konuşma becerisinin ders kitaplardaki yeri bu araştırmanın konusudur.

1. 1
7. SINIF MERAM YAYINCILIK TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ KONUŞMA DİL BECERİSİ
YÖNÜNDEN İNCELENMESİNE DAİR NİTEL BİR ÇALIŞMA
Kübra KARADAĞ1
ÖZ. Ülkemizde insanlar arasında sözlü iletişimde zaman zaman anlaşmazlıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu
sebeple ilköğretimde okutulan Türkçe derslerinde konuşma eğitimine de yer verilmiştir ve bu yolla doğru ve
güzel konuşma davranışı kazandırılmaya çalışılmaktadır; ancak kullanılan konuşma tür, yöntem ve tekniklerinin
yetersizliği ve uygulamadaki eksiklikler bu sorunun giderilmesine katkı sağlayamamaktadır (Marangoz 2014: 4).
Bu çalışmada 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders ve öğretmen kılavuz kitaplarındaki konuşma dil becerisinin
yeri nitel araştırma yöntemine uygun olarak incelenmiş, Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki konuşma dil
becerisine yönelik kazanımlar, konuşma dil becerisine yönelik kazanımlarının metinlere dağılımı, genel olarak
metinlerin paragraf, cümle ve kelime sayıları, ders kitabında yer alan metinlerin otantik ve sentetik özellikleri,
öğretmen kılavuz kitabında yer alan konuşma türleri, Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alıp ders
kitaplarında tespit edilemeyen konuşma türleri, çalışma ve öğretmen kılavuz kitabında yer alan konuşma dil
becerisi etkinlikleri ve son olarak da 2006 ve 2015 Türkçe Dersi Öğretim Programlarındaki konuşma dil
becerisinin yeri tablolar hâlinde gösterilmiştir. Doküman inlemesi yöntemiyle elde edilen bulgular yorumlanmış
ve 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders kitaplarındaki konuşma dil becerisi alanı yetersiz bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Ders Kitabı, Konuşma Dil Becerisi, Öğretim Programı
Abstract
Key Words:
GİRİŞ
Dil öğretiminin temel amacı öğrencilerin dilin farklı bağlamlarda aldığı görünümleri kavramalarını; dil
aracılığıyla kendilerini ifade edebilmelerini; değişik bilgi kaynaklarına ulaşarak duygu, düşünce ve hayal
dünyalarını zenginleştirmelerini sağlamaktır. Bu amaç, ülkemizde ilköğretim okullarında uygulanan Türkçe
Dersi Öğretim Programı’nda (MEB 2006) dinlediklerini, izlediklerini ve okuduklarını anlayan; duygu, düşünce
ve hayallerini anlatan; eleştirel ve yaratıcı düşünen; sorumluluk üstlenen, girişimci, çevresiyle uyumlu, olay,
durum ve bilgileri kendi birikimlerinden hareketle araştırma, sorgulama, eleştirme ve yorumlamayı alışkanlık
hâline getiren; estetik zevk kazanmış ve millî değerlere duyarlı bireyler yetiştirmek şeklinde ifade edilmektedir.
Buradan hareketle öğrencilerin özellikle okuma, dinleme, konuşma ve yazma gibi temel beceri alanlarında dili en
iyi şekilde kullanmaları gerektiği sonucuna ulaşılabilir. Konuşma, aralarında çok kuvvetli bağlar bulunan bu dört
temel dil becerisinin en önemlilerindendir ve ses, telaffuz, anlatma, anlama, anlaşma, iletişim gibi iç içe girmiş
birçok kavramıkapsamaktadır.
Konuşma dil becerisinin diğer dil becerileri arasında özel bir yeri vardır; çünkü insanlar birbirlerine duygularını,
düşüncelerini, isteklerini, hayallerini anlatma ihtiyacı hissederler. Bu da büyük ölçüde konuşarak olur. İnsanların
öteki insanlarla ilişkilerini sürdürebilmesi için en çok gereksinim duyduğu ve yararlandığı önemli bir dil etkinliği
(Aktaş ve Gündüz 2009: 99) olan konuşma düşüncelerin, duyguların ve bilgilerin seslerden oluşan dil aracılığıyla
aktarılmasıdır (Demirel 2006). Bu bağlamda insanların çeşitli ihtiyaçlarından doğmuş; çağlar boyunca insanların
birbirleriyle ilişkilerini düzenlemede, birbirlerinin duygu ve davranışlarını etkilemede en etkili araç olmuş ve
değerinden bir şeykaybetmemiştir.
İnsanlar, doğuştan gelen bir konuşma yeteneğiyle dünyaya gözlerini açarlar. Konuşma yeteneği doğuştan gelir;
fakat kişinin düzgün ve doğru konuşabilmesi okul hayatında alacağı konuşma eğitimine bağlıdır. Eğitim
kurumlarındaki konuşma derslerinin genel amacı, öğrencilere duygu, düşünce, gözlem, hayal ve isteklerini dil
kurallarına uygun ve etkili biçimde anlatma becerisi kazandırmaktır (Özbay 2005: 121). Konuşma dil becerisi,
çocuğa konuşmanın öğretilmesinden öte çeşitli amaçlar doğrultusunda, bu amaçlara ulaşmak için özel
yöntemlerle araçlar kullanılarak ve konuşma becerisine özgü değerlendirmeler yapılarak geliştirilebilir.
Bu önem ve gerekçelerden yola çıkılarak yapılan araştırmanın temel amacı, 7. Sınıf Meram yayıncılık ders,
çalışma ve öğretmen kılavuz kitaplarındaki konuşma dil becerisinin yerini belirlemektir. Bu temel amaca
ulaşabilmek için aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:
1. Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan konuşma kazanımlarının 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders
kitabındaki metinlere dağılımı ne orandagerçekleşmiştir?
2. 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders kitabındaki metinlerin standartları nelerdir?
3. 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders kitabındaki metinlerin otantik ve sentetik dağılımları nasıl
gerçekleşmiştir?
4. 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabında yer alan konuşma türleri metinlere ne
sıklıkla yerleşmiştir?
1
Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü, kubrakaradag500@gmail.com

2. 2
5. Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda olup 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe öğretmen kılavuz kitabında tespit
edilemeyen konuşma türlerinelerdir?
6. Konuşma dil becerisine dönük etkinliklerin 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe çalışma ve öğretmen kılavuz
kitabında yer alan metinlere dağılımı nasılgerçekleşmiştir?
7. 2006 ve 2015 İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programlarında konuşma dil becerisi alanı ne şekilde yer
almıştır?
YÖNTEM
Araştırma Deseni
Araştırma nitel araştırma tekniklerinden tarama modelinde betimsel bir incelemedir. Tarama araştırmalarının
amacı genellikle araştırma konusu ile ilgili var olan durumun fotoğrafını çekerek bir betimleme yapmaktır
(Büyüköztürk, Kılıç–Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel 2011: 231-232). Betimleme sistemiyle esasta
sınıflama için gerekli kategori sisteminin belirlenmesi sağlanır. Bunun yardımıyla çeşitli belgeler belirli başlıklar
altında toplanabilmektedir (Mayring 2000: 85-86).
Veri Toplama Aracı
Veri toplamak için MEB tarafından 2012-2017 eğitim öğretim döneminde 7. Sınıflara okutulan Meram
Yayınlarının 7.Sınıf Türkçe ders, çalışma ve öğretmen kılavuz kitapları kullanılmıştır.
BULGULAR
Araştırmanın birinci kısmı için öncelikle “Türkçe Dersi Öğretim Programı”ndaki konuşma dil becerisine yönelik
kazanımlar tablo haline getirilmiş ve bu kazanımların 7.sınıf Meram yayıncılık Türkçe öğretmen kılavuz
kitabında yer alan konuşma dil becerisi kazanımları ile karşılaştırılması yapılmıştır.
Tablo 1: 2006 İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki Konuşma Dil Becerisi Kazanımları
1.Konuşma kurallarını
uygulama
2. Sesini ve beden dilini etkili
kullanma
3.Hazırlıklı konuşmalar
yapma
4.Kendi konuşmasını
değerlendirme
5.Kendini sözlü olarak ifade
etme alışkanlığı kazanma
1. Konuşmaya uygun ifadelerle 1. Konuşurken nefesini ayarlar. 1. Konuşma konusu hakkında 1. Konuşmasını içerik 1. Duygu, düşünce, hayal,
başlar. 2. İşitilebilir bir sesle konuşur. araştırma yapar. yönünden değerlendirir. izlenim ve deneyimlerini sözlü
2. Konuşma sırsında uygun 3. Kelimeleri doğru telaffuz 2. Konuşma metni hazırlar. 2. Konuşmasını dil ve anlatım olarak ifade eder.
hitap ifadeleri kullanır. eder. 3. Konuşmasını bir ana fikir yönünden değerlendirir. 2. Anlamadıklarını ve merak
3. Bulunduğu ortama uygun bir 4. Konuşurken gereksiz sesler etrafında planlar. 3. Konuşmasını sunum tekniği ettiklerini sorar.
konuşma tutumu geliştirir. çıkarmaktan kaçınır. 4. Ana fikri yardımcı fikirlerle yönünden değerlendirir. 3. Sorunlarına konuşarak
4. Standart Türkçe ile konuşur. 5. Uygun yerlerde vurgu, destekler. 4. Konuşmasını, sesini ve çözüm arar.
5. Türkçenin kurallarına uygun tonlama ve duraklama yapar. 5. Konunun özelliğine uygun beden dilini kullanma 4. Yeni öğrendiği kelime,
cümleler kurar. 6. Yapmacıktan, taklit ve düşünceyi geliştirme yollarını yönünden değerlendirir. kavram, atasözü ve deyimleri
6. Yabancı dillerden alınmış özentiden uzak bir sesle kullanır. kullanır.
dilimize henüz yerleşmemiş konuşur. 6. Atasözü, deyim ve söz
kelimelerin yerine Türkçelerini 7. Sözleriyle jest ve sanatlarını uygun durumlarda
kullanır. mimiklerinin uyumuna dikkat kullanarak anlatımını
7. Karşısındakinin algılamakta eder. zenginleştirir.
zorluk çekmeyeceği bir hızda 8.Canlandırmalarda, sesini 7. Konuşmasını sunarken
ve akıcı biçimde konuşur. varlık ve kahramanları görsel, işitsel materyalleri ve
8. Konuşmasında nezaket çağrıştıracak şekilde kullanır. farklı iletişim araçlarını
kurallarına uyar. 9. Dinleyicilerle göz teması kullanır.
9. Olayları ve bilgileri sıraya kurar. 8. Konuşma öncesinde konuyla
koyarak anlatır. ilgili açıklamalar yapar.
10. Konuşmasında sebep-sonuç 9. Konuşma sırasında sorulan
ilişkileri kurar. sorulara açık, yeterli ve doğru
11. Konuşmasında amaç-sonuç cevaplar verir.
ilişkileri kurar. 10. Konuşmasında dikkati
12. Tekrara düşmeden konuşur. dağıtacak ayrıntılara girmekten
13. Konuşmayı uygun kaçınır.
ifadelerle bitirir. 11. Konuşmasını belirlenen
sürede ve teşekkür cümleleriyle
sona erdirir.
12. Konuşma yöntem ve
tekniklerini kullanır.
Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda, konuşma dil becerisine yönelik olarak, Konuşma Kurallarını Uygulama,
Sesini ve Beden Dilini Etkili Kullanma, Hazırlıklı Konuşmalar Yapma, Kendi Konuşmasını Değerlendirme,
Kendini Sözlü Olarak İfade Etme Alışkanlığı Kazanma amaçlarına yönelik kazanımlara yer verilmiştir(TDÖP
2006). Bu kazanımlar Tablo 1’de verilmiştir. Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın bu kazanımlarla amacı;
“Hayatın her alanında doğru, güzel, etkili konuşan ve konuşulanları doğru anlayıp yorumlayan bireylerin
yetiştirilmesi, onların diğer dil becerilerinde de başarılı olmalarına bağlıdır. Bu nedenle konuşma becerisinin
Türkçe eğitiminde öğretilmesi amaçlanan diğer becerilerle desteklenmesi gerekmektedir.” (TDÖP 2006).
Tabloda verdiğimiz 5 amaç ve 42 kazanıma baktığımızda amaçlara dağılan kazanımlarda dengesizlikler ve
tekrarlar açıkça görülmektedir. Tek bir kazanımla anlatılabilecek kazanım iki kazanım etrafında şekillenmiştir.
Örneğin; Konuşma kurallarını uygulama amacında “1. Konuşmaya uygun ifadelerle başlar.” (MEB 2006: 19)
kazanımı yer almaktadır ve bir konuşma kuralı olarak bu amaç altında yer alması isabetlidir. Bu kazanımın
içeriği yine aynı amaç başlığı altında bulunan “2.Konuşma sırasında uygun hitap ifadeleri

3. 3
kullanır.” kazanımıyla büyük benzerlik göstermektedir. Her iki kazanım da “1. Uygun ifadelerle başladığı
konuşmasını uygun hitap ifadelerle sürdürür.” Mevcut durum kazanım tekrarı olarak değerlendirilebilir.
Ayrıca kazanımları incelediğimizde ulaştığımızda bir diğer sonuç ise bazı etkinliklerin de kazanım olarak
verildiğidir. Örneğin; Hazırlıklı konuşmalar yapma amacında “2. Konuşma metni hazırlar.”, “5. Konuşmanın
özelliğine uygun olarak düşünceyi geliştirme yolları kullanır.”, Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı
kazanma amacında “4. Yeni öğrendiği kelime, kavram, atasözü ve deyimleri kullanır.” İfadeleri, kazanım olarak
değerlendirilemez.
Tablo 2: 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Ders Kitabındaki Konuşma Dil Becerisine Yönelik
Kazanımlar
7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Temaların Konuşma Dil Becerisine Yönelik Kazanımlara Dağılımı
1.TEMA:SEVGİ
1.Sakarya Savaşı'na Hazırlık 2. Bayrak 3.Gül Kokardı Babaannem 4. Eskici (D.M.) 5.Dil
ve
Kimli
k
(S.M.)
6.
Uçun
Kuşla
r
(S.M)
Ölç.
Değ.
1. Konuşma
kurallarını uygulama
1.2. Konuşma
sırasında uygun hitap ifadeleri
kullanır.
2. Sesini ve beden dilinietkili
kullanma
2.1.Konuşurken nefesiniayarla
r.
2.2. İşitilebilir bir seslekonuşu
r.
2.3. Kelimeleri doğrutelaffuz
eder.
2.4.Konuşurken gereksizsesler
çıkarmaktankaçınır.
2.5. Uygun
yerlerde vurgu, tonlama ve dur
aklama yapar.
2.6. Yapmacıktan, taklit veöze
ntiden uzak bir seslekonuşur.
3. Hazırlıklı konuşmalar yapm
a
3.12. Konuşma yöntem ve tekn
iklerini kullanır.
1.Konuşma kurallarını uygulama
1.4. Standart Türkçe ile konuşur.
3.Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.12.Konuşma yöntem ve tekniklerini
kullanır.
1. Konuşma kurallarını uygulama
1.3. Bulunduğu ortama uygun bir konu
şma tutumu geliştirir.
1.5.Türkçenin kurallarına uyguncümle
ler kurar.
1.6. Yabancıdillerden alınmış,dilimize
henüz yerleşmemişkelimelerin
yerine Türkçelerini kullanır.
1.10. Konuşmasında sebep-
sonuç ilişkileri kurar.
2. Sesini ve beden dilini etkili kullanm
a
2.9. Dinleyicilerle göz teması kurar.
3. Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.10. Konuşmasında dikkati dağıtacak
ayrıntılara girmekten kaçınır.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır.
5. Kendini sözlü olarak ifade etme alış
kanlığı kazanma
5.4. Yeni öğrendiği kelime, kavram, at
asözü ve deyimleri kullanır.
3. Hazırlıklı konuşmal
ar yapma
3.12. Konuşma yönte
m ve tekniklerini kulla
nır.
2.TEMA:ATATÜRK
1. Atatürk, Kültür ve Dil 2.Akılcıydı, Bilime İnanırdı 3.Türk Hanımlarıyla Birlikte
Sahnede
4.Millî Ahlak (D.M.) 5.Çan
akkal
e'de
Söyle
nen
Nutuk
(S.M.)
6.Ata'
yı
Anış
(S.M.)
Ölç.
Değ.
1. Konuşma
kurallarını uygulama
1.7. Karşısındakinin algılamak
ta zorluk çekmeyeceği bir hızd
a ve akıcı bi- çimdekonuşur.
1.8. Konuşmasında nezaket ku
rallarını uyar.
1.12. Tekrara
düşmeden konuşur.
3. Hazırlıklı konuşmalar yapm
a
3.1. Konuşma
konusu hakkında araştırma yap
ar.
3.3. Konuşmasını bir ana fikir
etrafında planlar.
3.Konuşma yöntem ve
tekniklerini kullanır
1.Konuşma kurallarını uygulama
1.13. Konuşmayı uygun ifadelerle bitiri
r.
3. Hazırlıklı konuşmalaryapma
3.1. Konuşma konusu hakkındaaraştır
ma yapar.
3.9. Konuşmasırasında sorulan sorulara
açık, yeterli ve doğru cevaplar verir.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır.
3. Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.5. Konununözelliğine uygun düşünce
yi geliştirme yollarını kullanır.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır.
5. Kendini sözlü olarak ifade etmealış
kanlığı kazanma
5.1. Duygu, düşünce, hayal, izlenimve
deneyimlerini sözlüolarak ifadeeder.
3.Hazırlıklı konuşmala
r yapma
3.2. Konuşma
metni hazırlar.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini
kullanır.
3.TEMA:KİŞİSEL
1. Güneşe Doğru 2.Uzun Mehmet 3.Görme, Anlama, Merak 4.Kim Olduğunuz
Üzerine (D.M.)
5.İlk
Elbise
m
(S.M.)
6.
Koşm
a
(S.M.)
Ölçm
e ve
Değer
lendir
me
3. Hazırlıklı konuşmalar yapm
a
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır
.
5. Kendini sözlü olarak ifade e
tme alışkanlığı kazanma
1.Konuşma kurallarını uygulama
1.1.Konuşmaya uygun
ifadelerle başlar.
1.2.Konuşma sırasında uygun hitap ifa
deleri kullanır.
1.4. Standart Türkçe ilekonuşur.
1.5. Türkçenin kurallarına uyguncüml
1. Konuşma kurallarını uygulama
1.12. Tekrara düşmeden konuşur.
3. Hazırlıklı konuşmalaryapma
3.3. Konuşmasını bir ana fikiretrafınd
a planlar.
3.4. Ana fikri yardımcı fikirlerledeste
kler.
3.Hazırlıklıkonuşmala
r yapma
3.1.Konuşma konusu h
akkında araştırma yap
ar.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini

4. 4
5.2. Anlamadıklarını ve merak
ettiklerini sorar.
5.3.Sorunlarına konuşarak çöz
üm arar.
eler kurar.
1.9. Olayları ve bilgilerisıraya
koyarakanlatır.
1.10. Konuşmasında sebep-
sonuç ilişkilerikurar.
1.11. Konuşmasında amaç-
sonuç ilişkileri kurar.
1.12.Tekrara düşmedenkonuşur.
2. Sesini ve beden dilini etkilikullanm
a
2.1. Konuşurken nefesiniayarlar.
2.2. İşitilebilir bir seslekonuşur.
2.3. Kelimeleri doğru telaffuzeder.
2.7. Sözleriyle jest ve mimiklerinin uy
umuna dikkat eder.
2.9. Dinleyicilerle göz teması kurar.
3.Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır.
4. Kendi konuşmasını değerlendirme
4.2. Konuşmasını dil ve anlatım yönün
den değerlendirir.
4.4. Konuşmasını, sesini ve beden dilin
i kullanma yönünden değerlendirir
3.5. Konununözelliğine uygun düşünce
yi geliştirme yollarınıkullanır.
3.6. Atasözü, deyim ve söz sanatlarını
uygun durumlarda kullanarak anlatımı
nızenginleştirir.
3.10. Konuşmasında dikkati dağıtacak
ayrıntılara girmektenkaçınır.
3.11. Konuşmasını belirlenen sürede v
e teşekkür cümleleriyle sonaerdirir.
4. Kendi konuşmasınıdeğerlendirme
4.1. Konuşmasını içerik yönünden değ
erlendirir.
kullanır4.TEMA:TOPLUMHAYATI
1.Harika Çocuk 2. Dostlar Beni Hatırlasın 3.İpek Diyarı Ve Taht Şehri Bursa 4. Dost Acı Söylemeli
(D.M.)
5.
Komş
usuzlu
k
(S.M.)
6.
Değiş
meler
Hızlı
Oluyo
r
(S.M.)
Ölçm
e ve
Değer
lendir
me
3. Hazırlıklı konuşmalar yapm
a
3.1. Konuşma
konusu hakkında araştırma yap
ar.
3.7.Konuşmasını sunarken gör
sel, işitsel materyalleri ve farkl
ı iletişim araçlarını kullanır.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır
.
4. Kendi
konuşmasını değerlendirme
4.3.Konuşmasını sunum tekniğ
i yönünden değerlendirir.
5. Kendini sözlü olarak ifadee
tme alışkanlığıkazanma
5.2. Anlamadıklarını ve merak
ettiklerini sorar.
3.Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.1.Konuşma konusu hakkında araştır
ma yapar.
3.2. Konuşma metni hazırlar.
3.6.Atasözü, deyim
ve söz sanatlarını uygun durumlarda k
ullanarak anlatımını zenginleştirir.
3.7. Konuşmasını sunarken görsel, işits
el materyalleri ve farklı iletişim
araçlarını kullanır.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır.
4.Kendi konuşmasını değerlendirme
4.3. Konuşmasını sunum tekniği yönün
den değerlendirir.
5. Kendini sözlü olarak ifade etmealış
kanlığı kazanma
5.1.Duygu, düşünce, hayal, izlenim
ve deneyimlerini sözlü olarak ifade
eder. 5.2.Anlamadıklarını
ve merak ettiklerini sorar.
2. Sesini ve beden dilini etkili kullanm
a
2.7. Sözleriyle jest ve mimiklerinin uy
umuna dikkat eder.
2.8. Canlandırmalarda, sesini varlık ve
kahramanları çağrıştıracak şekilde
kullanır.
3. Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.12. Konuşma yöntem ve tekniklerini
kullanır.
5. Kendini sözlü olarak ifade etme alış
kanlığı kazanma
5.4. Yeni öğrendiği kelime, kavram, at
asözü ve deyimleri kullanır.
1. Konuşma kurallarını
uygulama
1.10. Konuşmasında s
ebep-
sonuç ilişkileri kurar.
1.11. Konuşmasında a
maç-
sonuç ilişkileri kurar.
2. Sesini ve beden dili
ni etkili kullanma
2.9.Dinleyicilerle
göz teması kurar.
3.Hazırlıklı konuşmala
r yapma
3.12. Konuşma yönte
m ve tekniklerini kulla
nır
5.TEMA:MİLLîKÜLTÜR
1. Çelik Çomak 2. Cazgır 3. Dil Bilir Misin 4. Beğil Oğlu Emren
Hikayesi (D.M.)
5.Duh
a
Koca
Oğlu
Deli
Dumr
ul
(S.M.)
6.Ana
dolu’
nun
Cirit
Oyunl
arı
(S.M.)
Ölçm
e ve
Değer
lendir
me
3. Hazırlıklı konuşmalar yapm
a
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır
.
1.Konuşma kurallarını uygulama
1.9. Olayları ve bilgileri sıraya
koyarak anlatır.
3.Hazırlıklı konuşmalaryapma
3.1. Konuşma konusu hakkındaaraştır
ma yapar.
3.5. Konununözelliğine uygun düşünce
yi geliştirme yollarını kullanır.
3.7. Konuşmasını sunarken görsel,işits
el materyalleri ve farklı iletişim
araçlarınıkullanır.
3.8. Konuşma
öncesinde konuyla ilgili açıklamalar ya
par.
3.11. Konuşmasını belirlenen sürede ve
teşekkür cümleleriyle sonaerdirir.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır.
3. Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır
3. Hazırlıklı konuşmal
ar yapma
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini
kullanır.
5. Kendini sözlü olara
k ifade etme alışkanlığ
ı kazanma
5.2. Anlamadıklarını v
e merak ettiklerini sora
r.

5. 5
6.T
EM
A:
DO
ĞA
VE
EV
RE
N
1. Ezgiyle Dönen Dünya
2. Son Kuşlar 3. Isıtan Güneş
4. Yukarıda Ne Var,
Ne Yok? (D.M.)
5.Or
man,
Su,
Topra
k
(S.M.)
6. Şu,
Su
(S.M.)
Ölçm
e ve
Değer
lendir
me
3. Hazırlıklı konuşmalar yapm
a
3.1. Konuşma
konusu hakkında araştırma yap
ar.
3.2. Konuşma metni hazırlar.
3.10.Konuşmasındadikkati dağ
ıtacak ayrıntılara girmekten ka
çınır.
3.12. Konuşma yöntem ve tekn
iklerini kullanır.
1. Konuşma kurallarınıuygulama
1.1. Konuşmaya uygun ifadelerlebaşla
r.
1.3. Bulunduğu ortama uygun bir konu
şma tutumu geliştirir.
1.8. Konuşmasında nezaket kurallarına
uyar.
1.10. Konuşmasında sebep-
sonuç ilişkileri kurar.
1.12.Tekrara düşmeden konuşur.
3.Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.1.Konuşma konusu
hakkında araştırma yapar.
3.12.Konuşma yöntem ve tekniklerini
kullanır.
4.Kendi konuşmasını değerlendirme
4.4. Konuşmasını, sesini ve beden dilin
i kullanma yönünden değerlendirir
3. Hazırlıklı konuşmalar yapma
3.3. Konuşmasını bir ana fikir etrafınd
a planlar.
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini kullanır
3. Hazırlıklı konuşmal
ar yapma
3.12. Konuşma
yöntem ve tekniklerini
kullanır
Tablo 1 ve 2’de de görüldüğü üzere konuşma dil becerisiyle ilgili 5 amaç / 42 kazanım tespit edilmiştir.
Kazanımların tema ve metinlere dağılımında dengesizlik ve ilgili metinlerde kazanım tekrarlarına yer verilmiştir.
Örneğin; Konuşma kurallarını uygulama amacında “13. Konuşmayı uygun ifadelerle bitirir.” (MEB 2006:
19) kazanımı yer almaktadır ve bir konuşma kuralı olarak bu amaç altında yer alması isabetlidir. Kazanımın
açıklaması “Teşekkür ederim, görüşmek üzere vb. ifadeler üzerinde durulur.” şeklinde yapılmıştır. Bu kazanımın
içeriği Hazırlıklı konuşmalar yapma (MEB 2006: 21) amacında yer alan “11. Konuşmasını belirlenen sürede
ve teşekkür cümleleriyle bitirir.” kazanımı ile büyük oranda örtüşmektedir. Mevcut durum kazanım tekrarı olarak
değerlendirilebilir. Kişiler arası iletişimde konuşma becerisinin daha etkili kullanılmasına yönelik özelliklerin
programda kazanım olarak yer almadığı görülmektedir. Kişiler arasında iletişimi başlatma ve sürdürme açısından
konuşma becerisinin geliştirilmesi öğrencilerin gündelik hayatlarını daha başarılı olarak sürdürmelerine yardımcı
olacaktır. Kişiler arası iletişimi geliştirmeye yönelik konuşma kazanımlarının programa dâhil edilmesi isabetli
olacaktır.
Türkçe ders kitabındaki metinler sadece okunmak için olduğu algısı bizce yanlıştır. Öğretmen kılavuz kitabında
her temanın sonunda temanın ana fikrine uygun olarak 2 tane serbest okuma metni verilmiştir; fakat metinlerle
alakalı herhangi bir kazanım ve etkinliğe ne programda ne de öğretmen kılavuz kitabında rastlanmamıştır. Bizce
bu okuma metinlerin adı da yanlıştır; “Serbest Okuma”, amaçsız okumadır ve bir metin hiçbir şekilde amaçsız
bir şekilde okunamaz. Serbest okuma metinleri genel olarak öğretmenler tarafından kullanılmamaktadır; ancak
bu metinlerde öğretmen, öğretim programında olmayan öğretim yöntem ve tekniklerini uygulayabilmektedir.
Örneğin; öğretmen seçtiği serbest okuma metinleri farklı bakış açılarını geliştirmek amaçlı olarak kullanabilir.
Tabloda da görüldüğü üzere Meram Yayıncılık 7.Sınıf Türkçe Öğretmen Kılavuz Kitabında konuşma dil
becerisine yönelik herhangi bir ölçeğe rastlanmamıştır. Bu durum ders kitaplarının büyük bir eksikliğidir. Biz bu
konuda alan yazından yaptığımız taramalar sonucu konuşma dil becerisine yönelik Dr. Derya Yıldız’ın
geliştirdiği “Etkili Konuşma Ölçeği”niöneriyoruz.
Tablo 3: Etkili Konuşma Ölçeği
Alt boyutlar Taslak
ölçekteki
madde
numarası
Ölçekteki
madde
numarası
Ölçek maddeleri
Tamamen
katılıyorum
Katılıyorum Orta
derecede
katılıyorum
Katılmıyorum Kesinlikle
katılmıyorum
76 1 Anlatmak istediklerini somutlaştırır.
78 2 Konuşmasında tutarlılığı sağlar.
Sunum
81 3 Olumlu(yapıcı) bir üslup kullanır.
86 4 Konuşmasında bütünlük vardır.
89 5 Konuşması anlaşılır ve tatmin edici özelliktedir.
92 6 Doğru bilgiler verir.
95 7 Konuşmasını günlük hayatla ilişkilendirir.
41 8 Sesi açık, net ve anlaşılırdır.
57 9 Sesi ortamdaki herkes tarafından duyulur.
Ses 58 10 Gereken yerlerde sesini yükseltmesi sayesinde
konuşması daha etkili olur.

6. 6
59 11 Konuşması anlaşılacak hızdadır.
Üslup ve İfade
56 12 Duraklara uyumuyla konuşması daha anlaşılır
hale gelir.
64 13 Kelimeleri doğru telaffuz eder.
67 14 Zengin bir kelime hazinesine sahiptir.
68 15 Standart Türkçeyi (İstanbul Türkçesi) kullanır.
111 16 Nezaket
kullanır.
kuralları çerçevesinde cümleler
49 17 Sesinde dalgınlık ve tatsızlık hissedilir.
Konuşmaya
Odaklanma
51 18 Sesinde kibirlilik hissedilir.
53 19 Konuşmasında “ııı”, “aaa”, “ıhhh”, “eee” gibi
seslere yer verir.
72 20 Konuşmasında anlatım bozuklukları yapar
Dinleyicileri
Dikkate Alma
27 21 Dinleyicilerin ilgisini canlı tutmak için mizahtan
yararlanır.
28 22 Konuşmasını yaparken dinleyenlerin yüz ve
beden ifadelerini dikkate alır.(geribildirimlerden
faydalanır.)
29 23 Dinleyicilerin değerli olduğunu onlara hissettirir.
100 24 Konuştuğu konuyla ilgili terimleri açıklayarak
kullanır.
Etkili bir konuşma; konuşmanın zihinsel ve fiziksel unsurlarının uyum içinde olmasıyla mümkün olabilmektedir.
Bu bakımdan; dilbilgisi kuralları, dilin sosyal yapısı ve söylem yetkinliğinin bir arada olması etkili konuşmanın
ön şartlarıdır. Bunun için konuşmanın bilgilerin doğru transfer edilmesi ve sosyal iletişimin doğru biçimde
sağlanması gerekmektedir (Canale & Swain 1980; Brown &Yule 1983).
Günümüzde bilgi sahibi olmanın yanında sahip olunan bilgilerin aktarımı da büyük önem taşımaktadır. Bilgi
aktarımının en kolay yolu olan konuşma dil becerisinin başarısı ise bu becerinin etkililiğiyle doğru orantılıdır.
Türkçe Dersi Öğretim Programı’na (2006) baktığımızda daha çok değerlendirme formlarının kullanıldığı
görülmüştür. Ayrıca araştırmalarımızda bulunan pek çok ölçek de konuşma dil becerisini yalnız fiziksel yönüyle
ele alınmış, zihinsel yönünü ihmâl etmiştir
Tablo 4: 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Standartları
Temalar Okuma Metinleri Dinleme Metinleri Serbest Okuma Metinleri
1. Sevgi
Metinler Paragraf
Sayısı
Cümle
Sayısı
Kelime
Sayısı
Metin Paragraf
Sayısı
Cümle
Sayısı
Kelime
Sayısı
Metinler Paragraf
Saysı
Cümle
Sayısı
Kelime
Sayısı
1.Sakarya
Savaşı'na
Hazırlık
13 149 755 6 92 815 1.Dil ve
Kimlik
6 44 386
2. Bayrak(şiir) 6 kıta 18 85 1. Eskici
3. Gül Kokardı
Babaannem
7 sahne 300 1169 2. Uçun Kuşlar
(şiir)
5 kıta 8 87
1. Atatürk,
Kültür ve Dil
15 133 1030 9 52 435 1.
Çanakkale'de
Söylenen
Nutuk
4 43 321
2. Atatürk 2. Akılcıydı,
Bilime İnanırdı
3 54 493
1. Millî
Ahlak
3. Türk
Hanımlarıyla
Birlikte
Sahnede
8 49 381 2. Gazi Paşa'ya
Ağıt (S.M.)
Serbest şiir 18 162
1. Güneşe
Doğru
3 187 648 6 31 272 1. İlk Elbisem 9 143 685
3. Kişisel
Gelişim
2. Uzun
Mehmet
4 109 642 1. Kim
Olduğunuz
Üzerine 2. Koşma 6 kıta 23 87
3. Görme,
Anlama, Merak
6 46 459
1.Harika
Çocuk 10 133 612
5 29 352
1.
Komşusuzluk
(S.M.)
9 81 688
4. Toplum
Hayatı
2. Dostlar Beni
Hatırlasın
6 kıta 7 93 1. Dost Acı
Söylemeli
(D.M.)
2. Değişmeler
Hızlı Oluyor
(S.M.)
15 61 825
3.İpek Diyarı
Ve Taht Şehri
Bursa
24 94 882
5. Millî 1. Çelik Çomak 1 Beğil Oğlu 1. Duha Koca 12 87 1377

7. 7
Tabl
o 4’e
çalış
mad
a yer
ver
mem
izde
ki
ama
Türkçe ders kitabındaki kelime, cümle ve metinlerin seviyeye uygun konuşma dil yeterliliklerini ölçmektir.
Konuşma alt dil becerilerine etki eden bir etki de metinlerde yer alan kelimelerdir. Metinlerde yer alan kelime ve
cümle yapıları öğrencilerin kavram tasavvuruna uygun olmalıdır.
Duygu ve hayal bir yönüyle düşünce ise de tamamıyla kelimelere dayanır. Dolayısıyla bir insan ne kadar çok
sözcük biliyorsa, düşüncesini o kadar çok geliştirmiştir; çünkü “Her sözcük insan zihnine kavram olarak yerleşir.
Bu nedenle insan, kavramlarla yani sözcüklerle düşünür.” (Özkırımlı 1994: 111).
Cümleler de konuşma zincirine uygun olmalıdır ve metni oluşturan dil malzemesi okuyucu da uyandırdığı etki
çok önemlidir. Metni oluşturan cümleler arasındaki yapı ve anlam ilişkileri, az cümleyle çok bilgi verme amacına
hizmet eder. Eğer bu ilişkiler kurulmasaydı, anlatım daha sıkıcı ve daha sıradan olacaktı. Cümleler arası
ilişkiler, derin yapıda yeni değerlendirmeler yapmaya yardımcı olur. Böylece bu iki ilişki biçimi, anlambilim
kurallarına göre değişik genişleme ve daralma olaylarına sebep olur. Metindeki anlam ilişkileri, bu bakımdan
etkili dil kullanımı için önemli bir yere sahiptir (Karpuz 2001: 37).
Tablo 5: 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Otantik ve Sentetik Özelliklerinin
Dağılımı
7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Özelliği
1.Tema:Sevgi
Sentetik Metinler Otantik Metinler
Metin ür Düzenlenerek Alınanlar Olduğu Gibi Alınanlar
Metin Tür Metin Tür
1.Sakarya Savaşı'na Hazırlık
2.Gül Kokardı Babaannem
3.Dil ve Kimlik
Roman
Tiyatro
Deneme
1.Bayrak
2.Eskici
3. Uçun Kuşlar
Şiir
Öykü
Şiir
2.Tema:Atatürk
Sentetik Metinler Otantik Metinler
Metin Tür
Düzenlenerek Alınanlar Olduğu Gibi Alınanlar
Metin Tür Metin Tür
1. Millî Ahlak Mektup
1.Atatürk, Kültür ve Dil
2. Türk Hanımlarıyla Birlikte
Sahnede
3.Çanakkale'de Söylenen
Nutuk
Makale
Anı
Anı
1. Akılcıydı, Bilime İnanırdı
2.Ata'yı Anış
Deneme
Şiir
3.Tema:KişiselGelişim
Sentetik Metinler Otantik Metinler
Metin Tür
Düzenlenerek Alınanlar Olduğu Gibi Alınanlar
Metin Tür Metin Tür
1.İlk Elbisem Öykü
1.UzunMehmet
2.Kim OlduğunuzÜzerine
Biyografi
Deneme
1.Güneşe Doğru
2.Görme, Anlama Merakı
3.Koşma
Öykü
Söyleşi
Şiir
4.Tema:Toplum
Hayatı
Sentetik Metinler Otantik Metinler
Metin Tür
Düzenlenerek Alınanlar Olduğu Gibi Alınanlar
Metin Tür Metin Tür
1. HarikaÇocuk
2. İpek Diyarı ve Taht Şehri
Öykü
Gezi Yazısı
1. Dostlar BeniHatırlasın
2. Komşusuzluk
Şiir
Kültür 7 102 781 Emren
Hikayesi
(D.M.)
Oğlu Deli
Dumrul (S.M.)
2. Cazgır
Serbest
Şiir
22 107
26 173 1467
2. Anadolu’nun
Cirit Oyunları
(S.M.)
7 57 610
3. Dil Bilir
Misin 2 66 388
6. Doğa ve
Evren
1. Ezgiyle
DönenDünya
17 57 802
1. Orman, Su,
Toprak(S.M.)
14 78 1059
2. Son Kuşlar
21 106 935 1. Yukarıda
Ne Var, Ne
Yok? (D.M.)
2. Şu, Su
(S.M.)
6 62 793
3. Isıtan Güneş
Serbest
şiir 20 86
TOPLAM 18 114 5.546 9.546 6 69 434 4.143 12 93 705 7080

8. 8
Bursa 3. Değişmeler Hızlı Oluyor
4.Dost Acı Söylemeli
Deneme
Deneme
Söyleşi
5.Tema:MilliKültür
Sentetik Metinler Otantik Metinler
Metin Tür
Düzenlenerek Alınanlar Olduğu Gibi Alınanlar
Metin Tür Metin Tür
1. ÇelikÇomak
2. Beğil Oğlu Emren
Hikayesi
Deneme
Hikaye
1: Cazgır
2. Dil Bilir Misin?
3. Duha Koca Oğlu DeliDumrul
4. Anadolu’nun CiritOyunları
Şiir
Karagöz Oyunu
Hikaye
Deneme
6.Tema:DoğaveEvren
Sentetik Metinler Otantik Metinler
Metin
Tür
Düzenlenerek Alınanlar Olduğu Gibi Alınanlar
Metin Tür Metin Tür
1. Ezgiyle DönenDünya
2. Son Kuşlar
3. Isıtan GüneşeŞiir
4. Orman, Su,Toprak
5. Şu, Su…
6. Yukarıda Ne Var, Ne Yok?
Deneme
Öykü
Şiir
Gezi/İnceleme
Makale
Deneme
Ana dilinin zenginlik, incelik ve güzelliklerinin sezdirilerek güçlü bir ana dili bilinci ve sevgisi kazandırılmasında
önemli bir yer tutan ders kitaplarında bu işlevi metinler üstlenmektedir. Türkçenin kurallarının sezdirilerek
davranışa ve zamanla alışkanlığa dönüştürülmesinde Türk ve dünya edebiyatının seçkin örnekleri etkili olmaktadır.
Bu nedenle ders kitaplarının programın amaçlarına uygun, edebî değeri olan metinleri içermesi oldukça önemlidir
(Uluslar arası İnsanî Bilimler Dergisi Yıl 2009 Cilt 6 Sayı 1 ISNN: 2303-5234).
Tablo 4’te yer alan 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Otantik ve Sentetik
Özelliklerine bakıldığında sadece 2 temada yer alan “Millî Ahlak” ve 3. temada yer alan “İlk Elbisem” adlı
metinlerin sentetik özellik taşıdığını söyleyebiliriz. Otantik metinler ise temaların ana fikrine uygun olarak ders
kitabında yer almış; ancak konuşma dil becerisi yönelik kazanımlarının metinlere dağılımı göz önüne alındığında
metin türlerinin konuşma dil becerisini gerçekleştirecek çeşitlilikte olmadığısöylenebilir.
Metin söz konusu olduğunda “tür” denilince edebî türler anlaşılmaktadır. Kavcar, Oğuzkan ve Aksoy’a (2007:
70) göre edebî türler, toplumlarda görülen değişikliklerden kaynaklanan ihtiyaçlardan doğmuştur. İnsanoğlu
geliştikçe anlatma, duygu ve düşüncelerini dile getirme ihtiyacından doğan anlatım türleri de gelişmiş ve
değişmiştir (ÖZBAY 2012: 2). Düşüncelerin dile getirilmesinde metin türlerin çeşitlilik kazanması
gerekmektedir. Konuşma dil becerisinin gerçekleştirilmesinde ise metin türlerinin çeşitliliği konuşma yöntem ve
türlerinin de çeşitliliğini arttıracaktır ve buna bağlı olarak metin türleri ve sayıları arttırılmalıdır.
2015 TDÖP’te 2006 TDÖP’ten farklı bir yaklaşım benimsenmiştir.2015 TDÖP’te ders kitabında yer alan
metinlerle ilgili olarak, “Alanda yaygın olarak kabul görmüş yazar ve eserlerden edebî değer taşıyan metinler
alınmalıdır. Seçilen metinler ikincil aktarımlar yerine yazarının eserinden alınmalıdır. Ayrıca ‘Bu kitap için
yazılmıştır.’ ifadesini içeren metinler kullanılmamalıdır.” İfadesi yer almıştır.
Tablo 6: 7 Sınıf Türkçe Öğretmen Kılavuz Kitabındaki Konuşma Türleri Sıklığı

9. 9
7. Sınıf Türkçe Öğretmen Kılavuz Kitabındaki Konuşma Türleri Sıklığı Tablosu
1. Tema: Sevgi 2. Atatürk 3. Kişisel Gelişim
Metinler Konuşma Türleri Metinler Konuşma Türleri Metinler Konuşma Türleri
H.lı H.sız Diğer H.lı H.sız Diğer H.lı H.sız Diğer
1.Sakarya
Savaşı'na
Hazırlık
1.Yaratıcı
Konuşma
1. Atatürk,
Kültür ve Dil
1. Güneşe Doğru 1.Kelime ve
Kavram
Havuzundan
Seçerek
Konuşma
2. Bayrak 1.Güdümlü
Konuşma
2. Akılcıydı,
Bilime İnanırdı
1.Katılımlı
Konuşma
2. Uzun Mehmet 2.Empatik
Konuşma
3. Gül Kokardı
Babaannem
3.Kelime ve
Kavram
Havuzundan
Seçerek
Konuşma
3. Türk
Hanımlarıyla
Birlikte Sahnede
1.Güdümlü
Konuşma
3. Görme, Anlama,
Merak
1.Hafızada
Tutma
Tekniği
4. Eskici
(D.M.)
1.Serbest
Konuşma
4. Millî Ahlak
(D.M.)
1.Yaratıcı
Konuşma
4. Kim Olduğunuz
Üzerine (D.M.)
1.Eleştirel
Konuşma
5.Dil ve Kimlik
(S.M.)
5. Çanakkale'de
Söylenen Nutuk
(S.M.)
5. İlk Elbisem (S.M.)
6. Uçun Kuşlar
(S.M)
6. Ata'yı Anış
(S.M.)
6. Koşma (S.M.)
4.Tema: Toplum Hayatı 5.Tema: Milli Kültür 6.Tema: Doğa ve Evren
1. Harika
Çocuk
1.Sunum 1.Soru
Cevap
1.Katılımlı
konuşma
1. Çelik Çomak
1.Kelime ve
kavram
havuzundan
seçerek
konuşma
1. Ezgiyle Dönen
Dünya
1.Tartışma
yöntemi
2. Dostlar Beni
Hatırlasın
1.Sunum 1.Soru
Cevap
1.Yaratıcı
konuşma
2.Kelime ve
kavram
havuzundan
seçerek
konuşma
2. Cazgır
1.Sunum 1.Teşekkür
etme
1.Güdümlü
konuşma
2. Son Kuşlar
1.İkna etme
3.İpek Diyarı
Ve Taht Şehri
Bursa
1.Canlandırma 1.Katılımlı
konuşma
2.Kelime ve
kavram
havuzundan
seçerek
konuşma
3. Dil
bilir misin?
1.Serbest
konuşma
3. Isıtan Güneş
1.Serbest
konuşma
4. Dost Acı
Söylemeli
(D.M.)
1.Serbest
konuşma
4. Beğil Oğlu
Emren Hikâyesi
(D.M.)
1.Soru
Cevap
1.Güdümlü
konuşma
4. Yukarıda Ne Var,
Ne Yok? (D.M.)
1.Güdümlü
konuşma
5.
Komşusuzluk
(S.M.)
5. . Duha Koca
Oğlu Deli
Dumrul (S.M.)
5. Orman, Su,
Toprak(S.M.)
6. Değişmeler
Hızlı Oluyor
(S.M.)
6. Anadolu’nun
Cirit Oyunları
(S.M.)
6. Şu, Su (S.M.)
Türkçe Dersi
Öğretim
Programında
Geçen Toplam
Konuşma
Türü Sayısı
16 16 21
7.Sınıf Meram
Yay. Türkçe
Çalışma
Kitabında
Geçen Toplam
Konuşma
Türleri Sayısı
2 2 10
TDÖP'nda geçen
Konuşma Bec.
Yönelik Etkinliklerin
7.Sınıf Türkçe
Çalışma Kitabındaki
Konuşma Bec.
Yönelik Etkinliklere
Oranı
% 12,5
Konuşmanın yaşamda önemli bir yeri vardır. Yaşamda birçok nedenle birçok yerde konuşulmaktadır. Yapılan
araştırmalarda insanların zamanının büyük bir bölümünü konuşarak geçirdikleri ortaya konulmuştur. Sıradan bir
günün sonunda en çok yapılan eylemin ne olduğu düşünülürse, konuşma eyleminin ilk sırayı aldığı görülecektir. Bu
durum, genellikle bütün insanlar için kabul edilebilir bir gerçektir. Yaşamda bu kadar yer tutan konuşma acaba
hangi durumlarda karşımıza çıkmaktadır? Konuşmanın yapıldığı yer, kişi, zaman, konuşmanın içeriği konuşmanın
biçimini oluşturacaktır. Konuşma türlerinin neler olduğunu bilmek nasıl konuşulması gerektiği konusuna da açıklık
getirecektir (ANAÜ 2012: 2)
Tablo 6’da da görüldüğü üzere 7. Sınıf Meram Yayıncılık Öğretmen Kitabında TDÖP’te bulunan 53 konuşma
türünden yalnızca 14 tanesi kullanılmış, Ayrıca kullanılan konuşma türleri tema ve metinlere dengesiz bir şekilde
dağılmıştır. Metinlerde en çok güdümlü ve kelime ve kavram havuzundan seçerek konuşma (5 yerde) türlerine yer
verilmiştir. Kelime ve kavram havuzundan seçerek anlatma becerileri geliştireceği için olumlu bulunmuş; fakat
güdümlü konuşma öğretmen etkinliliğinde yapıldığından ötürü olumsuz bulunmuştur. Konuşma dil becerisinin
gerçekleştirilmesinde metin türlerinin çeşitliliği göz önüne alındığında konuşma yöntem ve türlerinin de çeşitliliğini
gerekmektedir; ancak ders kitabında yer alan metinler, tür çeşitliliği bakımından az sayıdadır.

10. 10
Tablo 7: 2006 Türkçe Dersi Öğretim Programında Olup 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Öğretmen
Kılavuz Kitabında Tespit Edilemeyen Konuşma Türleri
7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Öğretmen Kılavuz Kitabında Tespit Edilemeyen Konuşma Türleri
Hazırlıklı Konuşma Hazırlıksız Konuşma Diğer Konuşma Türleri
Münazara
Sempozyum
Panel
Forum
Açık Oturum
Söylev(Nutuk)
Röportaj
Mülakat(Görüşme)
Sohbet(Söyleşi)
Seminer
Kurultay(Kongre)
Demeç
Hitabet
Konferans
Kendini Tanıtma
Tanışma-Tanıştırma
Takdim
Özür Dileme
Telefonla Konuşma
Ziyaret
Konuşmaları
Karşılama ve Uğurlama
Yol Sorma, Yol TarifEtme
Anma ve Yıl Dönümü
Konuşmaları Fıkra Anlatmak
Görevlilerle Yapılan Konuşmalar
Açıklayıcı Konuşma
Eğlence Amaçlı Konuşma
Öğretici ve EğiticiKonuşma
Okuma Yoluyla Konuşma
Ezberleyerek Konuşma
PlanlıKonuşma
Betimleyici Konuşma
Sorgulayıcı Konuşma
Etkileşimsel Konuşma
Etkileşimsel OlmayanKonuşma
Tablo 7’den de anlaşılacağı üzere metinlerin işlenişi süreçlerinde konuşma türlerinin tam anlamıyla anlaşılmadığı
ve kullanımında çok büyük eksikliklerin var olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim hazırlıksız konuşmalara 7.sınıfta da
hem sayı olarak hem çeşit olarak çok az yer verildiği gözlenmiştir. Ayrıca bu konuşma türleriyle ilgili kazanımlara
değil, hem hazırlıklı hem de hazırlıksız konuşmalar olarak kullanılabilen “diğer konuşma türleri” ve hazırlıklı
konuşma türlerine ait kazanımlara daha fazla yer verilmiştir. Ders kitaplarında hazırlıksız konuşmaların daha az yer
edinmesi çocuğun günlük hayatta birtakım konuşma kazanımlarını edinmesini olumsuz etkileyebilmektedir.
Hazırlıksız konuşmalar aslında bireyin doğal bir şekilde yaptığı konuşmalardır (Özbay 2005). Bu bakımdan okulda
doğal konuşma ortamlarının daha fazla olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Richards’a (2003: 2) göre öğrencilere verilecek konuşma eğitimi, onların rahat, kolay, akıcı konuşabilmelerini
sağlayacak nitelikte olmalıdır. Bunun için öncelikle öğrencilerin bilgi eksiklikleri giderilmeli ve ardından onlara
günlük hayattaki gerçek iletişim durumları göz önünde bulundurularak uygulamalar yaptırılmalıdır; çünkü
hazırlıksız konuşma çalışmaları dili doğru ve etkili bir şekilde kullanma (Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching Mayıs, Haziran, Temmuz 2012 Cilt 1 Sayı 2 ISNN: 2146-9199 351)
becerisinin yanı sıra anlama, algılama ve yorumlama, analiz, sentez gibi çeşitli üst düzey becerilerinin gelişimine de
faydalıdır. Bu nedenle uygulanması gereken bir etkinlik türüdür. Bizce konuşma becerisinin geliştirilmesinde
önemli rolü olan canlandırma etkinliği çalışma kitabında sadece bir kere geçmiştir. Oysa bu etkinlik öğrencilerin
iletişim, empati kurma, yaratıcılık, eleştirel düşünme becerilerine ve öğrencilerin duygusal yönden gelişimine
katkıda bulunacağı gibi derslerin daha akıcı, zevkli ve yapılandırmacı yaklaşım doğrultusunda öğrenci merkezli
geçmesini sağlar. Öz’e (2006) göre uzun bir hazırlığa gerek duyulmadan yapılan, derslerin daha güzel ve daha iyi
anlaşılır geçmesini sağlayan bu etkinlikten öğretmenler yeterince yararlanmalıdır. Yapılan analizler sonucunda
öğretmenlerin TDÖP’de konuşma dil becerisini geliştirmeye yönelik önerilen diğer etkinlikleri uygulamadıkları
saptanmıştır.
Tablo 9: 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Çalışma ve Öğretmen Kılavuz Kitabında Yer Alan Konuşma
Dil Becerisine Yönelik Etkinliklerin Dağılımı
7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Çalışma ve Öğretmen Kılavuz Kitabında Yer Alan Konuşma Dil Becerisine Yönelik Etkinliklerin
Dağılımı
1. Tema: Sevgi 2. Tema: Atatürk 3. Tema: Kişisel Gelişim Ölçme ve
DeğerlendirmeMetinler Etkinlikler Metinler Etkinlikler Metinler Etkinlikler
Ö.K.K Ç.K Ö.K.K Ç.K Ö.K.K Ç.K Ö.K.K Ç.K
1.Sakarya
Savaşı'na
Hazırlık
1.
Okuduğumu
Resimliyorum
2.Haftanın
Öyküsü
1. Atatürk,
Kültür veDil
1. Atatürk ve Türk
Kültürü
2.Atatürk veKültür
1. Güneşe
Doğru
1.Deyimlerin
Öykülerini
Öğrenelim
2. Bayrak 1.Çalar Saat 2.Akılcıydı,
Bilime İnanırdı
1.Atatürk ve Tarih 2. Uzun
Mehmet
3.Gül Kokardı
Babaannem
3. Türk
Hanımlarıyla
Birlikte
Sahnede
1.Atatürk ve Tiyatro
3. Görme,
Anlama,
Merak
1.Anılarla
Başbaşa
3.Tema,
3.Metin: Sayfa
76, “Kendi
Konuşmasını
Değerlendirme

11. 11
4. Eskici
(D.M.) 4. Millî Ahlak
(D.M.)
1.Atatürk'ün İnsan
Sevgisi
2.Atatürk ve İnsan
Sevgisi
4. Kim
Olduğunuz
Üzerine
(D.M.)
Formu”
5.Dil ve
Kimlik (S.M.)
5. Çanakkale'de
Söylenen Nutuk
(S.M.)
5. İlk
Elbisem
(S.M.)
6. Uçun
Kuşlar (S.M)
6. Ata'yı Anış
(S.M.)
6. Koşma
(S.M.)
4.Tema: Toplum Hayatı
5.Tema: Millî Kültür 6. Tema: Doğa ve Evren
Ölçme ve
Değerlendirme
1.Harika
Çocuk 1. Çelik Çomak
1. Rehberlik
Yapıyorum
1. Ezgiyle
Dönen
Dünya
1. Dinledim
ve…
2. Dostlar
Beni
Hatırlasın
1. İletişim
Araçları ve
Günlük Hayat
2. Cazgır
1.Kitabımı Seviyorum
2. Son Kuşlar
3.İpek Diyarı
Ve Taht Şehri
Bursa
1. Nasrettin
Hoca ve Biz
2. Film
İzleme
Tekniği
3. Dil Bilir
Misin
3. Isıtan
Güneş
4. Dost Acı
Söylemeli
(D.M.)
1. Problemi
nasıl
çözerim?
4. Beğil Oğlu
Emren Hikayesi
(D.M.)
4. Yukarıda
Ne Var, Ne
Yok? (D.M.)
5.
Komşusuzluk
(S.M.)
5. . Duha Koca
Oğlu Deli
Dumrul (S.M.)
5. Orman,
Su,
Toprak(S.M.)
6. Değişmeler
Hızlı Oluyor
(S.M.)
6. Anadolu’nun
Cirit Oyunları
(S.M.)
6. Şu, Su
(S.M.)
7.Sınıf Türkçe
Öğretmen Kılavuz
Kitabındaki Toplam
Etkinlik Sayısı 40
7.Sınıf Türkçe
Öğretmen Kılavuz
Kitabındaki Konuşma Dil Becerisine
Yönelik
Etkinlik Sayısı[1]
18
7.Sınıf Türkçe
Öğretmen
Kılavuz
Kitabındaki
Etkinliklerin
Konuşma Dil
Becerisine Oranı
% 43,4
7.Sınıf Türkçe
Çalışma Kitabındaki
Toplam
Etkinlik Sayısı
166 7.Sınıf Türkçe
Çalışma Kitabındaki Konuşma Dil
Becerisine Yönelik
Etkinlik Sayısı
3
7.Sınıf Türkçe Çalışma
Kitabındaki Etkinliklerin
Konuşma Becerisine
Oranı
% 1,8
7.Sınıf Türkçe
Öğretmen Kılavuz ve
Çalışma Kitabındaki
Toplam
Etkinlik Sayısı
206
7.Sınıf Türkçe
Öğretmen Kılavuz
Kitabındaki Konuşma Dil Becerisine
Yönelik
Etkinlik Sayısı
21
7.Sınıf Türkçe
Öğretmen
Kılavuz ve Çalışma
Kitabındaki
Etkinliklerin
Konuşma Dil
Becerisine Oranı
% 10,19
Tablo 8’de verilen bilgiler ışığında yapılabilecek en doğru yorum, “7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe Çalışma
Kitabında konuşma dil becerisine yönelik etkinliklerin olmadığı, konuşma dil becerisinin az da olsa sadece
değerlendirme boyutuyla ele alındığıdır.”. Konuşma dil becerisine yönelik verilen etkinlikler öğretmen kılavuz
kitabıyla sınırlı kalmış, çalışma kitabında ise öğretmenleri, etkinliklere yönlendirmesi gerekirken 3.temanın
3.metni olan “Uzun Mehmet” adlı biyografi için böyle bir yönlendirmeye yer verilmemiştir. Çalışma kitabındaki
konuşma dil becerisine dönük etkinlikler sadece % 1,8’lik bir oran oluştururken öğrenmen kılavuz kitabıyla
birlikte ele alındığında ise % 10,19 oranında konuşma dil becerisine dönük etkinlik belirlenmiştir. 2006
TDÖP’nın yapısı ile 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe çalışma kitabı karşılaştırıldığında ortaya çıkan veriler bu
ders kitaplarında konuşma eğitiminin sağlanmadığıdır.
Tablo 10: 2006 ve 2015 Türkçe Dersi Öğretimi Programlarına Göre Konuşma Dil Becerisi

12. 12
2006 ve 2015 Türkçe Dersi Öğretimi Programlarına Göre Konuşma Dil Becerisi
2006 İlköğretim Türkçe Dersi Öğretimi Programı 2015 İlköğretim Türkçe Dersi Öğretimi Programı
Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (MEB 2006:4) “Genel Amaçlar” başlığı
altında konuşma becerisiyle doğrudan ilgili olarak öğrencilerin;
1. Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü ve yazılı olarak etkili ve anlaşılır
biçimde ifade etmelerinisağlamak,
2. Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli, doğru ve
özenli kullanmalarını sağlamak, şeklinde iki madde bulunmaktadır. Programda
konuşma becerisiyle ilgili amaç ve kazanımlar “Konuşma kurallarını
uygulama, sesini ve beden dilini etkili kullanma, hazırlıklı konuşmalar yapma,
kendi konuşmasını değerlendirme, kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı
kazanma” başlıkları altında bulunmaktadır. Bu kazanımlar doğrultusunda
konuşma becerisine programda % 20 oranında yer verilmiştir. Diğer dil
becerileri olan yazma 20, dinleme 15 ve okuma 30 oranında kazanımlardayer
almaktadır. Buna göre konuşma ve yazma dilbecerileri eşit ve dinleme/izleme
dil becerisinden daha yüksek bir orana sahiptir. Programda ilköğretim 6-7. ve
8. sınıflarında uygulanabilecek konuşma tür, yöntem ve tekniklerine de
değinilmektedir. İkna etme, eleştirel konuşma, katılımlı konuşma, tartışma,
kendisini karşısındakinin yerine koyarak konuşma, güdümlü konuşma, kelime
ve kavram havuzundan seçerek konuşma, serbest konuşma, yaratıcı konuşma,
hafızada tutma tekniği bunlardandır.
Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (MEB 2015: 2) genel vizyonu öğrencilerin
öğrenme alanlarındaki becerilerin bütünlük içinde verilmesi üzerine kuruludur ve
bu kapsamda konuşma dilbecerisi;
1.Öğrencilerin zihinsel becerilerini geliştirme, iletişim kurma, duygu ve
düşüncelerini ifade
etme, bilgi edinmelerinde dilin yeri çok önemlidir. Dil ve zihinsel becerilerinin
gelişimi; öğrencilerin olayları sorgulama, çok yönlü düşünme, değerlendirme,
karar verme,
sosyalleşme ve mesleki gelişim süreçlerini kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle
öğrencilerin küçük yaşlardan itibaren dil ve zihinsel becerilerini geliştirmek
gerekmektedir. Sözlü iletişim, okuma ve yazma öğrenme alanlarındakibeceriler
birbiriyle ilişkili ve bütünlük içinde ele alınmaktadır. Konuşma ve dinleme
becerileri sözlü iletişim öğrenme alanıiçinde işlenmektedir.
Sözlü iletişim dil becerisi kazanımları her sınıf seviyesinde ayrı ayrı verilmekle
birlikte öğrencilerden formel konuşma ve sunum yapmaları beklenmektedir.
Programın “Öğrenme Alanları” kısmında ise; Sözlü iletişim öğrenme alanında
kazanımların işlenişinde öğretmenin yönlendirme ve desteği ile gerektiğinde
tekrar dinleme, beyin fırtınası, 5N1K, empati kurma, hikâyeleştirme, bilmediği
kelimeleri sorma, görsellerden yararlanma, not alma, sonucu tahmin etme gibi
yöntem teknik ve stratejilerin kullanılması yer almaktadır. Öğrencilerin bu
stratejileri kullanma becerileri geliştirilmeli, yöntem teknik ve stratejilerin
kullanımında sınıf seviyesi gözetilmesi gerektiği yer almıştır.
Tablo 10’da çalışmada incelenen ders kitapları 2006 TDÖP’e göre hazırlanması nedeniyle programda yer alan
konuşma dil becerisi ile yeni yayınlanan 2015 TDÖP’te yer alan konuşma dil becerisi karşılaştırılmıştır. 2006
TDÖP’te konuşma dil becerisi yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak etkinlik temelli olarak hazırlanmıştır. 2015
TDÖP’te ise konuşma dil becerisi alanı dinleme dil becerisiyle bir Sözlü İletişim başlığı altında ele alınmıştır.
Programda yapılandırmacı yaklaşım daha geniş bir yaklaşımda ele alınmıştır; ancak yapılandırmacı yaklaşımın
gereği olan etkinliklere programda rastlanmamıştır.
TARTIŞMA ve SONUÇ
Bu çalışmada 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders kitaplarında konuşma dil becerisinin bulunma oranları
tespit edilmiş ve bu veriler ışığında sonuç ve öneriler ortayakonulmuştur.
Araştırmada incelenen 2006 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan 5 amaç etrafında toplanan Konuşma
dil becerisi kazanımlarının temalara ve metinlere dağılımı Konuşma dil becerisini gerçekleştirecek düzeyde
değildir. Ayrıca kazanımların metinlere dağılımında kazanım tekrarlarına sık sıkrastlanmıştır.
Metinlerin standartları incelendiğinde metinlerin öğrencilerin söz varlığına uygun olmadığı ve belli bir standartın
olmadığı göze çarpmaktadır. Öğrencilerin söz varlığının geliştirilmesinde yalnıza ders kitaplarıyla sınırlı olmasa
da öğretmelerin en çok başvurdukları okuma kaynağı okuma kaynağı ve dolayısıyla da öğrencilerin en çok
okudukları kaynak olması sebebiyle ders kitapları önemini hâlâ korumaktadır. Ders kitaplarındaki metinlerin
öğrencilerin konuşma dil becerisini sağlayacak hem farklı içerikteki metinlere hem de bu metinleri destekleyecek
bollukta konuşma etkinliklerine yer verilmesi gerekmektedir. Bunu yapabilmek için de öğrencilerin
sıkılmayacağı, seviyelerini kademe kademe arttırmayı hedefleyen konuşma etkinliklerine bolca yer
verilmelidir.[1]
Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin özellikleri öğrencilerin Türkçeyi doğru güzel ve etkili
kullanmalarında etkilidir. Kazanımların metinler etrafında şekillenen etkinlikler ile sağlanması gerektiği için
metinlerin de taşıması gereken nitelikler önem arz etmektedir. Bu nedenle araştırmada 7.sınıf Meram Yayıncılık
Türkçe Ders kitabındaki metinlerin otantik ve sentetik özellikleri incelenmiştir. İncelenen metinlerin otantik ve
sentetik özellikleri 2006 TDÖP anlayışına kısmen uygundur. Ancak dil, anlatım ve içerik olarak programda
belirtilen ve metinlerin taşıması gereken Türkçenin anlatım zenginliklerini ve güzelliklerini yansıtan eserlerden
seçilmelidir ibaresine uygun olmamasıdır. Bu durum 2015 programında uyarı niteliği kazanmış ve genişletilerek
“Bu kitap için hazırlanmıştır.” ibaresinin olmayacağı metinlerin ele alınması gerektiği belirtilmiştir.
Konuşma dil becerisinin gerçekleştirilmesinde 2006 TDÖP’te yer alan konuşma türlerine 7.sınıf Türkçe öğretmen
kılavuz kitabında % 12,5 oranında yer verilmiştir. Konuşma türlerinin bilinmesi öğrencinin nasıl konuşacağı
hakkında öğretmene fikir verir. Tema ve metinlerde genel olarak güdümlü konuşma türü kullanılmıştır; ancak bu
durumun programda öğreteni rehber olarak gören anlayışa terstir; çünkü güdümlü konuşma öğretmenin etkililiğinde
gerçekleşmektedir. Ayrıca programda olup öğretmene kılavuz kitabında tespit edilemeyen 35 konuşma türü tespit
edilmiştir. Öğrencilere kazandırılmaya çalışılan konuşma dil becerisinin onların rahat, kolay ve akıcı konuşmalarını
sağlamalıdır ve bu da ancak öğrencilerin nasıl konuşacağına yardım edecek konuşma türleri ile sağlanmalıdır.

13. 13
Konuşma eğitiminde etkinliklerin önemi göz önünde bulundurulduğunda 7.Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe
öğretmen kılavuz kitabında konuşma dil becerisine dönük etkinliklerin oranı % 43,4 olarak bulunmuştur ve
etkinliklerin bir kısmı diğer dil becerileri ile birlikte yer almıştır. Bu durum olumlu bulunmuştur; ancak çalışma
kitabında yer alan 166 etkinlikten yalnız 3 tanesi konuşma dil becerisine yöneliktir. Bu etkinlikler de
uygulamaya dönük değil ölçme ve değerlendirmeye yöneliktir. Dil becerilerinin gerçekleştirilmesinde
uygulamanın ne kadar önemli olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu durum çalışma kitabındaki önemli bir
eksiklik olarak görülmüştür.Son olarak da 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders kitaplarının 2006 TDÖP e göre
hazırlanması nedeniyle programda yer alan konuşma dil becerisi ile yeni yayınlanan 2015 TDÖP
karşılaştırılmıştır. 2006 TDÖP’e göre konuşma dil becerisi diğer dil becerileri ile bir bütün olarak
gerçekleştirileceği belirtilse de program genel olarak kazanım merkezli olarak gerçekleştirilmiştir. Programda
konuşma dil becerisi “Konuşma için konuşmak” anlayışı ele alınmıştır ve sürekli öğrenciye komut verilmiştir.
Yeni öğretim programında (2015) ise konuşma dil becerisi, Sözlü İletişim başlığı altında dinleme dil becerisi ile
birlikte alınmıştır. Programda yapılandırmacı yaklaşımbenimsenmesine rağmen etkinlik bulunmamaktadır.
Öneriler
Araştırmada 7. Sınıf Meram Yayıncılık Türkçe ders kitapları konuşma dil becerisi yönünden incelendiğinde bazı
özellikler ön plana çıkmıştır. Bu kapsamda verilebilecek öneriler şu şekilde sıralanabilir:
1. İlköğretim 2. Kademede bir kitap hazırlanırken öğrencilere ana dilini sevdirecek etkinliklere yer verilmeli
etkinliklerin de TDÖP ile uyumlu olmasıgereklidir.
2. Konuşma dil becerisini geliştirecek tür ve çeşitlilikte metinlere yerverilmelidir.
3. Süreç içinde gerçekleşen uygulamaya dayanan ve öğrencinin günlük hayatıyla bağdaştırabileceği
etkinliklere ağırlıkverilmelidir.
4. 2006 Türkçe Dersi Öğretim Programı için eksiklik olarak değerlendirebileceğimiz konuşma dil becerisine
yönelik olarak ölçek yapılmalıdır.
5. Metinler tema, konu ve işleniş yönü itibariyle öğrencilerin dil gelişimini sağlayacak şekilde Türk ve Dünya
Edebiyatının en güzel örneklerindenseçilmelidir.
6. Öğretmen kılavuz kitabında yer alan Serbest Okuma Metinlerinin amaçsız okumaya teşvik edeceği dikkat
edilmesi ve bu metinlerle ilgili programa yönerge eklenmesi gerekmektedir. Ayrıca Türkçe ders kitaplarındaki
metinlerin yalnızca okumak için olduğu algı ortadan kaldırılmalıdır.
7. Kazanım şeklinde etkinliklerden vazgeçilmeli ve etkinliklerin kısa vadede pek çok beceriyi birlikte
geliştirecek yönde olmasıgerekmektedir.
8. Programda yer alan etkinliklerin öğretmen inisiyatifinde konuşmanın zihinsel yönünü gerçekleştirecek
şekilde ayarlanması gerekmektedir.
9. Öğrencilerin öğrendikleri yeni bilgileri hayatında uygulayabilmesi için sınıf içinde doğal ve günlük
konuşmalara ağırlık verilmesi, ayrıca ana kazanımlar içinde göremediğimiz Hazırlıksız Konuşmaların da ana
kazanımlar içine alınmasıgerekmektedir.
10. Birbirini tekrar eden kazanımlar tek kazanım etrafında şekillendirilmelidir.
11. Bir program hazırlanırken ayrıntılara fazlaca verilmesi bütünden koparacağı için programın sade ve öz bir
anlatıma sahip olmasıgerekmektedir.
11. Ana dilin yöresel farklılıklarının ön plana çıktığı Türkçe derslerinde standart Türkçeye yönelik açıklamaların
programda yer almaması gerektiği gibi bu durumun bir zenginlik olduğu ve ağız özelliklerinin süreç içinde
düzeltilebileceği fikri yerleştirilmelidir.

14. 14
KAYNAKÇA
Akkaya, A. (2012). Öğretmen adaylarının konuşma sorunlarına ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 405-420.
Aşlıyan, R. ve Günel, K. (2007). Türkçe metinler için hece tabanlı konuşma sentezleme sistemi. Çanakkale
Akademik Bilişim, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Aykaç, M. ve Çetinkaya, G. (2013). Yaratıcın drama etkinliklerinin Türkçe öğretmen adaylarının konuşma
becerisine etkisi. İnternational periodical for the languaes, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), 671-
682).
Baş, B. (2012). İlköğretim Türkçe programına sözlü ve yazılı kültür temelli bir eleştiri. Kastamonu Eğitim Dergisi,
20(1), 271-290.
Çakır. H. ve Aydın, İ.S. (2015). Öğretmen adaylarının konuşma öz yeterliklerine yönelik bir araştırma. Languages’
International Journal of Education and Teaching, 1333-1348
Ceran, D. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma eğitimi dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi.
The Jourrnal of Academic Social Sience Studies, 5(8), 337-358.
Coşkun, E. ve Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının
değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 59-74.
Coşkun, E. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretim materyali geliştirmede model sorunu.
Coşkun, e. Türkçe dersi öğretim programlarındaki yazma kazanımlarının ve uygulamaya yansımalarının
değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi.
Coşkun, E. (2014). Türkçe dersi öğretim programlarının değerlendirilmesi.
Demir, T. (2010). Konuşma eğitiminde benmerkezci konuşmaya yönelik bir deneme. Kastamonu Eğitim Dergisi,
18(2), 415-430.
Doğan,Y.(2009). Konuşmabecerisiningeliştirilmesineyöneliketkinlikönerileri.TürkEğitimBilimleriDergisi,7(1),185-204.
Erdem, İ. ve Deniz, K. (2008). Güzel konuşma kurslarında verimliliği artırmaya yönelik bir alan çalışması.
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 75-90.
Kurudayıoğlu, M. (2003). Konuşma eğitimi konuşma becerisini geliştirmeye yönelik etkinlikler. Türklük bilimi
araştırmaları, 8, 287-309.
K. Öztürk, B. ve Altuntaş, İ. (2012). İlköğretim ikinci kademede konuşma eğitimine yönelik öğretmen görüşleri:
nitel bir çalışma. Eğitim ve öğretim araştırmaları dergisi, 1(2), 342-356.
Okur, A., Süğümlü, Ü. ve Göçen, G. (2013). İkna edici konuşma ve karşılaştırmalı bir araştırma (Avustralya ana
dili öğretimi ders materyalleri ve Türkçe örneği). İnternetional periodical for the languages, Literature and History
of Turkish or Turkic, 8(8), 951-970.
Özbay, M. Ana dili eğitiminde konuşma becerisini geliştirme teknikleri. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Özbay, M., Ç. Yıldız, D. ve Yavuz, M. (2012). Etkili konuşma ölçeği: bir ölçek geliştirme Çalışması.
International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 7(2), 319-334
Sağlam. Ö. ve Doğan, Y. (2013). 7. sınıf öğrencilerinin hazırlıksız konuşma becerileri. Mustafa Kemal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,10(24),43-56.
Uçgun, D. (2007). Konuşma eğitimini etkileyen faktörler. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
22, 59-67.
Yelok, Y.S. ve Sallabaş, M.E. (2009). Öğretmen adaylarının sözlü anlatım dersine ve sözlü anlatıma yönelik
tutumlarının değerlendirilmesi. Türk eğitim bilimleri dergisi, 3(7), 581-606.
Y. Avcı, Y.(2015). Konuşma sanatı ve gülistan. International Journal of Languages’ Education and Teaching,
2788-2802.
Yıldız, D. (2015). Türkiye, Kore, Finlandiya Ana Dili Dersi Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Olarak
İncelenmesi. Eğitim ve bilim, 40(179), 89-110.