1. Mei 2015 / Nr. 39818
GLOBE MAGAZINE
Als een ondernemer geregeld zaken doet
in een bepaald land zal vroeg of laat de
vraag zich voordoen of het verstandig is
daar een vestiging te openen. Hoe werkt
dat in Italië?
Grotere ondernemingen zijn vaak geneigd een
vennootschap naar Italiaans recht op te richten
(een dochteronderneming) om aansprakelijkheid te
beperken of om imagotechnische redenen. Kleinere
ondernemingen laten zich bij de beslissing over het
openen van een vestiging eerder leiden door andere,
overwegend praktische redenen.
Het komt bijvoorbeeld bij regelmatige opdrachten van
Italiaanse cliënten voor dat als vereiste gesteld wordt
een nevenvestiging of een separate Italiaanse doch­
teronderneming te openen. Dergelijke eisen kunnen
bijvoorbeeld hun oorsprong vinden in fiscale noodzaak
van de Italiaanse clientèle. Zo is btw-restitutie vaak een
doorslaggevende reden van Italiaanse cliënten om op
zijn minst een Italiaans btw-nummer te verlangen van
hun Nederlandse leverancier. Anderzijds is het mogelijk
dat tot oprichting in Italië wordt overgegaan vanwege
sociale premie-technische dan wel fiscaal-technische
redenen van de Nederlandse ondernemer.
De relevantie van een vaste inrichting
Buitenlandse ondernemers die al actief zijn via een infor­
mele vorm van vestiging in Italië dienen het volgende in
Het openen
van een vestiging
in Italië
JOHAN DE FLINES
overweging te nemen. Oprichting van een dochteronder­
neming of nevenvestiging in Italië (en mitsdien aangifte
van inkomsten en afdracht van belastingen) voorkomen
een onverwachte kwalificatie als vaste inrichting tezamen
met belastingaanslagen inclusief boetes en strafrechte­
lijke maatregelen.
Een vaste inrichting is een met zekere duurzaamheid
geëxploiteerde bedrijfsinrichting in Italië van een onder­
nemer met zetel in het buitenland, vanuit welke inrich­
ting levering van goederen plaats vindt of diensten aan
derden worden verleend. De jurisprudentie vereist, met
betrekking tot de vestiging in fysieke zin, dat er aan drie
vereisten moet worden voldaan:
Een plaats van vestiging waar de buitenlandse
­onderneming in Italië over beschikt;
De plaats van vestiging moet tijdelijk of ruimtelijk
bepaalbaar zijn;
De bedrijfsvoering moet overwegend via de plaats
van vestiging plaats vinden, dan wel te herleiden zijn.
Hoofdkenmerk van de vaste inrichting is dat in het land
waar men activiteiten verricht (i.c. Italië), deze geacht
wordt belastbaar inkomen te genereren. Voorkomen
dient te worden dat volgens Italiaanse fiscale autoriteiten

2. Mei 2015 / Nr. 398
GLOBE MAGAZINE
19
een de facto vaste inrichting in Italië van een
Nederlandse onderneming bestaat. Dat zou
immers de consequentie hebben dat de fiscus
met terugwerkende kracht directe en indirecte
belastingen gaat heffen met boetes over in Ita­
lië gerealiseerde vermoedelijke omzet en winst.
Een voorbeeld uit de praktijk
Een vaste inrichting kan ook worden gevormd
indien een buitenlandse vennootschap feitelijk
het uitvoeren van haar zaken in Italië toever­
trouwt aan een plaatselijke organisatie. Dit
principe is vastgelegd in de uitspraak nr. 46980
van de Italiaanse Hoge Raad (Corte di cas­
sazione) van 26 oktober 2011. In casu betrof
het een Sloveens transport bedrijf wiens zaken
in Italië werden behartigd door een Italiaanse
vennootschap. Dit Italiaanse bedrijf betaalde
het personeel en de leveranciers van de (de
facto) Italiaanse permanente inrichting van het
Sloveense bedrijf. Facturatie van de diensten
vond echter in Slovenië plaats. De Italiaanse
vennootschap verrichtte dan ook diensten en
genereerde omzet voor het Sloveense trans­
portbedrijf in Italië. Zolang de omzet werd
gefactureerd in Slovenië werd deze niet belast
in Italië waardoor de Italiaanse fiscus achter
het net viste. Naar het oordeel van de Italiaanse
Hoge Raad is al sprake van een vaste inrich­
ting in Italië daar waar een structuur bestaat
die (naast voornoemde kenmerken) beschikt
over ‘materiële en menselijke bronnen’. Uit
deze zaak blijkt dat de (inter)nationale crite­
ria voor de definitie van een vaste inrichting
steeds strenger worden geïnterpreteerd door
de Italiaanse fiscus en de rechterlijke macht.
De Italiaanse belastingdienst staat overigens
niet open voor dialoog. Bij het vermoedelijke
bestaan van een vaste inrichting zal eenvoudig­
weg een boete met naheffing worden opgelegd
eventueel met strafrechtelijke consequenties
waartegen beroep kan worden ingesteld. Pas
na jaren procederen (tegen de beslissing van
de fiscale autoriteiten en tegen het Openbaar
Ministerie voor wat betreft de eventuele straf­
rechtelijke sancties en eventuele strafrechtelij­
ke beslag) weet men pas wie gelijk heeft. In de
beste situatie komt men dan ook zeer gehavend
de strijd uit; of de kosten de eventuele baten
zullen overwegen is zeer de vraag.
Een nevenvestiging / sede secondaria /
branch; definitie en kenmerken
Een nevenvestiging is een officiële permanente
vestiging van een Nederlandse rechtspersoon
in Italië voor de omzet die wordt gegenereerd
in Italië m.b.t. daar ontwikkelde commerciële
activiteiten. De Nederlandse rechtspersoon
breidt zich daarmee (civielrechtelijk gezien) uit.
Zij blijft wel ongelimiteerd aansprakelijk voor
de verplichtingen aangegaan door de neven­
vestiging. Fiscaal gezien is de nevenvestiging
DBLA-serie
Dit artikel is de achtste in
een serie van tien artikelen
die geschreven worden
door verschillende leden
van de Dutch Business
Lawyers Abroad (DBLA).
DBLA is een uniek
samenwerkingsverband
van onafhankelijke
Nederlandse advocaten en
juristen in het buitenland.
Voor meer informatie:
www.dbla.nl
Uitzicht op het oude centrum van Milaan.

3. Mei 2015 / Nr. 398
GLOBE MAGAZINE
21
in ­Italië autonoom en moet dus niet
alleen haar boekhouding conform
Italiaans recht voeren maar ook
aangifte doen van directe en indi­
recte belastingen en voor afdracht
van deze belastingen zorg dragen.
Boekhouding en nakoming van fis­
cale verplichtingen van de Italiaanse
nevenvestiging zijn onderhevig aan
Italiaans recht. De winst uit de com­
merciële activiteiten kan 100% in
Nederland worden genomen maar
is wel volledig belastbaar in Italië.
Transfer pricing regels gelden onver­
kort, de winst kan dus niet achteraf
willekeurig worden afgeroomd.
Meest gebruikte rechtsvormen van
vennootschappen met rechtsper-
soonlijkheid
Dit zijn de zogeheten Società di
responsabilità limitata (s.r.l.) en de
Società per azioni (s.p.a.), beide zijn
vennootschappen met beperkte aan­
sprakelijkheid. Net als onder Neder­
lands recht zijn de aandeelhouders
in principe niet aansprakelijk voor het
nakomen van de verbintenissen van
deze vennootschappen. De oprich­
ters zijn wel tot aan de voltooiing van
het oprichtingsproces (de inschrijving
in het handelsregister) hoofdelijk
aansprakelijk voor de verplichtingen
die de vennootschap gedurende de
oprichting is aangegaan. Bekrachti­
gingen van de betreffende handelin­
gen na oprichting heft de persoon­
lijke aansprakelijkheid op.
De s.r.l. is vergelijkbaar met een
besloten vennootschap naar
­Nederlands recht. Zij heeft in prin­
cipe een minimum aandelenkapitaal
ter waarde van minimaal €10.000 en
is eenvoudiger te besturen dan een
s.p.a, met een minimum aandelen­
kapitaal van €120.000. Sinds 23
augustus 2013 is het mogelijk een
s.r.l. op te richten met een aande­
lenkapitaal van €1, in afwijking van
het minimumvereiste. Voorwaarde is
dat 1/5° van de winst wordt gereser­
veerd totdat het minimum aandelen­
kapitaal van €10.000 wordt bereikt.
Zodra dat het geval is, dient nog
slechts 5% van de winst te worden
gereserveerd. Indien een s.r.l.
wordt opgericht door een enkele
aandeelhouder, dient deze het hele
aandelen­kapitaal bij de oprichting
te storten. De s.p.a. is te vergelij­
ken met een naamloze vennoot­
schap. Zij kan op de beurs worden
genoteerd en mag diverse soorten
aandelen en obligaties uitgeven.
Oprichting
Een nevenvestiging is minder snel
opgericht dan een gewone dochter­
onderneming. Voor de oprichting van
een dochteronderneming is onder­
tekening van de akte van oprichting
met statuten en storting van het
aandelenkapitaal vereist. Daarnaast
is aanvraag van fiscale nummer
van de aandeelhouder(s) en de
bestuurder(s) noodzakelijk.
Voor oprichting van een neven­
vestiging dient een (a) formeel op­
richtingsbesluit genomen te worden
door het bevoegde orgaan van de
Stichting. In dit besluit dient de reden
van oprichting te worden toegelicht,
de zetel van de nevenvestiging te
worden besloten en zullen een of
meer wettelijke vertegenwoordigers
moeten worden benoemd. Boven­
dien is het noodzakelijk een volmacht
te verstrekken om de oprichting uit te
voeren. Dit besluit moet worden ge­
legaliseerd tezamen met (b) de statu­
ten van de Stichting. Voor oprichting
van nevenvestiging en dochter­
onderneming is bovendien nodig dat
de uiteindelijke belanghebbende(n)
van de buitenlandse onderneming
in de zin van de Wwft (c) notarieel
worden geïdentificeerd. In Italië
moeten de stukken (a) en (b) van
een beëdigde vertaling worden
voorzien. Hierna zal de notaris de
oprichting per akte formaliseren. Na
het verlijden van de oprichtingsakte
kan het vereiste btw nummer worden
aangevraagd. Het oprichtingsproces
wordt in alle gevallen voltooid door
deponering van de oprichtingsakte in
het Handelsregister van de bevoegde
kamer van koophandel.
 Johan de Flines
is advocaat en avvocato
te Milaan.
dbla.nl/italie
“De Italiaanse
belasting­dienst
staat niet open
voor dialoog.”