng vị trí hay những hoạt
động then chốt mà việc điều tiết của Nhà nước được thực hiện theo những cách khác
nhau. Thành lập doanh nghiệp Nhà nước để thực hiện nhiệm vụ nhà nước gia, tham gia
và nắm giữ cổ phần ở những mức độ khác nhau trong công ty cổ phần. Trong nông
nghiệp nông thôn ở nước ta hiện nay chuyển một bộ phận doanh nghiệp nhà nước sang
công ty cổ phần bàng việc thực hiện cổ phần hóa thực chất là việc rút bớt lực lượng kinh
tế Nhà nước ra khỏi vị trí không cần thiết hay những hoạt động không phải là then chốt
của nông nghiệp, nông thôn.
1.3. Nội dung của quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp
1.3.1. Nội dung của quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp
Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp nhằm hiện thực hóa chủ trương, chính sách,
pháp luật của Nhà nước từ Trung ương tới địa phương trong lĩnh vực nông nghiệp sao cho
phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội; điều kiện tự nhiên của mỗi địa phương cũng như thực
hiện đầy đủ, toàn diện và đúng đắn nhất những gì đã đề ra góp phần đảm bảo sự thống nhất
trong lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý bộ máy hành chính nhà nước. Quản lý nhà nước về phát
triển nông nghiệp bao gồm những nội dung cơ bản sau :
1.3.1.1. Xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự
án về quản lý phát triển Nông nghiệp
Trên cơ sở kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, chiến lược phát triển
vùng, lãnh thổ, địa phương xây dựng chiến lược phát triển Nông nghiệp. Bởi vậy, khi
xây dựng chiến lược, kế hoạch quản lý nhà nước về Nông Nghiệp phải nghiên cứu tổng
hợp các điều kiện tự nhiên và xã hội trong chiến phát triển kinh tế chung. Xây dựng
chiến lược, kế hoạch quản lý nhà về Nông nghiệp phải tạo được bước đi phù hợp với
khả năng của vùng về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội.
Quản lý nhà nước về phát triển Nông nghiệp cũng phải tính đến sự phân bố lực
lượng sản xuất, trên lãnh thổ nhằm đảm bảo sử dụng có hiệu quả các nguồn lực và bảo
vệ môi trường, môi sinh. Đồng thời phát triển Nông nghiệp cũng cần xem xét đến tính
cân đối trong phát triển khu vực, lãnh thổ và tính phát triển bền vững. Phát triển nông
nghiệp cũng cần phải tính đến sự phát triển hài hòa giữa các vùng, lãnh thổ, tận dụng
được lợi thế so sánh giữa các vùng, lãnh thổ để đảm bảo sự phát triển cân đối hợp lý
chung của cả nước.
Chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển nông nghiệp của địa phương phải phù
hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh cũng như chiến lược phát triển
Nông nghiệp của Chính phủ đồng thời đáp ứng được yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.
Nhà nước phải thực sự quan tâm đến vấn đề này để loại bỏ những yếu tố tiêu cực như :
14

9. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
đầu tư lãng phí kém hiệu quả; cây trồng, vật nuôi không phù hợp với nhu cầu thị trường
hoặc điều kiện của huyện. Trên cơ sở chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển nông
nghiệp chính quyền cấp tỉnh ưu tiên tập trung vào xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng cho
nông nghiệp, nông thôn nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho sản xuất và thu hút các nhà đầu
tư cũng là giúp họ có định hướng phù hợp với chiến lược phát triển nông nghiệp của
tỉnh, hạn chế được rủi ro trong kinh doanh.
1.3.1.2. Xây dựng các chính sách phát triển nông nghiệp và tổ chức thực hiện cùng
với các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến nông nghiệp của cơ quan Trung
ương Trên cơ sở chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển nông nghiệp đã được xây
dựng chính quyền cấp tỉnh, huyện ban hành hệ thống chính sách khuyến khích phát triển
nông nghiệp trên địa bàn huyện. Đồng thời thông qua việc nghiên cứu, ban hành, cụ thể
hóa và tổ chức thực hiện các chính sách, pháp luật chung của Trung ương cũng như địa
phương cho phù hợp với điều kiện của huyện, sẽ khai thác được tiềm năng và lợi thế so
sánh về phát triển nông nghiệp. Các chính sách về khuyến khích đầu tư, ưu đãi trong
thuế đất và tín dụng, ưu tiên, hỗ trợ xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng nông nghiệp, nông
thôn, hướng nông nghiệp phát triển theo hướng bền vững bảo vệ môi trường; đào tạo,
phát triển nguồn nhân lực, khuyến khích hoạt động đào tạo nghề cho nông dân, thực
hiện chính sách kinh tế xã hội cải thiện đời sống cho nhân dân...sẽ tạo điều kiện cho
nông nghiệp phát triển toàn diện, bảo đảm nông nghiệp phát triển hài hòa phù hợp với
sự phát triển kinh tế xã hội của huyện, của tỉnh.
1.3.1.3. Tuyên truyền, giáo dục về ý thức chấp hành pháp luật và quản lý nhà nước
về phát triển Nông nghiệp
Ngoài việc tổ chức thực hiện các chính sách, pháp luật, chính quyền cấp tỉnh, huyện
còn tiến hành tuyên truyền, phổ biến cho cán bộ, công nhân viên chức và nhân dân để
chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển nông nghiệp đi vào cuộc sống. Khi các
chủ thể sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh, huyện nhận thức rõ quyền lợi và nghĩa
vụ của mình sẽ tuân thủ nghiêm túc và có những hành động sao cho dúng đắn, phù hợp
nhất. Thực hiện theo các chủ trương, chính sách, pháp luật sẽ đem lại lợi ích tối đa cho
các chủ thể sản xuất nông nghiệp bởi các yếu tố thị trường, sản phẩm đã dược xác định
rõ ràng.
1.3.1.4. Thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các hoạt động của các chủ thể
tham gia phát triển nông nghiệp
Kiểm tra, giám sát trong quản lý nhà nước về nông nghiệp là đánh giá việc thực hiện
mục tiêu, nhiệm vụ phát triển nông nghiệp theo các đề án, chương trình, kế hoạch đã đề ra
đồng thời phát hiện những sai lệch để có biện pháp điều chỉnh. Để làm tốt công tác này,
chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện xây dựng bộ máy tổ chức, cán bộ kiểm tra,
15

10. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
thanh tra ở Sở Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn sử dụng các phương pháp, hình
thức kiểm tra, giám sát đa dạng, phù hợp với hệ thống pháp luật của Nhà nước. Việc
kiểm tra, giám sát giúp cho cơ quan quản lý cấp tỉnh phát hiện một số nguồn lực chưa
được sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả, không đúng mục đích để có những biện
pháp điều chỉnh kịp thời, hoặc bãi bỏ, điều chỉnh, bổ sung những quy định không phù
hợp với thực tế hay “lệch hướng” chung. Đồng thời khuyến khích, động viên, tạo điều
kiện cho những người sản xuất, kinh doanh giỏi, nêu gương và nhân rộng, tạo sức lan
tỏa một số mô hình tiên tiến để người dân thấy rõ yếu tố thuận lợi và hiệu quả kinh tế
của các chính sách, chương trình phát triển nông nghiệp, nông thôn.
1.3.2. Các công cụ, chính sách của quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp.
1.3.2.1 Công cụ pháp luật
Pháp luật là hệ thống các quy phạm có tính bắt buộc chung và được thực hiện lâu
dài, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội do Nhà nước ban hành, thể hiện ý chí của Nhà
nước và được nhà nước đảm bảo thực hiện bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục,
thuyết phục, cưỡng chế bằng bộ máy Nhà nước.
Đây là loại công cụ tác động mang tính chất bắt buộc, quy định, xác định hành lang
vận động cho đối tượng quản lí, dựa trên cơ sở chức năng quản lí và uy quyền của Nhà
nước.
Đã có 34 văn bản pháp luật được ban hành và đi vào thực tế cuộc sống, phát huy tác
dụng như: Luật Doanh nghiệp, Luật Thương mại, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật
Chứng khoán, Luật Thủy sản, Luật Hợp tác xã,… Pháp luật là công cụ quan trọng nhất để
điều chỉnh các quan hệ xã hội và thực hiện quản lý xã hội. Nhà nước quản lý xã hội bằng
pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Pháp luật có ba chức năng
chủ yếu: Chức năng điều chỉnh, chức năng bảo vệ, chức năng giáo dục. Và các hình thức
thực hiện pháp luật đó là: Tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng pháp luật và áp
dụng pháp luật… Tùy thuộc vào mỗi quốc gia lại ban hành những văn bản quy phạm pháp
luật khác nhau. Ở nước ta Nông Nghiệp được định chế bằng:

Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 20/1/2020 của Ban Thường vụ tỉnh ủy về tập
trung lãnh đạo, chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả giai đoạn 2020-
2025, định hướng năm 2030.



Nghị quyết số 03-NQ/TU ngày 21/12/2019 của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh về
tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai
đoạn 2019-2020 định hướng năm 2030.


1.3.2.2 Công cụ kế hoạch

Kế hoạch hóa là một hoạt động quản lý kinh tế của Nhà nước theo chương trình
16

11. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
mục tiêu định trước nhằm đảm bảo cho nền kinh tế phát triển lành mạnh, hình thành cơ
cấu kinh tế hợp lý để nâng cao đời sống nhân dân và mở rộng sản xuất với hiệu quả kinh
tế - xã hội cao.
Kế hoạch hóa là một hoạt động vô cùng quan trọng trong việc xây dựng chiến lược
phát triển, quy hoạch tổng thể phát triển, đồng thời đưa ra kế hoạch định hướng hàng
năm đồng thời chuẩn bị cho công tác điều hành thực hiện, theo dõi và điều chỉnh kế
hoạch..
Đây là loại công cụ mà Nhà nước sử dụng nhằm định hướng phát triển của các lĩnh
vực, các vùng, các phân ngành cũng như toàn bộ nền nông nghiệp nói chung. Nhà nước
sử dụng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án, mục tiêu để định hướng
và điều hành Nông nghiệp. Nhà nước quy định chiến lược xây dựng, phát triển Nông
nghiệp của mỗi địa phương phải nằm trong quy hoạch tổng thể của tỉnh, của cả nước và
hướng đến thực hiện các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và cả
nước. Thông qua cách làm này Nhà nước đảm bảo rằng nông nghiệp vừa sử dụng hiệu
quả nguồn lực, vừa là công cụ thực thi đường lối phát triển kinh tế ở địa phương và cả
nước. Để làm được như vậy, các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch của Nhà nước phải có
chất lượng, ổn định trong thời gian dài, việc điều chỉnh không làm thay đổi mục tiêu và
định hướng chiến lược.
1.3.2.3 Công cụ chính sách kinh tế
Là công cụ có tính chất kích thích, khuyến khích hoặc nhằm điều tiết các hoạt
động kinh tế. Chính sách kinh tế bao gồm các chính sách kinh tế cụ thể khác nhau
được Nhà nước sử dụng kết hợp với nhau tạo nên lực tác động tổng hợp tới quá trình
tăng trưởng và phát triển của nông nghiệp.

Chính sách khuyến khích đầu tư của Nhà nước:

Nhà nước có thể sử dụng thuế và đầu tư Nhà nước để khuyến khích các nhà đầu tư
đầu tư thêm vào Nông nghiệp – một ngành ít được quan tâm hơn các ngành khác. Công cụ
thuế được sử dụng phổ biến nhất là miễn, giảm thuế nhập khấu cho các lô hàng nhập khẩu
phục vụ các dự án đầu tư trong Nông nghiệp và thuế thu nhập doanh nghiệp. Miễn và giảm
thuế thu nhập doanh nghiệp thường được áp dụng cho các khoản đầu tư mới vào Nông
nghiệp. Tuy nhiên, sử dụng công cụ thuế nhập khẩu thường phức tạp vì khó kiểm soát mục
đích các lô hàng nhập khẩu. Hơn nữa, miễn và giảm hai loại thuế này thường là chính sách
khuyến khích đầu tư chung, được vận dụng cho Nông nghiệp. Công cụ đầu tư Nhà nước
thường dùng là tài trợ vốn để đầu tư ban đầu vào cơ sở hạ tầng trong và ngoài cho nông
nghiệp. Có nhiều hình thức tài trợ như tài trợ toàn bộ, tài trợ một phần, tài trợ bằng cấp vốn
ngân sách, tài trợ bằng vay tín dụng ưu đãi...Nhà nước
17

12. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
thường sử dụng đầu tư nhà nước để đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở hạ tầng để
phát triển Nông nghiệp.

Chính sách xúc tiến đầu tư


Nhà nước hỗ trợ người sản xuất, kinh doanh trong Nông nghiệp tổ chức xúc tiến
đầu tư thông qua hoạt động quảng bá, thông tin về các sản phẩm, tiềm năng của mặt
hàng nông nghiệp trên các trang webside của các cơ quan nhà nước. Ngoài ra, nhiều
địa phương còn tổ chức các đoàn đi quảng bá ở nước ngoài cho các sản phẩm, mô
hình nông nghiệp của họ.

Chính sách đất đai


Nhà nước tiến hành công tác quy hoạch sử dụng đất để quản lý và sử dụng
đất
đai trong nông nghiệp. Công tác đo đạc, lập bản đồ địa chính, công tác đăng ký quyền
sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong những năm gần đây đã có
những chuyển biến, tạo cơ sở bước đầu cho việc quản lý nhà nước về đất đai và sử
dụng đất đai có hiệu quả hơn, nhiều địa phương đã quan tâm tới việc triển khai thực
hiện công tác đánh giá, phân hạng đất nông nghiệp, đăng ký quyền sử dụng đất; cơ
bản đã hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho nông dân. Công
tác quy hoạch sử dụng đất đã được thực hiện ở địa phương với cả 3 cấp hành chính:
cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã; đến nay đã đạt được những kết quả quan trọng.

Chính sách lao động việc làm

Nhà nước quản lý lĩnh vực lao động việc làm thông qua nhiều công cụ như quy
định về tiền lương tối thiểu, khuyến khích các doanh nghiệp trong Nông nghiệp đào
tạo người lao động, tạo điều kiện để người lao động trong Nông nghiệp có nhà ở, có
dịch vụ về y tế, học tập, chế định quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao
động trong Nông nghiệp về các phương diện bảo hiểm, quyền tham gia các tổ chức
chính trị, xã hội, quyền đình công, bãi công... Nhìn chung, các quy định quản lý của
Nhà nước trong lĩnh vực này rất phức tạp, luôn phải chịu sức ép từ hai phía là giới
chủ đầu tư và người lao động. Cân bằng các quyền lợi đồng thời vẫn khuyến khích
đầu tư, khuyến khích các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, đóng góp lớn cho nền
kinh tế là nhiệm vụ rất khó khăn của Nhà nước.