Detyre Kursi SHERBIMET E SIGURISE DHE KONSULENCES.docx
1. 1
DETYRE KURSI
TEMA: Rast Mashtrimi me karte krediti ne nje kompani telefonike
(Skeme mashtrimi:”Mashtrim kompjuterik”)
Punoi:Lulzime Cemurati
Ana Cemurati
2. 2
ABSTRAKT
Përmirësimi i teknologjisë dhe rritja e numrit të transaksioneve ka
sjellë dhe gjetjen e mënyrave të reja mbi mënyrat e pagimit dhe
sigurimin e fondeve për të përballuar blerjet e individit.
Problematika kryesore qe ne kemi trajtuar ne kete punim është
vjedhja e të dhënave nga përdorues të tjerë dhe përdorimi i fondeve
të kartës se kreditit për vjedhje ose vepra te tjera te ndaluara . Ne
kemi marre ne studim nje rast mashtrimi me kartat e kreditit.
Ne kuader te ketij rasti studimor ne si konsulente financiare kemi
dhene edhe sugjerimet tona per zgjidhjen e ketyre problematikave.
Fjale kyce:
Karte Krediti, Siguri,Vjedhje,Mashtrime,ATM,POS,
4. 4
HYRJE
Mashtrimi I kartave te kreditit eshte nje nga kercenimet me te medha
per ndermarrjet e biznesit sot.
Ato konsiderohen si akte mashtrimi penal(mashtrimi me qellim )duke
perdorur llogari te paautorizuar ose informacione personale ,
perdorimi I paligjshem I llogarise per perfitime personale ,
keqperfaqesimi I informacionit te llogarise per te marre mallra ose
sherbime.
Si pasoje konsumatoret mund te perballen me problem duke u
perpjekur te marrin nje tarife mashtruese perms kartave te kreditit ,
tregtaret humbin koston e produktit te shitur , paguajne tarifa kthimi
dhe perballen me frike nga rreziku I mbylljes se llogarise se tyre
tregtare.
Blerja ne internet paraqitet te jete kercenim akoma me I madh pasi
tregtari(faqja ne internet) nuk mbrohet si psh : kontrolli I
nenshkrimit, identifikimi I fotografive,etj.
Qellimi I punimit eshte evidentimi I skemave te mashtrimit me kartat
e kreditit dhe shmangia e tyre.
5. 5
Historiku
Si ka evoluar mashtrimi?
Duke u kthyer në mesin e viteve 1990, ne mund të shohim fillimin e
tregtisë së vërtetë nga Interneti. Me fillimin e tregtisë elektronike në
1994, filluam të shohim se butonat e parë të blerjes së vërtetë
shfaqen në internet. Trendi I parë i mashtrimit që u pa ishte përdorimi
i "Emrave të Famshëm" për të kryer mashtrim. Në këtë sulm duhet të
mbani mend kur të plotësoni një autorizim, emri i përdorur në blerje
nuk kontrollohet. Mashtruesit e dinin këtë dhe ata e shfrytëzuan këtë
në avantazh të tyre.
Pas vitit 1996 mashtruesit filluan të përdorin Internetin si një shtrat
provues për kartat e kreditit të vjedhura. Tendenca tani është që
mashtruesit të përdorin internetin për të provuar kartat e kreditit dhe
më pas të shkojnë në pazar. Ata do të hidhnin në faqet tregtare ose
do të vëzhgonin konsumatorët dhe do të zbulonin se ku dhe kur
vendosnin një porosi në mënyrë që të mund të vidhnin dërgesën.
Mashtruesi ose do të presë që mallrat të mbërrinin dhe t'i merrte në
pikën e dorëzimit. Ose ata do të telefononin tregtarin, ose
kompaninë e transportit detar dhe do të ndryshonin adresën e
dorëzimit ndërsa ishte në rrugë.
Pas vitit 2000 ne me të vërtetë filluam të shohim organizimin në
sulmet e mashtrimit. Bandat në internet dhe unazat e mashtrimit
fillojnë të shfaqen. Kemi pare një mënyrë shumë sistematike të
sulmeve të koordinuara për të lëvizur mallrat nga një uebsajt në një
palë të tretë dhe për ti shitur ato.
6. 6
Llojet e mashtrimeve me karte krediti
Krijimi I nje karte te rreme
Kryhet zakonisht nëpërmjet skimming. Kjo do të thotë që një kartë e
rreme magnetike mban të gjitha detajet e kartës suaj. Ky shirit i
rremë përdoret më pas për të krijuar një kartë mashtruese që është
plotësisht funksionale. Në thelb, kjo është një kopje e saktë, që do të
thotë që mashtruesit thjesht e përdorin atë për të . Ky lloj i
mashtrimit mund të kryhet edhe nga dikush që di detajet e kartës
suaj. Ata mund të përdorin këtë informacion për të krijuar një të
ashtuquajtur 'kartë të rreme'.
Humbja ose vjedhja e kartes
Këtu, kur ju nuk e keni kartën tuaj, ja u kanë vjedhur ose e keni
humbur atë. Kriminelët që marrin në duart e tyre do ta përdorin atë
për të bërë pagesa. Është e vështirë për ta bërë këtë përmes
paisjeve, pasi ato do të kërkojnë kod. Megjithatë, është e lehtë të
përdorësh një kartë të gjetur ose të vjedhur për të bërë blerje në
internet. Është për këtë arsye që është e domosdoshme që të anuloni
kartelat sapo të kuptoni se janë të humbur.
Application Scam
Zakonisht ndodh në lidhje me vjedhjet e identitetit. Kjo ndodh kur
njerëzit e tjerë aplikojnë për kredi ose një kartë krediti të re në emrin
tënd. Zakonisht, vjedhin dokumentet mbështetëse, të cilat më pas
përdoren për të mbështetur zbatimin e tyre mashtrues. Bankat kanë
masa të ndryshme mbrojtëse për të ndaluar këtë lloj mashtrimi. Më e
rëndësishmja është vetëm dokumentacioni origjinal. Përveç kësaj, ata
shpesh do të telefonojnë punëdhënësit për të konfirmuar identitetin.
7. 7
Për fat të keq, kriminelët shpesh do të krijojnë dokumente dhe do të
ofrojnë numra të rrem telefonik. Ka gjithmonë mënyra përreth
masave të caktuara mbrojtëse.
Shtypja e kartave të kreditit.
Një formë tjeter e mashtrimit të kartave të kreditit është përjetuar
përmes shtypjes së kartave të kreditit. Kjo do të thotë që dikush
skims informacionin që është vendosur në shiritin magnetik të kartës.
Kjo përdoret më pas për të koduar një kartë të rreme ose për të kryer
transaksione mashtruese.
8. 8
RastMashtrimi me“kartekrediti”
Finalizohet një tjetër operacion për goditjen e veprimtarisë kriminale në
fushën e krimeve kibernetike.Arrestohet në flagrancë një shtetase,
procedohet penalisht bashkëpunëtorja e saj.Njësia “C” për Hetimin e
Krimeve Kibernetike në Drejtorinë Hetimore, në Departamentin e
Policisë Kriminale, pasi ka marrë kallzimin nga një kompani e telefonisë
së lëvizshme, ka kryer hetime të plota dhe të shpejta për veprën penale
“Mashtrimi kompjuterik”.Pas kryerjes së hetimeve ka rezultuar se një
shtetase, në bashkëpunim me një shtetase tjetër, brenda dhe jashtë
territorrit të Republikës së Shqipërisë, ka përdorur të dhëna kartash
bankare të cilat dyshohet se janë “vjedhur” nga shtetas të ndryshëm
jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë, me qëllim për të përfituar
financiarisht duke blerë pajisje të telefonisë së lëvizshme.Njësia “C” për
Hetimin e Krimeve Kibernetike finalizoi operacionin policor të koduar
“POROSIA”, në kuadër të të cilit arrestoi në flagrancë, gjatë marrjes së
pajisjes, shtetasen:– J. M., 33 vjeçe, banuese në Tiranë, e dyshuar për
kryerjen e veprës penale “Mashtrimi kompjuterik”.Po ashtu, gjatë
kryerjes së veprimeve hetimore u procedua në gjendje të lirë dhe
shtetasja:– M. M., 35 vjeçe, banuese në Tiranë, e cila dyshohet si
bashkëpuntore në kryerjen e veprës penale “Mashtrimi
kompjuterik”.Gjatë kontrollit fizik dhe kontrollit në banesat e këtyre dy
shtetasve, janë gjetur dhe sekuestruar në cilësinë e provës materiale:–
Dy telefona celular të markës iPhone;– Karta të ndryshme;– Dokumente
dhe fatura të ndryshme bankare.Nga hetimet e deritanishme ka
rezultuar se shtetasja J. M. ka kryer blerje në shumën rreth 1.700.000
lekë, ndërkohë dyshimet janë se ka kryer dhe blerje të tjera në kompani
të cilat shesin produkte në rrjet (online) dhe për këtë fakt hetimet janë
11. 11
Konkluzione dhe Rekomandime
Banka e Shqipërisë duhet të hartojë rregullore apo udhëzime, k
u të kërkojë nga bankat që nxjerrin karta krediti, që të jenë të
pajisura me një modelvlerësimi sa i përket aplikantëve për kart
ë krediti. Në këtë mënyrë, Banka
Qendrore do të jetë e përgatitur ndaj problematikave që do mu
nd të shfaqen si pasojë e dhënies “pa kriter” të kartave të
krediti nga bankat.
Banka Qendrore duhet të kërkojë informacion të detajuar mbi
mos pagesën e kartave të kreditit ndaj ban
kave, në mënyrë që të mbajë nën kontroll situatën
duke qenë gati të marrë hapat e duhur për të parandaluar kthi
min në një problem social borxhin e kartave të kreditit.
Banka e Shqipërisë duhet të përgatitë bazën ligjore dhe rregulla
tive për bërjen
të mundur të futjes në tregun Shqiptar të firmave të vlerësimit
(rating), të cilat bëjnë punën vlerësuese që bëhet nga bankat pë
r aplikuesit për kartë krediti.Kjo do të ulte edhe kostot e sistemi
t por edhe do të sillte modele vlerësuese modern.
Ne drejtimin e karteperdoruesve
12. 12
Karta është një “çelës” që mundëson akses në fondet e
llogarisë sonë, prandaj është shumë e rëndësishme të dimë se
si ta përdorim atë në mënyrën e duhur, duke shmangur
kështu çdo rrezik.
Nëse karta ka humbur, është vjedhur, ose dyshohet për
përdorim të paautorizuar
Në çdo rast mashtrimi apo përpjekje për mashtrim, Banka bën
hetime si dhe bashkëpunon me autoritetet përkatëse ligjore për
të gjetur mashtruesit dhe për të parandaluar apo zvogëluar
dëmtimin.
Nëse karta juaj ka humbur, është vjedhur ose ju dyshoni për
përdorim të paautorizuar të saj,une si konsulent rekomandoj që
të informoni bankën menjëherë.
Në rast se nuk e dispononi apo përdoni më numrin e regjistruar
në sistemet e bankës paraqituni në degën më të afërt për të kryer
ndryshimin.
Keshilla kur beni blerje ne internet:
Sigurohuni që po përdorni një website të sigurt përpara se të
kryeni pagesa përmes Internetit.
Kontrolloni për një ikonë dryni në “status bar” të web-browser-it
tuaj apo per “https/...” në adresën e faqes web ku po kryeni
blerjen. Këto detaje tregojnë se website përdor teknologji
enkriptimi kur transmeton të dhëna personale.
13. 13
Asnjëherë mos pranoni rekomandime ose këshilla nga palët e
treta gjatë përdorimit të kartave.
Kontrolloni për shenja që website i mbron të dhënat tuaja.
Përdorni një filtër që ju paralajmëron faqet e internetit të
dyshimta
Sigurohuni të kryeni blerje në tregtarë të pajisur me shërbimin
3D Secure. Kur bleni në këta tregtarë në Internet, sigurohuni që
faqja e verifikimit të transaksionit mban logon e VISA ose
MasterCard dhe Raiffeisen Bank.
Bëni gjithmonë “log-out” nga faqja e tregtarit pas kryerjes së
transaksionit të blerjes.
Mos u përgjigjni e-mail-eve/ telefonatave që ju kërkojnë të
dhëna personale.
Evitoni përdorimin e numrit të kartës suaj apo të dhëna të tjera
(skadenca, numri i sigurisë) në një kompjuter publik.
Keshilla per nje perdorim te sigurt te kartes ne ATM:
Para përdorimit të ATM, kontrolloni për prani të ndonjë pajisje
të huaj, të vendosur mbi tastierën e ATM apo mbi lexuesin e
kartës. Në rast se keni dyshime, mos e përdorni ATM-në dhe
informoni menjëherë Bankën në numrat e kontaktit.
Ruani PIN-in tuaj nga të tjerët, ndërkohë që e vendosni në ATM.
14. 14
Në rast se dyshoni se PIN-i juaj mund të jetë kompromentuar,
njoftoni menjëherë Bankën dhe ndryshoni sa më shpejt PIN në
ATM më të afërt.
Kur përdorni një bankomat të vendosur në hyrje të degës (në
zonën e vetshërbimit që aksesohet me kartë) shmangni hyrjen
me persona të panjohur.
Jini te kujdesshem nese dikush ofrohet t’ju ndihmoje ose
udhezoje dhe mos lejoni nderhyje gjate kryerjes se transaksionit
tuaj.
Nëse karta juaj bankare mbahet nga ATM, telefononi Bankën
ose paraqituni në degën më të afërt.
