2. Plan Yapma ve Derin Düşünme Becerileri
Amerika Ulusal Küçük Çocuklar Eğitim Komitesi (NAEYC 1998) ve Head Start Performans
Standartları (U.S. Department of Health and Human Service 2002) tarafından küçük
çocuklara
plan ve seçim yapma imkânı verilmesi gerektiği, ayrıca erken çocukluk dönemine ilişkin
programlarda
plan ve seçim yapma becerilerinin birbirinden ayrı olarak ele alınmasının çok önemli
olduğu belirtilmiştir. Plan yapma, seçim yapmadan daha öte bir şeydir. Plan yapma sadece
seçim yapmak değil, amaçlı olarak yapılan seçimdir. Yani seçim yapacak kişi, kafasında sonunda
bir seçimle sonuçlanacak özel bir amaçla aktiviteye başlar.
Bu durumda eğitimcilerin öncelikle yapması gereken bir takım şeyler vardır. Öğretmenlerin
birçok seçeneği olan sorular sorarak çocukların gerçek tercihlerini ortaya koyması gerekir.
Örneğin “Resminde hangi renkleri kullanmak istiyorsun?” gibi soruların cevabı birçok
seçenekten
oluşur. Bir de öğretmenlerin çocukları kısıtlı cevap seçenekleri olan tercihlere yönelttiği sahte
tercihler vardır. Örneğin “Kırmızı mı, mavi mi kullanmak istersin?” İşte bu gerçek
tercihleri, sahte
tercihlerden ayırt etmek gerekmektedir. Plan yapma, açık uçlu tercihler arasından seçim
yapmaktan
daha farklıdır. Çocukların, planlamaya yönlendirilerek onların amaçlarını saptamalarına
ve bu amaçları yerine getirmeleri için oluşturacakları tercihleri düşünmelerine yardımcı olmak
gerekir. Örneğin ne yapacakları, nerede yapacakları, hangi materyalleri kullanacakları,
kiminle yapacakları, ne kadar sürede olacağı ve yardıma ihtiyaç duyup duymayacakları
konusunda
düşünmeleri sağlanabilir. Eğer çocuklar plan yapmaya yöneltilirlerse, bu sayede kendiçalışma
şekillerini düzenlemeleri, karşılaşabilecekleri problemlerin farkına varmaları ve bunlara
çözüm bulmaları, sonuçları ve etkilerini anlamaları mümkün hale gelir.
3. Çoğu erken çocukluk dönemi eğitimcileri, küçük çocuklarda hafıza becerilerinin geliştirilmesinin
de önemli olduğunu vurgulamaktadırlar. Öğretmenler çocuklardan gün içinde daha
önce öğrendikleri şeyleri ve hafta içinde meydana gelmiş olan olayları hatırlamalarını
isteyebilirler.
Ancak, derin düşünme, hafızaya alınmak üzere bilgilerin veya bitmiş olan işlerin ezberlenmesinde
daha öte bir şeydir. Başka bir deyişle derin düşünme, hafıza veya ezbercilik değildir.
Çocuklar, yaptıkları işleri analiz ederek hatırlamaya yönlendirilebildiklerinde, sadece önceden
yaptıkları şeyleri anlatmanın ötesinde bir şeylere teşvik edilmiş olurlar (Dickinson ve Smith
1994).
Çocuklar derin düşünceye yöneltildiğinde, onların süreç içinde ne öğrendiklerinin, kendileri
için nelerin çekici olduğunun, bunlar hakkında ne hissettiklerinin, tecrübe kazanmaları ve
bu tecrübelerini ilerletilebilmeleri için ne yapmaları gerektiğinin farkına varmaları sağlanmış
olur. Derin düşünme, bilgiyi sağlamlaştırır. Çocukların daha fazla derin düşünmelerine ve hayal
güçlerinin gelişmesine yardımcı olmak amacıyla bu beceriler farklı durumlara da genellenebilir.
Bunlardan dolayı, plan yapma ve değerlendirme becerileri aktif öğrenmeyi desteklediğinde
derin düşünme, bu becerileri destekleyen uygulamaların vazgeçilmez parçası haline gelir.
Plan yapma ve derin düşünmenin önemi, High/Scope Eğitim Araştırma Kurumu ve diğer
araştırmacıların yürüttükleri çalışmalarla ortaya çıkmıştır. Amerika’da yapılan geniş kapsamlı
bir araştırmada, sosyoekonomik, etnik, dilsel ve coğrafi alanlarda çocuklara hizmet veren erken
çocukluk eğitim programları hakkında deneyimli gözlemciler tarafından bilgi toplanmıştır.
Araştırma sonucunda, erken çocukluk eğitim programlarının sadece plan yapma, gözden geçirme
yaklaşımlarını değil, diğer farklı yaklaşımları da içine aldığı belirlenmiştir. Ayrıca tüm
bunlar doğrultusunda, daha fazla plan yapma ve derin düşünme fırsatı verilen çocukların, dil
ve okuryazarlık derecesi, sosyal beceriler ve genel gelişimleri bakımından daha yüksek puanlar
aldıkları tespit edilmiştir (Epstien 1993).
4. Okul Öncesi Eğitimde Planlamanın Önemi
Eğitim belli amaçlar için yapılır bu amaçlardan bazıları bireyi
sosyalleştirmek,toplumun kültür
mirasının genç kuşaklara aktarılması, kişinin ilgi ve
yeteneklerini geliştirmesi,ekonominin ihtiyaç
duyduğu nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi ve öğrencilerin
hayata hazırlanmasıdır.
İşte bu sebeplerden dolayı planlama yapılması son derece
önemli ve gereklidir. Eğitim bu
aşamaları gerçekleştirmek için yapıldığı için rastlantıya
bırakılmaz.
Öğretmen anlatacağı dersi kullanacağı araçları yöntemleri
belirlemeli ve ona göre hareket etmelidir. Planlı olarak
yürütülen eğitim hem verimli hemde hedeflere en kısa yoldan
ulaşmayı sağlar.
Planlanmış derse giren öğretmende kendine güven duygusu
gelişir böylece kendinin ve öğrencilerin
zamanını en verimli şekilde kullanmış olur.
5. Eğitim ve öğretimde plan yapmanın faydaları
1- Eğitimde verimi arttırır.
2- Programın öngörülen süre içersinde bitmesini
sağlar.konuların nasıl ve ne kadar süre içersinde
bitmesi gerektiğini belirtir.
3- Öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır,güven verir.
4- Amaçları gerçekleştirecek yöntemleri kullanılacak Araçların
seçilmesini,derslere hazırlıklı
girilmesini sağlar.
5- Öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre
yetiştirilmesine imkan sağlar.
6- Plan hazırlamak yetiştirilecek öğrencilerin ve programların
daha sağlıklı bir şekilde
değerlendirilmesini sağlar.
7- Öğretmen ve öğrencilere düzenli ve birlikte çalışma
alışkanlığı kazandırır.
8- Planlama,eğitim ve öğretim faaliyetlerinde düşünceye açıklık
kazandırır.
6. YILLIK PLAN
Yıllık plan, bir öğretim yılı içinde yapılacak tüm öğrenme etkinliklerinin
planlanmasını içerir.
Diğer bir deyişle yıllık plan, öğretmenin bir öğretim yılı süresince, öğretmeni
olduğu grup
için program uyarınca belirlediği amaçlar ve kazanımların, kavramların, aile
katılımı
çalışmalarının, alan gezilerinin ,belirli gün ve haftalarda yapacağı etkinliklerin,
etkinliklerde
kullanacağı yöntemler ve değerlendirme yöntemlerinin aylara göre dağılımını
gösteren ve
öğretmenler tarafından hazırlanarak eğitim-öğretim yılı başında okul yönetimine
verilen
çalışma planıdır. Yıllık plan yapılırken çocukların
gelişimsel özellikleri ve düzeyleri, ilgi ve ihtiyaçları mutlaka göz önünde
bulundurulur.
Yıllık planlar genel anlamıyla çocuklara bir yılda kazandıracağımız davranışlarla
etkinliklerin bir çizelge üzerinde
gösterilmesidir.
Plan çeşitleri: Okul öncesi eğitimde öğrenme sürecinin belli bir düzen içinde
ve
sistemli bir biçimde yürütülebilmesi için genel olarak iki tür plan
hazırlanmaktadır. Bunlar
yıllık ve günlük planlardır.
7. Günlük Plan; bir gün içinde kazandırılması
istenen amaç ve kazanımlar, kavramlar,
eğitim durumları ve değerlendirme
bölümünden oluşan hazırlığa günlük plan
denir.
Öğretmenin bir günde yapacağı çalışmaları
gösteren plândır. Çocukların okula
gelişlerinden ayrılışlarına kadar geçen
süre içerisinde yapılacak etkinlikleri
kapsar.
8.
9. Amaç 3. Türkçeyi doğru kullanabilme 2. Varlıkların rengini söyler.
Kazanımlar 3. Varlıkların yerini söyler
1. Konuşmalarında söz dizimi kurallarını doğru olarak 4. Varlıkların şeklini söyler
kullanır
2. Konuşmalarında temel dil bilgisi kurallarına uygun Amaç 5. Varlıkları çeşitli özelliklerine göre eşleştirebilme
konuşur
Kazanımlar
Amaç 4. Kendini sözel olarak ifade edebilme
Kazanımlar 4. Varlıkları büyüklüklerine göre eşleştirir.
1. Dinlerken / konuşurken göz teması kurar. Amaç 16. Belli durum ve olaylarla ilgili neden sonuç
2. Sohbete katılır. ilişkisi kurabilme
Kazanımlar
3. Belli bir konuda konuşmayı başlatır.
4. Belli bir konuda konuşmayı sürdürür 1. Bir olayın olası nedenlerini söyleme
5. Söz almak için sırasını bekler 2. Bir olayın olası sonuçlarını söyleme
6. Duygu, düşünce ve hayallerini söyler. Amaç 17. Zamanla ilgili kavramlar arasında ilişki
Amaç 5. Dinlediklerini çeşitli yollarla ifade edebilme kurabilme
Kazanım Kazanımlar
L
1. Dinlediklerini başkalarına anlatır
2. Dinlediklerine ilişkin sorular sorar 1. Olayları oluş sırasına göre söyler
3. Dinlediklerine ilişkin sorulara cevap verir
Ü
4. Dinlediklerini özetler ÖZBAKIM BECERİLERİ
5. Dinlediklerini resim, müzik, drama, şiir, öykü vb. yollarla
sergiler. Amaç 1. Temizlik kurallarını uygulayabilme
L
Kazanımlar
Amaç 6. Sözcük dağarcığını geliştirebilme
Kazanımlar
Y
3. Verilen sözcüğün anlamını açıklar 1.Temizlikle ilgili malzemeleri doğru kullanır.
4. Yeni öğrendiği sözcükleri anlamlarına uygun olarak 2. El, yüz ve vücudun diğer kısımlarını uygun biçimde yıkar
kullanır
E
3. Tuvalet gereksinimine yönelik işleri yardımsız yapar.
BİLİŞSEL ALAN 7. İçinde bulunduğu çevreyi temiz tutar.
Amaç 2. Giysilerini giyme ve çıkarabilme
Amaç 1. Ken Kazanımlar
disi ve ailesi ile ilgili bilgileri kavrayabilme
Kazanımlar
1. Kendisiyle ilgili bilgileri açıklar 2. Giysilerini yardımsız çıkarır.
2. Aile bireyleriyle ilgili bilgileri açıklar 3. Giysilerini yardımsız giyer
Amaç 2. Olay ya da varlıkların çeşitli özelliklerini 4. Giysilerini doğru şekilde giyer
gözlemleyebilme 6. Giysilerini asar.
Kazanımlar Amaç 3. Doğru beslenmenin önemini fark edebilme
1. Olay ya da varlıkların özelliklerini söyler. Kazanım
2. Olay ya da varlıkların özelliklerini karşılaştırır.
Amaç 3. Dikkatini toplayabilme 1. Yiyecek ve içecekleri ayrım yapmadan yer / içer.
Kazanım
1. Dikkat edilmesi gereken nesneyi/durumu/olayı fark eder
2. Dikkatini nesne / durum / olay üzerinde yoğunlaştırır.
3. Dikkat edilmesi gereken nesneyi/durumu/olayı söyler
10. Amaç 9. Yaşamın iyileştirilmesinde ve Amaç 4. Kendini sözel olarak ifade edebilme
korunmasında sorumluluk alabilme Kazanımlar
Kazanımlar 1. Dinlerken / konuşurken göz teması kurar.
2. Sohbete katılır.
1. Yaşamın sürdürülebilmesi için gerekli olan 3. Belli bir konuda konuşmayı başlatır.
kaynakları verimli kullanır. 4. Belli bir konuda konuşmayı sürdürür.
2. Günlük yaşamdaki kurallara uyar. 5. Söz almak için sırasını bekler.
5. Yaşamda diğer canlılarla paylaştıklarını açıklar. 6. Duygu, düşünce ve hayallerini söyler.
7. Duygu, düşünce ve hayallerini yaratıcı yollarla
Amaç 10. Toplumsal yaşamın nasıl sürdüğünü açıklar.
kavrayabilme 8. Üstlendiği role uygun konuşur.
Kazanımlar Amaç 5. Dinlediklerini çeşitli yollarla ifade
1. Toplumda farklı rollere sahip kişiler olduğunu edebilme
söyler. Kazanımlar
2. Aynı kişinin farklı rolleri olduğunu söyler. 1. Dinlediklerini başkalarına anlatır.
2. Dinlediklerine ilişkin sorular sorar.
3. Kendi kültürünün belli başlı özelliklerini açıklar. 3. Dinlediklerine ilişkin sorulara cevap verir.
4. Dinlediklerini özetler.
Amaç 11. Estetik özellikler taşıyan ürünler 5. Dinlediklerini resim, müzik, drama, şiir, öykü vb.
oluşturabilme yollarla sergiler.
Kazanımlar Amaç 6. Sözcük dağarcığını geliştirebilme
Kazanımlar
1. Estetik bedensel hareketlerle yürür / dans eder. 3. Verilen sözcüğün anlamını açıklar.
2. Özgün şiir, öykü, şarkı vb. söyler. 4. Yeni öğrendiği sözcükleri anlamlarına uygun
3. Görsel sanat etkinliklerinde ürün yapar. olarak kullanır.
4. Görsel sanat etkinliklerinde özgün ürün yapar. 5. Zıt anlamlı sözcüklere örnek verir.
Y I S
5. Çeşitli materyaller kullanarak ritim oluşturur. Amaç 8. Görsel materyalleri okuyabilme
6. Çeşitli sesleri kullanarak müzik oluşturur. Kazanımlar
7. Ürünlerini çeşitli yollarla sunar. 1. Görsel materyalleri inceler.
8. Sunularında hayali / gerçek nesneler kullanır. 2. Görsel materyallerle ilgili sorular sorar.
Amaç 13. Çevreyi estetik bakımdan 3. Görsel materyallerle ilgili sorulara cevap verir.
düzenleyebilme 4. Görsel materyalleri açıklar.
Kazanımlar
M A
1. Çevresinde gördüğü güzel / rahatsız edici 5. Görsel materyalleri kullanarak olay, öykü gibi
durumları söyler. kompozisyonlar oluşturur.
Amaç 15. Atatürk ile ilgili etkinliklere ilgi
gösterebilme 6. Görsel materyalleri özenle kullanır.
Kazanımlar BİLİŞSEL ALAN
1. Atatürk ile ilgili etkinliklere katılır. Amaç 1. Kendisi ve ailesi ile ilgili bilgileri
2. Atatürk ile ilgili etkinliklerde aldığı sorumlulukları kavrayabilme
yerine getirir. Kazanımlar
DİL ALANI
Amaç 1. Sesleri ayırt edebilme 1. Kendisi ile ilgili bilgileri açıklar.
Kazanımlar 2. Aile bireyleri ile ilgili bilgileri açıklar..
1. Sesin kaynağını söyler.
2. Sesin geldiği yönü belirler. Amaç 2. Olay ya da varlıkların çeşitli özelliklerini
3. Sesin özelliğini söyler. gözlemleyebilme
4. Verilen sese benzer sesler çıkarır. Kazanımlar
Amaç 2. Konuşurken sesini doğru kullanabilme 1. Olay ya da varlıkların özelliklerini söyler.
Kazanımlar 2. Olay ya da varlıkların özelliklerini karşılaştırır.
1. Nefesini doğru kullanır. Amaç 3. Dikkatini toplayabilme
2. Kelimeleri doğru telaffuz eder. Kazanımlar
3. Konuşurken sesinin tonunu işitilebilir biçimde 1. Dikkat edilmesi gereken nesneyi / durumu / olayı
ayarlar. fark eder.
Amaç 3. Türkçeyi doğru kullanabilme 2. Dikkatini nesne /durum / olay üzerinde
Kazanımlar yoğunlaştırır.
1. Konuşmalarında söz dizimi kurallarını doğru 3. Dikkat edilmesi gereken nesneyi / durumu / olayı
olarak kullanır. söyler.
2. Konuşmalarında temel dil bilgisi kurallarına 4. Nesneyi / durumu / olayı ayrıntılarıyla açıklar.
11. Amaç 4. Algıladıklarını hatırlayabilme Amaç 13. Bir örüntüdeki ilişkiyi kavrayabilme
Kazanımlar Kazanımlar
1. Olay ya da varlıkları söyler. 1. Modele bakarak nesnelerle örüntü oluşturur.
2. Varlıkların rengini söyler. 2. Bir örüntüde eksik bırakılan ögeyi söyler.
3. Varlıkların yerini söyler. 3. Bir örüntüde eksik bırakılan ögeyi tamamlar.
4. Varlıkların şeklini söyler. Amaç 16. Belli durum ve olaylarla ilgili neden-sonuç ilişkisi
5. Varlıkların sayısını söyler. kurabilme
9. Nesne, durum ya da olayı bir süre sonra yeniden ifade eder. Kazanımlar
Amaç 5. Varlıkları çeşitli özelliklerine göre eşleştirebilme 1. Bir olayın olası nedenlerini söyler.
Kazanımlar 2. Bir olayın olası sonuçlarını söyler.
1. Varlıkları bire bir eşleştirir. 3. Yarım bırakılan olayı, durumu, şiiri, öyküyü, şarkıyı vb. özgün bir şekilde
2. Varlıkları renklerine göre eşleştirir. tamamlar.
3. Varlıkları şekillerine göre eşleştirir. Amaç 19. Nesne grafiği hazırlayabilme
4. Varlıkları büyüklüklerine göre eşleştirir. Kazanımlar
7. Varlıkları kullanım amaçlarına göre eşleştirir. 1. Nesneleri kullanarak grafik oluşturur.
8. Nesneleri sayılarına göre eşleştirir. Amaç 20. Atatürk’ü tanıyabilme
Amaç 6. Varlıkları çeşitli özelliklerine göre gruplayabilme Kazanımlar
Kazanımlar 1. Atatürk’ün hayatı ile ilgili olguları söyler.
3. Varlıkları büyüklüklerine göre gruplar. 2. Atatürk’ün kişisel özelliklerini söyler.
6. Varlıkları kullanım amaçlarına göre gruplar. Amaç 21. Atatürk’ün Türk toplumu için önemini açıklayabilme
Amaç 7. Nesne, durum ya da olayları çeşitli özelliklerine göre Kazanımlar
sıralayabilme 1. Atatürk’ün getirdiği yenilikleri söyler.
Kazanımlar 2. Atatürk’ün getirdiği yeniliklerin önemini açıklar.
2. Sıralanmış nesne grubu içinde nesnenin yerini gösterir. ÖZBAKIM BECERİLERİ
3. Sıra bildiren sayıyı söyler. Amaç 1. Temizlik kurallarını uygulayabilme
Y I S
7. Olayları oluş sırasına göre sıralar. Kazanımlar
Amaç 8. Nesneleri ölçebilme 1. Temizlikle ilgili malzemeleri doğru kullanır.
Kazanımlar 2. El, yüz ve vücudun diğer kısımlarını uygun biçimde yıkar.
1. Ölçme sonucunu tahmin eder. 5. Ev ve okuldaki eşyaları temiz ve düzenli kullanır.
2. Standart olmayan birimlerle ölçer. 6. Beslenme için gerekli araç-gereçleri temizlik kurallarına uygun kullanır.
Amaç 9. Nesneleri sayabilme 7. İçinde bulunduğu çevreyi temiz tutar.
Kazanımlar Amaç 2. Giysilerini giyme ve çıkarabilme
M A
1. 20 içinde ileriye doğru birer birer ritmik sayar. Kazanımlar
3. Söylenilen sayı kadar nesneyi gösterir. 1. Duruma ve hava koşullarına uygun giyeceği seçer.
4. Gösterilen belli sayıdaki nesneyi doğru olarak sayar. 2. Giysilerini yardımsız çıkarır.
6. Sayıca 10’dan az olan bir gruptaki nesnelerin sayısını söyler. 3. Giysilerini yardımsız giyer.
Amaç 10. Geometrik şekilleri tanıyabilme Amaç 3. Doğru beslenmenin önemini fark edebilme
Kazanımlar Kazanımlar
1. Her nesnenin bir şekli olduğunu söyler. 1. Yiyecek ve içecekleri ayrım yapmadan yer / içer.
2. Daire, üçgen, kare ve dikdörtgene benzeyen nesneleri gösterir. 2. Yiyecekleri ve içecekleri yeterli miktarda yer / içer.
3. Daire, üçgen, kare ve dikdörtgenleri kullanarak farklı modeller oluşturur. 3. Yiyecekleri yerken sağlık ve görgü kurallarına özen gösterir.
Amaç 11. Günlük yaşamda kullanılan belli başlı sembolleri 4. Sağlığı olumsuz etkileyen yiyecekleri ve içecekleri yemekten / içmekten
tanıyabilme kaçınır.
Kazanımlar 5. Öğün zamanlarında ve süresinde yemeye özen gösterir.
1. Gösterilen sembolün anlamını söyler Amaç 5. Kendini kazalardan ve tehlikelerden koruyabilme
2. Verilen açıklamaya uygun sembolü gösterir. Kazanımlar
3. 10 içindeki rakamları okur. 1. Tehlikeli olan durumları söyler.
4. 10 içindeki rakamları modele bakarak yazar. 2. Tehlikeli olan durumlardan uzak durur.
Amaç 12. Mekânda konum ile ilgili yönergeleri uygulayabilme 3. Herhangi bir tehlike anında yetişkinlerden yardım ister.
Kazanımlar
1. Nesnenin mekândaki konumunu söyler.
3. Yönergeye uygun olarak nesneyi doğru yere yerleştirir.
