1. Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Η Σ Κ Ε Ψ Η Κ Α Ι
Γ Ρ Α Φ Η Σ Τ Η Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α
Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Η Γ Ρ Α Φ Η ,
Β Ι Ω Μ Α Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι
Ε Ν Σ Υ Ν Α Ι Σ Θ Η Σ Η
Λ Ι Α Κ Α Ρ Ι Μ Α Λ Η
2. Ο Ο Ρ Ο Σ Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Η
Σ Κ Ε Ψ Η Σ Τ Η Ν Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η
Π Ω Σ Τ Ο Ν Κ Α Τ Α Ν Ο Ο Υ Μ Ε ;
3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΛΙΚΟ του ΙΔΕΚΕ με την επιστημονική ευθύνη του ΙΩΑΝ.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ
Δημιουργική Σκέψη – Παραγωγή Καινοτόμων και Πρωτότυπων Ιδεών
2. Οδηγό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την ανάπτυξη της Δημιουργικής και κριτικής
σκέψης των μαθητών στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση επιμ. Κουλαϊδή, 2007
3. Σουλιώτης Μίμης, Δημιουργική Γραφή, οδηγίες Πλεύσης, 2012
4. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Η δημιουργικότητα και η καινοτομία αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στις
κοινωνίες της γνώσης καθώς κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τις προκλήσεις που μας
επιφυλάσσει το μέλλον.
Βιώνουμε και ξεπερνάμε εμπόδια μέσα σε έναν όλο και περισσότερο μη διαιρέσιμο κόσμο.
Τόσο στον τομέα των επιχειρήσεων όσο και στις διαφορετικές κουλτούρες, για
παράδειγμα, οι περισσότεροι από τους εμπλεκόμενους παράγοντες εξακολουθούν να
εφαρμόζουν μία ως επί το πλείστον τοπική προσέγγιση, τη στιγμή που η γνώση έχει
παγκόσμια διάσταση οτιδήποτε και αν κάνουμε.Τι σημαίνει αυτό για την εκπαίδευση;Τι
είδους τροποποιήσεις απαιτούνται;
•
5. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
• Χρησιμοποιεί σαφή αξιολογικά κριτήρια για την ανάλυση και την επίλυση προβλημάτων
• Καταλήγει στη διατύπωση συμπερασμάτων μέσα από τη χρήση κριτηρίων
• Ικανότητα για αυτό-διόρθωση
• Πιστή εφαρμογή των νόμων της τυπικής λογικής
• Λέγεται και ορθολογιστική σκέψη
• Ένα σύνολο συλλογισμών, γνωστικών και μεταγνωστικών δεξιοτήτω και στάσεων
• Συνώνυμη με τη Στοχαστο-κριτική σκέψη (reflective thinking)= ανευρίσκει σχέσεις, επιλύει
προβληματικές καταστάσεις και προτείνει εναλλακτικοπυς τρόπους θέασης από διαφορετικές
παραδοχές.
• Βασικό στοιχείο η ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ (αποστασιοποιημένη και συνειδητοποιημένη
σκέψη)
6. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
• Δημιουργική σκέψη είναι η αποκλίνουσα σκέψη.
• Είδος σκέψης όπου πρωτότυπες ιδέες και μέθοδοι χρησιμοποιούνται από το άτομο για να
διαμορφώσει ενναλακτικές προτάσεις που ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα νοητικά
σχήματα και από τις δεδομένες θεωρήσεις της πραγματικότητας
• Αν και πρωτότυπη η αποκλίνουσα σκέψη έχει μία λογική.Υπακούει σε σκοπούς και
κριτήρια
7. ΚΧ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
• Επειδή είναι αποκλίνουσα σκέψη, και αναζητά σε μη προβλέψιμα αποτελέσματα που δεν
αφήνουν περιθώρια προγραμματισμού
• ΔΕΝ ΣΤΟΧΕΥΕΙ ΣΤΟΤΕΛΙΚΟΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ (την απάντηση ή τη λύση) αλλά στη διαδικασία
επίτευξής του
• Οι μαθητές να αναζητήσουν πολλαπλές λύσεις αντί του μονοσήμαντος κατά τη
συγκλίνουσα σκέψη αποτελέσματος
8. ΆΛΛΕΣ ΣΥΝΑΦΗ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΟ
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΠΟΥΔΩΝ
• ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ (ΑΝΑΛΥΣΗ) εύρεση σχέσεων, patterns μεταξύ
διαφορετικών παραμέτρων, σχέση αιτίου-αποτελέσματος κα.
• ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ (π.χ., η ΕΝΝΟΙΑΤΗΣ
ΕΞΕΛΙΞΗΣ στη Βιολογία, την Αρχαιολογία και τα Θρησκευτικά).
• ΕΝΤΑΞΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ-ΘΕΜΑΤΟΣ στο ΠΛΑΙΣΙΟ (CONTEXTUALIZATION)
9. ΤΕΛΙΚΟΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΣ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΣ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
ΑΠΌ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ
ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΣΤΗΝ
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ
ΚΑΙ
‘ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ’
ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ-
ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ-ΔΙΑΨΕΥΣΗ
Πχ. Είναι κατακτητικό ή
εκπολιτιστικό το έργο του
Μ.Αλέξανδρου;
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ-
ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ
Πχ., Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ
ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΝΌΣ ΘΕΣΜΟΥ-
ΜΙΑΣ ΕΝΝΟΙΑΣ
ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ-ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Π.χ., Η καταγωγή του
μονοθεϊσμού στις
αρχαίες ελληνικές
φιλοσοφίες της Ύστερης
Αρχαιότητας
ΠΕΡΙΕΧΕΙ
ΑΝΑΛΥΣΗ
ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ/ΔΕ
ΔΟΜΕΝΩΝ,
δηλ.
συσχετισμό,
αντιδιαστολή,
συσχετισμό με
κοινωνικό/
πολιτικό κτλπ
ΠΛΑΙΣΙΟ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ
ΕΡΓΑΣΙΑ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
11. ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
• Η πραγμάτευση ενός θέματος από διάφορες επιστημονικές οπτικές γωνίες, σφαιρικη ή
ολιστικη προσεγγιση, με σκοπο να καταδειχθουν οι μεταξυ τους σχεσεις ή διαφορες οσον
αφορα τη πραγματευση ενος θεματος, μιας εννοιας.
• Η Διαθεματικοτητα δεν ειναι απλα μια τεχνικη, αλλα μεθοδολογια που παραπεμπει σε
συγκροτημενες σχολες με θεωρητικο υποβαθρο και σαφεις διδακτικες συνεπαγωγες (Νεο
σχολειο, Κριτικη Διδακτικη, Κριτικη Θεωρια, ΣυστημικηΘεωρια)
•
12. Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ
(ΧΑΡΑΚΤΙΚΑ, ΚΑΡΤ-ΠΟΣΤΑΛ ΑΠΌ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΠΟΧΕΣ
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ
(ΛΑΤΡΕΙΑ, ΕΟΡΤΕΣ, ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ)
ΜΝΗΜΕΙΟ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ
(ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΗΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ,
ΠΝΥΚΑ, ΑΓΟΡΑ)
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ
ΑΚΡΟΠΟΛΗ
1
2
3 6
5
4
ΕΛΓΙΝ ΚΑΙ
ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ
15. ΘΕΤΩ ΠΟΙΚΙΛΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ
ΚΑΤΑΝΟΗΣΩ
Παράδειγμα ‘αμφορέας’. Διατυπώνουμε διάφορα
ερωτήματα γύρω από το τεκμήριο:
Πόσο παλιός είναι (ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ);
Πως παρασκευάστηκε; (ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ-
ΤΕΧΝΙΤΕΣ/ΚΕΡΑΜΕΙΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ)
Τι υποδηλώνει η χρήση του (ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ-
ΧΡΗΣΤΙΚΗ/ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ);
ΘΕΜΑ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗΣ/ΜΥΘΟΣ (κοινωνικές
αναπαραστάσεις)
Αναφορά στο ΘΕΜΑ ή σε παρόμοιους αμφορείς
από άλλες πηγές
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΕΘΕΣΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ
ΦΟΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ-
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
16. • ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ
• ΑΙΤΙΟ-
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
• ΣΚΟΠΟΣ-ΔΡΑΣΗ-
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
• ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
• ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-
ΠΟΛΙΤΙΚΟ-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ-
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ
ΠΛΑΙΣΙΟ
--
βασικά εργαλεία
3 ΑΛΛΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΕΛΙΚΟΣ ΜΟΥ ΣΤΟΧΟΣ: Να
κατανοήσω το σήμερα
(ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ μου) ΜΕΣΑΑΠΌΤΟ
ΧΤΕΣ
ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ
ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ
ΓΙΑΤΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΓΙΑ
ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ;
--ΤΙ ΣΧΕΣΗ ΕΧΕΙ ΤΟ
ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΕ ΤΟ
ΠΑΡΟΝ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
ΚΟΣΜΟ;
• ΔΙΑΡΚΕΙΑ
ΜΑΚΡΑ
ΜΕΣΑΙΑ
ΒΡΑΧΕΙΑ
• ΔΟΜΗ
• ΣΥΣΤΗΜΑ
• ΜΟΤΙΒΑ
(PATTERNS)
• ΑΛΛΑΓΗ,
ΑΝΑΤΡΟΠΗ
18. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ
Η Δημιουργική Γραφή είναι μια σύγχρονη εκπαιδευτική μέθοδος
που προσεγγίζει με βιωματικό τρόπο το λόγο και τις δυνατότητές
του, συνδυάζοντας το παιχνίδι με τη μάθηση
Στηρίζεται στην αναδόμηση των στοιχείων της λέξης, μιας
πρότασης ή ενός κειμένου, με σκοπό την παραγωγή νέων
κειμένων
19. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΣΤΟ
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Όσον αφορά τη δημιουργική γραφή, οι μαθητές/τριες καλούνται:
• α) είτε να αναδιηγηθούν τμήμα της ιστορίας από την οπτική γωνία συγκεκριμένου ήρωα
(π.χ. με μορφή ημερολογίου, επιστολής κ.τ.λ.),
• β) είτε να αλλάξουν ή να συμπληρώσουν δημιουργικά το αρχικό κείμενο (π.χ. με τη
δημιουργία νέας σκηνής ή διαλόγων, την εισαγωγή στοιχείων περιγραφής ή σχολίων ή
οπτικών, ακουστικών και άλλων εικόνων κ.ά.),
• γ) είτε να διατυπώσουν σκέψεις και να εκφράσουν συναισθήματα που τους ενεργοποιεί η
ανάγνωση του λογοτεχνικού κειμένου σε ένα νέο κείμενο το οποίο υιοθετεί τα
χαρακτηριστικά κειμενικού είδους (ποιητικού ή πεζού) που ορίζεται από τον/την
εκπαιδευτικό.
20. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ
• α) ως προς το περιεχόμενο ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών να αξιοποιούν με
τρόπο ευρηματικό τα δεδομένα του κειμένου.
• β) ως προς τη δομή ελέγχεται ο βαθμός ανταπόκρισης του μαθητικού κειμένου στο
•κειμενικό είδος που ζητείται.
• γ) ως προς τη μορφή ελέγχονται το ύφος (επιλογή κατάλληλου λεξιλογίου, ιδιωματισμών,
σύνταξης που υπηρετούν τον σκοπό του κειμένου και ταιριάζουν στο κειμενικό είδος και το
επικοινωνιακό πλαίσιο) και η (ορθογραφία, σύνταξη, σαφήνεια στη διατύπωση, στίξη
κ.τ.λ.) χρήση της γλώσσας.
• Η έκταση του κειμένου που καλούνται να παραγάγουν οι μαθητές/τριες μπορεί να κινείται
μεταξύ εκατό (100) και διακοσίων (200) λέξεων.
21. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
• Παρεμβαίνει,
• δημιουργεί τη συνέχεια, το τέλος,
• νέο κείμενο ή λογοτεχνικό είδος (αν έχει τη δυνατότητα).
• Αφαιρεί χαρακτήρες και συγγράφει αλλιώς τη συνέχεια.
• Θεάται υπό νέα οπτική γωνία.
• Μεταφέρεται σε άλλο χρόνο.
• Μετατρέπει σε θεατρικό –διαλογικό ή αντίστροφα.
• Αλλάζει οπτική με αλλαγή ήρωα ως προς το φύλο.
• Αλλάζει εθνικότητα στον/στους ήρωες.
• Συγκρίνει με αντίστοιχα κείμενα άλλων ξένων– λογοτεχνιών.
• Δημιουργεί σχέση με μάθημα άλλης ειδικότητας, παρών και ο αντί- στοιχος καθηγητής.
Αποδίδει το κείμενο με χρώματα και ήχους
22. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
• Συμπληρώνουμε λέξεις που λείπουν
• Δημιουργία ομοιοκαταληξίας
• Παρουσίαση ποιήματος σε μορφή πεζογραφήματος (είναι ή όχι ποίημα;)
• Ή σε άλλη μορφή από την κανονική
• Μεταποιήματα
• Ποίημα που προκύπτει μέσα από άλλο ποίημα
• Διαλέγουμε λέξεις από το ποίημα και τις χρησιμοποιούμε ως υλικό για το νέο ποίημα
• Μπορούμε να κρατήσουμε τις ομοιοκαταληξίες
• Ή μόνο τα ρήματα ή μόνο τα επιρρήματα ή μόνο τα ονόματα…
23. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
• Στην άσκηση είναι δυνατόν να ζητείται ο μαθητής να διηγηθεί ως αντικείμενο
• να μιλήσει για εικόνες ή σκίτσα να συνεχίσει ιστορίες
• να διηγηθεί από άλλη οπτική γωνία
• να διηγηθεί σα να ζούσε σε άλλη εποχή
• να διηγηθεί φανταστικές ή υποθετικές ιστορίες
• να δώσει λεζάντες σε εικόνες ή σκίτσα
• να φτιάξει διαλόγους να σχεδιάσει μια αφίσα
• να φτιάξει ένα κόμικ να σκεφτεί μια διαφήμιση να δώσει τίτλους σε κείμενα
24. ΤΟ ΚΟΜΙΚ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΑΣΙΝΑΚΗΣ · 20 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015
• Ένα πανέμορφο κόμικ με θέμα την Εξέλιξη, από τον Darryl Cunningham. Είναι μέρος του βιβλίου
Science Tales από τις εκδόσεις Myriad Edtions στη Βρετανία και AbramComicArts στις ΗΠΑ και τον
Καναδά.
25. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
• Ποιήματα (ή ποιητική επιστολή) συνομιλίας με τον ποιητή (αντίρρηση, σχόλιο, απορία,
συμφωνία…)
• Χρήση περσόνας (προσωπείου) (ο μαθητής είναι ένα αντικείμενο, ένα πρόσωπο του
ποιήματος, κλπ.)
• Αυτόματη γραφή
• Ομαδικά ποιήματα – ντανταϊστικές συγκολλήσεις
• Ποιήματα μόνο με κυριολεξία – μετατροπή σε μεταφορά
26. ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ
• Ακροστιχίδα μια μορφή ποιήματος όπου τα άκρα των • στίχων του – το αρχικό ή το τελικό τους γράμμα –
σχηματίζουν καθέτως μια ολοκληρωμένη λέξη ή φράση, η οποία συνδέεται νοηματικά με το ποίημα και
συνήθως αποτελεί και τον τίτλο του (Πασσιά Μανδηλαράς, 2000).
• Μπορείτε να δημιουργήσετε ένα κείμενο ποίημα, αφού πρώτα ορίσετε τη λέξη που θα εμφανίζεται κάθετα. Οι
λέξεις αυτές μπορούν να είναι ονόματα προσώπων, ζώων ή φυτών ή και κάποιων εννοιών.
• Παράδειγμα: ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ
• Μακρινός ο δρόμος της επιστροφής
• Έρημη πια η γη της αντοχής
• Τυραννία η διαφορετικότητά μου
• Αμέσως την κάνω πραγματικότητά μου
• Ντροπή, φόβο και πείνα παντού συναντώ
• Ακόμα ψάχνω μια πατρίδα να βρω
• Στέγη έχω μονάχα τον ουρανό
• Ταξίδι ονείρου το γυρισμό
• Ήλιο ψάχνω να βρω μες στο σκοτάδι
• Στοργή γυρεύω μες των ανθρώπων το κοπάδι….