Το μάνατζμεντ σήμερα αποτελεί ένα θέμα μεγάλης επικαιρότητας και εξαιρετικής χρησιμότητας, τόσο για την οικονομική, όσο και για την κοινωνική ζωή. Στην εποχή που διανύουμε το μάνατζμεντ καταλαμβάνει πλανητικές διαστάσεις και η μεγιστοποίηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού (δημόσιου ή ιδιωτικού) αποτελεί υψίστη προτεραιότητα για την ίδια – τον ίδιο.

1. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Πρακτική Άσκηση από το Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
EΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ: Δρ. ΌΛΓΑ ΤΣΑΚΗΡΙΔΗ
ΙΩΑΝΝΑ – ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΗΛΙΑΡΑΚΗ
21/9/2014

2. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
Περίληψη……………………………………………………………………………………………………….4
Εισαγωγή………………………………………………………………………………………………………..5
Η έννοια της διοικητικής επιστήμης……………………………………………………………….7
Σύγχρονες τάσεις της διοικητικής επιστήμης………………………………………………..13
Χρησιμότητα της διοικητικής επιστήμης……………………………………………………….30
Λειτουργικά εργαλεία της διοικητικής επιστήμης…………………………………….……35
Διοικητική επιστήμη και ηθική……………………………………………………………………...38
Διοικητική επιστήμη και πολίτευμα……………………………………………………………...41
Διοικητική επιστήμη και κοινωνία………………………………………………………………...46
Συμπεράσματα (ο ρόλος των Manager σήμερα)………………………………………….…49
Βιβλιογραφικές πηγές………………………………………………………...58
2

3. «Η επιστήμη, είναι αλήθεια, δεν μπορεί να εμβαθύνει στα γεγονότα
παρά με τη μεσολάβηση της τέχνης –αλλά η τέχνη δεν είναι παρά η
προέκταση της επιστήμης.»
E. Durkheim
3

4. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η συγκεκριμένη εργασία λειτουργεί τρόπον τινά ως «χρονομηχανή» αφού ξεκινάει από
την αφετηρία της διοικητικής επιστήμης και καταλήγει στον ρόλο των μάνατζερ σήμερα.
Σκοπός, δηλαδή αυτής της εργασίας αρχικά είναι να εστιάσει στη μορφή του μάνατζμεντ
ανά τα χρόνια, στην έννοια του μάνατζμεντ, στις λειτουργίες του (είδη οργάνωσης, δομή
κ.α.) αλλά και στις σύγχρονες τάσεις που είναι βαρύνουσας σημασίας. Φυσικά, κομβικό
σημείο της εργασίας αποτελεί η χρησιμότητα της διοικητικής επιστήμης, καθώς και τα
λειτουργικά εργαλεία αυτής, με αποκορύφωμα την επιχειρησιακή ηθική και την
κουλτούρα που αποτελούν πλέον τον ακρογωνιαίο λίθο για τις διοικήσεις σήμερα. Στη
συνέχεια, γίνεται αναλυτική αναφορά στο πολιτικό και στο κοινωνικό πεδίο, μέσα στο
οποίο δραστηριοποιούνται οι οργανισμοί χάρις την διοικητική επιστήμη και τέλος η
«αυλαία πέφτει» με τον ρόλο των μάνατζερ σήμερα και το πώς επηρεάζουν οι τελευταίοι
της υπόλοιπες βαθμίδες της διοικήσεως, αλλά και τα συμπεράσματα που μπορούμε να
εξάγουμε.
4

5. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο λόγος που με οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος ήταν το ενδιαφέρον
που έχω γύρω από την επιχειρησιακή ηθική και το πολιτιστικό μάνατζμεντ. Για τις
συγκεκριμένες επιστημονικές ανησυχίες μου, συζήτησα με την επιβλέπουσα μου Κα Όλγα
Τσακηρίδη κατά την διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης στο Εθνικό Κέντρο
Κοινωνικών Ερευνών. Μέτα από πρόταση της επόπτριας μου, που αφορά «τις σύγχρονες
τάσεις της Διοικητικής Επιστήμης», ανέλαβα να ασχοληθώ ενδελεχώς με την
συγκεκριμένη εργασία.
Πέρα όμως, από τα υποκειμενικά κριτήρια (επιστημονικές αναζητήσεις) το μάνατζμεντ
σήμερα αποτελεί ένα θέμα μεγάλης επικαιρότητας και εξαιρετικής χρησιμότητας, τόσο για
την οικονομική, όσο και για την κοινωνική ζωή. Στην εποχή που διανύουμε το μάνατζμεντ
καταλαμβάνει πλανητικές διαστάσεις και η μεγιστοποίηση του ανταγωνιστικού
πλεονεκτήματος μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού (δημόσιου ή ιδιωτικού) αποτελεί
υψίστη προτεραιότητα για την ίδια – τον ίδιο.
Εκτός από τον ανταγωνισμό όμως, μία άλλη παράμετρος και ίσως η πιο σημαντική,
κυρίως επειδή εξαρτάται και η ύπαρξη της – του από αυτή, είναι η αποτελεσματική
κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών τόσο των εσωτερικών, όσο και των εξωτερικών
πελατών. Η αποτελεσματικότητα, όμως αυτή δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το
αποτελεσματικό μάνατζμεντ και αποτελεσματικό μάνατζμεντ δεν υφίσταται εάν δεν
υπάρξει σωστός προγραμματισμός και οργάνωση. Κοντολογίς, θα έλεγε κανείς ότι το
μάνατζμεντ είναι το μοναδικό μέσο που έχει ένας οργανισμός, μία επιχείρηση ή και το
ίδιο το Κράτος (public management) προκειμένου νε επιτύχει τους προκαθορισμένους
στόχους, που έχει θέσει.
5

6. Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
ΠΗΓΗ: Image Courtesy: msacademy
6
Διαφοροποίηση μεταξύ Management
και Administration
Management Administration
Definition Art of getting things done through
others by directing their efforts towards
achievement of pre-determined goals.
Formulation of broad objectives, plans
& policies.
Nature executing function, doing function decision-making function, thinking
function
Scope Decisions within the framework set by
the administration.
Major decisions of an enterprise as a
whole.
Level of authority Middle level activity Top level activity
Status Group of managerial personnel who use
their specialized knowledge to fulfill the
objectives of an enterprise.
Consists of owners who invest capital in
and receive profits from an enterprise.
Usage Used in business enterprises. Popular with government, military,
educational, and religious organizations.
Influence Decisions are influenced by the values,
opinions, beliefs and decisions of the
managers.
Influenced by public opinion,
government policies, customs etc.
Main functions Motivating and controlling Planning and organizing
Abilities Handles the employees. Handles the business aspects such as
finance.

7. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Ιστορικά και σημασιολογικά στοιχεία:
• Ο άνθρωπος ενεργεί με κάποια ιδέα, πράττει με σκοπό να επιτύχει για ένα λόγο, ένα στόχο
και περιεχόμενο της έκφρασης του είναι οι ιδέες, οι έννοιες (νοήματα και γνώσεις). Κατά
συνέπεια, ο άνθρωπος δεν μπορεί να πράξει σωστά εάν δεν υπάρχει η θεωρία.
• Οι θεωρίες περί οργανώσεων είναι σύνολα εννοιών περί αποτελεσματικής ή
αναποτελεσματικής οργάνωσης.
• Οργάνωση σημαίνει «οργανισμός» και ο οργανισμός έχει τις ρίζες του από τη λέξη
«έργο». Κατ’ επέκταση, η οργάνωση είναι ένα σύστημα παραγωγής έργων. Είναι η
συνεργασία, η σύνδεση δηλαδή δύο ή περισσοτέρων ατόμων για την παραγωγή έργων ή
εάν πάρει την μορφή ατομικής διαδικασίας είναι απαραίτητο να υπάρχει ο συνδυασμός
διαφόρων στοιχείων (υλικά, άυλα κ.α.)
Συγκεκριμένα Management είναι:
 η διαδικασία της συνεργασίας ανθρώπων και πόρων για την επίτευξη των στόχων της
επιχείρησης – του οργανισμού
• αποτελεσματικότητα (effectiveness) – η επίτευξη των στόχων της επιχείρησης
• αποδοτικότητα (efficiency) – η επίτευξη στόχων με την ελάχιστη σπατάλη πόρων
Η Διοικητική Επιστήμη είναι επιστήμη ή τέχνη;
Από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να σχηματίζουν ομάδες για να εκπληρώνουν
σκοπούς, η διοίκηση έχει γίνει αναγκαία για την εξασφάλιση του συντονισμού των
ατομικών προσπαθειών. Πολλές αναφορές και ιδέες, σχετικές με τη διοίκηση,
χρονολογούνται από την αρχαιότητα. Ανάμεσά τους είναι οι αναφορές των Αιγυπτίων,
των Ελλήνων και των Ρωμαίων. Επιπροσθέτως, υπάρχει η καταγεγραμμένη εμπειρία και
οι διοικητικές πρακτικές των στρατιωτικών οργανώσεων όλων των εποχών. Οι αρχές της
οργανώσεως και της διοικήσεως των παραδοσιακών σχολών φαίνονται επηρεασμένες από
την φιλοσοφία του 17ου
αιώνα και ιδιαίτερα από τον Καρτέσιο (Ρενέ Ντεκάρτ, 1596-
1650), που με τους κανόνες της λογικής μεθόδου κατάφερε, μετά τον Αριστοτέλη (384-
323 π. Χ.), να εκλαϊκεύσει τα κριτήρια της επιστημονικής μεθόδου και να καταστήσει
τον «ορθό λόγο» (ορθολογισμό) κριτήριο της αληθείας. Ίσως να μην υπάρχει
σημαντικότερη περιοχή ανθρώπινης δραστηριότητας από τη διοίκηση, διότι το βασικό
καθήκον αυτών που την ασκούν, είναι να σχεδιάζουν και να διατηρούν το περιβάλλον,
μέσα στο οποίο τα άτομα, που εργάζονται μαζί, μπορούν να επιτυγχάνουν
προεπιλεγμένους αντικειμενικούς σκοπούς και αποστολές.
Συχνά ανακύπτει το ερώτημα εάν η διοίκηση είναι τέχνη ή επιστήμη. Στην πράξη η
διοίκηση, όπως και όλες οι άλλες τέχνες, κάνει χρήση της υφισταμένης γνώσεως, δηλαδή
της επιστήμης, και την εφαρμόζει υπό το φως των πραγματικών συνθηκών, για να επιτύχει
ένα επιθυμητό, πρακτικό αποτέλεσμα. Τέχνη, λοιπόν, είναι η «γνώση του πώς» θα
επιτευχθεί ένα τεθέν, επιθυμητό, συγκεκριμένο, πρακτικό αποτέλεσμα. Η
περισσότερο παραγωγική τέχνη βασίζεται πάντοτε στην κατανόηση της υποκειμένης σε
αυτήν επιστήμης. Εκείνοι που ασκούν διοίκηση «με το βιβλίο», βάσει προκαθορισμένων
τύπων ή με την αποστήθιση αρχών, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παραβλέψουν πρακτικές
αλήθειες. Εκείνοι που επιχειρούν να διοικήσουν χωρίς τη θεωρία και χωρίς τη γνώση, που
7

8. αποτελεί υποδομή της θεωρίας, θα πρέπει να εμπιστευθούν την επιτυχία στην τύχη ή τη
διαίσθηση. Η επιστήμη και η τέχνη δεν αποκλείουν, αλλά συμπληρώνουν η μία την άλλη.
Εξάλλου η ρεαλιστική αντίληψη της επιστήμης βρίσκει έρεισμα στα παρακάτω:
• Δεν υπάρχει αναμφισβήτητη θεμελίωση για τη επιστήμη.
• Η γνώση είναι ιστορικό και κοινωνικό προϊόν.
• Ο ρόλος της επιστήμης είναι η ανάπτυξη θεωριών που εξηγούν τον πραγματικό
κόσμο και ο έλεγχος αυτών των θεωριών με ορθολογικά κριτήρια.
• Η ερμηνεία – εξήγηση αναφέρεται στους τρόπους με τους οποίους οι μηχανισμοί
παράγουν γεγονότα (κοινωνικά φαινόμενα). Το ενδιαφέρον εστιάζεται στους
μηχανισμούς και στις δομές της κοινωνικής πραγματικότητας παρά στα
φαινόμενα και στα γεγονότα.
• Νόμος είναι ένα χαρακτηριστικό πρότυπο μιας δραστηριότητας ή μια τάση ενός
μηχανισμού.
• Ο πραγματικός κόσμος είναι όχι μόνο εξαιρετικά πολύπλοκος αλλά διαρθρώνεται
και σε διαφορετικά επίπεδα (layers). Η κοινωνική πραγματικότητα περιλαμβάνει
το ατομικό, το συλλογικό, το θεσμικό και το κοινωνικό (societal) επίπεδο.
• Η αντίληψη της αιτιότητας (causation) αναφέρεται στους τρόπους με τους οποίους
ένα στοιχείο της κοινωνικής πραγματικότητας συμβάλλει στην λειτουργία της
βασικής δομής στα πλαίσια της οποίας ενυπάρχει.
• Η εξήγηση- ερμηνεία δείχνει τους τρόπους με τους οποίους ένα γεγονός λαμβάνει
χώρα μέσα σε κάποια πλαίσια ή σε κάποια συγκεκριμένη περίπτωση. Τα γεγονότα
είναι δυνατόν να εξηγηθούν και να ερμηνευτούν δίχως αυτό να προϋποθέτει ότι
μπορούν και να προβλεφθούν.
• Υπάρχει κάποιου είδους σχέση μεταξύ της δομής της γλώσσας και της δομής του
κόσμου ή της κοινωνικής πραγματικότητας. Η άρνηση οποιασδήποτε σχέσης
μεταξύ των δυο δομών οδηγεί σε αδιέξοδο και αποκλείει την ανάπτυξη αξιόπιστης
γνώσης για τον κόσμο και για την επιστημονική πρόοδο.
• Όλες οι αναπαραστάσεις για την κοινωνική πραγματικότητα δεν έχουν ίση αξία.
Είναι δυνατόν, εφαρμόζοντας συγκεκριμένες μεθόδους να βρούμε τις εγκυρότερες
από αυτές για την συγκεκριμένη χρονική περίοδο και μέσα στα συγκεκριμένα
πλαίσια στα οποία αναφερόμαστε.
• Υπάρχουν κοινωνικές δομές και μηχανισμοί που λειτουργούν για την παραγωγή
και αναπαραγωγή φαινομένων που μας φαίνονται μοναδικά. Η ύπαρξη ιδιαίτερων
φαινομένων δεν σημαίνει την ανυπαρξία ενοποιητικών δομών ή ευρύτερων
μηχανισμών που τα εξηγούν αλλά σημαίνει την διαφορετικότητα των συνθηκών,
των πλαισίων και των χρονικών περιόδων εντός των οποίων εμφανίζονται.
(Robson: 2002: 32)
8

9. • Η λειτουργία που επιτρέπει να επιτευχθούν αποτελέσματα ή στόχοι μέσω άλλων
ανθρώπων.
Ο ορισμός όμως που, κατά τη γνώμη μας, συμβάλλει ουσιαστικά στην κατανόηση της
έννοιας αυτής είναι ο παρακάτω, που θεωρεί, ορίζει ως μάνατζμεντ τη διαδικασία του
προγραμματισμού, της οργάνωσης, της διεύθυνσης, και του ελέγχου που ασκούνται σε μια
επιχείρηση (ή σε έναν οργανισμό), προκειμένου να επιτευχθούν αποτελεσματικά οι στόχοι
τους. Γίνεται λοιπόν, σαφές ότι η έννοια του management συνδέεται άμεσα με την
αποτελεσματικότητα της Επιχείρησης (ή του Οργανισμού). Στην πραγματικότητα
αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων
(συντελεστών παραγωγής) που διαθέτει μια επιχείρηση (οργανισμός) για την επίτευξη των
στόχων. Η συμβολή του management στην αποτελεσματικότητα μιας επιχείρησης γίνεται
πλήρως κατανοητή, αν σκεφτεί κανείς τα αποτελέσματα που θα υπήρχαν, για παράδειγμα,
σε ένα Νοσοκομείο, αν δεν υπήρχε κανένας προγραμματισμός – οργάνωση – διεύθυνση
για την λήψη αποφάσεων και τέλος έλεγχος για όλα, όσα προηγήθηκαν.
9

10. ΠΗΓΗ: http://wikipedia.qwika.com/en2el/Behavioural_sciences
10
Φυσικές επιστήμες
Φυσικές επιστήμες
Χημικές
επιστήμες
Βιολογικές
επιστήμες
Γνωστικές
επιστήμες
Συμπεριφοριστικές επιστήμες
Νευρικός -(Επιστήμες απόφασης) Κοινωνικός -(Επιστήμες επικοινωνίας)
Ψυχολογία
συμπερίληψηΚοινωνική
ψυχολογία
Γνωστική
θεωρία
οργάνωσης
Ανθρωπολογία
Οργανωτική
συμπεριφορά
Psychobiology
Διοικητική
επιστήμη
και Έρευνα
διαδικασιών
Επιστήμη
οργάνωσης &Ψυχο-
οικονομικά
Κοινωνικά
δίκτυα
Κοινωνική νευρολογία Ηθολογία Memetics
Οργανωτική
οικολογία
Κοινωνικές επιστήμες
Κοινωνιολογία Οικονομικά Πολιτική επιστήμη
Οικονομική
κοινωνιολογία

11. Ιστορική εξέλιξη αυτού που ονομάζουμε management
Το management ως λειτουργία συναντάται από την αρχαιότητα, όμως η συστηματική
οργάνωση της γνώσης του κατ’ ουσίαν άρχισε από την αφετηρία του προηγούμενου αιώνα
από αυτόν στον οποίο ζούμε. Ο Fraderich Taylor (1856 – 1915) ήταν ένας από τους
κυριότερους θεμελιωτές της Οργάνωσης και Διοίκησης. Συγκεκριμένα, αυτός ο πατέρας
της Επιστήμης της Οργάνωσης και Διοίκησης, με το έργο του «Αρχές Επιστημονικού
Management» που δημοσιεύθηκε το 1910 στις ΗΠΑ, υποστήριξε ότι η αύξηση της
παραγωγικότητας ήταν η μόνη λύση για την εξασφάλιση υψηλών μισθών, με απώτερο
στόχο την αύξηση του κέρδους. Επιπλέον, πίστευε ότι με την εφαρμογή των
επιστημονικών μεθόδων ήταν δυνατό να υπάρξει αύξηση της παραγωγικότητας, χωρίς να
«δαπανάται» επιπρόσθετη ανθρώπινη εργασία. Παράλληλα, έκρινε ότι, εργοδότες και οι
εργαζόμενοι έπρεπε να σταματήσουν να θεωρούν ότι η διανομή κερδών ήταν το κυρίαρχο
πρόβλημα και έπρεπε να εστιάσουν την προσοχή τους στην κατά το δυνατό μεγαλύτερη
αύξηση των κερδών, μέσα σε κλίμα κατανόησης και καλής συνεργασίας. Ο Henri
Fayol (1841 - 1925), Γάλλος μηχανικός, θεωρείται μετά τον Taylor ο πατέρας της
"Θεωρίας της Διοίκησης" και στην Ευρώπη υπήρξε ο θεμελιωτής της επιστημονικής
Οργάνωσης και Διοίκησης. Ως προς τις αρχές του management έδωσε πολύ μεγάλη
έμφαση στα υψηλά ιεραρχικά επίπεδα της οργανωτικής και διοικητικής πυραμίδας και
ανέλυσε τα καθήκοντα των διοικητικών στελεχών. Υποστήριξε ότι οι διάφορες και
ποικίλες ενέργειες ή δραστηριότητες μέσα στην επιχείρηση, παρά τις διαφορές που
παρατηρούνται μεταξύ τους, μπορούν να ενταχθούν σε ορισμένες κατηγορίες, οι οποίες
λέγονται επιχειρησιακές λειτουργίες. Αυτές είναι: η τεχνική, η εμπορική, η
χρηματοοικονομική, η ασφάλεια (προστασία των εργαζομένων και της περιουσίας) και η
λογιστική. Στις λειτουργίες αυτές προσθέτει και τις λειτουργίες της διοίκησης, οι οποίες
αναλύονται σε εργασίες σχεδιασμού, πρόβλεψης, οργάνωσης, διεύθυνσης των ανθρώπων,
συντονισμού και ελέγχου. Αυτές οι εργασίες, που συνθέτουν τις βασικές λειτουργίες της
Διοίκησης, αποτελούν και σήμερα με μικρές παραλλαγές σημαντικό τμήμα της θεωρίας
του μάνατζμεντ.
11

12. Ο Max Weber (1920 - 1964) απέφυγε να προτάξει ένα γενικό ορισμό της
«γραφειοκρατίας», παρά την κεντρική σημασία που απέδωσε σε αυτήν στο έργο του.
Προτίμησε, αντίθετα, τον εντοπισμό ορισμένων καθοριστικών γνωρισμάτων τα οποία στο
σύνολό τους θεώρησε ότι αναπαριστούν το γραφειοκρατικό τύπο οργάνωσης. Ως βασικός
άξονας ή θεμελιώδης προγραμματική αρχή της βεμπεριανής ανάλυσης της γραφειοκρατίας
στάθηκε η υπόθεση ότι η εξάπλωση του ορθολογισμού σε όλα σχεδόν τα επίπεδα της
σύγχρονης κοινωνικής ζωής (στην οικονομική σφαίρα και τις συνθήκες της βιομηχανικής
παραγωγής, στο δίκαιο και στην τυπική ρύθμιση των κοινωνικών σχέσεων, ακόμα στην
κοινωνική και τη θρησκευτική ηθική) δεν μπορεί παρά να συνεπάγεται και να αντανακλάται
σε ανάλογες θεσμικές ή οργανωτικές μορφές. Ως την πιο χαρακτηριστική από αυτές θεώρησε
τη γραφειοκρατία. Υπό την έννοια αυτή η στοιχειώδης εκλογίκευση, η απομυθοποίηση και η
εκκοσμίκευση της κοινωνικής ζωής, από τη μία πλευρά, και η γραφειοκρατικοποίηση της
οργανωτικής – διοικητικής συμπεριφοράς, από την άλλη, συνιστούν ένα ζεύγος
συνδυαζόμενων και ομόλογων μεταβλητών. Πράγμα που σημαίνει ότι τα κυρίαρχα
χαρακτηριστικά της γραφειοκρατίας προϋποθέτουν τη στοιχειώδη εκλογίκευση της
κοινωνικής συμπεριφοράς, και με τη σειρά τους την αναπαράγουν, την εδραιώνουν και την
επεκτείνουν ακόμα παραπέρα. Από το συνδυασμό, λοιπόν, των εννοιών του τυπικού –
εργαλειακού ορθολογισμού και του τύπου νομιμοποίησης της εξουσίας (με βάση τους
κανόνες και τις αρχές της νομιμότητας στην παραγωγή τους) προκύπτει το οργανωτικό
μόρφωμα της γραφειοκρατίας.
Ως αποτέλεσμα αυτού του είδους επιτελικού όσο και δημιουργικού συγκερασμού
αναδεικνύονται τα θεμελίωση γνωρίσματα του γραφειοκρατικού τύπου οργάνωσης, τα οποία
μπορούν, όπως έχει ήδη αναφερθεί, να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες : α)
την ιεραρχική διάταξη και τη δομή του οργανωτικού πλαισίου, β) την διαρκή λειτουργία της
γραφειοκρατίας σύμφωνα με σύστημα κανόνων και διατάξεων, γ) την υπαλληλική ιδιότητα
των στελεχών τα οποία συγκροτούν την ανθρώπινη βάση, δ) τον καταμερισμό της εργασίας
και την εξειδίκευση της απασχόλησης του οργανωτικού πλαισίου με ακριβή καθορισμό των
12
 Οι αρχές του Fayol
• Καταμερισμός εργασίας
• Εξουσία και υπευθυνότητα
• Πειθαρχία
• Ενότητα διοίκησης
• Ενότητα κατεύθυνσης
• Υποταγή του ατόμου στο γενικό συμφέρον
• Αμοιβή εργασίας
• Κεντροποίηση εξουσίας (Συγκέντρωση - Αποκέντρωση)
• Αλυσίδα διοίκησης (Ιεραρχική κλίμακα)
• Τάξη και Δικαιοσύνη
• Σταθερότητα εργασίας
• Πρωτοβουλία
• Ενότητα και Δύναμη

13. καθηκόντων και υποχρεώσεων, τόσο σε κάθετο επίπεδο (προϊστάμενοι) όσο και σε οριζόντιο
επίπεδο (ομοιόβαθμοι).
Ο Gantt συνεργάτης του Taylor, εργάστηκε ως σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα
επιλογής εργατών και στην ανάπτυξη συστημάτων, κινήτρων και πρόσθετων αμοιβών.
Υποστήριξε και αυτός την ανάγκη για ανάπτυξη της συνεργασίας και της κατανόησης μεταξύ
της διοίκησης και των εργαζομένων. Τόνισε επίσης τη σημασία της εκπαίδευσης και του
ανθρώπινου παράγοντα σε όλα τα διοικητικά προβλήματα. Ανάπτυξε γραφικές μεθόδους
απεικόνισης σχεδίων, με στόχο τον καλύτερο διοικητικό έλεγχο, και έδωσε έμφαση στη
σημασία του χρόνου και του κόστους για το σχεδιασμό και τον έλεγχο της εργασίας.
Το 1920 εμφανίστηκαν οι πρώτοι αμφισβητίες της θεωρίας του Taylor και των οπαδών
του. Οι κατηγορίες εστιάζονταν στο γεγονός ότι το επιστημονικό μάνατζμεντ μεταχειριζόταν
τους εργαζόμενους ως εξαρτήματα μηχανής, απαιτώντας τυποποιημένες κινήσεις και
μεθόδους. Υποστήριξαν ότι, αν οι επιχειρήσεις επέτρεπαν στους εργαζόμενους να έχουν
ενεργό συμμετοχή σε θέματα που αφορούσαν τις συνθήκες και τις μεθόδους εργασίας, τότε
το ηθικό τους θα βελτιωνόταν και θα έδειχναν μεγαλύτερη προθυμία για συνεργασία. Η
θεωρία αυτή ονομάστηκε «κίνημα ανθρώπινων σχέσεων» και οι κυριότεροι εκπρόσωποι της
ήταν οι Elton Mayo και F. Roethlisberger. Από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 1920
σε μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις προέκυψε ότι η συμμετοχή των εργαζομένων σε ομάδα
εργασίας και το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι ένιωθαν ότι οι γνώμες και τα συναισθήματά τους
είχαν σημασία για την επιχείρηση βοηθούσε στην αύξηση της παραγωγικότητας και μάλιστα
ανεξάρτητα από τη βελτίωση ή τη χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας. Σήμερα, οι
προσεγγίσεις που αφορούν τις διάφορες διαστάσεις του management και των οργανώσεων
(οικονομική, επιχειρηματική, πληροφορική, ποσοτική, ψυχολογική, κοινωνική, πολιτική,
κ.α.) αντλούν το επιστημονικό τους υπόβαθρο από άλλες επιστήμες, όπως τα μαθηματικά,
την οικονομία, την κοινωνιολογία, την ανθρωπολογία, την ψυχολογία, κτλ. και οριοθετούν
επιμέρους κλάδους ή επιστημονικές προσεγγίσεις της ευρύτερης επιστήμης του μάνατζμεντ.
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
13

14. 14

15. 15
 Οι αρχές της σύγχρονης διοίκησης των παραγωγικών φορέων (Οργανισμών & επιχειρήσεων) αποτελούν το
τρίπτυχο σύγχρονης διοίκησης οργανισμών και επιχειρήσεων
Συγκεκριμένα:
• Η Διοίκηση κάθε οργανισμού, επιχείρησης ή παραγωγικής μονάδας πρέπει να αρχίζει την αναδιοργάνωση της
διοικητικής λειτουργίας "management" με την κατανόηση και υιοθέτηση συνολικής-"ολιστικής" προσέγγισης
των θεμάτων διοίκησης, δηλαδή μεθοδολογία σύμφωνα με την οποία, κατά την άσκηση διοίκησης,
λαμβάνονται υπόψη όλες οι κατά καιρούς αναπτυχθείσες σχετικές θεωρίες. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι η
σύγχρονη διοίκηση (management) λαμβάνει υπόψη της και εφαρμόζει ένα τρίπτυχο, καταξιωμένων μέσα στο
χρόνο, μεθόδων διοίκησης.
Είναι επιτακτική ανάγκη να:
• Διοικούμε ακολουθώντας την κοινά αποδεκτή επιχειρησιακή κουλτούρα, προσέχοντας την ποιότητα και
επιδιώκοντας τη δημιουργία και προσφορά νέων καλύτερων υπηρεσιών
• Διοικούμε με μελέτη των συνθηκών του περιβάλλοντος δράσης του Φορέα μας και δρούμε με ανάπτυξη
επιχειρησιακού σχεδιασμού, με κατάρτιση επιχειρησιακού πλάνου (business plan) και με υποστήριξη
συστημάτων ακολουθώντας ένα “best practice” βασισμένο στο “Benchmarking”
Το Benchmarking μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία σύγκρισης µιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού, σε
σχέση µε µία επιχείρηση που παρουσιάζει ξεχωριστή απόδοση στην ανάπτυξη της ή µε μεγάλο αριθμό
επιχειρήσεων του ίδιου ή συναφούς κλάδου. Η σύγκριση μπορεί να αφορά την επιχείρηση ως σύνολο ή
διακριτές λειτουργίες (ή τμήματα) εντός της επιχείρησης και γίνεται σε έναν μεγάλο αριθμό από
μετρήσιμες παραμέτρους λειτουργίας. Βασικός στόχος της τεχνικής είναι η βελτίωση οποιασδήποτε
δεδομένης επιχειρηματικής διαδικασίας κυρίως µε την αξιοποίηση “βέλτιστων πρακτικών”, παρά απλώς µε
τη μέτρηση επιδόσεων. Οι βέλτιστες πρακτικές επιφέρουν και βέλτιστη επίδοση.
• Διοικούμε με άσκηση ηγεσίας, σύμφωνα με το προσωπικό ύφος και στυλ των επικεφαλής του διοικητικού
μηχανισμού του Φορέα.
• Τα προαναφερθέντα έχουν σημασία για κάθε επίπεδο διοίκησης και εποπτείας, αλλά ιδιαίτερα για το
διοικητικό επίπεδο της Γενικής Διεύθυνσης, το οποίο έχει την ευθύνη να προδιαγράψει το πλαίσιο της
ασκούμενης διοίκησης.
• Όμως η έννοια της "ολιστικής προσέγγισης" κατά την άσκηση διοίκησης φέρει θετικά, αλλά και αρνητικά
αποτελέσματα. Χάρις την ακαδημαϊκή έρευνα και μελέτη της διοίκησης οργανισμών και επιχειρήσεων
δημιουργήθηκαν εξελικτικά αρκετές θεωρίες για την επιτυχή διοίκηση των διαφόρων μορφών των
οικονομικών οργανισμών. Η κάθε μία απ' αυτές τις θεωρίες και πρακτικές έχει αντίστοιχα πλεονεκτήματα και
μειονεκτήματα. Γι' αυτό επιδιώκεται πλέον μία σύνθετη εφαρμογή τους, η οποία μπορεί να χαρακτηρισθεί ως
«σύγχρονη διοίκηση» με συνολική - ολιστική προσέγγιση, κατά μία ελεύθερη απόδοση του οικείου ξένου
όρου "holistic approach of management".
• Στη συνέχεια επισημαίνονται τα κυριότερα στοιχεία, που συγκροτούν αυτή τη συστηματοποίηση άσκησης
διοίκησης, που αφορά κυρίως, όπως είναι φυσικό, στα ανώτερα διοικητικά επίπεδα, τα οποία χαράζουν
επιχειρησιακή - επιχειρηματική πολιτική, και όχι στα κατώτερα επίπεδα και το front - line, που ενδιαφέρονται
για την καθημερινή διαδικαστική διοίκηση και τα προβλήματά της.
• Η καθιέρωση και αξιοποίηση αποδεκτής απ' όλους "επιχειρησιακής κουλτούρας".
Είναι φανερό ότι η πρώτιστη επιδίωξη της Διοίκησης κάθε Οργανισμού, είναι η επιτυχής εκπλήρωση της αποστολής
του. Όμως είναι εξίσου φανερό και κατανοητό ότι μόνη η Διοίκηση, ή έστω με τη βοήθεια των στελεχών του
Οργανισμού, είναι πολύ δύσκολο να ανταποκριθεί στην αποστολή της. Χρειάζεται η ομόθυμη και συντονισμένη
προσπάθεια όλου του Προσωπικού του Οργανισμού για την επιτυχία. Το γεγονός ότι όλοι ενστερνίζονται τις ίδιες
αρχές, τον ίδιο ζήλο για δράση και εργασία και έχουν πλήρη κατανόηση της επιχειρησιακής στρατηγικής, που
εκάστοτε ισχύει, σημαίνει ότι όλο το Προσωπικό του Οργανισμού έχει αποδεχθεί και ακολουθεί την ίδια κοινά
αποδεκτή επιχειρησιακή φιλοσοφία και "κουλτούρα". Αυτή τους ενώνει όλους και νιώθουν ότι αποτελούν ενιαία και
δυνατή ομάδα.
Βασικές ιδιότητες εταιρικής Κουλτούρας

16. 16
Οργάνωση
Εκτίμηση
Αναζήτηση
Εκτέλεση
Έλεγχος
Έρευνα
Αξιολόγηση

17. Η αειφόρος ανάπτυξη ως δικλείδα ασφαλείας για την βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων
και την προστασία του περιβάλλοντος
• H έννοια της αειφόρου ανάπτυξης αναφέρεται σε ένα πρότυπο ανάπτυξης το οποίο
ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παρόντος χωρίς να υπονομεύει την ικανότητα
των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες. Αποσκοπεί στο να
βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των ατόμων διαφυλάσσοντας παράλληλα το
περιβάλλον τους σε βραχυπρόθεσμη, σε μεσοπρόθεσμη και κυρίως, σε
μακροπρόθεσμη βάση. Η αειφόρος ανάπτυξη έχει τριπλό στόχο: μια οικονομική
ανάπτυξη, αποτελεσματική, κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη.
• Η ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στον ορισμό και την εφαρμογή
των άλλων πολιτικών έχει ουσιαστική σημασία για την επίτευξη του στόχου της
αειφόρου ανάπτυξης. Η αρχή αυτή, η οποία επιβεβαιώθηκε στην συνθήκη του
Μάαστριχτ και τη σύνοδο κορυφής του Κάρντιφ το 1998, έθεσε τα θεμέλια για μια
συντονισμένη δράση σε κοινοτικό επίπεδο για την ενσωμάτωση των
περιβαλλοντικών ζητημάτων στις πολιτικές της ΕΕ.
• Τον Μάιο του 2001 εγκρίθηκε στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέρ της
αειφόρου ανάπτυξης, η οποία αναθεωρήθηκε το 2005 ώστε να δοθεί μια νέα
ώθηση στον τομέα αυτόν. Η παγκόσμια σύμπραξη για την αειφόρο ανάπτυξη, η
οποία εγκρίθηκε από την Επιτροπή το 2002, της προσέδωσε μια εξωτερική
διάσταση.
• Η παγκόσμια κοινότητα αναγκάστηκε να επιζητήσει έναν ορισμό της ανάπτυξής
της, με προοπτική, επειδή αντιλήφθηκε ότι οι επιλογές της, η χρήση των πηγών, η
εξέλιξη της τεχνολογίας οδηγούσαν σε μία μη υπαρκτή και εφικτή ανάπτυξη.
• Ο πλανήτης ήδη έχει κρούσει τον κώδωνα και μόνος του μας έδειξε πως η
αειφορία δεν είναι επιλογή αλλά μονόδρομος, χωρίς παρεκκλίσεις από αυτόν και
υπερβολές ως προς αυτόν.
Άρα:
Σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό, αειφόρος ανάπτυξη είναι η «ανάπτυξη που καλύπτει τις
ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών
να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες», με άλλα λόγια η μέριμνα ώστε η σημερινή
μεγέθυνση να μην υπονομεύει τις δυνατότητες μεγέθυνσης των μελλοντικών γενεών. Η
αειφόρος ανάπτυξη έχει επομένως τρεις συνιστώσες - οικονομική, κοινωνική και
περιβαλλοντική - που απαιτούν ισόρροπη πολιτική συνεκτίμηση. Η στρατηγική για την
αειφόρο ανάπτυξη, που εγκρίθηκε το 2001 και αναθεωρήθηκε το 2005, συμπληρώνεται,
μεταξύ άλλων, από την αρχή της ένταξης των περιβαλλοντικών προβληματισμών στις
ευρωπαϊκές πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον.
ΠΗΓΗ:http://europa.eu/legislation_summaries/environment/sustainable_development/inde
x_el.htm
17

18. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να βαδίζουν βάσει αυτού που ονομάζουν σήμερα οι
οικονομολόγοι “sustainability” (αξιοποίηση φυσικών πόρων κ.α.)
• Η αυτοδιοίκηση σήμερα οφείλει να αναφέρει στα μέλη των τοπικών κοινωνιών
και να τα πείσει γι αυτό, ότι είναι και μέλη της παγκόσμιας κοινωνίας. Ότι πέρα
από το τοπικό δημοτολόγιο και την εθνική υπηκοότητα, είναι ανάγκη ο πολίτης
να ενστερνιστεί την «περιβαλλοντική υπηκοότητα». Αυτή δεν έχει όρια και
σύνορα, δεν την ορίζουν τοπικές, κρατικές ή διακρατικές συνθήκες. Ορίζεται από
τον πλανήτη και εκεί βρίσκει έρεισμα η αξία της.
Η πυραμιδοειδής μορφή της διοίκησης και η σημασία της ηγεσίας
• Ηγεσία είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα άτομο επηρεάζει την ομάδα με
κατεύθυνση στην επίτευξη των επιθυμητών στόχων της ομάδας.
• Η ηγεσία περιλαμβάνει τρείς πολύ βασικές έννοιες. Τους ανθρώπους, την
ικανότητα επιρροής και τους στόχους. Ο ηγέτης λοιπόν μιας οποιασδήποτε
ομάδας έχει να κάνει με άλλους ανθρώπους. Δεν νοείται ηγέτης, εάν δεν υπάρχει
ομάδα να ηγηθεί. Να γιατί είναι απαραίτητος ο ηγέτης στη διοίκηση. Είναι
ουτοπικό να υπάρχει διοίκηση και οργανισμός εάν δεν υπάρχει ένας ηγέτης, όπου
δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές στα ποικίλα διοικητικά επίπεδα (χρήσιμο
εργαλείο όλων των άμεσα ενδιαφερόμενων ομάδων στη διοίκηση «stakeholders»
είναι το οργανόγραμμα (organizational chart).
18
Προσωπικό- Περιγραφή
Υλοποίησης-
Επιχειρησιακοί
Στόχοι
Επιχειρησιακή
Δράση
Ηγέτη
ς
Ηγέτη
ς
Μάνατζερ
Μάνατζερ
Προσωπικό Πρώτης Γραμμής
Προσωπικό Πρώτης Γραμμής

19. Σύμφωνα με τον Weber οι τρεις μορφές κυριαρχίας είναι οι εξής:
 η παραδοσιακή κυριαρχία που στηρίζει τη νομιμότητα της στην παράδοση, όπως
η εξουσία του χωροδεσπότη στη φεουδαρχική κοινωνία ή η εξουσία του πατέρα
μέσα στην οικογένεια.
 η χαρισματική κυριαρχία πηγάζει από μία εξαίρετη προσωπικότητα προικισμένη
με αίγλη. Ο χαρισματικός ηγέτης στηρίζει την εξουσία του στη δύναμη της
πειθούς των μαζών, όπως ο Ιωσήφ Στάλιν, o Αδόλφος Χίτλερ και ο Φιντέλ
Κάστρο. Η υπακοή σε τέτοιους ηγέτες συναρτάται με τους συγκινησιακούς
παράγοντες που εκείνοι κατορθώνουν να διεγείρουν ώστε να διατηρήσουν τον
έλεγχο. Η ιστορία είδε να παρελαύνουν πολλοί τέτοιοι αρχηγοί είτε ως
αυτοκράτορες, είτε ως πνευματικοί ταγοί, είτε ως δικτάτορες.
 η κυριαρχία του νόμου στηρίζεται στην εξουσία ενός απρόσωπου και αφηρημένου
δικαίου και έτσι προκύπτει ένα ρεπουμπλικανικό μοντέλο όπου ο νόμος είναι
υπεράνω προσώπων και κατ' επέκταση παράγεται ένα είδος έλλογης νομικής και
γραφειοκρατικής εξουσίας. Η γραφειοκρατική διοίκηση του κράτους είναι η
δικαιότερη και αποτελεσματικότερη, αφού η εξουσία θεμελιώνεται στην
αρμοδιότητα και όχι στο έθιμο ή στη δύναμη. Επίσης η γραφειοκρατική
λειτουργία απαγορεύει τις πελατειακές σχέσεις, προάγει την εξειδίκευση και
ρυθμίζει την σταδιοδρομία με αντικειμενικά κριτήρια.
19
Μέσα
Χρονοπρογραμματ
ισμός

20. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ
• Λιτές
- Μείωση επιτελικών και υποστηρικτών (staff) λειτουργιών και ενίσχυση δύναμης και
αυτονομίας των παραγωγικών (line) οργανωτικών δομών (=μείωση γενικών εξόδων και
δαπανών διοίκησης)
• Οριζόντιες
- Αναγκαιότητα κατάργησης “στεγανών” μεταξύ των τμημάτων της επιχείρησης
(=διατμηματικές ομάδες (crossfunctional teams), ομάδες έργου (project teams), με ευθύνη
την υλοποίηση/ολοκλήρωση συγκεκριμένου και μετρήσιμου έργου λόγω αναγκαιότητας
αποτελεσματικότερης ολοκλήρωσης των λειτουργιών της επιχείρησης μέσω άμεσης
επικοινωνίας και ομαδικής συνεργασίας (=αίσθημα υπευθυνότητας και ιδιοκτησίας
ολοκληρωμένων διαδικασιών)
• Ρευστές
- Ευελιξία (=δυνατότητα εναλλαγής ρόλων και υπευθυνοτήτων μεταξύ των εργαζομένων)
- Μικρότερη σημασία σε “θέσεις εργασίας” μεγαλύτερη σημασία ”ανάγκες υλοποίησης
συγκεκριμένου έργου ή αποτελέσματος”
- Καθήκοντα/υπευθυνότητες εργαζομένου μπορούν να μεταβάλλονται ανάλογα με τις
ανάγκες του έργου και σύμφωνα με τις ικανότητές του (=μεγαλύτερη ποικιλία γνώσεων
και δεξιοτήτων)
- Μεγαλύτερη αυτονομία ως προς τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της κάθε
οργανωτικής μονάδας = μείωση δύσκαμπτων διαδικασιών + έμφαση στον αυτοέλεγχο +
αμοιβαία προσαρμογή + δυνατότητα μέτρησης αποτελεσμάτων)
• Δικτυωτές (Κυτταρικές)
- Ξεπερνούν τα σύνορα της επιχείρησης και αφορούν σε σχέσεις μεταξύ διαφορετικών
επιχειρήσεων που
στηρίζονται σε στενή συνεργασία στα πλαίσια μίας “κοινής αλυσίδας αξιών (value chain).
Η λεγόμενη «Επιχείρηση Πυρήνας» (= ηγέτης + συντονιστής), Επιχειρήσεις/Φορείς
Δορυφόροι.
20

21. Παράδειγμα δικτυωτού οργανογράμματος
Οι πιο γνωστές από τις εφαρμογές του μάνατζμεντ είναι:
• Η διοίκηση αποτελεσμάτων.
• Η διοίκηση ολικής ποιότητας (TQM).
• Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
• Customer Relationship Management (CRM).
• Η αξιολόγηση της απόδοσης μέσω σύγκρισης και την διαδικασία βελτίωσης
• (benchmarking).
• Επιχειρηματικότητα.
21

22. • Knowledge management.
• Outsourcing.
Οι σύγχρονες τάσεις του management αγγίζουν τομείς όπως:
• Την υγεία (health management)
• Το δημόσιο (public management)
• Τον πολιτισμό (cultural management )
• Τις τράπεζες (banking management) κ.α.
Ενδεικτικά θα αναφερθώ στο cultural management:
Η οργάνωση και το μάνατζμεντ των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, βασίζεται στους
κανόνες και τις μεθόδους του μοντέλου και γενικότερα στους κανόνες και μεθόδους των
επιχειρηματικών πρακτικών. Οι τελευταίες αναλύονται στα στάδια που ακολουθούν:
Σύλληψη ιδέας = αυτό που θα εμπνεύσει και άλλους να εργαστούν για να την υλοποίηση
της.
Σχεδιασμός = απαιτεί τον καθορισμό των στόχων και της σκοπιμότητας της πολιτιστικής
δραστηριότητας. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν, αφορούν ζητήματα πρακτικά και ζωτικά
για τη διοργάνωση. Γι’ αυτό το λόγο απαιτείται προσοχή, ρεαλισμός και καινοτομία.
Προετοιμασία και Παραγωγή = διευθετούνται νομικά και διαχειριστικά ζητήματα όπως
διαπραγματεύσεις που αφορούν το πλαίσιο στο οποία θα λάβει χώρα η πολιτιστική
δραστηριότητα, την υπογραφή των αναγκαίων συμβάσεων, υλικό για το promotion,
προετοιμασία δραστηριοτήτων, διαμόρφωση και εξοπλισμός χώρων κ.α. Προϋπόθεση
όλων βέβαια, είναι η καλή συνεργασία των συντελεστών για τυχόν ζητήματα που θα
προκύψουν.
Λειτουργία – Υλοποίηση = η συνέντευξη τύπου όπου δίνεται το στίγμα της θεατρικής
παράστασης, πρεμιέρα, ρύθμιση οικονομικών θεμάτων, σύνταξη τελικού
προϋπολογισμού, επαφές με δημοσιογράφους συλλογή δημοσιευμάτων – κριτικών,
σφυγμομέτρηση του κοινού, καθαρισμός χώρου της παράστασης και τέλος
αποσυναρμολόγηση και επαναφορά του χώρου στην αρχική του κατάσταση.
Αποτίμηση – Αξιολόγηση = το τελικό στάδιο που αφορά την αξιολόγηση του συνόλου της
διοργάνωσης και ερευνάται αν εκπληρώθηκαν οι επιδιωκόμενοι στόχοι. Εντοπίζονται και
αναλύονται οι αδυναμίες που παρουσιάστηκαν κατά τη διοργάνωση και διερευνάται ο
βαθμός ανταπόκρισης του κοινού. Τέλος, κατατίθενται ιδέες - προτάσεις για την επόμενη
οργάνωση (business plan).
22

23. 23
Αξιολόγηση της
κατάστασης
SWOT
Αξιολόγηση της
κατάστασης
SWOT
Επαναπληροφόρη
ση
Επαναπληροφόρη
ση
Αντικειμενικοί
Σκοποί
Αντικειμενικοί
Σκοποί
ΈλεγχοςΈλεγχος
Επιλογή
Στρατηγικής
Επιλογή
Στρατηγικής

24. SWOT ANALYSIS
STRENGTHS WEAKNESSES OPPORTUNITIES THREATS
Τι κάνεις τους
ανθρώπους να
επισκεφθούν την
παράσταση;
Που
υπολειπόμαστε
και που έχουμε
ελλείψεις;
Ποια νέα αγαθά και
υπηρεσίες μπορούμε
να προσφέρουμε;
Ποιες ιδέες και
τεχνολογία μπορούν να
μας υπονομεύσουν;
Τι κάνει τους
ανθρώπους να τη
συστήσουν;
Τι κάνουν οι
άλλοι καλύτερα
και εμείς δεν
μπορούμε να το
κάνουμε;
Ποιες είναι οι νέες
δεξιότητες και
ικανότητες, οι οποίες
απαιτούνται;
Πώς οι ανταγωνιστές
μας μπορούν να μας
καταστρέψουν;
Τι δυνατότητες έχουμε
και που ξεχωρίζουμε;
Γιατί οι μέχρι
τώρα
ευχαριστημένοι
πελάτες μας, δεν
έρχονται;
Πώς θα γίνουμε
μοναδικοί;
Μας απειλεί ο νομικός,
οικονομικός και
πολιτικός τομέας;
Που επιτύχαμε
πρόσφατα και γιατί;
Γιατί οι πελάτες
μας επιλέγουν
τους
ανταγωνιστές
μας;
Ποιους νέους
πελάτες και αγορές
θα προσεγγίσουμε
και ποιες ανάγκες θα
καλύψουμε;
Οι πελάτες μας
χρειάζονται αλλαγή σε
όσα τους προσφέρουμε;
Τι μπορούμε να
κάνουμε που κανένας
άλλος δεν μπορεί να
κάνει;
Τι αποτυχίες
είχαμε πρόσφατα
και γιατί;
Ποιες νέες αγορές θα
εξερευνήσουμε;
Ποιες άλλες αλλαγές
στην αγορά μπορούν να
μας εξουθενώσουν;
Ποιες νέες ιδέες και
τεχνολογία θα
χρησιμοποιήσουμε;
Πώς θα διαχειριστούμε
την οικονομική κρίση
σε συνδυασμό με τις
αντιδράσεις των
πελατών μας;
24

25. PEST ANALYSIS
POLITICAL ECONOMIC SOCIAL TECHNOLOGICAL
Διακυβερνητικές
πολιτικές
Φορολόγηση
σε προϊόντα
και υπηρεσίες
Πληθυσμιακή
ανάπτυξη
Χρησιμότητα της
τεχνολογίας στους
πολιτιστικούς φορείς
(knowhow)
Άμεσα ενδιαφερόμενοι
(stakeholders)
Οικονομικές
καταστάσεις
και τάσεις
Εθνικότητα/
θρησκεία
Διαδραστικό,
επικοινωνιακό design
Εργασιακά
δικαιώματα
Πολιτιστική
βιομηχανία
Ηθικά ζητήματα Ανάπτυξη των web site
Ομάδες πίεσης Εισαγόμενα
και εξαγόμενα
ποσοστά
Διαφήμιση,
δημοσιότητα και
δημόσιες σχέσεις
Πιθανότητες καινοτομίας
Νομοθετική
διαδικασία
Δίκτυα
διανομής
Brand image Παγκόσμια επικοινωνία
Πνευματικά
δικαιώματα
Οικονομική
ανάπτυξη/
ύφεση
Κατανομή
εισοδήματος
Πνευματικά δικαιώματα
Περιβαλλοντικές
προκλήσεις
Επιχορηγήσεις Συμπεριφορά
καταναλωτή
Ηλεκτρονική πληροφορία
25

26. ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
 Εν γένει, η διοικητική επιστήμη οργανώνει τη σκέψη, προκειμένου αυτή η σκέψη
να γίνει πράξη, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αναλόγως βέβαια και των
συνθηκών. Ο φορέας της υλοποίησης δεν μπορεί παρά να είναι ο άνθρωπος, αφού
και η σκέψη ανήκει σε αυτόν.
Ειδικά στις επιχειρήσεις – στους οργανισμούς:
 «Το μάνατζμεντ πρέπει να έχει την υποστήριξη όλων των εργαζομένων. Δεν
μπορώ να σκεφτώ τίποτα πιο σημαντικό»
Robert Crandall .
• Η χρησιμότητα του μάνατζμεντ αναφέρεται στην στρατολόγηση, στην επιλογή,
στην ανάπτυξη, στην αξιοποίηση και στην προσαρμογή των ανθρώπων στους
οργανισμούς. Οι ανθρώπινοι πόροι ενός οργανισμού αποτελούνται από όλα τα
άτομα τα οποία απασχολούνται σε οποιαδήποτε από τις δραστηριότητές του. Στις
μέρες μας δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις μεθόδους μάνατζμεντ των ανθρωπίνων
πόρων σε μια επιχείρηση.
• Η μεγάλη του σημασία στηρίζεται στη διαπίστωση ότι οι εργαζόμενοι μιας
επιχείρησης, του επιτρέπουν να επιτύχει τους στόχους του και συνεπώς η
διοίκηση αυτών των εργαζομένων έχει δεσπόζουσα σημασία. Επιπρόσθετα, το
ευρύτερο μάνατζμεντ μπορεί να ορισθεί ως: "μια σειρά από ρόλους και
λειτουργίες, που αναγνωρίζουν τη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα στην
εργασία και στοχεύει στη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος μέσω της
στρατηγικής ανάπτυξης ενός ικανού και αφοσιωμένου ανθρώπινου δυναμικού και
μέσω της χρήσης τεχνικών διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού που επηρεάζουν την
κουλτούρα και τη δομή μιας επιχείρησης, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην
εναρμόνισή της με τις γενικές στρατηγικές της και το περιβάλλον "
Μερικά από τα σημεία στα οποία το μάνατζμεντ θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη έμφαση
παρουσιάζονται στη συνέχεια όσον αφορά το προσωπικό (HR):
1 Ύπαρξη οράματος ανθρώπινων πόρων που να ταιριάζει με τις στρατηγικές ανάγκες
ολόκληρου του οργανισμού.
2 Ύπαρξη φιλοσοφίας και αξιών που να ταιριάζουν με εκείνες ολόκληρου του
οργανισμού.
3 Ύπαρξη επικοινωνίας μεταξύ όσων ατόμων απασχολούνται (εμπιστοσύνη)
4 Οργάνωση του τμήματος ανθρωπίνων πόρων με τέτοιο τρόπο ώστε η επιχείρηση να
παρέχει τις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες στους πελάτες και τη μέγιστη κινητοποίηση στο
προσωπικό.
5 Προληπτική δράση του τμήματος ανθρωπίνων πόρων πριν από την εμφάνιση των
προβλημάτων και όχι αφού έχει δημιουργηθεί το πρόβλημα.
26

27. 6 Ενεργή συμμετοχή των στελεχών του τμήματος στη λήψη των σοβαρών αποφάσεων που
αφορούν το σύνολο τη ς επιχείρησης (Montana J. Patrick, 2002 ).
 Η χρησιμότητα και ο στόχος του μάνατζμεντ είναι η βελτίωση της
παραγωγικής συνεισφοράς των ανθρώπων στην επιχείρηση – στον
οργανισμό με τρόπους που είναι στρατηγικά , ηθικά και κοινωνικά
αποδεκτοί. Οι ανθρώπινοι πόροι καθορίζουν την επιτυχία κάθε
οργανισμού. Η βελτίωση της ανθρώπινης συνεισφοράς είναι τόσο
σημαντική ώστε ακόμα και η πιο μικρή επιχείρηση να χρειάζεται ένα
εξειδικευμένο τμήμα προσωπικού.
 Το τμήμα προσωπικού υπάρχει για να υποστηρίξει τα στελέχη και τους
εργαζόμενους ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι της επιχείρησης.
Προκειμένου να φέρει το τμήμα ανθρωπίνων πόρων στην επιχείρηση εις
πέρας τις διάφορες δραστηριότητες πρέπει αναμφίβολα να έχει στόχους.
Οι στόχοι του μάνατζμεντ, εξισορροπούν τις προκλήσεις τόσο για την
επιχείρηση όσο για την λειτουργία των ανθρωπίνων πόρων, την κοινωνία
και τους εργαζομένους.
 Οι ισχυροί δεσμοί, περισσότερο από τους αδύναμους οδηγούν στην
αποδοχή τη χρήσιμης γνώσης
27

28. 28
ΑΠΟΔΟΧΗ ΧΡΗΣΙΜΗΣ
ΓΝΩΣΗΣ
ΙΣΧΥΡΟΙ ΔΕΣΜΟΙ

29. Όμως τα άτομα πολύ συχνά αντιμετωπίζουν αμφίβολες ή αβέβαιες καταστάσεις, ενώ
παράλληλα οι πληροφορίες που δέχεται είναι ορισμένες φορές ασαφείς.
Άρα:
Η εμπιστοσύνη που βασίζεται στις ικανότητες και τις γνώσεις είναι πιο σημαντική από την
αποδοχή της χρήσιμης γνώσης, όταν η γνώση είναι ασαφής σε σχέση με την σαφή γνώση.
ΠΗΓΗ: Mayer, R.C., Davis, J.H and Schoorman, F.D (1995) “An Integrative Model of
Organizational Trust”, Academy of Management Review, Vol. 20, No. 3, pp. 709 - 734
29
Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΕΙΝΑΙ
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ, ΟΤΑΝ Η ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΣΑΦΗΣ
ΙΣΧΥΡΟΙ ΔΕΣΜΟΙ
ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΣΧΕΣΙΑΚΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ
ΑΠΟΔΟΧΗ ΧΡΗΣΙΜΗΣ ΓΝΩΣΗΣ

30. Οι στόχοι του μάνατζμεντ μπορούν να καταταχθούν σε τέσσερις κατηγορίες:
Οργανωσιακοί στόχοι. Το τμήμα προσωπικού υπάρχει για να συνεισφέρει στην
επιχειρησιακή επίδοση. Με άλλα λόγια το τμήμα προσωπικού υφίσταται για να βοηθήσει
τα στελέχη να επιτυγχάνουν τους στόχους της επιχείρησης. Όπως έχει διατυπωθεί, το
τμήμα προσωπικού υπάρχει για να υπηρετεί το υπόλοιπο του οργανισμού.
Λειτουργικοί στόχοι. Η συνεισφορά του τμήματος προσωπικού πρέπει να διατηρείται στο
κατάλληλο επίπεδο ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του οργανισμού. Οι πόροι
σπαταλούνται όταν το τμήμα προσωπικού είναι περισσότερο ή λιγότερο οργανωμένο από
ό, τι χρειάζεται με βάση τις ανάγκες του οργανισμού.
Κοινωνικοί στόχοι. Το τμήμα προσωπικού πρέπει να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές και
ηθικές προκλήσεις της κοινωνίας μειώνοντας φυσικά τις αρνητικές συνέπειες για την
επιχείρηση.
Προσωπικοί στόχοι. Το τμήμα προσωπικού πρέπει να υποστηρίζει τους εργαζόμενους να
επιτυγχάνουν τους προσωπικούς τους στόχους, από τη στιγμή βέβαια που οι προσωπικοί
αυτοί στόχοι αυξάνουν τη συνεισφορά του εργαζόμενου στην επιχείρηση. Οι προσωπικοί
στόχοι των εργαζομένων, πρέπει να επιτυγχάνονται καθώς με τον τρόπο αυτό
κινητοποιούνται οι εργαζόμενοι και αποκτούν κίνητρο για να προσπαθούν περισσότερο.
Από την άλλη πλευρά οι βασικές λειτουργίες του μάνατζμεντ είναι οι εξής:
• η προσέλκυση των ανθρωπίνων πόρων στις διαθέσιμες θέσεις εργασίας που ένας
οργανισμός διαθέτει,
• η επιλογή στη συνέχεια του κατάλληλου προσωπικού,
• η εκπαίδευση του προσωπικού που έχει επιλεχθεί και τέλος
• η αξιολόγηση της απόδοσης των ανθρωπίνων πόρων κατά τη διάρκεια της
εργασίας τους στον συγκεκριμένο οργανισμό από τον οποίο έχουν προσληφθεί.
(Weather και Davis, 1996)
30

31. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
 Προληπτικός Χαρακτήρας = νόμος των αναμενόμενων αντιδράσεων
 Αρχή της Αναλογικότητας ανάμεσα στην αρμοδιότητα και την ευθύνη
 Διοικητικές Λειτουργίες
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
Τι κάνει η οργάνωση; (λειτουργικό πεδίο)
Πώς το κάνει η οργάνωση; (δομικό – οργανωτικό πεδίο)
Ποιοί δρουν στην οργάνωση; (ανθρώπινο – κοινωνικό πεδίο)
Πού δραστηριοποιείται η οργάνωση; ( περιβαλλοντικό πεδίο)
Πότε ενεργεί η οργάνωση; (ιστορικό πεδίο)
O ρόλος του μάνατζμεντ στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων
Διαβάζοντας την διεθνή βιβλιογραφία γίνεται κατανοητό ότι ένας οργανισμός είναι ένα
σύνολο ανθρώπων που οργανώνονται για να επιτύχουν έναν ή πολλούς στόχους.
Παρομοίως οι επιχειρηματικοί, όπως και οι αθλητικοί, οργανισμοί μπορεί να είναι μία
ομάδα που αποτελείται από δύο έως χιλιάδες άτομα.
• Όσο αφορά το στόχο των οργανισμών μπορεί να είναι φανεροί αλλά και κάποιοι
να μην είναι. Για παράδειγμα ένας οποιοδήποτε οργανισμός έχει σα στόχο του να
είναι πρώτος.
Τα τελευταία χρόνια όμως ο κρυφός στόχος πολλών μεγάλων οργανισμών είναι μόνο η
εμπορική επιτυχία και πολλές φορές αφήνουν την πρωτιά σαν δευτερεύοντα στόχο.
Υπάρχουν πολλά είδη στόχων.
Επίσημος στόχος
-Να προσφέρει προϊόντα υψηλής ποιότητας που να
είναι προς όφελος της κοινωνίας
Στόχος λειτουργιών
-Να κάνει χρήματα
Επιχειρησιακός στόχος
- Να πουλάει πάνω από 50.000 κομμάτια μηνιαίως
Μη - επιχειρησιακός στόχος
-Να επιστρέψει ποσά της επένδυσης τους στους μετόχους
31

32. Βραχυπρόθεσμός στόχος
-Να είναι ο ηγέτης της αγοράς τη φετινή χρονιά
Μακροπρόθεσμος στόχος
-Να είναι ο ηγέτης για πάντα
 Πέρα από του ς στόχους οι οργανισμοί έχουν και ένα όραμα το οποίο μοιράζονται
όλα τα μέλη του οργανισμού. Αυτό είναι κάτι σαν μία εικόνα στο μυαλό για το
πώς ο οργανισμός θα πρέπει να δουλεύει, πως θα πρέπει να εμφανίζεται όταν τα
πράγματα είναι στην σωστή κατεύθυνση και πολλά άλλα. Το όραμα είναι
απαραίτητο στο μάνατζμεντ ενός οποιοδήποτε οργανισμού που θέλει να θεωρείται
επιτυχημένος. Το όραμα δημιουργείται από τους ανθρώπους που έχουν στα χέρια
τους το μάνατζμεντ ενός οργανισμού και προωθείται στα υπόλοιπα μέλη του
οργανισμού μέσω της κουλτούρας.
 Οι κυριότεροι στόχοι και στρατηγικές βρίσκονται στη δήλωση της αποστολής του
οργανισμού (mission statement). Συνήθως βρίσκεται σε όλες τις επίσημες
εκδόσεις του οργανισμού και γενικά στα επικοινωνιακά μέσα όπως για
παράδειγμα στην ιστοσελίδα. Επίσης, το τέλος του προηγούμενου αιώνα βρήκε
τους οργανισμούς να είναι μεγάλοι, μη ευέλικτοι ως προς την παραγωγικότητα
τους. Ο Frederick Taylor ανέπτυξε τη θεωρία του επιστημονικού μάνατζμεντ
όπου υπάρχει μέτρηση και σαφής καθορισμός της κάθε εργασίας μέσα σε μία
επιχείρηση. Τα καθήκοντα του κάθε ενός από τα μέλη του προσωπικού ήταν
συγκεκριμένα και έμοιαζαν σαν ρουτίνα. Αν και έχουν περάσει σχεδόν εκατό
χρόνια από την εποχή που αναπτύχθηκε το πρώτο επιστημονικό μάνατζμεντ,
πολλοί μάνατζερ θεωρούν το επιστημονικό μάνατζμεντ με τα όσα συνεπάγεται
(εργασίες ρουτίνας και χρηματικά κίνητρα) ως το πιο αποτελεσματικό. Αυτό το
μοντέλο θέλει το στέλεχος ενός οργανισμού να είναι ένας άνθρωπος που κάνει
δουλειές ρουτίνας.
Ο Max Weber (1947) αντίκρουσε στο επιστημονικό μάνατζμεντ την θεωρία της
γραφειοκρατίας. Η θεωρία εστιάζεται στο να διαχωρίζει τους οργανισμούς σε τμήματα και
ιεραρχίες, καθορίζοντας γραμμές εξουσίας και ελέγχου. Το θεώρημα της γραφειοκρατίας
συστήνει στους οργανισμούς να αναπτύξουν λεπτομερείς περιγραφές των διαδικασιών για
όλες τις εργασίες ρουτίνας. Πολύ σύντομα τα συνδικάτα και οι κυβερνητική νομοθεσία
αντέδρασαν στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές συνέπειες των παραπάνω θεωριών, που
έβλεπαν τον εργαζόμενο ως μηχανή παρά ως άνθρωπο. Άρχισε να δίνεται μεγαλύτερη
προσοχή στο άτομο και στις μοναδικές του ικανότητες μέσα στον οργανισμό. Επικράτησε
η άποψη ότι ο οργανισμός θα αποδώσει καλύτερα αν και οι εργαζόμενοι του νοιώθουν
καλύτερα μέσα στον οργανισμό. Μπήκαν τμήματα ανθρώπινου δυναμικού στους
οργανισμούς με στόχο την καλυτέρευση των συνθηκών για τους εργαζόμενους. Σημαντικό
ρόλο έπαιξε και η ανάπτυξη των θεωρήσεων της ανθρώπινης συμπεριφοράς (behavioural
sciences) στον περιβάλλον εργασίας και βοήθησε τις διοικήσεις να κατανοήσουν τις
ανάγκες των εργαζομένων τους και το πώς αυτές μπορεί να συνδυαστούν με τις ανάγκες
τις επιχείρησης. Πολλές νέες θεωρίες αναπτύχθηκαν με κορυφαία την θεωρία του X και
Y. Ο Καθηγητής Φλώρος (2002) λέει ότι «η θεωρία Χ ανταποκρίνεται στην αυταρχική
περί διοικήσεως αντίληψη και η δεύτερη , γνωστή και ως θεωρία Υ, εκπροσωπεί τις
απόψεις της θεωρίας των ανθρώπινων σχέσεων.»
32

33. Ανέπτυξε κάποια μοντέλα λειτουργικής διοίκησης (Φλώρος, 2002)
Αυτά είναι τα παρακάτω :
Η απλή δομή (simple structure): Αυτό το μοντέλο εφαρμόζεται στους μικρούς συλλόγους.
Υπάρχει μία ηγεσία, συνήθως το Δ.Σ . του συλλόγου και από κάτω του υπάρχουν τα
υπόλοιπα τμήματα του συλλόγου. Δεν υπάρχουν ενδιάμεσα τμήματα μεταξύ της βάσης
και της διοίκησης (π.χ. κάποια εμβόλιμα τμήματα όπως το τμήμα του ανθρώπινου
δυναμικού ) και οι αποφάσεις λαμβάνονται από την διοικητική κορυφή. Η διοικήσεις
είναι συνήθως αυταρχικές και δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για πρωτοβουλίες στα
υπόλοιπα στελέχη . Είναι ευέλικτο και χρήσιμο για περιόδους κρίσεων.
Η μηχανική γραφειοκρατία (the machine bureaucracy): Σε αυτό το μοντέλο οι λειτουργίες
και οι διαδικασίες είναι τυποποιημένες και στηρίζεται στην ρουτίνα των εργασιών. Αυτό
το μοντέλο συστήνεται για εγκαταστάσεις όπως για παράδειγμα μία τουριστική
εγκατάσταση ή ένα γήπεδο ολυμπιακών διαστάσεων.
Το τμηματικό μοντέλο (The divisional form): Ο οργανισμός αποτελείται από αυτόνομα
κομμάτια και υπάρχει ένα κεντρικό τμήμα που αναλαμβάνει τον συντονισμό των
εργασιών. Το κάθε κομμάτι έχει ένα μάνατζερ – διευθυντή που δίνει αναφορά στην
κεντρική διοίκηση. Αυτό το μοντέλο θα το βρούμε σε μεγάλες εταιρίες όπου τα τμήματα
είναι ανεξάρτητα.
Επαγγελματική γραφειοκρατία (professional bureaucracy): Η ανάπτυξη νέων επιστημών
γύρω από το μάνατζμεντ και κάποια νέα δεδομένα όπως η δια βίου εκπαίδευση και η
ανάπτυξη ειδικευμένων κλάδων εργασίας (όπως για παράδειγμα το αθλητικό μάνατζμεντ)
δίνουν τη ν ευχέρεια στους οργανισμούς να χρησιμοποιήσουν άτομα με συγκεκριμένες
γνώσεις και ικανότητες σε θέσεις κλειδιά. Έτσι ένας οργανισμός μπορεί να τοποθετήσει
άτομα σε θέσεις κλειδιά που ως πριν λίγα χρόνια απουσίαζαν από την αγορά εργασίας.
Αυτό το μοντέλο χαρακτηρίζεται από στοιχεία μηχανικής γραφειοκρατίας και του
τμηματικού μοντέλου. Αυτό το μοντέλο δουλεύει σε επιχειρήσεις που είναι φιλόδοξες και
λειτουργούν σε πλήρως ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Μοντέλο Προσκόλλησης (Adhocracy): Αυτό το μοντέλο χαρακτηρίζεται από μικρές και
αυτόνομες ομάδες. Η κάθε ομάδα έχει συγκεκριμένα καθήκοντα ενώ χαρακτηρίζεται και
από την έλλειψη συγκεκριμένης ιεραρχίας.
33

34. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ
Από την ηθική στην επιχειρησιακή ηθική
«Επιχειρηματική Ηθική» εννοούμε την ενασχόληση και την αντιμετώπιση της επιχείρησης
απέναντι στο εταιρικό της περιβάλλον και στην κοινωνία ώστε να προάγεται, παράλληλα
με το επιχειρηματικό κέρδος, το κοινωνικό συμφέρον, η πρόοδος, η δημιουργικότητα».
- Γεν. Διευθυντή και μέλους του Δ.Σ. του ΣΕΒ κ.Ιωάννη Δραπανιώτη
Είναι οι αξίες και οι αρχές της επιχείρησης (business ethics) που καθορίζουν τι είναι
σωστό και τι είναι λάθος. Αρχικά, αυτά τα πιστεύω τα ενστερνίζονται συγκεκριμένες
μονάδες, οι οποίες τα μεταβιβάζουν σε άλλες μονάδες ή και ομάδες ατόμων.
- Η επιχειρησιακή ηθική είναι αρωγός για τους top managers, γιατί βοηθάει στον
ακριβή καθορισμό των δράσεων της εταιρίας όταν και όπου αυτές δεν φαίνονται
ξεκάθαρες.
 Είναι απαραίτητος όμως ο συνδυασμός τριών πηγών οργανωτικής ηθικής στην
εταιρία: η κοινωνική ηθική, η επαγγελματική ηθική και η ατομική ηθική (η
συμπεριφορά του HR να είναι συνυφασμένη με την φιλοσοφία της εταιρίας και
κατ’ επέκταση με την ηθική).
 Όταν επικρατεί η ατομική ηθική (personal ethics), η οποία
αναπτύσσεται ως ένα κομμάτι της ανατροφής και της εκπαίδευσής και όταν
το ατομικό ενδιαφέρον (self-interest) δηλαδή οι ενέργειες ενός πλήττουν τις
ενέργειες των άλλων και τέλος όταν οι εξωγενείς πιέσεις (outside pressure) όπως ο
ανταγωνισμός για την επιβίωση εντός του επιχειρησιακού κλάδου ωθούν τις
εταιρίες σε μη ηθικό τρόπο σκέψης και δράσης. Συνεπώς, είναι σημαντική η
ανθρωποκεντρική και οικολογική πολιτική τόσο για την εξέλιξη του εκάστοτε
οργανισμού, όσο και για τον υγιή ανταγωνισμό.
Δημιουργώντας Ethical Organization
• Ανάγκη για δημιουργία οργανωτικού περιβάλλοντος που θα ενθαρρύνει την
ηθική συμπεριφορά και θα αποδοκιμάζει την ανήθικη συμπεριφορά (πχ:
εθελοντισμός).
• Δημιουργία εταιρικών κωδικών και ηθικών αξιών (διαφοροποίηση στον
επιχειρησιακό κλάδο βάσει παραδεδεγμένων αξιών).
• Ανάπτυξη, παρακολούθηση και ενδυνάμωση ηθικής συμπεριφοράς.
• Οι top managers οφείλουν να μεταλαμπαδεύσουν τις ηθικές αξίες στους
εσωτερικούς αλλά και στους εξωτερικούς stakeholders (στους εξωτερικούς
34

35. μεταλαμπαδεύονται δια μέσου των διαδικασιών της εταιρείας και του brand name
που οικοδομεί).
• Οι manager μπορούν να καθοδηγήσουν θέτοντας παραδείγματα ηθικής
(μεγαλύτερη κατανόηση-case studies).
Σχεδιάζοντας Ethical Structure
• Σχεδίαση οργανωτικής δομής, η οποία θα μειώνει την μη ηθική δράση:
εξειδικευμένα τμήματα στο οργανόγραμμα από γεωπόνους, βιολόγους και
νομικούς για την κάλυψη ζητημάτων οικολογίας και προστασίας των ατομικών
και κοινωνικών δικαιωμάτων.
• Πληροφόρηση του HR για πράξεις ανήθικου τρόπου οργάνωσης ως παράδειγμα
προς αποφυγή (παρακίνηση για βέλτιστη απόδοση).
• Εγκατάσταση θέσεων όπως: ethics officer και committee που θα έχει τον
πλήρη έλεγχο του ethical organization της εταιρίας.
Νέος Ηθικός Κανόνας – New Ethical Rule
«Υπόδειγμα ALIR» που προκύπτει από τα ακρωνύμια των εννοιών στην αγγλική γλώσσα,
Makrydemetres, 2002, σ. 225 επ.)
• Το σύνολο ή πλέγμα των θεμελιωδών αρχών ή κριτηρίων που ενοποιούν και
επανατοποθετούν τη διαδικασία αντιμετώπισης των ηθικών διλημμάτων στη
διοίκηση είναι το εξής:
• Η δημοκρατική υπευθυνότητα και ο έλεγχος (Accountability) που προσδιορίζει τη
δημοκρατική αρετή
• Το κράτος δικαίου και η αρχή της νομιμότητας (Legality) που προσδιορίζει την
αρετή της νομιμότητας
• Η επαγγελματική ακεραιότητα και αυτονομία των στελεχών (Integrity) που
προσδιορίζει την αξιοκρατική αρετή
• Η ανταπόκριση στην κοινωνία των πολιτών (Responsiveness) που προσδιορίζει
την κοινωνική αρετή
Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια για την ορθή λειτουργία του ALIR είναι η παρουσία:
• Του ευρύτερου πολιτικού πλαισίου και περιβάλλοντος εντός του οποίου η
διοικητική οργάνωση λειτουργεί
• Του συστήματος του κράτους δικαίου και κατ’ επέκταση της έννομης τάξης που
ισχύει
• Της επαγγελματικής και επιστημονικής ποιότητας του HR (ανθρώπινου
δυναμικού) που στελεχώνει τη διοίκηση
• Της ποικιλίας των πολιτών – πελατών, των αποδεκτών και των χρηστών των
δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών, που με το πλήθος των ενώσεών τους
απαρτίζουν το συγκεκριμένο είδος της κοινωνίας των πολιτών, στην οποία η
διοίκηση απευθύνεται και εξυπηρετεί
35

36. Έλεγχος- Νομιμότητα – Αυτονομία - Ανταποκρισημότητα
36
Integrity
Responsiven
ess
Accountabilit
y
Legality

37. ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Το Πολίτευμα της Ελλάδας είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική
Δημοκρατία και Ανώτατο Όργανο της Πολιτείας είναι το Εκλογικό Σώμα.
(Άρθρο 1, § 1 και § 3 του Συντάγματος)
• Το κράτος συγκροτείται από τρεις βασικές εξουσίες - λειτουργίες:
-Εκτελεστική (Κυβέρνηση, Δημόσια Διοίκηση)
-Νομοθετική (Βουλή)
-Δικαστική (Δικαιοδοτικά Συστήματα)
Εδώ βρίσκει έρεισμα η Θεωρία των Θεσμικών Αντίβαρων (chance and balances) όπου
προκειμένου να λειτουργήσει σωστά και βάσει νόμου η εκάστοτε εξουσία ξεχωριστά,
«εισχωρεί» και η άλλη ή οι άλλες. Έτσι, δεν τίθεται και ζήτημα κατάχρησης της εξουσίας.
 Θεσμός = σταθερά επαναλαμβανόμενη δράση στο χρόνο στο πλαίσιο του
κοινωνικού πεδίου η οποία παγιώνεται – θεμελιώνεται μέσω της νομιμοποίησης.
Δημοκρατική Συγκρότηση:
Σύμφωνα με το Άρθρο 102 § 2 του Συντάγματος οι αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
αποφασίζονται με καθολική και μυστική ψηφοφορία. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η Τοπική
Αυτοδιοίκηση χαρακτηρίζεται από δημοκρατικούς κανόνες και νόμιμα όργανα. Η Τοπική
Αυτοδιοίκηση εξαρχής είχε συνδεθεί με την «δημοκρατική» αρχή και είχε καθιερωθεί ως
ο θεσμός εκείνος που εφαρμόζει την λαϊκή κυριαρχία σε τοπικό επίπεδο. Αυτός ο
χαρακτήρας των οργάνων της Αυτοδιοίκησης εξυπηρετεί τους σκοπούς του κράτους σε
τοπικό επίπεδο.
Δημόσια Πολιτική και Δημόσια Διοίκηση:
Δημόσια Πολιτική
Ρύθμιση – θέτω όρους και προϋποθέσεις (ανταγωνισμός) δηλαδή το Κράτος για
παράδειγμα μπορεί και ελέγχει τον βαθμό από τον ελεύθερο ανταγωνισμό που οδηγεί στη
δεσπόζουσα θέση. Καθορίζει, εν ολίγοις το επίπεδο των τιμών σε μία αγορά – μονοπώλιο-
δηλαδή αντίθετα από το laissez faire laissez passé
Αναδιανομή Πλούτου – αναδιανεμητική πολιτική
Διανομή Αγαθών – οικονομία κλίμακας (μειώνεται το κόστος όσο αυξάνεται η ποσότητα
του παραγόμενος προϊόντος)
37

38. Τα Δημόσια Αγαθά είναι μη αποκλείοντα και μη ανταγωνιστικά
Προοδευτική Διαδικασία
Κατά Στάδια Προσέγγιση
Αντικατοπτρίζει τον καταμερισμό διαφόρων ενεργειών μιας Κυβέρνησης από την
απόφαση μέχρι την εκτέλεση – ανταγωνισμός – προτεραιότητες
 Δομή επιρροών από ανταγωνιστικά συμφέροντα
 Συγκρότηση θεματικής διάταξης – πολιτική επιρροή – κόστος
 Δόμηση Ενός Προβλήματος
 Διατύπωση Εναλλακτικών Επιλογών – οικονομική αποτελεσματικότητα,
γραφειοκρατική αποτελεσματικότητα, distributed effectiveness
 Απόφαση – νόμος, υπουργική απόφαση
 Υλοποίηση – ενεργοποίηση πόρων, υλικές και άυλες ενέργειες
 Ευρεία Διακριτική Ευχέρεια Διοίκησης – ανάδραση, feedback, αναδίπλωση
Η Δημόσια Διοίκηση Σήμερα:
Η Δημόσια διοίκηση έχει σήμερα ως βασική της επιδίωξη την υπεράσπιση των κακών
οργανωσιακών συστημάτων – κακοδιοίκηση (γραφειοκρατία), τα οποία το μόνο που
κάνουν είναι να δημιουργούν προβλήματα
Δημόσια Διοίκηση και μοντέλα δημοκρατίας
• Το πελατειακό κράτος εμφανίζεται σε υποανάπτυκτες κοινωνίες, που προκειμένου
να εκσυγχρονισθούν, να αναπτυχθούν οικονομικά τους και να ενταχθούν στην
διεθνή αγορά και στην διεθνή πραγματικότητα και αγορά εισήγαγαν θεσμούς από
τις ανεπτυγμένες χώρες, οι οποίοι δεν λειτούργησαν όπως έπρεπε.
• Οι λόγοι δυσλειτουργίας της ελληνικής κοινωνίας είναι ότι δεν είχαν ανάλογο
οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, ώστε να δημιουργήσουν θεσμικές
διαδικασίες ανάλογες των αναγκών τους.
• Στην εποχή μας το πώς ορίζεται ο όρος κράτος από τους πολιτικούς και τους
πολίτες είναι κάτι το τελείως διαφορετικό. Συγκεκριμένα οι πρώτοι το
προσδιορίζουν ως κομματικό μηχανισμό ενώ οι δεύτεροι το μόνο τρόπο για
απόκτηση επαγγελματικής σταθερότητας.
38

39. H έννοια του κράτους πρέπει επιτέλους να ξεφύγει από την πελατειακή της μορφή που
συνηθίζουμε να του δίνουμε εδώ στη Ελλάδα, και να ακολουθήσουμε την λογική που
επικρατεί στην δυτική Ευρώπη για ένα κράτος που το χαρακτηρίζει:
• η τεχνοκρατία, η συνέπεια και η συνέχεια του κράτους δικαίου
• η αποτελεσματικότητα και ο ορθολογισμός του κοινωνικού κράτους και
• ο τεχνολογικός νεωτερισμός
και δομείται χάρη:
• Στην αρχή της ιεραρχίας: Διαφοροποιήσεις μεταξύ υπαλλήλων, ισχύουν μέθοδοι
ελέγχου.
• Αρχή ορθολογικότητας: Σταθεροί κανόνες με συνέχεια και συνέπεια.
• Αρχή καταμερισμού εργασίας: Δηλαδή οι αρμοδιότητες είναι αυστηρά και ακριβώς
κατανεμημένες μεταξύ των απασχολούμενων.
• Αρχή της τυποποίησης: Οι διαδικασίες και τα έγγραφα είναι ενιαία. Στην ελληνική
δημόσια διοίκηση προέκυψαν τα εξής φαινόμενα:
Public Project Management
39