AP9

1. Sistemang
Pang-ekonomika

2. Balik-aral:
• Pangunahing suliranin ng isang
ekonomiya ang kakapusan at walang
katapusang pangangailangan ng tao.
• Layunin ng ekonomiks na malutas ang
mga suliraning ito.
Paano nakatutulong ang ekonomiks sa
paglutas sa suliranin ng kakapusan?

3. ANG SISTEMANG PANG-EKONOMIYA
• Ito ay tumutukoy sa isang
institusyonal na kaayusan
at paraan upang maisaayos
ang paraan ng produksiyon,
pagmamay-ari at paglinang
ng pinagkukunang-yaman
at pamamahala ng gawaing
pang-ekonomiko ng isang
lipunan.

4. ANOANG SISTEMANG PANG-EKONOMIYA?
• Ang sistemang pang-ekonomiya ang sumasagot sa mga
pangunahing katanungan ng Ekonomiks:
Ano-ano ang mga produkto
at serbisyong ipo-prodyus?
SISTEMANG
PANG-EKONOMIYA
Para kanino ang mga produkto
at serbisyong ipo-prodyus?
Paano ipo-prodyus ang
mga produkto at serbisyo?

5. Tamang Paggamit ng
Pinagkukunang
Yaman
• Bagaman hindi
matutugunan ng
limitadong pinagkukunang-
yaman ang lahat ng
panganga- ilangan at
kagustuhan ng tao, dapat
pa ring tiyakin ang lubos
na paggamit nito.

7. Break muna!
• Magkano ang nakahanda
mong gastusin sa mga
sumusunod na
pangangailangan?
• Meryenda
• Bagong T-shirt
• Pampagupit o pampaayos
ng buhok
• Notebook
• Ano ang iyong naging batayan sa
pagtatakda ng halaga?

8. Alokasyon
• Pagtatakda ng dami ng
pinagkukunang yaman (halaga) para
matugunan ang mga pangangailangan
at kagustuhan ng tao.
• Ito ang pamamaraan ng pagtugon ng
tao ukol sa suliranin ng kakapusan ng
mga pinagkukunang yaman.

9. ALOKASYON
Pangangailangan
Pinagkukunang
Yaman

10. Budget
• Ang halagang inilalaan upang tugunan
ang isang pangangailangan o
kagustuhan.

11. TAKDA:
PAGPAPAHALAGA
• Paano makatutulong ang kaalaman sa konsepto
ng alokasyon sa pagbuo ng matalinong
pagdedesisyon?

12. Kailangang tumugon ang bawat lipunan sa
tatlong katanungan pang-ekonomiya.
Anu-anong mga kalakal at serbisyo
ang dapat likhain at gaano karami ito?
Paano lilikhain ang mga kalakal at
serbiyong ito?
Para kanino ang mga lilikhaing kalakal
at serbisyo?

13. Anu-anong mga kalakal at serbisyo
ang dapat likhain at gaano karami ito?
• Kabilang dito ang pagpili ng mga
bagay na dapat likhain at kung anu-
ano ang maaring gawing alternatibo
para dito.

14. Paano lilikhain ang mga kalakal at
serbiyong ito?
• Kabilang dito kung sinu-sino ang lilikha
ng mga kalakal at serbisyo at ang mga
paraan, teknolohiya at presyo ng mga
bagay na kailangan sa paglikha nito.

15. Para kanino ang mga
lilikhaing kalakal at serbisyo?
• Kabilang dito kung sino-sino ang
makikinabang sa mga malilikhang
kalakal at serbisyo at kung paano
maisasagawa ang maayos na
distribusyon nito.

16. Break Muna!
• Tukuyin kung alin sa tatlong pangunahing
katanungang pang-ekonomiko ang sasagot sa
mga item sa bawat bilang.
1. Palay, mais, kotse, o computer
2. Tradisyonal na paraan o paggamit ng
teknolohiya
3. Mamamayan sa loob o labas ng bansa
4. 500 kilo ng bigas o 200 metrong tela
5. Bibili ng ready-made o ipapagawa

17. Alamin Natin!
• Mag-isip ng negosyo na maaring itayo sa harap
ng paaralan batay sa tatlong katanungang
pang-ekonomiko.
Pangalan ng Negosyo
Mga Produkto o
Serbisyo
Maaring Kostumer
Pagmumulan ng tinda
Dami ng Produkto o
Tagal ng Serbisyo

18. Sistemang Pang-
ekonomiya
• Ang paraan ng pagsasaayos ng iba’t
ibang yunit upang makatugon sa
suliraning pangkabuhayan ng isang
lipunan.
• Layunin nito na mapigilan ang labis-
labis na paglikha ng mga kalakal at
serbisyo at maiwasan ang kakulangan
ng mga ito.

19. Uri ng Sistemang Pang-ekonomiya
ANG PAGKAKAIBA NG SISTEMANG
PANG-EKONOMIYAAY NAKABATAY
SA KUNG SINO-SINO ANG
GUMAGAWA NG PAGPAPASYA AT
SA PAMAMARAAN NG
PAGPAPASYANG GINAGAWA.

20. Uri ng Sistemang Pang-ekonomiya
Traditional
Market Economy
Command Economy
Mixed Economy

21. Traditional
• Ito ay nakabatay sa tradisyon,
kultura at paniniwala ng lipunan.
• Umiikot lamang sa pangunahing
pangangailangan ng tao tulad ng
damit, pagkain at tirahan.

23. TRADITIONAL ECONOMY
MGA ADBENTAHE MGA DISADBENTAHE
1. Walang kompetisyong
nagaganap
2. Walang gulo o away
3. Hindi nakasisira sa
kapaligiran
1. Nakalantad sa mga
pagbabago sa kalikasan
2. Limitado ang populasyon
3. Apektado ng
market/command
economy

24. Market Economy
• Ang produksyon ng mga kalakal at
serbisyo ay nagaganap sa
malayang pamilihan.
• Ang bawat kalahok ay kumikilos
alinsunod sa kanyang pansariling
interest.

26. MARKET ECONOMY
PRIBADONGPAGMAMAY-ARI
(PrivateOwnership)
Karamihan sa mga kalakal at serbisyo ay
pribadong pagmamay-ari. Ang mga may-ari
ay maaaring kumita mula sa kanilang
pagmamay-ari sa pamamagitan ng
pagbebenta o pag-arkila ng pag-aari, mga
produkto, o serbisyo.

27. Command Economy
• Ang ekonomiya ay nasa kontrol at
regulasyon ng pamahalaan.
• Ang pamahalaan ay may ganap na
kapangyarihan na gamitin ng husto
ang lupa, paggawa at kapital upang
makamit ang mga layuning pang-
ekonomiya.

28. Mixed Economy
• Pinaghalong sistema ng Market at
Command economy.
• Hinahayaan ang malayang
pagkilos ng pamilihan subalit
maaring manghimasok ang
pamahalaan sa presyo at
kaligtasan ng mamimili.

29. Pagbubuod:
Sistemang
pang-ekonomiya
Nagpapasya Paraan ng
Pagpapasya
Tradisyunal Lipunan Nakabatay sa tradisyon,
kultura at paniniwala
Market Economy Pamilihan
(Nagtitinda at
Mamimili)
Alinsunod sa kanyang
pansariling interest
Command
Economy
Pamahalaan Ang pamahalaan ay may
ganap na kapangyarihan
upang makamit ang mga
layuning pang-ekonomiya
Mixed Economy Pamilihan at
Pamahalaan
Hinahayaan ang pamilihan
subalit maaring
manghimasok ang
pamahalaan

30. TAKDA:
PAGPAPAHALAGA
• Bakit mahalaga na magkaroon ng
sistemang pang-ekonomiya ang isang
lipunan?
• Para sa iyo, ano ang angkop na
sistemang pang-ekonomiya sa Pilipinas.