HAVVA AYYILDIZ ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ GARGENİN 9 ADIM KURALI

1. HAVVA AYYILDIZ
DOÇ.DR.AĞAH TUĞRUL KORUCU

2. Robert Gagne en çok kendisine ait olan öğretimin dokuz
durumu ile tanınır. Gagne 1960’lı yıllarda yeni davranışçı
akımın temsilcilerinden biri olarak kabul edilmekle birlikte,
sonraki yıllarda bilgiyi işleme kuramcıların süreci
yaklaşımının ilkelerini birleştirmiştir. Gagne öğrenmeyi hem
ürün hem öncülerinden biri olmuş, davranışçı yaklaşımın
ilkeleri ile bilgi işlem de süreç olarak ele almıştır. Gagne ’ye
göre öğrenme, gözlenebilir davranışlardan dolaylı olarak
anlaşılır ve öğrenme beyinde gerçekleşir

3. Robert Gagné’nin öğrenme psikolojisi ve öğretim tasarımı
alanında yapmış olduğu çalışmaların öğretim alanında
senelerdir yapılan araştırmalara önemli katkıları olmuştur.
Öğretimin etkili olabilmesi için değişik öğretim amaçlarına
yönelik farklı öğretim stratejilerinin kullanılması
gerekmektedir. Gagné bir yeni-davranışçıdır (Neo-
Behaviorist). Eğitim modellerini oluştururken öğrencinin
öğretmeye verdiği tepki üzerine durmaktadır. Buna göre
bireyler öğrendiğinde çeşitli yeni davranışlara sahip olur.

4. Gagné öğrenmeyi hem ürün
hem de süreç olarak ele
almıştır. Gagné bilgi işlem
süreci modeline paralel olarak
bir öğretme modeli
geliştirmiştir. Modele göre
öğretimin düzenlenmesinde
sırasıyla dokuz basamak yer
almalıdır.
 Dikkat Çekme
 Hedefi Belirtme
 Ön Bilgilerin Hatırlatılması
 İçeriğin Sunulması
 Öğrenmeyi Yönlendirme
 Davranışı Ortaya Çıkarma
 Dönüt Sağlama
 Değerlendirme
 Kalıcılığı ve transferi
sağlama

5. DİKKAT ÇEKME
Öğrenmenin en iyi şekilde gerçekleşmesi için öğrencinin
dikkatini çekecek materyaller tasarlanmalıdır. Öğretmen bu
hedef doğrultusunda görsel(resim, film vb) ve sözel(fıkra
vb) unsurlardan yararlanabilir. İnsanların çoğu biranda tek
bir konuya odaklanabilmektedir. Bundan dolayı öğrencinin
tüm dikkati öğretilecek konu üzerine yoğunlaştırılmalıdır.
Bunuda öğrencinin dikkatini çekecek yeni materyaller
kullanarak yapabilir. Öğrenciler hakkında bilgiler edinip
onların dikkatinin dağılmaması için onların ilgisini çekecek
sorular yöneltilmeli ve onlarında konuya ortak edip soru ve
görüşlerini dile getirmesi sağlanmalıdır. Böylece öğrenme
en iyi şekilde gerçekleşecektir.

6. HEDEFLERİ BELİRTME
Öğretmenin öğretime başlamadan önce öğrencilere
dersin içeriği hakkında genel bir bilgi verilmelidir. Böylece
öğrenci ne öğrenmesi gerektiği hakkında güdülenmiş olur
ve konu dışına çıkmaktan kurtulur. Derste neyin
öğrenilmesi gerektiği hakkında az çok bilgi edinmiş olur ve
ona göre kendini odaklar. Böylece dersi kavram
çatışmasına düşmeden daha kısa zamanda öğrenir.
Hedefin önceden duyulması, yönetim mekanizmasını
harekete geçirir ve beklentilerin oluşmasına yardımcı olur.
Öğrencinin derste ulaşacağı hedefleri bilmesi bu hedeflere
ulaşmak için hangi yöntem ve teknikleri uygulayacağını
kafasında tasarlar.

7. ÖN BİLGİLERİN HATIRLATILMASI
Öğretilen konuların kısa süreli bellekteki bilgilerin
uzun süreli belleğe anlamlı bir şekilde
kodlanabilmesi için önbilgilerle anlamlandırılması
gerekir. Bunun için öğrenciye bilgi verilmeden önce
ön bilgilerin ortaya çıkarılması sağlanmalıdır.
Böylece öğrenci daha kolay neden sonuç ilişkisi
kurabilir. Öğretmen, öğrencilerin daha önce
kazanmış oldukları bilgileri soru sorarak, açıklama
yaptırarak, tartışarak ortaya çıkarabilir. Bu
yöntemle öğrenme daha hızlı ve kolay gerçekleşir.

8. İÇERİĞİN SUNULMASI
Dersin içeriğini sunarken daha etkili ve daha verimli bir
öğretim sağlamak için stratejilerin kullanılması gerekir.
Öğrenciyi hedefe ulaştıracak materyaller doğru seçilmelidir.
Bu materyaller öğrenmeyi kolaylaştıracak cinste olmalıdır.
Öğrenci böylelikle sunulan önbilgilerle karşılaştırır,
anlamlandırır ve uzun süreli belleğe kodlamaya çalışır.
Materyalin düzenlenmesinde öğrenci grubunun gelişim
özellikleri ve sınıf düzeyleri çok etkili bir rol oynar. “sınıf
düzeyi” denilen kavram uyarıcı durumlarının
düzenlenmesinde dikkate alınması gereken ölçütlerden
biridir.

9. ÖĞRENCİYİ YÖNLENDİRME
Öğrenciye yol gösterme öğrenme açısından oldukça önemlidir.
Öğrenme ortamında öğrencilerin yanlış davranışlar
kazanmaması ve başarılı olmalarının sağlanması için onlara
rehberlik edilmesi gerekir.
Bunun için öğrenciye neyi nerede ne zaman ne şekilde
yapılacağı nasıl kodlama yapılması gerektiği yeni bilgilerin hangi
ön öğrenmelere birleştirileceği konularında ipuçları verilmelidir.
En iyi yol gösterme stratejisi, her adımda biraz yardım vererek
ilerlemedir. Bu suretle, her öğrenci ihtiyacı kadar destek alma
imkanına sahip olur. Hızlı öğrenene bir tek, yavaş öğrenene ise
birkaç örnek yeterli olabilir. Öğrenciye ipuçları verilerek
öğrencinin bilgiyi kendisinin bulması sağlanmalıdır. Böylece
öğrenme kalıcı olacaktır.

10. DAVRANIŞI ORTAYA ÇIKARMA
Öğrenciye yeni davranışlar öğretildikten
sonra bu davranışın ne derece
kazandıklarının yoklanması gerekmektedir.
Öğrenciye yazılı sözlü sorular sorarak
davranışı test edilmelidir. Konuyu kavradığı
hissedilen öğrenciye yap, çiz, söyle gibi
ifadelerle öğrendiği davranışa dönüştürülmesi
istenir. Böylece öğrencinin kendisini de
görmesi sağlanmış olur.Öğrencilerde
kazandırılmak istenen davranış gözlenmese
öğretim ortamı zenginleştirilmeli öğrenciye
yeni ipuçları verilmelidir.

11. DÖNÜT SAĞLAMA
Bu aşamada öğrencinin kazanması gereken davranış ne
ise onu yapması beklenir. Öğrenci gösterdiği davranışın
doğruluğu hakkında bilgi almak ister. Öğrenci gösterdiği
davranışın doğru olduğunu öğrenirse davranışı pekiştirir ve
öğrenmeye karşı güdüsü artar. Davranışın yanlış olduğunu
öğrenirse hatasını düzeltir ve o davranışı bir daha
tekrarlamamaya özen gösterir. Öğrencinin kazanması
gereken davranış ne ise onu yapması beklenir.

12. DEĞERLENDİRME
Öğrenmenin sonunda her bir öğrencinin istendik
davranışı ne derecede kazandığının belirlenmesi gerekir.
Öğretimsel olayların verimliliğini değerlendirmek için
beklenen hedeflerin gerçekleşip gerçekleşmediği
sınanmalıdır.
Yapılan değerlendirmeler sonucunda öğrenmenin ne
derece gerçekleştiği gözlenir ve öğrenciler sonuçlar
hakkında bilgi verilerek gerekirse tamamlama eğitimi
yapılır. Değerlendirme öğrencilerin düşünme, anlama,
sorgulama, ilişki kurma, analiz-sentez yapma becerilerini
geliştirme düzeyini ölçmek için yapılmaktadır.
Değerlendirme sonunda öğrenciler arasında karşılaştırma
yapılmamalıdır.

13. KALICILIĞI VE TRANSFERİ SAĞLAMA
Bir konuda uzmanlığı geliştirmek için yeni bilgilerin başka
alanlara da uygulanması gerekir. Öğrenmenin ilk
oluşumundan hemen sonra, öğrenciye öğrenmeyi
güçleştirici nitelikte alıştırma, örneklendirme, proje vb.
ödevler verilmelidir. Öğrenilen davranışların aralıklı olarak
tekrar edilmesi kalıcılığı büyük oranda etkiler.
Öğrenilenlerin başka alanlara geçişini sağlamak için
öğrenilenlerin yeni durumlarda kullanılması, öğrencilerin
problemlerle karşı karşıya bırakılması yararlı olur.