1. Not Even Wrong . (Ούτε καν λάθος)
Όλοι μας λίγο ως πολύ έχουμε ακούσει τη συγκεκριμένη φράση. Πολλοί από μας
ίσως γνωρίζουμε ότι αποδίδεται στον Wolfgang Pauli (1900-1958).
Σίγουρα λιγότεροι
ξέρουμε σε ποια συγκεκριμμένη περίσταση ειπώθηκε αυτό από τον μεγάλο Αυστριακό
φυσικό.
Στο βιβλίο λοιπόν:
The Lightness of Being. -Mass, Ether, and Unification of Forces,
ο διακεκριμένος φυσικός και κάτοχος του βραβείου Νόμπελ, Frank Wilczek, αναφέρει:
“ Ο Feynman ήταν διάσημος για τις χειρονομίες του ότν επιχειρηματολογούσε. Κάποτε
με αυτό τον τρόπο εξήγησε την θεωρία του για το υπερρευστό ήλιο στον Pauli.
Ο Pauli ήταν αυστηρός κριτής και δεν πειθόταν εύκολα. Ο Feynman συνέχισε να
προσπαθεί να τον πείσει , αλλά ο Pauli εξακολουθούσε να μην πείθεται. Έτσι κάποια
στιγμή ο Feynman, σχεδόν εξοργισμένος τον ρώτησε:
“ Πιστεύεις στ΄αλήθεια ότι όσα είπα είναι λάθος;”
Για να πάρει από τον Pauli την απάντηση:
“Πιστεύω ότι όσα είπες δεν είναι ούτε καν λάθος.”
Wolfgang Pauli
3. Το βιλίο του Wilczek:
The Lightness of Being. -Mass, Ether, and Unification of Forces,
κυκλοφορεί και στα Ελληνικά με τον τίτλο:
Η ελαφρότητα του Είναι.
Μάζα, αιθέρας και ενοποίηση των δυνάμεων,
από τις εκδόσεις κάτοπτρο,
σε μετάφραση του φυσικού Νίκου Αποστολόπουλου,
και πρώτη έκδοση το 2010
Ο Wilczek πήρε το βραβείο Nobel του 2004, για έρευνες που πραγματοποίησε όταν
ήταν μόλις 21 ετών. Μαζί με τον Wilczek μοιράστηκαν το βραβείο και οι:
David Gross και H.David Politzer
για την ανακάλυψη της “ασυμπτωτικής ελευθερίας”( asymptotic freedom ) στη θεωρία της
ισχυρής αλληλεπίδρασης( strong interaction).
Και ένα σχόλιο του καλού φίλου και συνάδελφου Ιωσήφ Ιντζέμπελη:
Wolfgang Pauli. Ένας δεξιοτέχνης της κριτικής
“Not even Wrong”. Αυτό κι’ αν είναι σχόλιο!!!!
Ήταν τόσο οξεία η κριτική του και ο σαρκασμός του, που ακόμη και «η πατρική φιγούρα
της φυσικής» ο Niels Bohr ένοιωσε μερικές φορές προσβεβλημένος.
Από το σαρκασμό του δεν ξέφυγε ούτε ο Eistein. Για μια από τις πολλές απόπειρες του
Eistein να ενοποιήσει τη Βαρύτητα και τον Ηλεκτρομαγνητισμό, είχε γράψει:
- «Δεν θα σας προκαλέσω να με αντικρούσετε, προκειμένου να μην καθυστερήσω το
φυσικό θάνατο αυτής της θεωρία σας».
4. Και ο Einstein για τον εντοπισμό ενός λάθους στη θεωρία του, απάντησε στονPauli:«Λοιπόν, μπαγάσα είχες δίκιο».
Σε μια διάλεξη του Paul Ehrenfest, ο Pauli έκανε μια σειρά από επικριτικά σχόλια. Στο
τέλος της διάλεξης ο Ehrenfest του είπε σε έντονο ύφος
- «Μου αρέσουν περισσότερο οι δημοσιεύσεις σας από εσάς».
Και ο πάντοτε ετοιμόλογος Pauli
- «Παράξενο. Τα αισθήματά μου απέναντί σας είναι ακριβώς τα αντίθετα».
Παρ’ όλα αυτά ο Ehrenfest, θαυμάζοντας την οξύνοια του Pauli του απένειμε τον τίτλο «
το μαστίγιο του Θεού» γράφοντας:
« Στο rebus physicus υπάρχει ΕΝΑ μόνο μαστίγιο του Θεού (Δόξα τω Θεώ!)».
Ο Heisenberg είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Δεν δημοσίευσα ποτέ άρθρο χωρίς
προηγουμένως να το έχει διαβάσει ο Pauli. Τον θεωρούσε "δεξιοτέχνη της κριτικής".
Η οξεία κριτική και τα καυστικά του σχόλια, δέν οφειλόταν στην έλλειψη σεβασμού για
τους συναδέλφους του, ούτε στην "ιδιότυπη" -όπως υποστηρίζουν μερικοί, προσώπικότητά
του. Αλλά στην απέχθειά του για τη ρηχή σκέψη. 'Η υπακοή στην αυθεντία δέν
συμπεριλαμβανόταν στα νανουρίσματά μου" έγραφε.
Ήταν το ίδιο σκληρός και με τον εαυτό του. To 1928 ανέφερε στον Bohr ότι "είμαι
ανεύθυνος και τεμπέλης. Νομίζω κάποιος πρέπει να με δέρνει καθημερινώς!" επειδή
εκείνη την εποχή είχε πρόβλημα συγκέντρωσης.
Δέν είναι τυχαίο που τον αποκάλεσαν "συνείδηση της φυσικής"
Δυο- τρία ακόμη ευφυολογήματα του Pauli, έτσι για επιδόρπιο:
-
«Τόσο νέος και ήδη τόσο άγνωστος»
-
«Ακόμη και μεθυσμένος, δεν είσαι περισσότερο ενδιαφέρων από ότι νηφάλιος»
-
«Ναι απλό είναι εντάξει, αλλά είναι επίσης λάθος»
Ο Peter Woit χρησιμοποίησε τη φράση Νot even wrong του Pauli στο ομώνυμο βιβλίο του,
για να περιγράψει την (κατά τη γνώμη του) αποτυχία της θεωρίας των χορδών:
«NOT EVEN WRONG: The failure of string theory and the search of Unity in physical
Law”.
5. Επίσης:
Ο συνάδελφος Δημήτρης Βλάχος, συμπλήρωσε:
Θα ήθελα τώρα να διατυπώσω κάποια επιφύλαξη για το αν πράγματι ο Richard Feynman
ήταν ο στόχος της πολύ γνωστής φράσης του W. Pauli. Κατ’ αρχήν ο Wilczek σε σημείωση
στο τέλος του βιβλίου του αναφέρει ότι αυτή είναι μια ιστορία που κυκλοφορεί μεταξύ των
φυσικών αλλά δεν είναι σίγουρος ότι είναι αληθινή. Επίσης ο Peter Woit συγγραφέας του
ομότιτλου βιβλίου που αναφέρθηκε , δίνει στο βιβλίο του (σελ.6) αλλά και στο πολύ
ενδιαφέρον site του σαν ιστορική πηγή για τη φράση κάτι που έγραψε ένας σημαντικός
φυσικός και μαθητής του Pauli ο Rudolph Peirls. Συγκεκριμένα
No account of Pauli and his attitude to people would be complete without mention
of his critical remarks, for which he was known and sometimes feared throughout the
world of physics…
No doubt many of the stories of this kind circulated about him are apocryphal, but the
examples below come from reliable sources or from conversations at which the writer
was present…
Quite recently, a friend showed him the paper of a young physicist which he suspected
was not of great value but on which he wanted Pauli’s views. Pauli remarked sadly ‘It is
not even wrong.’
R. Peirls : Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society, Vol. 5 (Feb. 1960), page
186
Τέλος από μια αναζήτηση στο Google με την φράση δεν προκύπτει κάποια άλλη αξιόπιστη
πηγή.
Αφού προσυπογράψω τα σχόλια και των δύο συναδέλφων να πω ότι πράγματι στις
σημειώσεις του βιβλίου του ο Wilczek αναφέρει:
Η ιστορία με τον Pauli και τον Feynman είναι πολύ γνωστή στο χώρο της
Φυσικής. Δεν γνωρίζω αν συνέβη στην πραγματικότητα και για να είμαι
ειλικρινής δεν θέλω να μάθω. Καλύτερα να μείνει:"ούτε καν λάθος"
