Review of Kalele 'Ākena & Kālele Kūlana

1. Ke Kälele ʻÄkena
&
Ke Kälele Külana
Actor emphatic
Situation emphatic

2. Ke Kälele ʻÄkena
■ Kälele ʻia ka mea näna e hana ana i ka hana
ANALULA:
Na + ka ʻäkena + mäka painu + painu + (mäka painu) + i + ʻawe (object)
■ ʻäkena: kaʻi memeʻa, iʻoa, papani
– Naʻu, näu, näna

3. Ke Kälele ʻÄkena: Nä Mäka Painu
■ Loli nä mäka painu:
– Ua painu = i painu
– Ke painu nei = e painu nei
– E painu ana = e painu ana
– E painu = e painu
– Ua painu hunekuhi nei = i painu hunekuhi nei
– Ke painu ala = e painu ala
– Ke painu hunekuhi-la = e painu hunekuhi-la

4. He mau laʻana:
■ Naʻu i ʻaihue i nä kuki!
■ Na Kaleinani e kui ana i nä pua.
■ Na koʻu hoa hänau e kalaiwa nei iaʻu.
■ Na läua e haʻalele i ka hola ʻelima.
■ Na Päpä e holo ala.
■ Näna i hänai aku nei i ka pëpë.

5. Ke Kälele Külana
■ Kälele ʻia ka ʻawe o ka pepeke painu (wahi,
manawa, kanaka)
ANALULA:
ʻAwe + papani + mäka painu + painu + (mäka painu)
ʻAwe + mäka painu + painu + (mäka painu) + kaʻi memeʻa/iʻoa

6. Ke Kälele Kūlana: Nä Mäka Painu
■ Loli nä mäka painu:
– Ua painu = i painu ai
– Ke painu nei = e painu nei
– E painu ana = ana e painu ai
– E painu = e painu ai
– Ua painu hunekuhi nei = i painu hunekuhi nei
– Ke painu ala = e painu ala
– Ke painu hunekuhi-la = e painu hunekuhi-la

7. He mau laʻana:
■ I nehinei au i küʻai ai i këia mau kämaʻa.
■ Me Keola e kalaiwa nei ke keiki i ke kula.
■ Ma Oʻahu ana e noho ai ʻo Lei i këia
manawa.
■ Iä läua i häʻawi aku nei ka mämä i ke kälä.
■ Ma ʻö e holo ala nä kaikamähine.

8. Haÿawina Heluhelu
■ Ua heluhelu käkou i ka moÿolelo no
Liliÿuokalani
■ E ÿimi ÿia nä hua ÿölelo hou
■ E pane käkou i nä nïnau ma ka hoÿohana
ÿana i ke kälele ÿäkena & ke kälele külana