1. Nola ekin pozik eta osasuntsu bizitzeari?
Honako lan honetan, disfuntzioei, gaixotasunei, gure bizi-ohiturei eta horiei
lotutako erabakiei buruz jardungo dugu.
2. Zer antolaketa maila ditu giza gorputzak?
Gizakiok eta bizidun guztiok zelulaz osaturik gaude. Zelulak mota, forma eta funtzio askotakoak dira.
Funtzio bera betetzen duten zelulak taldekatu egiten dira eta ehunak sortzen. Ehun mota asko daude
funtzio asko betetzen dituztenak, adibidez, ehun epiteliala, ehun konektiboa, gihar ehuna eta nerbio
ehuna. Hauek ere taldekatu egiten dira organoak sortzeko. Funtzio bera betetzen duten organoak
aparatu eta sistemetan elkartzen dira. Horien bidez digestioa, arnasketa, ugalketa… prozesatzen ditugu
eta horrela betetzen ditugu gure bizi funtzioak: erlazio-, nutrizio- eta ugaltze-funtzioak.
3. Zer bizi-ohitura ditugu gazteek?
Gazteok denetariko bizi-ohiturak ditugu, osasungarriak eta eta kaltegarriak.
Gazteei buruz orokorrean ari gara hitz egiten, baina horrek ez du esan nahi denek
egiten dugula hori.
Osasuntsuen artean ,besteak beste, kirola egitea, denetatik jatea, lagunekin
ateratzea, gustoko gauzak egitea, jolasetara jolastea, ondo deskantsatzea,
hidratazio ona edukitzea… dira.
Kaltegarriak, berriz, erretzea, alkohola kontsumitzea, ondo lo ez egitea, gozo
gehiegi jatea, dieta desorekatu bat edukitzea, janari azkar asko jatea, beti triste
egotea,...
4. Zer dira nerbio-sistemaren disfuntzioak, eta zer
eragin dute erlazio-funtzioan?
Disfuntzioa organo batek funtzionatzen ez duenean gertatzen da eta gaixotasunak
sortzen dira.
Nerbio sistemak disfuntzio edo gaixotasun ugari eduki ditzake, batzuk besteak
baino ohikogoak. Zientzilariek sakon aztertzen dituzte neuronak, horietako batzuk
hauek dira: parkinsona, alzheimerraren eritasuna, eskizofrenia eta depresioa
ikertzeko, edota pertzepzio, oroimena eta ikaste-prozesuak nola gertatzen diren
ulertzeko.
5. Zer kausa eta ondorio dituzte?
Disfuntzio hauek milaka gauzen ondorioz sortu daitezke baina horietako
ezagunenak drogak dira, droga asko daude baina denak sortzen dute kalte edo
eragin bat nerbioetan. Eragin horiek ondorioak ere badituzte; Memoria galdu,
erreflexuak okertu, bizioa sortu…
Alkoholak ere antzeko ondorioak ditu: zentzumenak aztoratu, egonezina…
Beste kausa batzuk lesioak izan daitezke. Golpe baten bidez zentzumenak kaltetu
daitezke. Hala nola, ikusmena galdu, tetraplegia, gor bihurtzea,...
6. Zuk zeuk zer erabaki hartuko zenuke?
Eta guk zer egin dezakegu?
Guk, kalterik ez izateko, osasuntsu eta ondo hazitzeko, arazo esanguratsurik ez
izateko eta ekiditzeko, hainbat neurri hartuko ditugu. Ez dugu drogarik ezta
alkoholik kontsumituko, ondorioak ezagutu ditugu eta lehen baino seguruago
gaude erabaki hontaz. Arriskua dagoen tokian, segurtasun neurriak hartuko ditugu
lesio larriak ekiditzeko. Hala nola, kiroletan ondo babestuta ibiliko gara, gauza
arraroak egin gabe,...
Informazio guzti hau gure eskolako txiki-gazteei adierazi diezageku, beraiek ere
neurriak har ditzaten. Guk ere neurriak hartu ditugu, geroz eta informazio gehiago
jasotzen dugulako.
