1. Biodiversiteti dheBiodiversiteti dhe
Ruajtja e tijRuajtja e tij
NgaNga
Prof. As. Dr. Ferdinand BegoProf. As. Dr. Ferdinand Bego
Fakulteti i Shkencave te NatyresFakulteti i Shkencave te Natyres

2. ÇÇeshtjet kryesoreeshtjet kryesore
 ÇÇ’fare eshte Biodiversiteti?’fare eshte Biodiversiteti?
 Perse duhet t’a ruajmePerse duhet t’a ruajme
Biodiversitetin?Biodiversitetin?
 ÇÇ’fare kemi trasheguar nga shekulli i’fare kemi trasheguar nga shekulli i
kaluar?kaluar?
 Si t’a ruajme Biodiversitetin?Si t’a ruajme Biodiversitetin?

3. Ç’fare eshte biodiversiteti?Ç’fare eshte biodiversiteti?
Biodiversiteti ose diversiteti biologjik eshte larmia eBiodiversiteti ose diversiteti biologjik eshte larmia e
gjithe organizmave te gjalle-do te thote, teresia egjithe organizmave te gjalle-do te thote, teresia e
gjeneve, llojeve,gjeneve, llojeve, dhedhe ekosistemeveekosistemeve..
Ai perfshin te gjitha llojet e kafsheve, bimeve dheAi perfshin te gjitha llojet e kafsheve, bimeve dhe
mikro-organizmave.mikro-organizmave.
Biodiversiteti mbart konceptin eBiodiversiteti mbart konceptin e variabilitetitvariabilitetit dhe tedhe te
perhapjes gjeografike,perhapjes gjeografike, i cili shkon perteji cili shkon pertej
pershkrimit te pasurive te se gjalles.pershkrimit te pasurive te se gjalles.

4. Ç’fare eshte biodiversiteti?Ç’fare eshte biodiversiteti?
Biodiversiteti karakterizohet ne tri nivele:Biodiversiteti karakterizohet ne tri nivele:
– LarmineLarmine GjenetikeGjenetike
– LarmineLarmine e LLojevee LLojeve
– LarmineLarmine e Ekosistemevee Ekosistemeve

5. Ç’fare eshte biodiversiteti?Ç’fare eshte biodiversiteti?
 Biodiversiteti Gjenetik eshteBiodiversiteti Gjenetik eshte diversiteti i gjenevediversiteti i gjeneve
te organizmave te ndryshem. Gjenet lejojnete organizmave te ndryshem. Gjenet lejojne
transmetimin e tipareve (karakteristikave) tetransmetimin e tipareve (karakteristikave) te
vecanta te llojit. Diversiteti i gjeneve reflektonvecanta te llojit. Diversiteti i gjeneve reflekton
diversitetin e tiparevediversitetin e tipareve te nje popullate (p.sh., ngjyrate nje popullate (p.sh., ngjyra
e syve ose rezistenca ndaj nje semundjeje tee syve ose rezistenca ndaj nje semundjeje te
caktuar).caktuar).
 Larmia gjenetike perfshinLarmia gjenetike perfshin karakteristikat (tiparet) ekarakteristikat (tiparet) e
gjeneve dhe perhapjen e tyregjeneve dhe perhapjen e tyre brenda nje lloji, si dhebrenda nje lloji, si dhe
krahasimin e gjeneve te llojeve te ndryshem.krahasimin e gjeneve te llojeve te ndryshem.

6. Ç’fare eshte larmia e llojeve?Ç’fare eshte larmia e llojeve?
Larmia e llojeveLarmia e llojeve, d.m.th,, d.m.th, diversiteti i llojevediversiteti i llojeve shprehet permes:shprehet permes:
 NumritNumrit te llojeve te gjallete llojeve te gjalle
 PozicionitPozicionit te ketyre llojeve ne klasifikimin e organizmave tete ketyre llojeve ne klasifikimin e organizmave te
gjallegjalle
 ShperndarjesShperndarjes si numer llojesh per njesi siperfaqe dhesi numer llojesh per njesi siperfaqe dhe
numrit aktual te cdo lloji ne vecanti.numrit aktual te cdo lloji ne vecanti.
Vleresohet te jene afersishtVleresohet te jene afersisht 10 million10 million lloje ne planetin tone.lloje ne planetin tone.
RrethRreth 1 700 000 jane rregjistruar rishtas1 700 000 jane rregjistruar rishtas, nga te cilet me, nga te cilet me
shume seshume se ¾¾ jane insekte.jane insekte.

7. Ç’fare eshte diversiteti iÇ’fare eshte diversiteti i
Ekosistemeve?Ekosistemeve?
Diversiteti i EkosistemeveDiversiteti i Ekosistemeve, eshte, eshte larmia elarmia e
ecosistemeveecosistemeve. Ekosistemet jane. Ekosistemet jane teresia eteresia e
organizmave te gjalleorganizmave te gjalle qe perbejne nje njesiqe perbejne nje njesi
funksionale nepermjetfunksionale nepermjet nderveprimevenderveprimeve te tyrete tyre
(shkretetira, pylli, oqeani, etj.).(shkretetira, pylli, oqeani, etj.).
Diversiteti i Ekosistemeve karakterizonDiversiteti i Ekosistemeve karakterizon
variabilitetinvariabilitetin e ekosistemeve,e ekosistemeve, shperndarjenshperndarjen e tyree tyre
ne planet dhene planet dhe mardhenietmardheniet e tyree tyre strukturorestrukturore dhedhe
funksionalefunksionale. Llojet qe jetojne ne ekosisteme. Llojet qe jetojne ne ekosisteme
kryejne (permbushin) role funksionale.kryejne (permbushin) role funksionale.

8. Perse t’a ruajme Biodiversitetin?Perse t’a ruajme Biodiversitetin?
Ekzistojne shume arsye per ruajtjen e biodiversitetit. Humbja eEkzistojne shume arsye per ruajtjen e biodiversitetit. Humbja e
biodiversitetit, vecanerishtbiodiversitetit, vecanerisht zhdukja e llojeve, eshte shpesh ezhdukja e llojeve, eshte shpesh e
pakthyeshme,pakthyeshme, nderkohe biodiversiteti eshte rezultat i qindranderkohe biodiversiteti eshte rezultat i qindra
milion vjet evolucioni. Biodiversiteti duhet ruajtur sepse ai perbenmilion vjet evolucioni. Biodiversiteti duhet ruajtur sepse ai perben
nje trashegimi dhe pasuri te perbashket, qe ka vlera ne shumenje trashegimi dhe pasuri te perbashket, qe ka vlera ne shume
nivele.nivele.
– Vlera e njeVlera e nje trashegimie te perbashkettrashegimie te perbashket: Biodiversiteti eshte: Biodiversiteti eshte
nje trashegimi e ardhur nga historia e planetit tone, nganje trashegimi e ardhur nga historia e planetit tone, nga
evolucioni i botes se gjalle dhe shpesh nga nderhyrjet eevolucioni i botes se gjalle dhe shpesh nga nderhyrjet e
parardhesve tane.parardhesve tane.
– Vlera kulturoreVlera kulturore: biodiversiteti eshte shpesh nje komponent: biodiversiteti eshte shpesh nje komponent
identifikues, simbolik ose edhe fetar, per grupe njerezish apoidentifikues, simbolik ose edhe fetar, per grupe njerezish apo
shoqeri qe kane lidhje me te.shoqeri qe kane lidhje me te.

9. Perse t’a ruajme Biodiversitetin?Perse t’a ruajme Biodiversitetin?
Vazhdim 2Vazhdim 2
– Vlera ekologjikeVlera ekologjike: biodiversiteti eshte themeli qe: biodiversiteti eshte themeli qe mbanmban
ekosistemetekosistemet dhe sherbimet qe sigurojme ne prej tyre:dhe sherbimet qe sigurojme ne prej tyre:
pjelloria e tokes, pastrimi i ujit, ruajtja e ekuilibrit te gazevepjelloria e tokes, pastrimi i ujit, ruajtja e ekuilibrit te gazeve
atmosferike, rregullimi klimatik.atmosferike, rregullimi klimatik.
– Vlera ekonomikeVlera ekonomike: biodiversiteti eshte burrim pasurish. Ai i: biodiversiteti eshte burrim pasurish. Ai i
siguron njeriut ushqim, nje pjese te madhe te veshjes dhesiguron njeriut ushqim, nje pjese te madhe te veshjes dhe
shtrojeve te tij, shume substanca farmaceutike dhe terheqjenshtrojeve te tij, shume substanca farmaceutike dhe terheqjen
(atraksionin) ne shume zona turistike.(atraksionin) ne shume zona turistike.
– Vlera potencialeVlera potenciale: biodiversiteti paraqet nje teresi: biodiversiteti paraqet nje teresi
potencialesh te pa eksploruar, ose per shkak te panjohjes sepotencialesh te pa eksploruar, ose per shkak te panjohjes se
tyre, ose per shkak se ato nuk i pergjigjen nevojavetyre, ose per shkak se ato nuk i pergjigjen nevojave
aktuale.Per ne mbetet detyre te zbulojme larmine e gjeneveaktuale.Per ne mbetet detyre te zbulojme larmine e gjeneve
dhe cilesite e tyre.dhe cilesite e tyre.

10. Perse t’a ruajme Biodiversitetin?Perse t’a ruajme Biodiversitetin?
Vazhdim 3Vazhdim 3
Erozioni i biodiversitetitErozioni i biodiversitetit eshte i dukshem, edhe kureshte i dukshem, edhe kur
pasojat e tij jane ende te papercaktuara. Ky erozion ipasojat e tij jane ende te papercaktuara. Ky erozion i
detyrohet kryesisht veprimtarise njerezore- tedetyrohet kryesisht veprimtarise njerezore- te
drejteperdrejte (humbja e habitateve natyrore,drejteperdrejte (humbja e habitateve natyrore,
ndotja) dhe jo te drejteperdrejte (ndryshimetndotja) dhe jo te drejteperdrejte (ndryshimet
klimatike). Ja perse eshjte e domosdoshme teklimatike). Ja perse eshjte e domosdoshme te
veprojme ne cdo nivel.veprojme ne cdo nivel.
Ruajtja e biodiversitetitRuajtja e biodiversitetit dhe nderveprimeve midisdhe nderveprimeve midis
llojeve dhe mjedisit te tyre eshte njellojeve dhe mjedisit te tyre eshte nje menyre emenyre e
garantimit te se ardhmes evolutive te planetitgarantimit te se ardhmes evolutive te planetit
dhe mbeshtetjes se aftesise se tij per t’udhe mbeshtetjes se aftesise se tij per t’u
pershtatur ndaj ndryshimit.pershtatur ndaj ndryshimit.

11. Q.1.Q.1. A eshte zhdukja e llojeve njeA eshte zhdukja e llojeve nje
proces natyror?proces natyror?
Eshte nje ceshtje e ligjit te evolucionit:Eshte nje ceshtje e ligjit te evolucionit: te gjitha llojet nje dite dote gjitha llojet nje dite do
te zhdukente zhduken..
Jetegjatesia mesatareJetegjatesia mesatare e nje lloji te dhene ndryshon ne varesi tee nje lloji te dhene ndryshon ne varesi te
familjes ne te cilen shfaqet,familjes ne te cilen shfaqet, nga disa qindra mijera vjet nenga disa qindra mijera vjet ne
disa miliondisa milion..
Vleresohet seVleresohet se 99 % e llojeve qe kane jetuar ne Toke qe nga99 % e llojeve qe kane jetuar ne Toke qe nga
fillimi i jetes, jane zhdukur.fillimi i jetes, jane zhdukur.
Procesi iProcesi i evolucionit drejt llojeve te rinjevolucionit drejt llojeve te rinj eshte balancuar gjithnjeeshte balancuar gjithnje
nga procesi inga procesi i zhdukjeszhdukjes..
BiodiversitetiBiodiversiteti eshteeshte rriturrritur rregullisht ne kohe gjeologjike.rregullisht ne kohe gjeologjike.

12. Q.2.Q.2. Cilat jane 5 zhdukjetCilat jane 5 zhdukjet
masive ne te kaluaren?…masive ne te kaluaren?…
1.1. Zhdukja ne OrdovicianZhdukja ne Ordovician 440 milion vjet me pare (MA)440 milion vjet me pare (MA)
2.2. Zhdukja ne DevonianZhdukja ne Devonian (- 367 MA)(- 367 MA)
3.3. Zhdukja ne PermianZhdukja ne Permian (- 245 MA). Me shkaterruesja,(- 245 MA). Me shkaterruesja,
95 % lloje te vdekur95 % lloje te vdekur..
4.4. Zhdukja ne TriasZhdukja ne Trias (- 208 MA)(- 208 MA)
5.5. Zhdukja ne KretasZhdukja ne Kretas (- 66 MA) e cila coi ne zhdukjen e(- 66 MA) e cila coi ne zhdukjen e
dinosaurve.dinosaurve.

13. Q.3.Q.3. Cilat jane shkaqet e 5Cilat jane shkaqet e 5
zhdukjeve masive te se kaluares?zhdukjeve masive te se kaluares?
……
Shkaqet e ketyre zhdukjeve nuk njihen meShkaqet e ketyre zhdukjeve nuk njihen me
saktesi. Mendohen:saktesi. Mendohen:
 AsteroidetAsteroidet
 Aktiviteti intensiv vullkanikAktiviteti intensiv vullkanik, dhe, dhe
 Zhvendosja e kontinenteveZhvendosja e kontinenteve
Gjithesesi, keto shkaqe jane te gjithe me origjine ngaGjithesesi, keto shkaqe jane te gjithe me origjine nga
mjedisi fizikmjedisi fizik dhe nuk perfshijne veprimtarinedhe nuk perfshijne veprimtarine
njerezore.njerezore.

14. Q.4 Pse ardhja e njeriut ne tokeQ.4 Pse ardhja e njeriut ne toke
dhe zhdukja e gjashte masive?dhe zhdukja e gjashte masive?
Per disa mileniume, dhe mbi te gjitha gjate dekadave tePer disa mileniume, dhe mbi te gjitha gjate dekadave te
kaluara, ne jemi deshmitare tekaluara, ne jemi deshmitare te zhdukjes se llojeve mezhdukjes se llojeve me
nje ritem te paparenje ritem te papare..
Sipas vleresimeve,Sipas vleresimeve, ky ritemky ritem duhet te jeteduhet te jete 100 deri 1000100 deri 1000
here me i lartehere me i larte sese ritmi i zhdukjes se vrojtuar gjate njeritmi i zhdukjes se vrojtuar gjate nje
periudhe relativisht te qete ne kohe gjeologjike.periudhe relativisht te qete ne kohe gjeologjike.
Me pak fjale,Me pak fjale, llojet ellojet e megafaunesmegafaunes (kafshet me permasa(kafshet me permasa
te medha trupore dhe shpesh me spektakolaret) janete medha trupore dhe shpesh me spektakolaret) jane
meme te kercenuaratte kercenuarat..

15. Q.5Q.5 A eshte e mundur teA eshte e mundur te
shfaqen sot lloje te rinj…?shfaqen sot lloje te rinj…?
 Shfaqja eShfaqja e llojeve te rinj te pershtaturllojeve te rinj te pershtatur
ndajndaj ndryshimeve te mjedisit te imponuarandryshimeve te mjedisit te imponuara
nga njeriunga njeriu nuk eshte shume larg.nuk eshte shume larg.
 Vleresohet se do te duhenVleresohet se do te duhen 10 million10 million
vjetvjet qe biodiversiteti te kthehet ne pasurineqe biodiversiteti te kthehet ne pasurine
(larmine) e tij fillestare…(larmine) e tij fillestare…

16. ÇÇ’fare kemi trasheguar nga’fare kemi trasheguar nga
shekulli i kaluar?shekulli i kaluar?
Dy probleme te medha:Dy probleme te medha:
– Humbje dhe fragmentim habitateshHumbje dhe fragmentim habitatesh
– Erozion dhe dezertifikim (shkretetirezim)Erozion dhe dezertifikim (shkretetirezim)
Shkaqet:Shkaqet:
– Ndryshimi klimatik (ngrohja globale e Planetit tone)Ndryshimi klimatik (ngrohja globale e Planetit tone)
– Industrializimi (bujqesia, industria dhe transporti i bazuar neIndustrializimi (bujqesia, industria dhe transporti i bazuar ne
perdorimin e fosileve si burim energjie)perdorimin e fosileve si burim energjie)
Pasojat:Pasojat:
………….”ishuj te vegjel” te natyres se eger rrethohen nga dete te natyres.”ishuj te vegjel” te natyres se eger rrethohen nga dete te natyres
tjeter (te ndryshuar)……tjeter (te ndryshuar)……
………….shume lloje jane zhdukur, shume te tjere jane te rrezikuar ne.shume lloje jane zhdukur, shume te tjere jane te rrezikuar ne
menyre kritike per zhdukje……menyre kritike per zhdukje……

17. Llojet e rrezikuar ne PlanetLlojet e rrezikuar ne Planet
--disa statistika--disa statistika……
 Ne vitin 2006,Ne vitin 2006, 16,30616,306 lloje (prejlloje (prej 41,41541,415 llojeve tellojeve te
Listes se Kuqe) listohen si te rrezikuar ( VU “teListes se Kuqe) listohen si te rrezikuar ( VU “te
perkeqesuar “, EN “te kercenuara”, CR « rrezik kritikperkeqesuar “, EN “te kercenuara”, CR « rrezik kritik
per zhdukje») (IUCN, 2006).per zhdukje») (IUCN, 2006).
 Ne vitin 2010, lista e Kuqe numeronNe vitin 2010, lista e Kuqe numeron 55,92655,926 lloje,lloje,
ndersandersa 18,351 lloje18,351 lloje jane te rrezikuar (IUCN, 2010)jane te rrezikuar (IUCN, 2010)
 33-39%33-39% e llojeve te njohur vleresohen si te rrezikuar.e llojeve te njohur vleresohen si te rrezikuar.
Burimi: IUCN,Burimi: IUCN, www.redlist.orgwww.redlist.org

18. Llojet e rrezikuar ne Planet--Llojet e rrezikuar ne Planet--
disa statistikadisa statistika……
 Numri total i llojeve te kafsheve te kercenuara eshte rritur ngaNumri total i llojeve te kafsheve te kercenuara eshte rritur nga
5,2055,205 ne 1996,ne 1996, 7,2667,266 ne 2004,ne 2004, 7,7257,725 ne 2006, nene 2006, ne 9,6189,618 ne 2010ne 2010
– 25 %25 % e gjitare te njohur jane te rrezikuar me zhdukje (1,131 preje gjitare te njohur jane te rrezikuar me zhdukje (1,131 prej
5,491 llojeve jane te rrezikuar, ndersa 836 lloje jane5,491 llojeve jane te rrezikuar, ndersa 836 lloje jane
Data DeficientData Deficient))
– 12.5%12.5% e Shpendeve (1,240 prej 10,027 llojeve te njohur nee Shpendeve (1,240 prej 10,027 llojeve te njohur ne
bote) jane te rrezikuar me zhdukje.bote) jane te rrezikuar me zhdukje.
– NgaNga 132132 lloje te zhdukur te shpendeve ne kohet moderne,lloje te zhdukur te shpendeve ne kohet moderne, 103103
lloje jane zhdukur qe ne vitin 1800.lloje jane zhdukur qe ne vitin 1800.
Burimi: IUCN,Burimi: IUCN, www.redlist.orgwww.redlist.org

19. Llojet e RrezikuarLlojet e Rrezikuar

20. Llojet e RrezikuaraLlojet e Rrezikuara (vazhdim)(vazhdim)

21. Llojet e rrezikuar ne Planet--Llojet e rrezikuar ne Planet--
disa statistikadisa statistika ….…. (vazhdim)(vazhdim)
☞ Sot, teSot, te 21 llojet e albatroseve21 llojet e albatroseve jane globalisht tejane globalisht te
kercenuar. (Kjo eshte shkaktuar nga rrenia ne rrjetat ekercenuar. (Kjo eshte shkaktuar nga rrenia ne rrjetat e
peshkimit).peshkimit).
☞ 1 ne 3 lloje amfibesh dhe pothuajse gjysma e1 ne 3 lloje amfibesh dhe pothuajse gjysma e
breshkave te ujit jane gjithashtu te kercenuara.breshkave te ujit jane gjithashtu te kercenuara.
☞ Nga 350,000 lloje te njohura bimesh, 60 000Nga 350,000 lloje te njohura bimesh, 60 000
kercenohen me zhdukje.kercenohen me zhdukje.
Burimi: IUCN,Burimi: IUCN, www.redlist.orgwww.redlist.org

22. Llojet e rrezikuar ne Planet--Llojet e rrezikuar ne Planet--
disa statistika….disa statistika…. (3)(3)
☞ Gjate 500 vjeteve te fundit, aktiviteti human ka cuarGjate 500 vjeteve te fundit, aktiviteti human ka cuar
844 lloje te listuar844 lloje te listuar drejt zhdukjes (teresisht ose nedrejt zhdukjes (teresisht ose ne
gjendjen e tyre te eger).gjendjen e tyre te eger).
☞ Degradimi dhe humbja e habitatit ka prekurDegradimi dhe humbja e habitatit ka prekur 86 %86 % tete
gjithe llojeve te kercenuar te shpendeve dhegjithe llojeve te kercenuar te shpendeve dhe 88 %88 % tete
amfibeve te kercenuar.amfibeve te kercenuar.
☞ 1 ne 4 lloje gjitaresh dhe 1 ne 8 lloje shpendesh do te1 ne 4 lloje gjitaresh dhe 1 ne 8 lloje shpendesh do te
perballet me nje rrezik te rritur te zhdukjes ne teperballet me nje rrezik te rritur te zhdukjes ne te
ardhmen e afert.ardhmen e afert.
Burimi: IUCN,Burimi: IUCN, www.redlist.orgwww.redlist.org

23. ÇÇ’fare eshte Biologjia e’fare eshte Biologjia e
Ruajtjes?Ruajtjes?
Nje pergjigje aktuale ndaj vales se ndryshimeveNje pergjigje aktuale ndaj vales se ndryshimeve
globale mjedisore te cilat kercenojne me zhdukjeglobale mjedisore te cilat kercenojne me zhdukje
nje pjese teper te konsiderueshme te larmisenje pjese teper te konsiderueshme te larmise
biologjike boterorebiologjike boterore

24. Biologet konservacioniste kaneBiologet konservacioniste kane
si detyre kryesore sigurimin esi detyre kryesore sigurimin e
mjeteve intelektuale dhemjeteve intelektuale dhe
teknologjike qe do te paraprijne,teknologjike qe do te paraprijne,
parandalojne, minimizojne dheparandalojne, minimizojne dhe
riparojne demtimin ekologjikriparojne demtimin ekologjik

25. Biologjia e Ruajtjes ndryshonBiologjia e Ruajtjes ndryshon
nga shkencat e tjera biologjikenga shkencat e tjera biologjike
ne menyre te rendesishmene menyre te rendesishme
Ajo eshte zakonisht njeAjo eshte zakonisht nje disipline e krizavedisipline e krizave
p.sh., shpesh duhet vepruar perpara se tep.sh., shpesh duhet vepruar perpara se te
njihen gjithe faktet-keshtu, nje perzjerje enjihen gjithe faktet-keshtu, nje perzjerje e
shkences me artinshkences me artin

26. Biologjia e Ruajtjes eshteBiologjia e Ruajtjes eshte
multidisiplinoremultidisiplinore ne strukturene strukture
 Pjesa me e madhe e ideve, teknikave dhe metodave vijne ngaPjesa me e madhe e ideve, teknikave dhe metodave vijne nga
nje spekter i gjere fushash te biologjise si ekologjia,nje spekter i gjere fushash te biologjise si ekologjia,
biogjeografia, sistemetika, gjenetika, evolucioni, epidemiologjia,biogjeografia, sistemetika, gjenetika, evolucioni, epidemiologjia,
pylltaria, peshkimi, biologjia e jetes se eger, agronomia dhepylltaria, peshkimi, biologjia e jetes se eger, agronomia dhe
shkencat veterinareshkencat veterinare
 Gjithashtu perfshin edhe disiplina te shkencave sociale siGjithashtu perfshin edhe disiplina te shkencave sociale si
ekonomia dhe politika e resurseve, etnobiologjia dhe etikaekonomia dhe politika e resurseve, etnobiologjia dhe etika
mjedisoremjedisore

27. Problemi i mbivendosjes seProblemi i mbivendosjes se
Biologjise se RuajtjesBiologjise se Ruajtjes meme Fushat eFushat e
Resurseve NatyroreResurseve Natyrore
2 karakteristikat qe i dallojne ato2 karakteristikat qe i dallojne ato
 Dominanca objektivave utilitare dheDominanca objektivave utilitare dhe
ekonomike ne fushat e resurseve,ekonomike ne fushat e resurseve,
 Natyra e ketyre resurseve – numer i vogelNatyra e ketyre resurseve – numer i vogel
llojesh target, me vlere- nje fraksion i vogel illojesh target, me vlere- nje fraksion i vogel i
biotesbiotes

28. Nje tjeter karakteristikeNje tjeter karakteristike
dalluese e Biologjise sedalluese e Biologjise se
Ruajtjes eshteRuajtjes eshte shkalla kohoreshkalla kohore
Zbatuesit i japin me shume rendesiZbatuesit i japin me shume rendesi
viabilitetit ne shkalle te gjere teviabilitetit ne shkalle te gjere te
sistemeve dhe llojeve, perfshi edhesistemeve dhe llojeve, perfshi edhe
potencialin e tyre evolutivpotencialin e tyre evolutiv

29. Se fundi, Biologjia eSe fundi, Biologjia e
Ruajtjes tenton te jeteRuajtjes tenton te jete
holistike (e shenjte)holistike (e shenjte)
 Reduksionizmi ne vetevete nukReduksionizmi ne vetevete nuk
mund te n’a spjegoje procesetmund te n’a spjegoje proceset
e komunitetit dhe ekosistemite komunitetit dhe ekosistemit
 Metoda multidisiplinore eshteMetoda multidisiplinore eshte
me frytdhenesjame frytdhenesja

30. Konservimi ndajKonservimi ndaj
PrezervimitPrezervimit

31. Ruajtja In-situRuajtja In-situ :: Sistemi iSistemi i
Zonave te MbrojturaZonave te Mbrojtura
6 kategorite e menaxhimit te IUCN:6 kategorite e menaxhimit te IUCN:
1.1. Rezerve strikte natyroreRezerve strikte natyrore
2.2. Park KombetarPark Kombetar
3.3. Monument NatyreMonument Natyre
4.4. Rezerve natyrore e menaxhuarRezerve natyrore e menaxhuar
5.5. Peisazh tokesor/detar i mbrojturPeisazh tokesor/detar i mbrojtur
6.6. Zone e Mbrojtur me Perdorim teZone e Mbrojtur me Perdorim te
shumefishte te qendrueshemshumefishte te qendrueshem

32. Q. 6. Cila eshte rendesia eQ. 6. Cila eshte rendesia e
biogjeografise se ishujve perbiogjeografise se ishujve per
ruajtjenruajtjen In-situIn-situ te Biodiversitetit?te Biodiversitetit?
 Madhesia e Zones se MbrojturMadhesia e Zones se Mbrojtur
Per te njejten madhesi, cila eshte me e preferuar?Per te njejten madhesi, cila eshte me e preferuar?
A-A- nje ZM e vetme dhe e madhe, aponje ZM e vetme dhe e madhe, apo
B-B- disa ZM te vogla?disa ZM te vogla?
 FormaForma
per te njejten madhesi, cila eshte forma me e preferuar e nje ZM?per te njejten madhesi, cila eshte forma me e preferuar e nje ZM?
A-A-Drejtekendore;Drejtekendore; B-B-elipsoide;elipsoide; CC-katrore;-katrore; DD-rrethore-rrethore
 Shperndarja hapsinore e Zonave te MbrojturaShperndarja hapsinore e Zonave te Mbrojtura

33. Zonat e Mbrojtura neZonat e Mbrojtura ne
ShqiperiShqiperi
Rrjeti
ekzistues
i ZM ne
Shqiperi

34. Q.7.Q.7. RuajtjaRuajtja Ex-situEx-situ
(prezervimi): Kur dhe Si(prezervimi): Kur dhe Si ??
 Kur nuk eshte e mundur ruajtja in-situKur nuk eshte e mundur ruajtja in-situ
 Kopshtet Botanike dhe ZoologjikeKopshtet Botanike dhe Zoologjike
 Riprodhimi ne kushte “roberie” (captivity)Riprodhimi ne kushte “roberie” (captivity)
…… e ndjekur nga ri-popullimi, nderhyrjet ri-…… e ndjekur nga ri-popullimi, nderhyrjet ri-
introduktuese kur eshte e pershtateshmeintroduktuese kur eshte e pershtateshme
 Bankat gjenetike per bimet dhe kafshetBankat gjenetike per bimet dhe kafshet