Đấu tranh phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.pdf

§¹i häc quèc gia Hµ néi
Khoa LuËt
----------------
TrÇn ThÞ H»ng
Phßng chèng téi ph¹m
trong Ho¹t ®éng ng©n hµng
Chuyªn ngµnh: luËt h×nh sù
M· sè 60 38 40
LuËn v¨n th¹c sü luËt häc
Ng-êi h-íng dÉn: PGS.TSKH. Lª C¶m
Hµ Néi - 2006

Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu 1
Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng. 4
1.1- Téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng 4
1.2- Chñ thÓ cña téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng 12
1.3- Çc nh©n tè t¸c ®éng ®Õn vÊn ®Ò téi ph¹m trong ng©n hµng 23
1.3.1-Çc nh©n tè chñ quan: 23
1.3.2- Çc nh©n tè kh¸ch quan. 24
1.3.2.1- HÖqu¶ cñatr×nh ®é qu¶n lý l¹c hËu, ph¸pluËt ch-a hoµn thiÖn 24
1.3.2.2- Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ, tån t¹i vµ ®an xen gi÷a çi míi vµ çi cò. 24
1.3.2.3- ¶nh h-ëng mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. 24
1.3.2.4- ¶nh h-ëng cña tËp qu¸n v¨n ho¸. 25
1.4- Mét sè v¨n b¶n vÒ phßng chèng téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng 25
Ch-¬ng 2:Thùc tr¹ng t×nh h×nh téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng tõ n¨m 2000-2006 29
2.1-T×nh h×nh téi ph¹m ng©n hµng qua çc n¨m 29
2.1.1- Sù h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng ë ViÖt Nam 29
2.1.2-Kh¸i qu¸t t×nh h×nh téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng 30
2.2- Thùc tr¹ng vÒ çc sai ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng 32
2.2.1- Téi vi ph¹m quy ®Þnh vÒ cho vay trong ho¹t ®éng cña çc tæ chøc tÝn dông 41
2.2.1.1- Chovaykh«ngcã®¶mb¶o,tr¸iquy®Þnhcñaph¸pluËt 42
2.2.1.2- Cho vay v-ît giíi h¹n quy ®Þnh 46
2.2.1.3- Kh«ng kiÓm so¸t chÆt chÏ tr-íc, trong vµ sau khi cho vay 47
2.2.1.4- Kh«ng chuyÓn nî qu¸ h¹n kÞp thêi, gia h¹n nî, gi·n nî sai quy ®Þnh 47
2.2.1.5- ChiÕm dông vèn tÝn dông cña ng©n hµng, tù ®Æt møc thu phÝ vµ lÖ phÝ
2.2.1.6- VÒ b¶o l·nh
47
48
2.3-Çc sai ph¹m kh¸c 48
2.3.1- Thu chi tµi chÝnh 48
2.3.2-VÒ kinh doanh ngo¹i tÖ vµ qu¶n lý ngo¹i hèi 49
2.3.3-VÒ an toµn kho quü 51
2.3.4-Sö dông c«ng nghÖ cao 51
2.4-TÝnh chÊt cña çcsai ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng 52
2.5- Nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®-îc
2.5.1- T×nh h×nh xö lý vi ph¹m:
54
54
2.5.2- Nh÷ng tån t¹i 56
2.6- Nguyªn nh©n chñ yÕu 59
2.6.1- Nguyªn nh©n kh¸ch quan 59
2.6.1.1- Do c¬ chÕ . quy tr×nh, quy ®Þnh nghiÖp vô 59
2.6.1.2- VÒ qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh 60
2.6.2- Nguyªn nh©n chñ quan 62
2.6.2.1- VÒ n¨ng lùc, phÈm chÊt çn bé 62
2.6.2.2- VÒ kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé 63
2.6.3- §èi chiÕu çc sai ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng víi çc quy ®Þnh cña Bé LuËt h×nh sù
hiÖn hµnh
65
Ch-¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ phßng chèng téi ph¹m trong lÜnh vùc
ng©n hµng
3.1- Çc nguyªn t¾c trong ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m
67
67
3.2- Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m phßng chèng téi ph¹m ng©n hµng 67

5
3.2.1- Phßng, chèng téi ph¹m tõ chÝnh néi bé ng©n hµng:
3.2.1.1- C«ng t¸c c¸n bé:
68
68
3.2.1.2- C¬ chÕ tiÒn l-¬ng 71
3.2.1.3-ViÖc thùc hiÖn quy tr×nh nghiÖp vô. 72
3.2.1.4- KiÓm so¸t néi bé ng©n hµng. 77
3.3- Mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c phßng, chèng téi ph¹m trong lÜnh vùc ng©n
hµng.
77
3.3.1- KiÕn nghÞ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý nhµ n-íc, qu¶n lý x· héi, qu¶n lý kinh tÕ. 78
3.3.2- KiÕn nghÞ hoµn thiÖn c¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng. 79
3.3.3- KiÕn nghÞ hoµn thiÖn môi tr-êng ph¸p lý ®Ó phßng, chèng téi ph¹m trong lÜnh vùc ng©n
hµng.
80
3.3.4-§Þnh h-íng viÖc gi¸m s¸t cña ho¹t ®éng Thanh tra trªn lÜnh vùc ng©n hµng trong thêi gian
tíi.
83
3.3.5- KiÕn nghÞ hoµn thiÖn viÖc ®æi míi thanh tra ng©n hµng trong lÜnh vùc ng©n hµng theo h-íng
héi nhËp kinh tÕ.
84
3.3.6- Hîp t¸c quèc tÕ trªn lÜnh vùc phßng chèng téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng: 85
KÕt luËn 87

Danh môc b¶ng biÓu
B¶ng 1: Thèng kª sè vô thanh tra trùc tiÕp t¹i c¬ së cña Thanh tra Ng©n hµng
Nhµ n-íc qua c¸c n¨m 2000-2006
B¶ng 2: Sè liÖu b¸o c¸o cña thanh tra ng©n hµng Nhµ n-íc n¨m 2000

Danh môc C¸c tõ viÕt t¾t
1- BLHS: Bé luËt h×nh sù
2- CTTP: CÊu thµnh téi ph¹m
3- DN: doanh nghiÖp
4- §H KTQD: §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
5- NHTM: Ng©n hµng th-¬ng m¹i
6- NHLD &NHNN: Ng©n hµng liªn doanh vµ ng©n hµng n-íc ngoµi
7- NHNNo: Ng©n hµng N«ng nghiÖp
8- NHCT: Ng©n hµng C«ng th-¬ng
9- QTDND: Quü tÝn dông nh©n d©n
10- USD: ®« la Mü
11- TCTD: Tæ chøc tÝn dông
12- TCTDQD: Tæ chøc tÝn dông quèc doanh
13- TCTDCP: Tæ chøc tÝn dông cæ phÇn
14- TS§B: Tµi s¶n ®¶m b¶o
15- VP§D n-íc ngoµi: V¨n phßng ®¹i diÖn n-íc ngoµi
16- VCB: Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng
17- VN§: ViÖt nam ®ång

6
Lêinãi®Çu
1.TÝnhcÊpthiÕtcña®Òtµi
Ng©nhµngvíinh÷ngtÝnhn¨ng-uviÖtcïngçcs¶nphÈm, dÞchvô®-a®Õnchokh¸chhµng®·gãpphÇnkh«ngnhávµoc«ngcuéc
®æimíicña®Êtn-íctrªnlÜnhvùctµichÝnh. Nh-ngng-îcl¹icòngcãnh÷ngt¸c®éngtiªucùctíim«itr-êngkinhtÕ,næibËth¬nc¶lµvÊn®Òtéi
ph¹mtrongho¹t®éngng©nhµng.
Téiph¹mtronglÜnhvùcng©nhµngbaogiêcòng®-îcthùchiÖnbëinh÷ngng-êicãn¨nglùctr¸chnhiÖmh×nhsù,®ñtuæichÞutr¸ch
nhiÖmh×nhsùtheoluËt®Þnhvµhµnhviph¹mtéi®-îcthùchiÖnmétçchcèýhayv«ý,x©mh¹itrùctiÕphoÆcgi¸ntiÕptíiçcquy®ÞnhvÒ
qu¶nlýtµichÝnh,x©mph¹mçcquy®ÞnhvÒqu¶nlýtrËttùkinhtÕx·héi,g©y¶nhh-ëngnghiªmtränghoÆc®edäag©ythiÖth¹itíiçclîiÝch
®-îcluËth×nhsùb¶ovÖ.
VÒmÆtlýthuyÕt,vÊn®Òtéiph¹mtronglÜnhvùcng©nhµngrÊtkhãcãkh¶n¨ngph¸tsinhv×viÖcchitiÒnrahaythutiÒnvµo®Òuph¶i
tu©nthñméthÖthèngsæs¸chkÕto¸ncïngçcquy®ÞnhvÒtÝndônghÕtsøcchÆtchÏ.
Nh-ngtrªnthùctÕ,çcvôviÖcliªnquan®Õntéiph¹mtronglÜnhvùcng©nhµng®ÒulµçcvôviÖclínvíisètiÒnthÊttho¸thµngngh×n
tØ®ångvµ®·cãkh«ngÝttr-ênghîpçcçnbéng©nhµngbÞtruycøutr¸chnhiÖmh×nhsùvÒtéix©mph¹mtrËttùqu¶nlýkinhtÕ,tham«tµis¶n
cñaNhµn-íc,cñanh©nd©n,çctéiph¹mvÒthamnhòng,çctéiph¹mvÒchøcvô.§iÒunµy®ångnghÜavíiviÖcvÊn®Òtéiph¹mtrongng©n
hµngngµycµngtrënªnphøct¹p,®ad¹ngvµnghiªmträng.
LµmétsinhviªntheohäcluËt-chuyªnngµnht-ph¸ph×nhsùvµ®angc«ngt¸ct¹ing©nhµngt«ilu«nmuènnghiªncøumétçchcã
hÖthèngvÒçclo¹itéiph¹mtrongho¹t®éngng©nhµng,®Ótrªnc¬së®ã®-ara®-îcc¬chÕphßngngõavµcãçcbiÖnph¸png¨nchÆnnh÷ng
lo¹ih×nhtéiph¹mnµy®Óho¹t®éngng©nhµngngµycµngph¸ttriÓntoµndiÖn,antoµn,hiÖuqu¶gãpphÇn®ÈynhanhtiÕntr×nhhéinhËpcñaViÖt
NamvíithÕgiíi.ChÝnhv×vËy,t«ilùachän®Òtµi“Phßngchèngtéiph¹mtrongho¹t®éngng©nhµng”lµmluËnv¨ntètnghiÖpcaohäcLuËt.
2. Môc®Ýchnghiªncøu
-HÖthènghãa®-îclýluËnvÒkh¸iniÖmtéiph¹m,néidung,c¬sëph¸plýph¶ichÞutr¸chnhiÖmt-¬ngøngvíihµnhvi,çc
biÖnph¸pphßngchèngtéiph¹mtrongho¹t®éngng©nhµng.
-Ph©ntÝch,®¸nhgi¸thùctr¹ngtéiph¹mng©nhµngquaçcn¨m®ÓthÊyrânh÷ngthiÖth¹ithùctÕdoçcviph¹mnµyg©ynªn.
3. §èit-îngvµph¹mvinghiªncøu
a. §èit-îngnghiªncøulµvÊn®Òtéiph¹mph¸tsinhtõçcnghiÖpvôtrongho¹t®éngng©nhµng.
b. Ph¹mvinghiªncøulµt×nhh×nhph¹mtéitrongho¹t®éngng©nhµngtõn¨m2000-2006quaB¸oçocñaThanhtraNg©n
hµngNhµn-íc.
4. Ph-¬ngph¸pnghiªncøu
LuËnv¨n®-îcnghiªncøudùatrªnph-¬ngph¸pthèngkª,ph©ntÝch,sos¸nhvµtænghîp.Dùatrªnçcph-¬ngph¸pnghiªncøunµy
mµçcvÊn®Ònªura®-îcxemxÐttrªnnhiÒub×nhdiÖnkh¸cnhau®Ót×mranh÷nggi¶iph¸pphïhîpchoho¹t®éngcñaçcng©nhµngth-¬ng
m¹iViÖtNamtronggiai®o¹nmíi.
5. Nh÷ng®ãnggãpkhoahäccñaluËnv¨n:
VÒph-¬ngdiÖnlýluËn:luËnv¨n®·gãpphÇnlµms¸ngtálýluËnchungvÒtéiph¹mtrongho¹t®éngng©nhµngvíiçctéiph¹m
kinhtÕkh¸c.Lµmrâ®-îckh¸iniÖm,çch×nhthøc vµc¬chÕ®iÒutiÕtcñaph¸pluËt®èivíivÊn®Òtéiph¹mtrongho¹t®éngng©nhµng.
VÒph-¬ngdiÖnthùctiÔn:luËnv¨ncãmétsè®¸nhgi¸kh¸chquanvµkhoahäcvÒthùctr¹ngçcquy®Þnhph¸pluËt®èivíivÊn®Ò
ph¹mtéitrongho¹t®éngng©nhµng,®ångthêi®ãnggãp®-îcmétsèýkiÕncôthÓnh»mhoµnthiÖnçcquy®Þnhph¸pluËtvÒtéiph¹mtrong
ho¹t®éngng©nhµng.
6. KÕtcÊucñaluËnv¨n
NgoµiphÇnmë®Çu,kÕtluËn,danhmôctµiliÖuthamkh¶oluËnv¨ngåm3ch-¬ng:
Ch-¬ng1:MétsèvÊn®ÒlýluËnchungvÒtéiph¹mtrongho¹t®éngng©nhµng
Ch-¬ng2:Thùctr¹ngt×nhh×nhtéiph¹mtronglÜnhvùcng©nhµng
Ch-¬ng3:MétsèkiÕnnghÞ&gi¶iph¸pnh»mn©ngcaohiÖuqu¶cñaviÖc®Êutranhphßngchèngçctéiph¹mtrongho¹t®éngng©n
hµng.

4
Ch-¬ng 1
MéT Sè VÊN §Ò Lý LUËN CHUNG
VÒ TéI PH¹M TRONG HO¹T §éNG NG¢N HµNG
1.1- TéI PH¹M TRONG HO¹T §éNG NG¢N HµNG
“Ba ph¸t minh vÜ ®¹i nhÊt cña lÞch sö loµi ngêi lµ löa, b¸nh xe vµ ng©n
hµng”.
Will Roger”
1.1.1- Lý luËn chung vÒ téi ph¹m
Nhµ ng©n hµng theo quan ®iÓm cña M¸c “Theo nghÜa chung, nghÒ chñ
ng©n hµng theo quan ®iÓm ®ã lµ tËp trung vµo trong tay m×nh nh÷ng khèi
l-îng quan träng cña t- b¶n- tiÒn tÖ giµnh ®Ó cho vay, ®Õn møc r»ng ®ã lµ
nh÷ng chñ ng©n hµng ®¸ng lÏ lµ ng-êi cho vay ç biÖt th× ®èi ®Çu víi t- çch
lµ nh÷ng ®¹i diÖn cho tÊt c¶ nh÷ng ngêi cho vay tiÒn”1
.
Nh- vËy, theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i vµ theo quan ®iÓm cña M¸c th× ng©n
hµng vµ çc nhµ qu¶n lý ng©n hµng lµ nh÷ng ng-êi n¾m trong tay søc m¹nh
cña t- b¶n- tiÒn tÖ, nãi çch kh¸c nguån vèn n»m trong tay ng©n hµng quyÕt
®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia, v× kh«ng mét tæ chøc tµi chÝnh
nµo cã søc m¹nh lu©n chuyÓn vèn tiÒn tÖ nhanh vµ khèi l-îng lín nh- ng©n
hµng, do ®ã ¶nh h-ëng cña ho¹t ®éng ng©n hµng tíi x· héi lµ v« cïng to lín.
V× ë bÊt cø nÒn kinh tÕ nµo th× vai trß cña tiÒn vèn còng hÕt søc quan träng,
nÕu ®-îc cÊp vèn kÞp thêi th× çc doanh nghiÖp vµ ç nh©n cã thÓ chíp ®-îc
thêi c¬ kinh doanh, t¹o ®-îc thu nhËp cho b¶n th©n vµ t¹o ®µ ph¸t triÓn cho
nÒn kinh tÕ vµ ng-îc l¹i sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n,
lµm t¨ng tØ lÖ thÊt nghiÖp, ®ãi nghÌo vµ çc tÖ n¹n x· héi kh¸c.
1
Çc M¸c- T- b¶n, b¶n phæ th«ng do Giuliªn Boocs¸t biªn so¹n, NXB KHXH, Hµ Néi 1973, tr 642

5
Song còng gièng nh- bÊt kú ho¹t ®éng kinh tÕ nµo, ho¹t ®éng ng©n
hµng n»m trong tay nh÷ng con ng-êi cô thÓ, mµ gi÷a con ng-êi víi con ng-êi,
víi çc tæ chøc lu«n cã mèi quan hÖ víi nhau vµ rµng buéc nhau. Theo quan
®iÓm cña kinh tÕ häc cæ ®iÓn mµ ®¹i diÖn lµ Adam Smith th× “Loµi ngêi lµ
mét liªn minh trao ®æi. Thiªn h-íng trao ®æi lµ ®Æc tÝnh vèn cã cña con ng-êi.
Nã tån t¹i vÜnh viÔn, còng nh- loµi ng-êi tån t¹i vÜnh viÔn. Trong khi trao ®æi
s¶n phÈm vµ lao ®éng cho nhau, phôc vô lÉn nhau, th× con ng-êi bÞ chi phèi
bëi lîi Ých ç nh©n. Mçi ng-êi chØ biÕt t- lîi vµ chØ thÊy t- lîi lµm theo t-
lîi”2
.
Nh- vËy, viÖc mang l¹i lîi Ých cho b¶n th©n lu«n lµ môc ®Ých vµ lµ ®éng
c¬ thóc ®Èy con ng-êi tham gia vµo çc giao dÞch, nhÊt lµ trong kinh doanh,
nÕu kh«ng v× h-íng tíi môc tiªu lîi nhuËn ®Ó cuéc sèng cña b¶n th©n ®-îc
®Çy ®ñ h¬n th× kh«ng bao giê x· héi cã thÓ ph¸t triÓn, nÕu kh«ng cã lîi th× sÏ
ch¼ng bao giê con ng-êi bá thêi gian, c«ng søc ®Çu t- trÝ tuÖ ®Ó t×m kiÕm c¬
héi kinh doanh, ph¸t minh, s¸ng chÕ ®-a ra thÞ tr-êng nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô
míi, tháa m·n tèi ®a nhu cÇu cña con ng-êi. VÒ ph-¬ng diÖn nµy th× viÖc
h-íng tíi lîi Ých vµ lµm theo lîi Ých ®-îc hiÓu theo nghÜa tÝch cùc.
H¬n thÕ n÷a, tr-íc xu thÕ héi nhËp, bïng næ t¨ng tr-ëng kinh tÕ th× ®·
vµ ®ang xuÊt hiÖn mét xu h-íng trong c«ng viÖc kinh doanh “®îc lµm nh÷ng
g× mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm”, t«n chØ nµy hoµn toµn kh«ng cã g× sai v× ph¸p
luËt bao giê còng xÐt xö vµ ®Þnh téi danh trªn c¬ së çc quy ®Þnh cña ph¸p
luËt, nÕu hµnh vi ®ã kh«ng quy ®Þnh trong Bé luËt h×nh sù th× ng-êi thùc hiÖn
hµnh vi ®ã kh«ng hÒ cã téi, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng viÖc n¨ng ®éng, s¸ng
t¹o lu«n lµ tiÒn ®Ò ®Ó thµnh c«ng. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi nhËn ®Þnh
cña chñ nghÜa M¸c Lªnin vÒ tÝnh tÊt yÕu, tÝnh quy ®Þnh tr-íc xö sù cña con
ng-êi nh-ng kh«ng phñ nhËn tÝnh tù do. Mçi ç nh©n con ng-êi trong ho¹t
®éng, trong kinh doanh dï bÞ quy ®Þnh bëi tÝnh tÊt yÕu nh-ng viÖc ng-êi ®ã
quyÕt ®Þnh hµnh ®éng theo h-íng nµo l¹i lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ
2
Çc häc thuyÕt kinh tÕ. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, §H KTQD, NXB Thèng kª, Hµ Néi 1995, tr43

6
vËn dông çc quy luËt kh¸ch quan ®Ó ®¸p øng ®-îc çc nhu cÇu tèi thiÓu cña
b¶n th©n vµ çc lîi Ých mµ m×nh mong muèn, v× vËy trong cïng mét t×nh
huèng t¹i cïng mét hoµn c¶nh th× vÉn cã nhiÒu çch lùa chän hµnh ®éng kh¸c
nhau hoÆc lµ xö sù kh«ng tr¸i ph¸p luËt hoÆc xö sù tr¸i ph¸p luËt. ChÝnh ®iÒu
nµy ®· t¹o nªn ranh giíi gi÷a ng-êi ph¹m téi vµ v« téi.
Con ng-êi víi kh¶ n¨ng nhËn biÕt ë tr×nh ®é t- duy cao ®· gãp phÇn c¶i
t¹o thÕ giíi trªn c¬ së æn ®Þnh, bÒn v÷ng vµ ph¸t triÓn ®· ®Ò ra çc quy t¾c xö
sù cã tÝnh chÊt b¾t buéc chung nh- tÝnh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµnh vi.
Mçi con ng-êi lµ mét ç thÓ ®éc lËp, hoµn toµn ®-îc tù chñ trong suy nghÜ,
trong viÖc lµm b»ng hµnh ®éng hoÆc kh«ng hµnh ®éng, ®-îc h-ëng çc lîi Ých
tõ chÝnh ho¹t ®éng ®ã ®em l¹i, ®ång thêi kh«ng tr¸nh khái tr¸ch nhiÖm ®èi
thiÖt h¹i do hµnh vi ®ã g©y ra. Trong kinh doanh, nhÊt lµ trong lÜnh vùc ho¹t
®éng ng©n hµng tr-íc khi hµnh ®éng hay ®Æt bót ký vµo bÊt kú chøng tõ nµo
th× nh÷ng ng-êi cã tr¸ch nhiÖm lu«n cã ý thøc vµ sù cÈn träng cÇn thiÕt ®èi
víi ch÷ ký cña m×nh v× ch÷ ký ®ã g¾n liÒn víi quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm ®èi
víi tµi s¶n do m×nh qu¶n lý, v× vËy ph¶i lu«n “cã sù ®èi chiÕu ®éng c¬ cña
m×nh víi toµn bé tÝnh chÊt phøc t¹p cña hµnh vi, dù tÝnh hËu qu¶ cña nh÷ng
hµnh ®éng ®ã vµ trong khi ®ã vÉn tu©n theo nh÷ng tiªu chuÈn hµnh vi x· héi,
th«ng qua kinh nghiÖm cña b¶n th©n”3
.
Nh-ng thùc tÕ víi mu«n h×nh mu«n vÎ ®· chøng minh r»ng, kh«ng ph¶i
tÊt c¶ mäi ng-êi ®Òu thùc hiÖn ®óng quyÒn vµ nghÜa vô mµ x· héi vµ luËt ph¸p
yªu cÇu. Bao giê còng cã hai xö sù tr¸i ng-îc nhau, cã ng-êi xö sù ®óng ph¸p
luËt, nh-ng còng cã ng-êi ®· v× lîi Ých tr-íc m¾t ®· lùa chän xö sù ®i ng-îc
l¹i víi lîi Ých cña x· héi vµ l-¬ng t©m nghÒ nghiÖp vµ viÖc nh÷ng ng-êi thùc
hiÖn hµnh vi ®ã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái.
Nhµ n-íc vµ x· héi ®¶m b¶o cho mäi c«ng d©n ®-îc h-ëng çc quyÒn
vµ lîi Ých nh- nhau. Trong kh¶ n¨ng cña m×nh Nhµ n-íc ®· lu«n t¹o ®iÒu kiÖn
3
C«valièp. T©m lý häc ç nh©n. NXB Gi¸ dôc. Hµ Néi, 1997, tr50

7
®Ó mäi ç nh©n tæ chøc ®-îc tù do thÓ hiÖn n¨ng lùc kinh doanh, n¨ng lùc
s¸ng t¹o th× Nhµ n-íc còng buéc mäi ç nh©n, tæ chøc khi thÓ hiÖn kh¶ n¨ng
kinh doanh ®Òu ph¶i cã nghÜa vô tu©n thñ çc thiÕt chÕ mµ Nhµ n-íc quy ®Þnh,
nÕu vi ph¹m vµ lµm tr¸i çc quy ®Þnh th× ph¶i bÞ lªn ¸n ®ång thêi ph¶i chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh vi vi ph¹m ®ã. Nhµ n-íc khuyÕn khÝch viÖc ph¸t triÓn
kinh tÕ, coi träng lîi Ých cña ç nh©n tæ chøc nh-ng ph¶i trong khu«n khæ
ph¸p luËt, tù do c¹nh tranh vµ më cöa thÞ tr-êng kh«ng cã nghÜa lµ muèn lµm
g× th× lµm, lµm thÕ nµo còng ®-îc kh«ng tu©n thñ bÊt kú mét quy luËt nµo. Tù
do kinh doanh hay tù do thùc hiÖn çc giao dÞch cña b¶n th©n lu«n ph¶i trªn
c¬ së nhËn thøc ®-îc tÝnh tÊt yÕu, nhËn thøc ®-îc çc quy luËt kh¸ch quan.
X· héi cã çc quy luËt cña x· héi, trong ho¹t ®éng kinh tÕ còng vËy, mäi c¬
héi hay thµnh c«ng sÏ chØ ®Õn khi nã ®-îc vËn hµnh tu©n thñ çc quy luËt kinh
tÕ mµ thÞ tr-êng ®· ®Ò ra. Thªm vµo ®ã ®Ó cã ®-îc sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ æn
®Þnh th× lu«n cÇn cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc ë tÇm vÜ m«, v× vËy kh«ng cã
tr-êng hîp ngo¹i lÖ nµo, kh«ng cã sù -u tiªn nµo ®èi víi çc hµnh vi ®i ng-îc
l¹i lîi Ých cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù æn ®Þnh x· héi. Mäi kh¶ n¨ng
kinh doanh, còng nh- n¨ng lùc cña mçi ç nh©n chØ cã thÓ ph¸t huy tèi ®a
trong mét m«i tr-êng ph¸p lý, m«i tr-êng x· héi æn ®Þnh. §Ó b¶o vÖ çc
quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña mäi ç nh©n tæ chøc, Nhµ n-íc ®· quy ®Þnh
nh÷ng hµnh vi bÊt hîp ph¸p, ®-îc luËt h×nh sù ghi d-íi tªn gäi chung lµ téi
ph¹m.
Téi ph¹m lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi cao h¬n çc hµnh vi vi ph¹m
kh¸c, viÖc ghi nhËn çc hµnh vi nµy ngoµi luËt h×nh sù ®· kh«ng thÓ hiÖn ®-îc
tÝnh r¨n ®e, phßng ngõa cã hiÖu qu¶ buéc nhµ lµm luËt ph¶i ghi nhËn trong Bé
luËt h×nh sù víi h×nh thøc chÕ tµi vµ tÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm cao h¬n, mang tÝnh
trõng ph¹t râ nÐt, t¨ng c-êng biÖn ph¸p r¨n ®e ®Ó mäi ç nh©n buéc ph¶i c©n
nh¾c kü cµng tr-íc khi cã hµnh vi vi ph¹m çc ®iÒu luËt ®-îc quy ®Þnh.
Mét ng-êi bÞ coi lµ téi ph¹m khi vµ chØ khi tho¶ m·n bèn yÕu tè CTTP
sau:

8
VÒ kh¸ch thÓ cña téi ph¹m: ®ã ph¶i lµ hµnh vi xö sù x©m h¹i tíi çc
quan hÖ x· héi ®-îc luËt h×nh sù b¶o vÖ. Do vËy, khi ®Ò cËp ®Õn téi ph¹m th×
tr-íc tiªn cÇn ph¶i x¸c ®Þnh hµnh vi xö sù tr¸i ph¸p luËt ®ã cã ph¶i lµ kh¸ch
thÓ cña téi ph¹m hay kh«ng.
MÆt kh¸ch quan cña téi ph¹m: lµ nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi cña téi
ph¹m, bao gåm hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi, hËu qu¶ nguy hiÓm cho x· héi,
mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi vµ hËu qu¶, c«ng cô, ph-¬ng tiÖn vµ hoµn
c¶nh ph¹m téi. . . . Th«ng qua biÓu hiÖn bªn ngoµi cña mÆt kh¸ch quan cña téi
ph¹m cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc tÝnh chÊt, møc ®é nguy hiÓm cña téi ph¹m ®ã.
Chñ thÓ cña téi ph¹m: lµ ng-êi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi, cã n¨ng lùc
tr¸ch n hiÖm h×nh sù vµ ®¹t ®é tuæi nhÊt ®Þnh mµ ph¸p luËt h×nh sù quy ®Þnh.
Cuèi cïng, mÆt chñ quan cña téi ph¹m: ®©y lµ mét ph¹m trï thuéc ý
thøc cña ng-êi ph¹m téi, lµ mÆt bªn trong cña téi ph¹m, nã g¾n liÒn víi mÆt
kh¸ch quan cña téi ph¹m, t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt. Tuy nhiªn ý thøc cña
con ng-êi vÉn lµ çi chñ yÕu, çi quyÕt ®Þnh hµnh vi cña ç nh©n. Ho¹t ®éng
t©m lý cña con ng-êi lu«n g¾n víi nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi nh- hµnh vi, hËu
qu¶, mèi quan hÖ gi÷a hµnh vi vµ hËu qu¶ cña téi ph¹m. Ho¹t ®éng ph¹m téi
lµ mét d¹ng ho¹t ®éng ®Æc biÖt cña con ng-êi nh-ng còng kh«ng thÓ kh¸c
®-îc nh÷ng quy luËt chung vµ ®-îc biÓu hiÖn ra bªn ngoµi d-íi h×nh thøc lçi
cè ý hoÆc v« ý.
1.1.2- Téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng
Téi ph¹m kinh tÕ nãi chung vµ téi ph¹m ng©n hµng nãi riªng ®Òu cã nÐt
t-¬ng ®ång ®ã lµ ®Òu tháa m·n ®Çy ®ñ bèn yÕu tè cña CTTP, x©m ph¹m hoÆc
®e däa g©y thiÖt h¹i tíi çc lîi Ých ®-îc luËt h×nh sù b¶o vÖ, ®Òu do nh÷ng chñ
thÓ cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®Òu xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu lîi Ých cña ç
nh©n. Hµnh vi nµy ®-îc mét sè ç nh©n hoÆc mét sè ng-êi cã chøc vô quyÒn
h¹n thùc hiÖn. Hµng n¨m lo¹i h×nh téi ph¹m nµy ®· ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam g©y thiÖt h¹i hµng tØ ®ång, chØ tÝnh riªng trªn lÜnh vùc

9
ng©n hµng vµ tæ chøc tÝn dông ®øng vÞ trÝ thø ba trong chÝn h¹ng môc®-îc xÕp
h¹ng, chÞu ®øng sau lÜnh vùc ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n vµ qu¶n lý ®Êt ®ai4
.
Nh- vËy, víi t- çch lµ mét phÇn quan träng trong çc téi ph¹m kinh tÕ,
ho¹t ®éng ng©n hµng ®· cã tªn trong danh s¸ch nh÷ng lÜnh vùc cã tØ lÖ tham
nhòng lín, ®ång thêi lµ ngµnh cã tØ lÖ dÉn ®Çu vÒ l·ng phÝ khi ®Çu t- vèn cho
çc dù ¸n lín kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ.
Téi ph¹m trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng lu«n ®-îc sù quan t©m cña
d- luËn x· héi lµ do ngµnh cã nh÷ng ®Æc thï riªng mµ kh«ng mét ngµnh kinh
tÕ nµo cã thÓ cã ®-îc ®· t¹o ra tÝnh kh¸c biÖt víi çc téi ph¹m kinh tÕ kh¸c.
Sù kh¸c biÖt ®Çu tiªn lµ hµng hãa dïng trong kinh doanh cña ng©n hµng
lµ tiÒn tÖ- hµng hãa ®Æc biÖt, th«ng qua tiÒn tÖ lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n mµ
ng-êi ta cã thÓ mua bÊt kú mét hµng hãa nµo, ë bÊt kú n¬i nµo trªn thÕ giíi.
Ngay c¶ trong çc nÒn kinh tÕ kh«ng sö dông tiÒn mÆt th× viÖc mua b¸n, trao
®æi hµng hãa còng chØ cã thÓ ®-îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc chuyÓn tiÒn qua
tµi kho¶n cña ng-êi mua sang ng-êi b¸n. Nh- vËy, tiÒn tÖ lµ ph-¬ng tiÖn
thanh to¸n kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mäi ç nh©n, mäi giao dÞch, mäi quèc gia,
mäi nÒn kinh tÕ. V× vËy, viÖc kiÕm ®-îc ngµy cµng nhiÒu çc kho¶n tµi chÝnh
lµ ®Ých h-íng tíi cña hÇu hÕt çc ç nh©n, çc tæ chøc vµ çc thiÕt chÕ nhµ
n-íc nhÊt lµ khi chÝnh b¹n lµ ng-êi cã c¬ héi hµng ngµy tiÕp cËn víi kho¶n
tiÒn ®ã.
Mét ®Æc ®iÓm n÷a cña giao dÞch ng©n hµng lµ çc s¶n phÈm dÞch vô
ng©n hµng kh«ng chØ cã hiÖu lùc trong ph¹m vi quèc gia mµ cßn mang tÝnh
quèc tÕ réng r·i, th«ng qua çc nghiÖp vô thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu gi÷a çc
ng©n hµng, çc tæ chøc, ç nh©n kinh doanh trong vµ ngoµi n-íc ®· khiÕn cho
téi ph¹m ng©n hµng mang tÝnh ®a quèc gia, tÝnh chÊt cña téi ph¹m trë nªn tinh
vi, phøc t¹p vµ ®a d¹ng h¬n bÊt kú téi ph¹m nµo kh¸c. Khi tham gia çc giao
dÞch quèc tÕ ngoµi viÖc tu©n thñ luËt ph¸p quèc gia cña n-íc ng-êi b¸n, ng-êi
4
Th¹c sÜ §inh V¨n Minh “Mét sè vÊn ®Ò vÒ tÖ n¹n tham nhòng vµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña LuËt Phßng
chèng tham nhòng” n¨m 2005, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi-2006, tr21

10
mua, th× c¶ hai bªn ®Òu ph¶i cïng nhau tu©n thñ çc chuÈn mùc, çc th«ng lÖ
quèc tÕ do Phßng Th-¬ng m¹i quèc tÕ ICC ban hµnh. Hai bªn tham gia giao
dÞch th-êng çch xa nhau vÒ mÆt ®Þa lý, nªn kh«ng gÆp trùc tiÕp ®Ó ®¸m ph¸n,
mäi th«ng tin vµ thñ tôc ®-îc tiÕn hµnh qua fax vµ çc ph-¬ng tiÖn th«ng tin
liªn l¹c kh¸c, chØ th«ng qua bé chøng tõ ®-îc ng©n hµng cung cÊp mµ viÖc
mua b¸n cã sù ®¶m b¶o, hai bªn tin t-ëng nhau h¬n vµ viÖc thanh to¸n ®-îc
tiÕn hµnh thuËn lîi, nh-ng qua viÖc cÊp bé chøng tõ ng©n hµng ®· ph¶i ®èi
mÆt víi rñi ro trong thanh to¸n, nÕu ng-êi mua kh«ng chÊp nhËn hµng, kh«ng
chÞu thanh to¸n do hµng kh«ng ®óng chÊt l-îng, cßn ng-êi b¸n th× xuÊt tr×nh
®Çy ®ñ bé chøng tõ ®Ó yªu cÇu thanh to¸n th× ngay c¶ khi ng-êi mua ký quü
100% ng©n hµng vÉn cã nguy c¬ bÞ mÊt uy tÝn trong thanh to¸n quèc tÕ, ®ã lµ
ch-a kÓ ®Õn tr-êng hîp bÞ kh¸ch hµng lõa ®¶o nh»m thùc hiÖn hay che giÊu
viÖc röa tiÒn, thùc hiÖn çc giao dÞch ¶o ®Ó chuyÓn tiÒn bÊt hîp ph¸p.
Ngoµi ra sù kh¸c biÖt thÓ hiÖn ngay ë tÝnh nhanh chãng cña çc dßng
chu chuyÓn tiÒn tÖ, nÕu lµ téi ph¹m kinh tÕ kh¸c th× hµnh vi trôc lîi, hay viÖc
rót tiÒn ra khái çc giao dÞch kinh tÕ ph¶i cã thêi gian nhÊt ®Þnh, nh-ng ®èi
víi ho¹t ®éng ng©n hµng chØ cÇn bÊm nót trªn m¸y tÝnh qua ®-êng truyÒn sè
liÖu ®-îc th«ng suèt 24/24 vµ chØ trong tÝch t¾c sè tiÒn hµng tØ ®ång sÏ ®-îc
chuyÓn tõ tµi kho¶n nµy sang tµi kho¶n kh¸c vµ trong cïng lóc cã thÓ thùc
hiÖn ®-îc nhiÒu giao dÞch kh¸c nhau. Khi chñ tµi kho¶n ph¸t hiÖn ra viÖc tµi
kho¶n bÞ mÊt tiÒn th× thñ ph¹m ®· cao ch¹y xa bay vµ viÖc truy t×m téi ph¹m
gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n.
Ho¹t ®éng cña ng©n hµng ngoµi rñi ro thanh to¸n quèc tÕ, cßn gÆp rñi ro
trong çc thanh to¸n néi ®Þa nh- rñi ro l·i suÊt vµ rñi ro tØ gi¸ ®Æc ®iÓm riªng
nµy còng lµ mét trong nh÷ng con ®-êng dÉn tíi hµnh vi ph¹m téi cña çc ç
nh©n vµ mét sè ng-êi trong lÜnh vùc ng©n hµng, th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh l·i
suÊt cho vay, l·i suÊt tÝn dông theo tháa thuËn gi÷a ng©n hµng vµ çc ç nh©n,
tæ chøc cïng çc thay ®æi vÒ tØ gi¸ ®· khiÕn mét sè ng-êi ®-îc giao träng
tr¸ch nhËn thÊy r»ng viÖc ®-a tiÒn ra khái ng©n hµng vµo tói ç nh©n cã kh¶

11
n¨ng trë thµnh hiÖn thùc nªn ®· b»ng mäi çch cè t×nh thùc hiÖn hµnh vi lµm
gi¶ chøng tõ, sæ s¸ch hoµn thiÖn ®Çy ®ñ hå s¬ ®Ó rót kho¶n chªnh lÖch.
Téi ph¹m ng©n hµng ph¸t sinh tõ chÝnh nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô ®a
n¨ng mµ nã cung cÊp cho kh¸ch hµng nh- çc lo¹i thÎ thanh to¸n vµ çc c«ng
nghÖ ng©n hµng.
MÆc dï chØ lµ mét phÇn trong çc téi ph¹m kinh tÕ, nh-ng t¸c h¹i tíi
nÒn kinh tÕ l¹i v« cïng trÇm träng, nhÊt lµ khi çc giao dÞch t¹i ViÖt Nam lµ
thanh toµn chñ yÕu b»ng tiÒn mÆt, khi tiÒn ®· ra khái ng©n hµng th× viÖc kiÓm
so¸t sù chu chuyÓn lµ kh«ng thÓ, ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc giao
dÞch s©n sau, gióp che giÊu çc kho¶n chªnh lÖch qua çc kho¶n vay. Song
hµnh víi nã lµ t×nh tr¹ng tham «, cè ý lµm tr¸i, lõa ®¶o, nhËn hèi lé x¶y ra ë
nhiÒu ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh, ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn. Mét
bé phËn l·nh ®¹o, nh©n viªn çc ng©n hµng th-¬ng m¹i bÞ tho¸i hãa, biÕn chÊt
®-îc çc doanh nghiÖp mãc nèi, hèi lé ®· cho vay tr¸i nguyªn t¾c, v-ît qu¸
kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp, th«ng ®ång víi ®èi t-îng vay nhËn hå
s¬ thÕ chÊp kh«ng hîp lÖ, hå s¬ gi¶ ®Ò vay tiÒn dÉn ®Õn hµng ngh×n tØ ®ång bÞ
thÊt tho¸t, “hµng tr¨m çn bé, nh©n viªn ngµnh ng©n hµng vµ gi¸m ®èc çc
doanh nghiÖp ph¶i vµo tï”5
. §iÓn h×nh nh- çc vô Lý Hãc Lû ë Sãc Tr¨ng, vô
TrÇn Xu©n Hoa, vô Tamexco, vô Epco-Minh Phông ë thµnh phè Hå ChÝ Minh,
vô L· ThÞ Kim Oanh- Gi¸m ®èc C«ng ty ®Çu t- tiÕp thÞ- Bé N«ng nghiÖp vµ
Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ hµng tr¨m vô ¸n kh¸c ®· ®-îc ®iÒu tra xö lý. Mét sè
®èi t-îng lîi dông nhiÖm vô ®-îc giao nh- qu¶n lý kho, quü ®· vay tiÒn ng©n
hµng ®Ó ®¸nh b¹c, ch¬i xæ sè, sè ®Ò hoÆc cho vay víi l·i suÊt cao h¬n dÉn ®Õn
thu b¹c, thua ®Ò, bÞ lõa ®¶o, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶ n¨ng tr¶ nî, g©y
thiÖt h¹i hµng ngh×n tØ ®ång”6
khiÕn lßng tin cña ng-êi d©n vµo çc chÝnh s¸ch
ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi bÞ gi¶m sót, nÒn kinh tÕ ngµy cµng chøa ®ùng nhiÒu
5
6

12
giao dÞch bÊt hîp ph¸p vµ n»m ngoµi kh¶ n¨ng n¨ng kiÓm so¸t. ViÖc tr¶ l¹i sù
minh b¹ch cho çc giao dÞch tµi chÝnh ng©n hµng vµ sù æn ®Þnh cïng kh¶ n¨ng
t¨ng tr-ëng kinh tÕ lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch kh«ng chØ ®èi víi mçi ng©n hµng,
mµ ®· trë thµnh nhiÖm vô cña toµn §¶ng toµn d©n, huy ®éng mäi nguån lùc
tham gia c«ng t¸c ph¸t hiÖn vµ phßng chèng téi ph¹m nãi chung vµ téi ph¹m
ng©n hµng nãi riªng.
1.2- chñ thÓ cña TéI PH¹M TRONG LÜNH VùC NG¢N HµNG
Nh×n chung, téi ph¹m trong ng©n hµng chØ cã thÓ ph¸t sinh do kh¸ch
hµng r¾p t©m lõa ng©n hµng, do chÝnh çn bé ng©n hµng vµ do sù kÕt hîp gi÷a
kh¸ch hµng vµ çn bé ng©n hµng.
1.2.1-Tõ phÝa kh¸ch hµng
Kh¸ch hµng cã tÝnh to¸n tr-íc viÖc lõa ®¶o ng©n hµng, lµm gi¶ çc
chøng tõ cÇn xuÊt tr×nh ®Ó rót tiÒn ng©n hµng.
H×nh thøc s¬ khai nhÊt cña téi ph¹m th«ng qua ho¹t ®éng ng©n hµng lµ
hµnh vi rót tiÒn cña ng©n hµng th«ng qua hÖ thèng chøng tõ gi¶ nh- sÐc gi¶,
hèi phiÕu gi¶, gi¶ m¹o hå s¬ tÝn dông vay vèn, lµm gi¶ b¶o l·nh thanh to¸n vµ
gi¶ m¹o ch÷ ký cña ng-êi cã thÈm quyÒn ®Ó rót tiÒn, lËp çc chøng tõ khèng
®Ó rót tiÒn bÊt hîp ph¸p, h×nh thøc nµy ®Õn nay vÉn kh¸ phæ biÕn.
ViÖc rót tiÒn ra khái ng©n hµng lu«n ®Ó l¹i sau nã mét hÖ thèng chøng
tõ ®-îc ngµnh vµ ph¸p luËt quy ®Þnh, song bÊt kú mét hÖ thèng ph¸p luËt nµo
còng cã nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh dÔ bÞ kÎ gian lîi dông. B»ng chøng ghi
nhËn tiÒn ®· ®i ra khái ng©n hµng lµ chøng tõ thÓ hiÖn sè tiÒn, nguån tiÒn ®ã
xuÊt xø tõ ®©u vµ ®Ých ®Õn cña nguån tiÒn ®ã cïng ch÷ ký x¸c nhËn hoÆc con
dÊu riªng cña ng-êi rót tiÒn, ®©y lµ nguyªn t¾c truyÒn thèng song vÉn lu«n cã
hiÖu qu¶, viÖc ®èi chiÕu vµ chøng thùc chøng tõ ®ã lµ thËt hay gi¶, ch÷ ký cña
ng-êi nhËn cã ®óng víi hå s¬ gèc kh«ng lµ nhiÖm vô chuyªn tr¸ch cña çn bé
ng©n hµng. ë tr×nh ®é b×nh th-êng, viÖc gi¶ m¹o chøng tõ hay ch÷ ký rÊt dÔ
ph¸t hiÖn, v× chÊt liÖu giÊy ®Ó in chøng tõ cïng çc häa tiÕt th-êng cã ký hiÖu

13
riªng, chÊt liÖu kh¸c biÖt víi lo¹i giÊy th«ng th-êng, sè liÖu trªn sæ s¸ch vµ
thùc tÕ ph¶i khíp ®óng víi nhau. Cßn ch÷ ký bao giê còng ph¶i lµ ch÷ ký b»ng
bót mùc vµ ph¶i ký tr-íc sù chøng kiÕn cña çn bé ng©n hµng, nh-ng víi víi
sù tÝnh to¸n thËn träng, ãc quan s¸t tØ mØ cña ng-êi cã dù m-u lõa ®¶o th× téi
ph¹m bao giê còng biÕt râ ph¶i lµm gi¶ ra sao ®Ó çc chøng tõ, mÉu hoa v¨n
cã vÎ ngoµi gièng thËt, çc sè liÖu gi¶ kh«ng bÞ ph¸t hiÖn. Víi sù ph¸t triÓn
v-ît bËc cña khoa häc, c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i th× téi ph¹m sÏ dÔ dµng
ph©n tÝch ®-îc ®-êng nÐt, çc chi tiÕt, chÊt liÖu giÊy cña chøng tõ, tõng nÐt
uèn cña ch÷ ký ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng lµm gi¶, nh- vËy viÖc ph¸t hiÖn chøng
tõ hay ch÷ ký ®ã lµ gi¶ ®· trë nªn khã kh¨n. Cµng khã kh¨n h¬n n÷a khi ho¹t
®éng kiÓm so¸t chøng tõ vµ ch÷ ký ®Òu lµ do con ng-êi ®¶m nhËn, con ng-êi
víi kh¶ n¨ng lµm viÖc nhÊt ®Þnh, ho¹t ®éng theo c¬ chÕ cña ®ång hå sinh häc
sÏ cã lóc lµm viÖc kh«ng ®-îc minh mÉn, s¸ng suèt nh- b¶n chÊt cña chÝnh
ng-êi ®ã, thªm vµo ®ã çc giao dÞch trong ng©n hµng t-¬ng ®èi lín nªn viÖc
kiÓm so¸t chøng tõ sÏ cã lóc m¾c lçi, s¬ xuÊt nµy dÔ dµng bÞ kÎ gian lîi dông.
Kh«ng dõng l¹i ë viÖc lµm chøng tõ gi¶, hå s¬ gi¶, kÎ gian ®· l-u th«ng
tiÒn gi¶ qua hÖ thèng ng©n hµng kÓ c¶ tiÒn néi tÖ (VN§) vµ ngo¹i tÖ mÖnh gi¸
lín ®-îc çc ç nh©n n-íc ngoµi dïng hé chiÕu mang vµo ViÖt Nam víi môc
®Ých tiªu thô th«ng qua h×nh thøc ®æi tiÒn t¹i çc NHTM, ngo¹i tÖ ®-îc tiªu
thô th-êng lµ ngo¹i tÖ m¹nh víi gi¸ trÞ quy ®æi lín.
HiÖn nay, viÖc thanh to¸n qua thÎ tÝn dông vµ sö dông thÎ tÝn dông ngµy
cµng trë nªn th«ng dông nh- thÎ tiÒn mÆt, thÎ ATM, thÎ ghi nî (Visa debit) cã
tÝnh n¨ng ho¹t ®éng 24/24. Nh×n chung çc lo¹i thÎ tÝn dông ®Òu rÊt tiÖn lîi vµ
an toµn cho ng-êi sö dông víi ®iÒu kiÖn çc th«ng tin vÒ mËt khÈu vµ d÷ liÖu
cña chñ thÎ ®-îc b¶o mËt vµ kh«ng ai ngoµi chñ thÎ biÕt ®-îc th«ng tin ®ã.
Nh-ng çi khã lµ ë chç b¶n th©n kh¸ch hµng kh«ng biÕt r»ng m· thÎ, m· pin
cña m×nh bÞ kÎ gian ®¸nh c¾p lóc nµo, nªn viÖc bÞ mÊt c¾p tiÒn trªn tµi kho¶n
chØ ®-îc biÕt khi tiÕn hµnh kiÓm tra sè d-. B¶n th©n ng©n hµng còng khã n¾m
râ giao dÞch nµo lµ cña chñ thÎ vµ ®©u lµ téi ph¹m, v× chØ cÇn nhËp ®óng m· sè

14
mËt khÈu lµ giao dÞch ®-îc chÊp nhËn kh«ng ph©n biÖt ®ã cã ph¶i lµ chÝnh chñ
thÎ hay ng-êi ®-îc chñ thÎ ñy quyÒn hay téi ph¹m.
Ng©n hµng bÞ lõa ®¶o trong t×nh tr¹ng thiÕu th«ng tin: khi ç nh©n trong
doanh nghiÖp (DN) cò lîi dông thêi gian ph¸p nh©n cò kh«ng cßn tån t¹i,
ph¸p nh©n míi ®· cã giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh nh-ng ch-a cã con
dÊu míi, cè ý dïng çc chøng tõ ký tr-íc theo tªn chñ tµi kho¶n cò vµ con dÊu
cò ®Ó rót tiÒn ra khái tµi kho¶n tiÒn göi cña DN cò t¹i NH hoÆc th«ng ®ång víi
bªn thø 3 ®Ó lµm çc thñ tôc nhËn tiÒn vay NH. §iÒu nµy cã thÓ lµm cho giao
dÞch bÞ v« hiÖu; khi x¶y ra tranh chÊp, NH kh«ng cã ®ñ c¨n cø ph¸p lý ®Ó thu
håi l¹i sè tiÒn ®· chuyÓn ®i hoÆc ®· gi¶i ng©n.
Trong xu thÕ héi nhËp, çc giao dÞch ng©n hµng ®· v-ît qua biªn giíi
quèc gia, viÖc thanh to¸n qua tµi kho¶n ç nh©n gi÷a çc n-íc trë nªn thuËn
tiÖn vµ nhanh chãng, lîi dông chÝnh s¸ch më cöa trªn lÜnh vùc ng©n hµng,
nhiÒu ç nh©n n-íc ngoµi ®· dïng hé chiÕu gi¶ ®Ó më tµi kho¶n ç nh©n ®Ó
nhËn tiÒn bÊt chÝnh tõ ng©n hµng n-íc ngoµi chuyÓn vµo. Sau khi chuyÓn tiÒn
mét thêi gian th× çc ng©n hµng n-íc ngoµi míi ph¸t hiÖn ra vµ ®Ò nghÞ ng©n
hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam tho¸i hèi l¹i sè tiÒn ®· chi tr¶ v× lý do giao dÞch bÞ
gi¶ m¹o, çc giao dÞch nµy th-êng ®-îc çc ®èi t-îng gèc Phi sö dông.
Mét lo¹i h×nh téi ph¹m n÷a th«ng qua ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ho¹t
®éng röa tiÒn, v× s¶n phÈm, dÞch vô cña ng©n hµng ®-a ra c«ng chóng lµ tiÒn tÖ
nªn tiÒn ®i qua ng©n hµng vµ ®Õn tay ng-êi nhËn vÉn cø lµ tiÒn tÖ. Mét -u
®iÓm vµ lîi thÕ cña ng©n hµng lµ tiÒn tõng tham gia çc giao dÞch ng©n hµng
trë nªn cã nguån gèc râ rµng vµ ®-îc c«ng nhËn tÝnh hîp ph¸p.
Hµnh vi röa tiÒn ®-îc hiÓu lµ mét qu¸ tr×nh mµ qua ®ã, nh÷ng téi ph¹m
che giÊu ngôy trang hay t×m çch xãa bá nguån gèc thËt sù cña çc kho¶n thu
nhËp cã ®-îc tõ çc ho¹t ®éng ph¹m ph¸p b»ng çch göi vµo hÖ thèng ng©n
hµng, tµi chÝnh ®Ó sau ®ã nhËn l¹i çc kho¶n thu nhËp nµy víi danh nghÜa hîp
ph¸p. ChÝnh v× ®Æc ®iÓm riªng -u viÖt nµy mµ ngay tõ nh÷ng n¨m 1935, t¹i
çc n-íc Ch©u Mü Latinh ®· xuÊt hiÖn lo¹i h×nh téi ph¹m míi. VÒ sau lo¹i

15
téi ph¹m nµy ®· lan tíi ch©u ¢u nh- çc n-íc: Italia, Anh, Ph¸p, ®Õn kho¶ng
n¨m 1970 lo¹i téi ph¹m nµy ®· xuÊt hiÖn ë Mü vµ ®îc gäi lµ “Money
laundering”7
.
Theo Interpol, t¹i çc ng©n hµng ViÖt Nam ®· tõng cã ho¹t ®éng röa
tiÒn, nh- vô Lª ThÞ Mai sö dông tiÒn thu ®-îc tõ ho¹t ®éng bu«n b¸n ma tóy
®Çu t- d-íi danh nghÜa cña C«ng ty Viet-Can Resorts & Plantation vµo tØnh
Kh¸nh Hßa lµ mét vÝ dô. Råi cßn rÊt nhiÒu çc kho¶n tiÒn thu ®-îc tõ çc
hµnh vi téi ph¹m nh- tham nhòng, trèn lËu thuÕ . . . .®Òu lµ nguån gèc ph¸t
sinh cho çc ho¹t ®éng röa tiÒn. ChÝnh v× vËy, cÇn nh×n nhËn mét thùc tÕ r»ng
chõng nµo çc lo¹i téi ph¹m nµy cßn cã “®Êt” ®Ó ph¸t triÓn th× ®ång nghÜa víi
viÖc chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi téi ph¹m röa tiÒn8
.
Nh-ng hÇu nh- ch-a cã quy ®Þnh chÝnh thøc vÒ chèng röa tiÒn ë ViÖt
Nam, dï r»ng trªn thùc tÕ ph¸p luËt h×nh sù ®· ghi nhËn téi danh nµy t¹i §iÒu
251 Bé LuËt h×nh sù níc ta víi tªn gäi “Téi hîp ph¸p hãa tiÒn, tµi s¶n do
ph¹m téi mµ cã” vµ ngµy 07 th¸ng 6 n¨m 2005 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ
®Þnh sè 74/2005/N§-CP vÒ phßng, chèng röa tiÒn, song ch-a cã mét ®¹o luËt
nµo ®iÒu chØnh hµnh vi nµy.
Hµnh vi tÈy röa tiÒn ®ang cã khuynh h-íng gia t¨ng trªn thÕ giíi, ¶nh
h-ëng tiªu cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ tµi chÝnh cña çc n-íc nãi chung, cña ViÖt
Nam nãi riªng. TiÕn tíi qu¸ tr×nh héi nhËp víi çc nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trªn
thÕ giíi th× ViÖt Nam cÇn sím ban hµnh çc thiÕt chÕ ®Ó phßng ngõa téi ph¹m
nµy, nÕu kh«ng sÏ khiÕn chÝnh chóng ta vµ çc doanh nghiÖp cña chóng ta
thiÖt. §¬n cö nh- hiÖn nay cã ®Õn ba ng©n hµng th-¬ng m¹i hµng ®Çu cña ViÖt
Nam lµ Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng §Çu t- vµ Ph¸t triÓn
vµ Ng©n hµng Th-¬ng m¹i cæ phÇn ¸ Ch©u xin lËp V¨n phßng ®¹i diÖn t¹i
Hßa Kú ®Òu bÞ tõ chèi, nguyªn nh©n duy nhÊt lµ do ViÖt Nam ch-a cã luËt vÒ
7
GSTS NguyÔn Xu©n Yªm-Phßng chèng çc lo¹i téi ph¹m ë ViÖt Nam thêi kú ®æi míi- tr 256 Phßng chèng
téi ph¹m röa tiÒn- NXB C«ng an Nh©n d©n 2005
8
Th«ng tin tõ b¸o ®iÖn tö Vietnamnet 9h 03phót ngµy 05/3/2006: ViÖt Nam ®Èy m¹nh ho¹t ®éng chèng röa
tiÒn

16
chèng röa tiÒn. §©y lµ mét yªu cÇu b¾t buéc cña Côc Dù tr÷ liªn bang Mü mµ
çc ng©n hµng cña chóng ta kh«ng thÓ gi¶i tr×nh vµ còng kh«ng thÓ tù m×nh
v-ît khã ®-îc, bëi râ rµng chóng ta ch-a cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt riªng biÖt
vÒ chèng röa tiÒn.
ViÖc kh¸ch hµng chñ t©m thùc hiÖn çc giao dÞch bÊt hîp ph¸p qua
ng©n hµng d-íi nhiÒu h×nh thøc, trªn nhiÒu lÜnh vùc tõ tÝn dông, kÕ to¸n, thanh
to¸n quèc tÕ, ký hËu chøng tõ, kho quü ®Òu nh»m môc ®Ých chiÕm ®o¹t tµi s¶n
cña ng©n hµng, lîi dông giao dÞch ng©n hµng hoµn tÊt c«ng ®o¹n chuyÓn tiÒn
tõ tiÒn bÊt chÝnh thµnh “tiÒn s¹ch” nh vËy ng©n hµng ®· tiÕp tay cho çc ho¹t
®éng tµi chÝnh cña thÕ giíi téi ph¹m, huû ho¹i nÒn kinh tÕ vµ viÖc çc çn bé
ng©n hµng nh-: thanh to¸n viªn, giao dÞch viªn vµ l·nh ®¹o ng©n hµng ph¶i
chÞu tr¸ch nhiÖm lµ viÖc kh«ng tr¸nh khái.
1.2.2- H×nh thøc ph¹m téi do çn bé ng©n hµng thùc hiÖn:
NÕu nh- h×nh thøc téi ph¹m trªn xuÊt ph¸t tõ chÝnh kh¸ch hµng, cßn
çn bé ng©n hµng chØ lµ ng-êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm do sù v« ý, sù cÈu th¶
cña m×nh g©y ra, th× ngay trong chÝnh b¶n th©n ng©n hµng còng cã nh÷ng çn
bé s½n sµng v× lîi Ých cña b¶n th©n vµ mét sè lîi Ých kh¸c s½n sµng biÕn m×nh
thµnh tay trong th«ng ®ång víi nhau hoÆc th«ng ®ång víi kh¸ch hµng cè ý
lµm tr¸i ph¸p luËt dÉn ®Õn hËu qu¶ nghiªm träng.
Trong ho¹t ®éng ng©n hµng, m¶ng nghiÖp vô mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho
ng©n hµng theo quan ®iÓm truyÒn thèng vµ vÉn ®ang ®-îc nhiÒu ng©n hµng ¸p
dông ®ã lµ nghiÖp vô tÝn dông víi kü n¨ng chÝnh lµ cÊp tÝn dông vµ c«ng t¸c
cho vay lµ nghiÖp vô ph¸i sinh tõ viÖc cÊp tÝn dông.
ViÖc cÊp tÝn dông lµ viÖc TCTD tháa thuËn ®Ó kh¸ch hµng sö dông mét
kho¶n tiÒn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ b»ng çc nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu,
cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh ng©n hµng vµ çc nghiÖp vô kh¸c.

17
Cho vay ®-îc hiÓu lµ mét h×nh thøc cÊp tÝn dông qua ®ã TCTD giao cho
kh¸ch hµng sö dông mét kho¶n tiÒn ®Ó sö dông vµo môc ®Ých vµ thêi gian nhÊt
®Þnh theo tháa thuËn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ gèc vµ l·i vay.
ChÝnh ë kh©u nµy dÔ n¶y sinh nhiÒu sai ph¹m, ®©y lµ nghiÖp vô chuyÓn
tiÒn hay nãi çch kh¸c lµ tµi s¶n cña ng©n hµng cña Nhµ n-íc ®-îc chuyÓn
giao ®Õn tay ç nh©n hoÆc tæ chøc ®Ó n¶y sinh lîi nhuËn, ph¸t triÓn kinh tÕ. V×
nh- bÊt kú mét giao dÞch kinh tÕ ®¬n thuÇn nµo ho¹t ®éng ®Çu t- bao giê còng
ph¶i ®¶m b¶o tÝnh sinh lêi, cã tÝnh ®Õn çc ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ.
§Ó ®-îc cÊp mét kho¶n tÝn dông, çn bé tÝn dông cÇn cã giai ®o¹n ph©n
tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp dùa trªn çc b¸o ço tµi chÝnh, çc
sè liÖu trong hai n¨m gÇn nhÊt mµ ng-êi vay cung cÊp, bªn c¹nh ®ã ng©n hµng
cßn thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t-, çc h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó xÐt duyÖt r»ng dù ¸n
®ã cã kh¶ thi kh«ng, cã kh¶ n¨ng sinh lêi kh«ng. Ngoµi ra çn bé tÝn dông cÇn
x¸c nhËn thu nhËp, nguån tµi chÝnh cña ng-êi vay ®Ó ®¶m b¶o r»ng trong kh¶
n¨ng xÊu nhÊt viÖc hoµn tr¶ nî vay vÉn ®-îc tu©n thñ ®óng thêi h¹n. Kh«ng
chØ dõng l¹i ë viÖc cÊp tÝn dông, sau khi kho¶n tiÒn ®· ®-îc chuyÓn giao cho
ng-êi sö dông (ng-êi vay) th× çn bé tÝn dông vÉn ph¶i cã qu¸ tr×nh kiÓm tra
trong vµ sau khi cho vay ®Ó x¸c minh viÖc sö dông vèn vay lµ ®óng môc ®Ých,
®óng h¹ng môc c«ng tr×nh ®Çu t-.
§Ó nhËn ®-îc mét kho¶n tiÒn tõ ng©n hµng th«ng qua viÖc vay vèn lµ
kh«ng hÒ ®¬n gi¶n, viÖc nµy cÇn cã mét thêi gian nhÊt ®Þnh tïy theo quy ®Þnh
cña tõng ng©n hµng, tÝnh x¸c thùc cña çc b¸o ço lu«n ®-îc kiÓm tra tÝnh
®óng ®¾n, hîp ph¸p, hîp lÖ th× kho¶n vay míi ®-îc gi¶i ng©n. ViÖc cho vay
lu«n ph¶i tu©n thñ ®óng quy tr×nh nghiÖp vô vµ nh- vËy sÏ kh«ng cã sai sãt
hay bÊt kú vi ph¹m nµo x¶y ra
Cã nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau dÉn ®Õn hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt
cña çn bé ng©n hµng, nh-ng nh×n chung cã hai nguyªn nh©n chÝnh khiÕn t×nh
h×nh téi ph¹m trong lÜnh vùc nµy ngµy cµng gia t¨ng ®ã lµ sù h¸m lîi vµ bÖnh
thµnh tÝch, mµ trong ®ã lîi Ých lu«n ®-îc ®Ò cao.

18
Kho¶n tiÒn kiÕm ®-îc qua çc kho¶n cho vay dÔ dµng ®-îc nhËn ra,
th-êng th× çc kho¶n gi¶i ng©n cho çc dù ¸n, çc c«ng tr×nh x©y dùng lµ rÊt
lín, mét phÇn rÊt nhá phÇn tr¨m trong tæng sè tiÒn ®ã còng lµ ®¸ng kÓ. ChÝnh
®iÒu nµy ®· t¸c ®éng tíi t©m lý, tíi lßng tham vµ hµnh ®éng cña çn bé ng©n
hµng vµ ®©y lµ nguån gèc cña téi tham nhòng, s¸ch nhiÔu ®èi víi ®èi t¸c vay
vèn ®Ó ®ßi tiÒn hoa hång hoÆc b»ng mäi çch buéc kh¸ch hµng ph¶i chi tiÒn
cho m×nh.
XuÊt ph¸t tõ chÝnh phÈm chÊt, t- çch cña çn bé, ®Æc biÖt lµ çn bé tÝn
dông biÕt r»ng, ch¾c ch¾n r»ng ch-¬ng tr×nh ®Çu t- cña kh¸ch hµng kh«ng
mang l¹i bÊt cø mét lîi Ých kinh tÕ nµo cho ng©n hµng, cho nÒn kinh tÕ, còng
nh- kh«ng mang l¹i mét ý nghÜa x· héi nµo, nh-ng v× ®-îc ®èi t¸c vay vèn
trÝch l¹i mét kho¶n thï lao kh«ng nhá nªn vÉn cø thÈm ®Þnh, vÉn lµm theo
®óng quy tr×nh vµ quyÕt ®Þnh cho vay. Ng-êi thùc hiÖn hµnh vi nµy kh«ng hÒ
bÞ Ðp buéc, hay bÞ ®Èy vµo nh÷ng t×nh thÕ kh«ng cßn lùa chän nµo kh¸c. ë
hoµn c¶nh nµy, çn bé tÝn dông cã thÓ lùa chän viÖc bá qua kho¶n tiÒn trÝch
l¹i, quyÕt ®Þnh kh«ng cho vay nh-ng ng-êi ®ã l¹i chän cho m×nh xö sù tr¸i
ph¸p luËt dï ®ang trong t×nh tr¹ng lý trÝ b×nh th-êng, nhËn biÕt râ rµng lµm
nh- vËy lµ sai tr¸i, nh×n thÊy ®-îc hËu qu¶ mµ hµnh vi ®ã mang l¹i ngay khi
ch-a cho vay, nh-ng vÉn quyÕt ®Þnh cho vay ®Ó ®-îc nhËn mét phÇn tõ kho¶n
tiÒn ®· xuÊt.
Çn bé tÝn dông trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh ®· cã nhiÒu tr-êng
hîp bá qua mét phÇn çc h¹ng môc thÈm ®Þnh ®Ó cã lîi cho kh¸ch hµng,
ch¼ng h¹n nh- tØ lÖ vèn tham gia h¹ng môc c«ng tr×nh cña nhµ ®Çu t- trªn vèn
tù cã ®Ó nhµ ®Çu t- ®-îc vay vèn, dÉn ®Õn kh¶ n¨ng hoµn tr¶ gÆp khã kh¨n,
viÖc thu håi vèn bÞ kÐo dµi g©y ¶nh h-ëng tíi nÒn kinh tÕ.
L¹i cã nh÷ng tr-êng hîp çn bé tÝn dông thu håi ®-îc nî cña ng-êi
vay nh-ng kh«ng hoµn tr¶ ngay ng©n hµng mµ mang sè tiÒn ®ã ®i tiÒu xµi, ®Çu
t- thua lç kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶.

19
Çc giao dÞch cña ng©n hµng cã kh¶ n¨ng th«ng suèt vµ xö lý kÞp thêi
mét lóc nhiÒu sè liÖu kh¸c nhau lµ ®Òu nhê vµo c«ng nghÖ tin häc, cã thÓ nãi
m¸y tÝnh lµ linh hån cña çc ho¹t ®éng ng©n hµng, m¸y tÝnh l-u tr÷ hÕt çc
giao dÞch ph¸t sinh cña ng©n hµng, ghi nhí hÕt çc m· tµi kho¶n, th«ng tin vÒ
sè d- vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña tµi kho¶n, çc dßng tiÒn vµo ra cña tõng tµi
kho¶n chi tiÕt vµ cña c¶ hÖ thèng víi çc giao dÞch bï trõ, bé nhí cña m¸y
tÝnh l-u gi÷ m· kh¸ch hµng còng nh- çc th«ng tin ç nh©n, thËm chÝ c¶ sè
mËt khÈu cña kh¸ch hµng. §iÒu nµy ai còng biÕt vµ téi ph¹m còng biÕt, víi
®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh- hiÖn nay, sè ng-êi am hiÓu vÒ m¸y tÝnh lµ kh«ng nhá
vµ am hiÓu vÒ m¹ng cña ng©n hµng còng kh«ng hÒ Ýt, do ®ã an ninh m¹ng cña
ng©n hµng ®· trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi tõng ng©n hµng ViÖt Nam. T¹i
ViÖt Nam ®· cã tr-êng hîp chÝnh çn bé ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng th«ng qua
çc thao t¸c trªn m¹ng tµi kho¶n cña Chi nh¸nh ®Ó rót tiÒn ç c-îc trÞ gi¸ hµng
tû ®ång.
Ho¹t ®éng ng©n hµng víi tÝnh quèc tÕ hãa réng r·i, viÖc tham gia vµo
m¹ng thanh to¸n SWIFT cña çc hÖ thèng tµi chÝnh toµn cÇu ®· chu chuyÓn
çc lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh trªn thÕ giíi tõ n-íc nµy sang n-íc kh¸c chØ qua çc
®-êng truyÒn sè liÖu vµ sù xuÊt hiÖn cña tØ gi¸ lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc, th«ng
qua viÖc tØ gi¸ lªn xuèng mµ ng©n hµng cã thÓ kinh doanh ngo¹i tÖ cã l·i hay
thua lç. ViÖc mua b¸n ngo¹i tÖ cña ng©n hµng dùa trªn nguyªn lý mua cao b¸n
thÊp, nghÜa lµ tØ gi¸ mua ngo¹i tÖ cña ng©n hµng cao h¬n thÞ tr-êng tù do, cßn
tØ gi¸ b¸n ngo¹i tÖ cña ng©n hµng thÊp h¬n gi¸ trªn thÞ tr-êng tù do, ®©y lµ c¬
héi cho nh÷ng nhµ ®Çu c¬ trong ng©n hµng, hä s½n sµng ®-a ra nh÷ng lÖnh
mua ngo¹i tÖ ®Ó mua ®-îc ngo¹i tÖ víi gi¸ thÊp tõ ®ã b¸n ra thÞ tr-êng tù do
®Ó kiÕm lêi, viÖc lµm nh- vËy ®· vi ph¹m tíi çc quy ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i
hèi cña NHNN ban hµnh vµ lµm cho l-îng ngo¹i tÖ giao dÞch mua b¸n trong
n-íc khã kiÓm so¸t.
Téi ph¹m ng©n hµng kh«ng chØ h×nh thµnh qua çc giao dÞch mµ cßn
®-îc thùc hiÖn trong chÝnh viÖc phôc vô cho chÝnh bé m¸y cña ng©n hµng ho¹t

20
®éng nh- mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, thanh lý trang thiÕt bÞ lµm viÖc, ®Êu thÇu
çc ch-¬ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n, çc hîp ®ång mua m¸y mãc, c«ng cô,
dông cô kh«ng tu©n thñ ®óng quy tr×nh ph¸p luËt, sè tiÒn quyÕt to¸n lín h¬n
sè tiÒn mêi thÇu ban ®Çu, trong c«ng t¸c ®Êu thÇu cã biÓu hiÖn cè ý lµm tr¸i vµ
gian lËn trong viÖc lùa chän nhµ thÇu vµ thanh to¸n çc chi phÝ cho nhµ thÇu.
1.2.3- Téi ph¹m ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së cã sù kÕt hîp
gi÷a çn bé ng©n hµng vµ kh¸ch hµng
§· cã nhiÒu tr-êng hîp çn bé tÝn dông th«ng ®ång víi kh¸ch hµng ®Ó
tuån vèn ra ngoµi bÊt hîp ph¸p, v× mét quy t¾c bÊt di bÊt dÞch lµ çn bé tÝn
dông kh«ng ®-îc vay vèn nªn ®Ó l¸ch luËt ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc tªn trªn hå
s¬ vay lµ kh¸ch hµng cô thÓ nh-ng ng-êi thùc tÕ sö dông vèn kh«ng ai kh¸c
chÝnh lµ çn bé tÝn dông cña TCTD ®ã. ë ®©y çn bé tÝn dông ®ãng vai cña
hÇu hÕt çc nh©n vËt, võa lµ ng-êi thÈm ®Þnh ch-¬ng tr×nh vay ®ã cã hiÖu qu¶,
tù ®-a ra h¹n møc cho vay, võa lµ ng-êi ký çn bé tÝn dông phô tr¸ch, võa lµ
ng-êi ®Ò nghÞ l·nh ®¹o phª duyÖt vµ cuèi cïng chÝnh lµ ng-êi thô h-ëng sè
tiÒn vay ®ã. Sau ®ã, chÝnh çn bé tÝn dông nµy l¹i lµ ng-êi kiÓm tra t×nh h×nh
ho¹t ®éng cña kho¶n vay nµy còng nh- cã quyÒn quyÕt ®Þnh cã gia h¹n hay ©n
h¹n cho kho¶n vay nµy hay kh«ng. Khi ®-a ra quyÕt ®Þnh lùa chän hµnh vi
nµy, râ rµng çn bé tÝn dông ®ã nhËn thøc ®-îc ®©y lµ hµnh vi tr¸i ph¸p luËt,
cã kh¶ n¨ng biÕt vµ ph¶i biÕt viÖc lµm nµy cã nguy c¬ ®-a ®Õn hËu qu¶ xÊu
®èi víi b¶n th©n, hµnh vi ®ã ®· x©m h¹i ®Õn çc quy ®Þnh vÒ qu¶n lý trËt tù
kinh tÕ cña ngµnh, cña Nhµ n-íc, viÖc xö sù nh- vËy ®· ®-îc luËt h×nh sù ®iÒu
chØnh nh-ng vÉn cè ý thùc hiÖn v× nghÜ r»ng, hy väng r»ng b¶n th©n cã kh¶
n¨ng tr¶ nî ®óng h¹n, thËm chÝ tr-íc h¹n nªn mäi chuyÖn sÏ kÕt thóc cã hËu.
Kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc c©u kÕt víi ng-êi ngoµi ®Ó gióp m×nh cã
®-îc mét kho¶n vay, çn bé ng©n hµng cïng víi kh¸ch hµng ®· kÕt hîp víi
nhau ®Ó kh¸ch hµng cã ®-îc kho¶n vay -u ®·i hoÆc ®-îc xãa nî kh«ng ®óng
quy ®Þnh. §Ó thùc hiÖn ®-îc ®iÒu nµy, d-íi sù t- vÊn cÈn thËn cña çn bé tÝn
dông, cïng sù céng t¸c nhiÖt t×nh cña kh¸ch hµng çc hå s¬, chøng tõ ®· ®-îc

21
lËp mét çch ®ång bé, hoµn chØnh, ®óng thñ tôc, ®óng quy ®Þnh ph¸p lý chØ
kh«ng ®óng víi thùc tÕ. Ch¼ng h¹n, Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch cho vay ®èi víi
hé nghÌo vµ xãa nî ®èi víi nh÷ng gia ®×nh bÞ thiÖt h¹i sau çc c¬n b·o lín,
chñ tr-¬ng ®óng ®¾n cña Nhµ n-íc cña ng©n hµng ®· bÞ mét sè çn bé ng©n
hµng cè t×nh lµm sai, sai ®èi t-îng cho vay, sai ®èi t-îng xãa nî, sai sè tiÒn,
sai thùc tÕ ®Ó lµm lîi cho b¶n th©n hoÆc m-u lîi cho ng-êi th©n trong gia ®×nh
m×nh vµ bµng quan ®èi víi nh÷ng gia ®×nh thùc sù cã nhu cÇu vay vèn ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ gia ®×nh víi l·i suÊt -u ®·i, kh«ng thùc hiÖn xãa nî ®èi víi mét
sè gia ®×nh kh«ng thÓ kh¾c phôc ®-îc hËu qu¶ sau b·o, khiÕn kinh tÕ gia ®×nh
®· khã kh¨n cµng thªm kiÖt quÖ.
V× nhê ®-îc çn bé tÝn dông mµ nhiÒu ç nh©n, doanh nghiÖp, hé gia
®×nh ®-îc vay ®¶o nî, vay nî míi ®Ó tr¶ nî cò vµ hËu qu¶ tÊt yÕu lµ mÊt kh¶
n¨ng thanh to¸n.
XuÊt ph¸t tõ çn bé cïng víi ng-êi ngoµi kÕt hîp mµ trong ng©n hµng
®· cã çc vô thôt kÐt “gi¶”- thñ quü b¸o mÊt tiÒn trong kÐt vµ ®óng lµ tiÒn th×
mÊt thËt nh-ng kh«ng ph¶i do thñ ph¹m bªn ngoµi vµo lÊy mµ chÝnh lµ thñ
quü tiÕp tay cho ng-êi ngoµi hoÆc tù t¹o hiÖn tr-êng gi¶ ®Ó lÊy c¾p mét sè tiÒn
lín. Theo ®¸nh gi¸ cña Tæng côc C¶nh s¸t, chØ tÝnh trong çc th¸ng ®Çu n¨m
2006 ®· xuÊt hiÖn mét sè vô do çn bé, viªn chøc trong ngµnh Ng©n hµng cã
hµnh vi tiÕp tay hoÆc t¹o hiÖn tr-êng gi¶, g©y ra çc vô thôt kÐt víi sè tiÒn
lín9
.
Qua mét sè ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng, hµnh vi ®i ng-îc l¹i çc quy
®Þnh cña ngµnh cña ph¸p luËt ®Ó chiÕm ®o¹t tiÒn- tµi s¶n cña Nhµ n-íc dÉn tíi
nguy c¬ ®æ vì çc ch-¬ng tr×nh, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n-íc, lµ hµnh vi
nguy hiÓm cho x· héi vµ cÇn cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn, trõng trÞ. VÒ mÆt chñ
thÓ, thñ ph¹m g©y ra çc téi ph¹m ng©n hµng lu«n tháa m·n yÕu tè cña cÊu
thµnh téi ph¹m, ®ã lµ nh÷ng chñ thÓ cã ®é tuæi trªn 18 tuæi, ®Òu cã n¨ng lùc
tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®Çy ®ñ, khi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi ®Òu nhËn thøc
9
CV sè 646/NHNN-HAN8 ngµy 29/8/2006 th«ng tin vÒ mét sè rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®-îc çc
ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®¨ng t¶i, tr 1

22
®-îc vµ lu«n biÕt r»ng hµnh vi ®ã lµ hµnh vi tr¸i ph¸p luËt, v× h¬n bÊt kú mét
ngµnh kinh tÕ nµo lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u ®êi víi
nh÷ng quy ®Þnh theo th«ng lÖ ®-îc ¸p dông cã tÝnh toµn cÇu, nªn th-êng cã
tÝnh chÆt chÏ, chÝnh v× lý do nµy ®Ó rót ®-îc mét ®ång ra khái ng©n hµng ph¶i
cã mét sè nhËn thøc nhÊt ®Þnh víi ãc ph¸n ®o¸n vµ sù tÝnh to¸n vËn trï v«
cïng chÝnh x¸c vµ minh mÉn, nªn cã mét ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng khi hµnh vi
ph¹m téi ®-îc thùc hiÖn chñ thÓ cña nã lu«n ë trong tr¹ng th¸i t©m lý v« cïng
s¸ng suèt, nhËn thøc ®-îc ®Çy ®ñ sù vËt xung quanh nhÊt lµ viÖc kho¶n tiÒn ®ã
sÏ ®-îc ®-a ®Õn chç m×nh b»ng con ®-êng nµo, vµ b»ng çch nµo. Cã nh÷ng
tr-êng hîp khi bÞ xÐt hái vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× ng-êi ®ã ®ang ë
trong t×nh tr¹ng bÖnh lý, nh-ng khi thùc hiÖn hµnh vi sai tr¸i th× hoµn toµn
ng-îc l¹i.
Nh- vËy, rÊt Ýt tr-êng hîp téi ph¹m ng©n hµng lµ do v« ý, th-êng lµ cè
ý, cè ý lµm tr¸i çc quy tr×nh, quy ®Þnh ®-îc çc c¬ quan cã thÈm quyÒn ban
hµnh vµ buéc ph¶i tu©n thñ, cè ý lµm sai lÖch sè liÖu ®Ó cã lîi cho b¶n th©n, cè
ý th«ng ®ång, dµn dùng ®Ó rót ®-îc tiÒn cña ng©n hµng, m-u lîi cho b¶n th©n.
Trong ho¹t ®éng kinh tÕ, nhÊt lµ trong lÜnh vùc ng©n hµng rÊt hiÕm çc
nghiÖp vô mµ chØ dùa vµo b¶n th©n mét m×nh cã thÓ rót ®-îc mét kho¶n tiÒn
dï lµ nhá ra khái ng©n hµng, ngay c¶ khi çn bé tÝn dông tù m×nh cho m×nh
vay mét kho¶n tiÒn th× còng ph¶i cã ng-êi ký thay, cã ng-êi tr×nh chøng minh
th- ®Ó rót tiÒn. Nh- vËy, tÝnh chÊt cña téi ph¹m ng©n hµng lµ téi ph¹m cã tæ
chøc, cã sù bµn b¹c, thèng nhÊt tõ tr-íc khi ph¹m téi, cã sù ph©n c«ng nhiÖm
vô vµ thùc hiÖn tõng c«ng ®o¹n mét çch râ rµng ®Ó ®i qua ®-îc çc quy tr×nh
nghiÖp vô. V× vËy, téi ph¹m ng©n hµng th-êng lµ téi ph¹m cã tæ chøc vµ mang
tÝnh ®ång ph¹m râ nÐt, nªn sÏ hiÕm çc vô ¸n vÒ téi ph¹m ng©n hµng l¹i chØ
®Þnh téi cã mét bÞ ço mµ th-êng lµ tõ hai ng-êi trë lªn cïng thùc hiÖn mét
hµnh vi ph¹m téi víi cïng môc ®Ých.
HiÖn nay trong thùc tiÔn xÐt xö çc vô ¸n kinh tÕ, kh«ng chØ riªng trong
lÜnh vùc ng©n hµng, tßa thêng ®a ra ph¸n quyÕt buéc téi “ThiÕu tr¸ch nhiÖm

23
g©y hËu qu¶ nghiªm träng”. §iÒu luËt nµy cha cã tÝnh thuyÕt phôc, thùc tÕ
c«ng t¸c cho thÊy chØ cã ng-êi hoÆc lµ cã tr¸ch nhiÖm hoÆc lµ v« tr¸ch nhiÖm,
nÕu lµ ng-êi cã tr¸ch nhiÖm th× kh«ng bao giê hä l¬i lµ nhiÖm vô, lu«n ®èc
thóc, ®«n ®èc çn bé c«ng nh©n viªn hoÆc cã nh÷ng kiÕn nghÞ ®Ò ®¹t víi cÊp
trªn ®Ó xö lý t×nh huèng vµ vô viÖc cô thÓ khi ph¸t sinh vµ ng-îc l¹i, nh-ng
nÕu hä ®· nh¾c nhë ®· xö lý çn bé c«ng nh©n viªn vÉn kh«ng lµm, kh«ng
thùc thi ®óng nhiÖm vô dÉn ®Õn hä kh«ng hoµn thµnh chøc tr¸ch, nhiÖm vô
b¶o qu¶n tµi s¶n cña nhµ n-íc th× ®ã kh«ng ph¶i lµ thiÕu tr¸ch nhiÖm, còng
t-¬ng tù nh- vËy víi viÖc cho vay çc ch-¬ng tr×nh dù ¸n theo c«ng v¨n (lÖnh
cña ChÝnh phñ) ch¼ng h¹n dù ¸n mÝa ®-êng, xi m¨ng, ng-êi cã tr¸ch nhiÖm
biÕt râ r»ng dù ¸n ®ã kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ chØ cã ý nghÜa danh
nghÜa vÒ mÆt x· héi ®· cã c«ng v¨n tr×nh ChÝnh phñ xem xÐt, cã kiÕn nghÞ víi
cÊp trªn nh-ng vÉn ph¶i ®Æt bót ký quyÕt ®Þnh cho vay, c¶ hai tr-êng hîp nµy
®Òu ®· dÉn tíi thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n kh«ng nhá cho ng©n hµng, cho Nhµ n-íc vµ
bÊt lîi v« cïng cho çn bé (mÆc dï LuËt Çc tæ chøc tÝn dông ®· quy ®Þnh vÒ
®iÒu nµy). ë con ng-êi hä kh«ng hÒ thiÕu tr¸ch nhiÖm víi träng tr¸ch ®-îc
giao, song b¶n th©n mét ng-êi cã chøc tr¸ch kh«ng thÓ nµo mét m×nh lµm
thay ®-îc çn bé, lµm tr¸i mÖnh lÖnh cÊp trªn nªn ®· ®Ó hËu qu¶ xÊu x¶y ra.
NÕu nh÷ng tr-êng hîp nµy kh«ng bÞ chÞu mét h×nh thøc kû luËt th× còng sÏ lµ
mét lç hæng trong c«ng t¸c phßng chèng téi ph¹m, nh-ng nÕu quy hä vµo
trêng hîp “thiÕu tr¸ch nhiÖm” th× cha hoµn toµn thuyÕt phôc, v× nã ®¸nh
®ång ng-êi cã tr¸ch nhiÖm víi ng-êi v« tr¸ch nhiÖm vµ nhiÒu khi ch-a ph¶n
¸nh ®óng téi tr¹ng.
Nh- vËy, thùc tiÔn çc quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ phßng chèng, ng¨n ngõa
téi ph¹m cÇn tiÕp tôc ®-îc bæ sung vµ chØnh söa ®Ó h¹n chÕ vµ xÐt xö ng-êi
ph¹m téi cã tÝnh thuyÕt phôc h¬n lµ ®iÒu cÇn thiÕt.
1.3- Çc nh©n tè t¸c ®éng ®Õn vÊn ®Ò téi ph¹m trong
ng©n hµng
1.3.1-Çc nh©n tè chñ quan:

24
1.3.1.1- Qu¶n lý Nhµ n-íc ®èi víi ho¹t ®éng tµi chÝnh, ng©n hµng.
Trong c¬ chÕ ®· cã nhiÒu thay ®æi song viÖc x©y dùng thÓ chÕ ph¸p
luËt vÉn kh«ng theo kÞp, mÆt kh¸c vÉn ch-a ph¶n ¸nh vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi
nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. C¬
chÕ chÝnh s¸ch ph¸p luËt trong thêi kú ®æi míi ch-a ®-îc hoµn thiÖn, thiÕu cô
thÓ cßn s¬ hë vµ thiÕu nhÊt qu¸n
1.3.1.2- HÖ thèng ng©n hµng chËm ®æi míi, ho¹t ®éng ch-a theo kÞp sù
ph¸t triÓn cña çc quan hÖ kinh tÕ trªn thÞ tr-êng.
Thùc tÕ çc quan hÖ kinh tÕ v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng nh-ng ho¹t
®éng ng©n hµng víi nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh ®· kh«ng b¾t kÞp çc nghiÖp vô
ph¸t sinh nµy, nªn nhiÒu ng©n hµng ®· tù ®Ò ra quy tr×nh nghiÖp vô trªn c¬ së
cã sù tham kh¶o, ®èi chiÕu víi çc quan hÖ cã tÝnh chÊt t-¬ng tù nh-ng ch-a
®-îc thùc tÕ kiÓm nghiÖm nªn dÔ dÉn ®Õn nh÷ng thiÕu sãt, t¹o kÏ hë bÞ kÎ
gian lîi dông, g©y thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých kinh tÕ.
1.3.1.3- PhÈm chÊt ®¹o ®øc cña mét bé phËn çn bé bÞ suy tho¸i, c«ng
t¸c qu¶n lý, gi¸o dôc çn bé yÕu kÐm
Tr-íc t¸c ®éng mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, nhiÒu çn bé, ®¶ng viªn
do kh«ng tù gi¸c rÌn luyÖn, tu d-ìng ®· ch¹y theo lîi Ých tr-íc m¾t dÉn ®Õn vi
ph¹m ph¸p luËt. §¹o ®øc “cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh” nhiÒu lóc bÞ chñ nghÜa thùc
dông ç nh©n lÊn ¸t. C«ng t¸c gi¸o dôc, kiÓm tra çn bé bÞ bu«ng láng, yÕu
kÐm, kh«ng theo kÞp víi t×nh h×nh. ViÖc sö dông, quy ho¹ch, bæ nhiÖm çn bé
nhiÒu tr-êng hîp kh«ng ®óng n¨ng lùc, phÈm chÊt. Çn bé ch-a ®-îc th-êng
xuyªn båi d-ìng, ®µo t¹o nh»m n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, trau dåi phÈm
chÊt chÝnh trÞ.
Trong c«ng t¸c phßng chèng çc sai ph¹m trong kinh doanh ng©n hµng
cßn t×nh tr¹ng e dÌ, nÓ nang hoÆc v× lîi Ých côc bé mµ kh«ng d¸m ®Êu tranh
víi çc vi ph¹m cña çn bé, vÉn cßn nh÷ng vô viÖc cã biÓu hiÖn trªn nhÑ, d-íi
nÆng. ThËm chÝ cã nh÷ng vô viÖc lµm thÊt tho¸t sè tiÒn lín nh-ng kh«ng ®-îc

25
®-a ra xÐt xö c«ng minh. Kh«ng xö lý hoÆc xö lý kh«ng nghiªm vÒ tr¸ch
nhiÖm ®èi víi ng-êi ®øng ®Çu n¬i x¶y ra sai ph¹m lín.
1.3.2- Çc nh©n tè kh¸ch quan.
1.3.2.1- Tr×nh ®é qu¶n lý l¹c hËu, ph¸p luËt ch-a hoµn thiÖn
Thùc tÕ cho thÊy, téi ph¹m th-êng ph¸t triÓn m¹nh t¹i nh÷ng n-íc kÐm
ph¸t triÓn do kh«ng cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ. XuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng, nhiÖm
vô cña m×nh, Nhµ n-íc ®¹i diÖn cho x· héi qu¶n lý lÜnh vùc kinh tÕ. NÕu cã sù
qu¶n lý s¸t sao sÏ t¹o ra m«i tr-êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, Ýt kÏ hë cho téi
ph¹m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.
1.3.2.2- Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ, tån t¹i vµ ®an xen gi÷a çi míi vµ
çi cò.
Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi lµ mét giai ®o¹n ®ßi hái ph¶i cã thêi gian, võa
lµm võa rót kinh nghiÖm ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn. Çc chuÈn mùc ®¸nh gi¸ ®ang
®-îc h×nh thµnh, cã nh÷ng quy ®Þnh ®¸nh gi¸ kh«ng râ rµng, ®· khiÕn kh«ng
Ýt ng-êi lîi dông danh nghÜa ®æi míi, v-ît rµo, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o ®Ó ®ôc
khoÐt tµi s¶n Nhµ n-íc, lîi dông chñ tr-¬ng cña Nhµ n-íc ®Ó thu lîi Ých tèi ®a
cho ç nh©n hoÆc mét nhãm ng-êi. T×nh tr¹ng tranh tèi, tranh s¸ng lµ ®Êt ®Ó
çc hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt ph¸t triÓn.
1.3.2.3- ¶nh h-ëng mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr-êng.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi míi, chóng ta ®· ¸p dông viÖc
qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa vµ ®·
®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng tù hµo. Tuy nhiªn, c¬ chÕ thÞ tr-êng ®· béc
lé mÆt tr¸i cña nã. §ã lµ sù c¹nh tranh khèc liÖt, sù ngù trÞ cña ®ång tiÒn lµm
cho ng-êi s¶n xuÊt kinh doanh cã xu h-íng tèi ®a ho¸ lîi nhuËn b»ng mäi gi¸,
t×m çch hèi lé ®Ó t¹o lîi thÕ trong kinh doanh. Trong x· héi sù ph©n ho¸ giµu
nghÌo ngµy cµng râ nÐt, çc gi¸ trÞ x· héi bÞ ®¶o lén ng-êi ta t«n träng vµ
ng-ìng mé nh÷ng ng-êi tÝch cùc tiªu tiÒn, nªn çc thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu bÞ
søc Ðp cña viÖc kiÕm thËt nhiÒu tiÒn, t©m lý mäi viÖc ®Òu cã thÓ gi¶i quyÕt nÕu

26
cã tiÒm lùc tµi chÝnh. §©y lµ ®iÒu ®· ®-îc dù b¸o tõ tr-íc nh-ng l¹i ch-a cã
biÖn ph¸p kÞp thêi ®Ó h¹n chÕ ngay tõ ®Çu, ®· dÉn ®Õn mèi lo vÒ kinh tÕ
chuyÓn thµnh hµnh ®éng ph¹m téi.
1.3.2.4- ¶nh h-ëng cña tËp qu¸n v¨n ho¸.
Çc gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña ng-êi ViÖt ®Òu ®¸ng ®-îc t«n träng vµ g×n gi÷,
song mét sè truyÒn thèng ®· bÞ lîi dông, biÕn thµnh c«ng cô tiÕp tay cho téi
ph¹m nh tÖ quµ çp, th¨m hái “miÕng trÇu lµ ®Çu c©u chuyÖn”, “mét ngêi
lµm quan c¶ hä ®îc nhê” ®· khiÕn cho mét sè ngêi ®øng ®Çu çc c¬ quan v×
nÓ nang, v× sÜ diÖn ®· bá qua çc sai ph¹m cña cÊp d-íi, hµnh ®éng ng-îc l¹i
lîi Ých cña tËp thÓ cña x· héi.
1.4- MéT Sè V¡N B¶N VÒ PHßNG CHèNG TéI PH¹M TRONG LÜNH
VùC NG¢N HµNG
Víi c«ng cuéc c¶i çch kinh tÕ, chuyÓn h-íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh
tÕ sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc, xãa bá c¬ chÕ h¹ch to¸n
quan liªu, bao cÊp ®· ®-îc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI tæ chøc tõ ngµy
15 ®Õn ngµy 18 th¸ng 12 n¨m 1986 th«ng qua. B-íc sang n¨m 1987 nÒn kinh
tÕ cña n-íc ta ®· chuyÓn tõ mÖnh lÖnh sang tù do tho¶ thuËn, tõ chç l-¬ng
thùc cßn khã kh¨n, thiÕu thèn, mäi thø ®-îc l-u th«ng qua tem phiÕu, thùc
phÈm vµ çc vËt dông lu«n ph¶i tÝch tr÷, ng-êi d©n s½n sµng mua thø g× mµ
Nhµ n-íc (çc cöa hµng quèc doanh) b¸n ra th× trong thêi kú ®æi míi viÖc
h-íng tíi tháa m·n nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng ®-îc çc doanh nghiÖp ®Æt
lªn hµng ®Çu, chÕ ®é tem phiÕu hoµn toµn bÞ xo¸ bá, c¶nh xÕp hµng mua nhu
yÕu phÈm ®· trë nªn xa l¹, mäi hµng ho¸, mäi dÞch vô mµ ng-êi tiªu dïng
mong muèn ®Òu ®-îc nhµ cung cÊp ®¸p øng chØ víi ®iÒu kiÖn duy nhÊt lµ
ng-êi mua cã kh¶ n¨ng chi tr¶, møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®¹t hai con sè trong
ba n¨m liªn tiÕp, çc ho¹t ®éng cña thÞ tr-êng bïng næ m¹nh mÏ, c¬ héi kinh
doanh phong phó h¬n bao giê hÕt vµ ho¹t ®éng ng©n hµng còng kh«ng n»m
ngoµi quy luËt ®ã.

27
Ho¹t ®éng cña bèn ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh chØ thùc sù khëi
s¾c sau n¨m 1988, cßn ho¹t ®éng cña çc ng©n hµng t- nh©n thùc sù b¾t ®Çu tõ
n¨m 1993.
Ngay tõ thêi ®iÓm ®ã, ho¹t ®éng cña çc ng©n hµng ®· ®-îc ®Æt d-íi sù
kiÓm so¸t cña ChÝnh phñ, v× h¬n ai hÕt Nhµ n-íc hiÓu ®-îc tÇm quan träng,
tÝnh phøc t¹p, ®a d¹ng cña ho¹t ®éng tµi chÝnh ng©n hµng trong sù nghiÖp ®æi
míi.
LuËt Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam ®-îc ban hµnh ngµy 12 th¸ng 12
n¨m 1994 vµ ®-îc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu vµo ngµy 17 th¸ng 6 n¨m
2003.
Ngµy 26 th¸ng 12 n¨m 1997 Chñ tÞch n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa
ViÖt Nam ®· ký lÖnh c«ng bè LuËt Çc tæ chøc tÝn dông, cã hiÖu lùc ngµy
01/10/1998 vµ ®-îc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu vµo ngµy 15/6/2004.
Bé LuËt h×nh sù n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®-îc Quèc
héi th«ng qua ngµy 12 th¸ng 12 n¨m 1999 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 7 n¨m
2000 ®· ph©n lo¹i téi ph¹m t¹i phÇn çc téi ph¹m trong ®ã cã çc ®iÒu luËt
hoµn toµn míi quy ®Þnh cô thÓ çc téi ph¹m ph¸t sinh trong ho¹t ®éng ng©n
hµng nh- ®iÒu 178,179,251.
Bé LuËt d©n sù n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®-îc Quèc
héi th«ng qua ngµy 28/10/1995, ®-îc söa ®æi bæ sung ngµy 14/6/2005 cã hiÖu
lùc tõ ngµy 01/01/2006 ®· ghi nhËn çc giao dÞch kinh tÕ ph¸t sinh gi÷a ç
nh©n, tæ chøc vµ gi÷a tæ chøc víi tæ chøc ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý an toµn cho
çc quan hÖ d©n sù trong thêi kú míi.
N¨m 1998 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ quyÕt sè 09/1998/NQ-CP ngµy
31/7/1998 vÒ t¨ng c-êng c«ng t¸c phßng chèng téi ph¹m trong t×nh h×nh míi.
§Õn ngµy 10/02/1999 Thñ t-íng ChÝnh phñ ban hµnh tiÕp “Quy chÕ ho¹t ®éng
cña Ban chØ ®¹o ch¬ng tr×nh quèc gia phßng, chèng téi ph¹m” theo QuyÕt
®Þnh sè 138/1998/Q§-TTg. TriÓn khai thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ vµ

28
QuyÕt ®Þnh cña Thñ t-íng ChÝnh phñ vÒ Ch-¬ng tr×nh quèc gia phßng, chèng
téi ph¹m, Ban chØ ®¹o ch-¬ng tr×nh quèc gia phßng, chèng téi ph¹m (gäi t¾t lµ
Ban chØ ®¹o 138) ®· ban hµnh kÕ ho¹ch sè 01/BC§ 138/CP ngµy 10/02/1999
vÒ viÖc nµy.
§Ó thùc hiÖn tèt çc v¨n b¶n trªn, ngµy 24/7/1999 Ng©n hµng Nhµ n-íc
ViÖt Nam ®· ban hµnh c«ng v¨n sè 680/CV-NHNN3 ®Ò ra kÕ ho¹ch triÓn khai
thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 09/1998.
§Õn ngµy 27/02/2002 Thèng ®èc NHNN cã QuyÕt ®Þnh sè 140/Q§-
NHNN vÒ viÖc thµnh lËp Ban chØ ®¹o chèng tham nhòng vµ phßng chèng téi
ph¹m cña ngµnh ng©n hµng. §Ó ho¹t ®éng cña Ban chØ ®¹o cã hiÖu qu¶, Thèng
®èc NHNN cã QuyÕt ®Þnh sè 669/2002/Q§-NHNN, ban hµnh Quy chÕ ho¹t
®éng cña Ban chØ ®¹o chèng tham nhòng vµ phßng, chèng téi ph¹m cña ngµnh
ng©n hµng.
GÇn ®©y nhÊt, ngµy 07 th¸ng 6 n¨m 2005 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ
®Þnh sè 74/2005/N§- CP vÒ Phßng, chèng röa tiÒn.
§Ó thùc hiÖn çc giao dÞch ng©n hµng ngµy cµng an toµn Ng©n hµng
Nhµ n-íc, çc Tæ chøc tÝn dông ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n trong ph¹m vi
thÈm quyÒn ®Ó quy ®Þnh çc lÜnh vùc ho¹t ®éng cho phï hîp víi tõng thÕ
m¹nh cña tõng ng©n hµng nh- quy ®Þnh h¹n møc, danh môc hå s¬ tÝn dông, hå
s¬ kh¸ch hµng, quy tr×nh thÈm ®Þnh, quy tr×nh cho vay, song t×nh h×nh çc sai
ph¹m vÉn t¸i diÔn kh«ng ë lo¹i h×nh nµy th× ë lo¹i h×nh kh¸c song ®Òu dÉn tíi
kÕt qu¶ gièng nhau lµ ®em l¹i nh÷ng kho¶n lîi cho mét sè ç nh©n vµ g©y thÊt
tho¸t mçi n¨m hµng tr¨m tØ ®ång ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ dï ®· ®-îc kiÓm tra,
thanh tra nhiÒu theo ch-¬ng tr×nh quý, ch-¬ng tr×nh n¨m, cïng hÖ thèng gi¸m
s¸t tõ xa cña Ng©n hµng Nhµ n-íc song kÕt qu¶ lµ ch-a kh¶ quan, sè tiÒn thÊt
tho¸t qua çc vô viÖc liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng vÉn cã xu h-¬ng
t¨ng cao, nhiÒu lo¹i h×nh téi ph¹m míi ®· n¶y sinh.

29
Ch-¬ng 2
Thùc tr¹ng t×nh h×nh téi ph¹m trong
ho¹t ®éng ng©n hµng tõ n¨m 2000- 2006
2.1-T×nh h×nh téi ph¹m ng©n hµng qua çc n¨m:
2.1.1- Sù h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng ë ViÖt Nam:
Çc ng©n hµng chuyªn doanh bao gåm bèn ng©n hµng quèc doanh:
Ng©n hµng C«ng th-¬ng, Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng, Ng©n hµng §Çu t- & Ph¸t
triÓn, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ®-îc thµnh lËp ngµy
26/03/1988 theo NghÞ ®Þnh sè 53/H§BT cña Héi ®ång Bé tr-ëng. Sau n¨m
1993 cã sù tham gia cña nhiÒu ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn, ng©n hµng liªn
doanh, ng©n hµng 100% vèn n-íc ngoµi cïng çc ho¹t ®éng tiÕt kiÖm b-u
®iÖn.
Qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, c¶ bèn hÖ thèng lín víi hµng
ngh×n chi nh¸nh tr¶i dµi trªn toµn quèc cïng søc m¹nh cña çc ng©n hµng
kh¸c ®· kh¼ng ®Þnh ®-îc vai trß kh«ng thÓ thiÕu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
nh- c«ng cuéc xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, tõng b-íc gi¶m dÇn kho¶ng çch gi÷a
n«ng th«n vµ thµnh thÞ qua çc ch-¬ng tr×nh dù ¸n víi Tæng C«ng ty §iÖn lùc,
tham gia sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng çch cÊp vèn cho çc doanh nghiÖp
Nhµ n-íc, doanh nghiÖp võa vµ nhá, cho vay ç nh©n, cã chÝnh s¸ch -u ®·i
®èi víi tõng ®èi t-îng vay. Víi nghiÖp vô cÊp tÝn dông cña m×nh, ng©n hµng
®· t¹o ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho nhiÒu doanh nghiÖp ph¸t triÓn còng nh- cøu tho¸t
nhiÒu doanh nghiÖp ra khái t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Nhê cã ng©n
hµng mµ viÖc kiÓm so¸t tiÒn tÖ trong l-u th«ng ®-îc qu¶n lý cã hiÖu qu¶ h¬n,
tØ gi¸ gi÷a néi tÖ vµ çc ngo¹i tÖ kh¸c cã tr¹ng th¸i c©n b»ng t¹o ®iÒu kiÖn cho
çc giao dÞch trong n-íc víi n-íc ngoµi ®-îc æn ®Þnh, t¹o lßng tin cho giíi
doanh nghiÖp vµ ng-êi d©n vµo c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n-íc.

30
Víi nh÷ng ®ãng gãp v« cïng to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ, vai trß cña ng©n
hµng ®· ®-îc §¶ng vµ Nhµ n-íc ghi nhËn lµ anh hïng trong thêi kú ®æi míi
vµ ®-îc Nhµ n-íc trao tÆng hu©n ch-¬ng vµ giÊy khen vÒ çc thµnh tÝch mµ
çc ng©n hµng ®¹t ®-îc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng.
2.1.2-Kh¸i qu¸t t×nh h×nh téi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng:
Nh-ng song hµnh víi nh÷ng thµnh tÝch, nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc ®èi
víi nÒn kinh tÕ lµ t×nh h×nh sai ph¹m ®ang diÔn ra ë hÇu hÕt çc hÖ thèng trong
ngµnh ng©n hµng tõ çc ng©n hµng quèc doanh, çc ng©n hµng cæ phÇn, çc
ng©n hµng cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi vµ c¶ çc ho¹t ®éng tiÕt kiÖm b-u ®iÖn,
g©y ¶nh h-ëng nghiªm träng ®Õn çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh x·
héi cña Nhµ n-íc, g©y t©m lý ch¸n n¶n ®èi víi nh÷ng çn bé cã n¨ng lùc, lµm
®óng chÕ ®é nguyªn t¾c, viÖc lµm sai çc quy ®Þnh tµi chÝnh ®· khiÕn ng-êi
d©n cã nh÷ng ph¶n øng tiªu cùc ®èi víi çn bé ng©n hµng cïng çc ®Þnh chÕ
tµi chÝnh kh¸c dÉn ®Õn sù mÊt lßng tin vµo tÝnh trong s¹ch, lµnh m¹nh trong
ho¹t ®éng ng©n hµng vµ cña c¶ çn bé ng©n hµng.
HiÖn nay khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò téi ph¹m trong ng©n hµng th-êng bÞ lÈn
tr¸nh, kh¸i niÖm ®-a ra lµ çc sai ph¹m, nh-ng xÐt cho ®Õn cïng b¶n chÊt cña
çc sai ph¹m ë møc ®é nghiªm träng ®· cÊu thµnh téi ph¹m, ng-êi thùc hiÖn
hµnh vi ph¹m téi cã ®éng c¬, môc ®Ých râ rµng, n¾m trong tay ph-¬ng tiÖn ®Ó
thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi (träng tr¸ch ®-îc giao), biÕt viÖc m×nh lµm lµ sai
tr¸i, vi ph¹m ph¸p luËt cña ngµnh, ph¹m vµo çc téi danh ®-îc quy ®Þnh trong
Bé LuËt h×nh sù nh-ng vÉn lµm vµ mong muèn hËu qu¶ x¶y ra ®Ó ®¹t ®-îc
môc ®Ých cuèi cïng lµ tho¶ m·n ®-îc ý muèn cña b¶n th©n, çc sai ph¹m
nghiÖm träng x¶y ra ë hÇu hÕt çc nghiÖp vô cña ng©n hµng tõ tÝn dông, kÕ
to¸n, thanh to¸n XNK ®Õn kho quü.
Nh- ®· ph©n tÝch, ho¹t ®éng ng©n hµng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt
riªng biÖt nªn c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra lu«n ®-îc tiÕn hµnh s¸t sao, th-êng
xuyªn, liªn tôc theo hÖ thèng ngµnh däc nh-ng l¹i thiÕu tÝnh r¨n ®e nghiªm
kh¾c, th-êng chØ dõng l¹i ë çc kiÕn nghÞ, yªu cÇu söa sai. Theo quy ®Þnh t¹i

31
t¹i môc 4 ®iÒu 41, 42 cña LuËt çc Tæ chøc tÝn dông ®-îc söa ®æi, bæ sung
n¨m 2004 th× t¹i tÊt c¶ çc chi nh¸nh trong çc hÖ thèng ng©n hµng tõ quèc
doanh ®Õn cæ phÇn ®Òu cã bé phËn kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé thuéc bé m¸y
®iÒu hµnh, gióp Tæng gi¸m ®èc (Gi¸m ®èc) ®iÒu hµnh th«ng suèt, an toµn vµ
®óng ph¸p luËt mäi ho¹t ®éng cña TCTD, bé phËn nµy cã tr¸ch nhiÖm hµng
th¸ng, hµng quý kiÓm tra ho¹t ®éng cña toµn bé chi nh¸nh tõ ho¹t ®éng tÝn
dông, thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, kÕ to¸n, kho quü vµ çc chi tiªu néi bé trong
chi nh¸nh. NÕu cã ph¸t hiÖn sai ph¹m b¸oc ço cÊp trªn ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý.
Ng©n hµng Nhµ n-íc thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t tõ xa, c«ng viÖc ®-îc tiÕn
hµnh b»ng c«ng t¸c ph©n tÝch çc b¸o ço t×nh h×nh ho¹t ®éng cña tõng chi
nh¸nh vµ cã tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ qua ch-¬ng tr×nh Camel. ViÖc thanh tra trùc
tiÕp t¹i c¬ së còng th-êng xuyªn ®-îc tiÕn hµnh theo ch-¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch
c«ng t¸c, theo ®Ò nghÞ cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc, qua ph©n tÝch çc
sè liÖu b¸o ço, çc tiÓu chuÈn xÕp h¹ng chi nh¸nh. Khi ph¸t hiÖn ho¹t ®éng
cña c¬ së cã sai ph¹m NHNN sÏ ®-a ra kiÕn nghÞ vµ yªu cÇu c¬ së thùc hiÖn
cã kiÓm tra, nÕu ph¸t hiÖn cã dÊu hiÖu cña téi ph¹m sÏ chuyÓn sang c¬ quan
®iÒu tra.
Ngoµi ra, theo yªu cÇu cña Thñ t-íng ChÝnh phñ, Thanh tra ChÝnh phñ
sÏ tiÕn hµnh thanh tra çc ng©n hµng xem xÐt møc ®é thiÖt h¹i, møc ®é sai
ph¹m, nguyªn nh©n vµ çc ç nh©n cã hµnh vi vi ph¹m ®Ó cã kÕt luËn tr×nh
Thñ t-íng vµ chuyÓn sang c¬ quan ®iÒu tra.
Çc c¬ quan ®iÒu tra qua theo dâi, qua sù ph¶n ¸nh cña quÇn chóng khi
cã ®Çy ®ñ c¨n cø x¸c minh cã sai ph¹m t¹i çc tæ chøc tÝn dông th× theo chøc
n¨ng, nhiÖm vô ph©n c«ng cã quyÒn tiÕn hµnh çc biÖn ph¸p t- ph¸p ®Ó lµm râ
viÖc cã hµnh vi ph¹m téi hay kh«ng, møc ®é nguy hiÓm cho x· héi ®Õn ®©u.
Nh- vËy, viÖc kiÓm so¸t çc ho¹t ®éng ng©n hµng ®-îc tiÕn hµnh liªn
tôc, ®-îc ®Æt d-íi sù kiÓm tra cña çc c¬ quan chuyªn tr¸ch. §iÒu nµy ®·
gi¶m ®¸ng kÓ çc thiÖt h¹i vµ thÊt tho¸t do ho¹t ®éng ng©n hµng g©y ra.

32
Nh-ng trªn thùc tÕ th× con sè mµ thiÖt h¹i vËt chÊt thùc tÕ do ho¹t ®éng
nµy mang l¹i vÉn kh«ng hÒ nhá, hµng n¨m ®¹t con sè hµng tr¨m tØ ®ång thÓ
hiÖn ngay d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ: tiÒn mÆt VN§, ngo¹i tÖ, vµng trªn nhiÒu lÜnh
vùc: tÝn dông, kÕ to¸n, tiÕt kiÖm, ng©n quü, kinh doanh ngo¹i hèi víi nhiÒu
ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau: lµm gi¶ hå s¬ sæ s¸ch, chi tiªu, h¹ch to¸n sai, cho vay
sai ®èi t-îng, sai môc ®Ých, thÈm ®Þnh kh«ng chÆt chÏ, cho vay v-ît thÈm
quyÒn, v-ît qu¸ h¹n møc. Qua çc sè liÖu cña Thanh tra NHNN tõ n¨m 2005-
2006 ta sÏ thÊy râ h¬n vÊn ®Ò nµy.
2.2- Thùc tr¹ng vÒ çc sai ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng:
Tõ ph©n tÝch sè liÖu cña çc b¸o ço qua çc n¨m 2000-2006 ta sÏ thÊy
râ h¬n vÊn ®Ò nµy:
B¶ng 1: Thèng kª sè liÖu çc vô thanh tra trùc tiÕp t¹i c¬ së
cña Thanh tra NHNN tõ n¨m 2000-2006.
N¨m
Sè vô
thanh tra
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
TCTDQD 348 387 327 349 226 131 156
TCTDCP 30 31 31 31 27 25 28
NHLD&NHNN 23 25 15 9 2
QTDND 190 197 298 501 254 196 273
CTCTTC 5 6 8 10 2 3
VP§D n-íc ngoµi 33 33 23 17 10 7
Nguån: B¸o ço tæng kÕt c«ng t¸c thanh tra ng©n hµng n¨m
2000,2001,2002,2003,2004,2005,2006.

33
Çc sè liÖu ®-îc cung cÊp cho thÊy, çc vô viÖc thanh tra tËp trung
nhiÒu nhÊt t¹i çc TCTDQD, QTDND vµ TCTDCP, mçi n¨m trung b×nh
kho¶ng h¬n hai tr¨m chi nh¸nh ®-îc thanh tra trùc tiÕp nh-ng còng kh«ng
ng¨n chÆn ®-îc nh÷ng sai ph¹m kinh tÕ ph¸t sinh tõ çc ng©n hµng.
Sè çc tr-êng hîp vi ph¹m vµ nh÷ng thiÖt h¹i vËt chÊt thùc tÕ qua çc
n¨m ®-îc thÓ hiÖn qua çc b¶ng sè liÖu sau:

34
B¶ng 2: Sè liÖu b¸o c¸o cña Thanh tra Ng©n hµng Nhµ n-íc n¨m 2000
Đơn vị tính: triệu đồng
Néi dung sai ph¹m TCTDQD TSTDCP QTDND NHNN&LD
Sè vô Sè tiÒn Sè tiÒn Sè USD Sè vô Sè tiÒn Sè tiÒn Sè USD
VÒ c«ng t¸c tÝn dông
1- Cho vay sai ®èi t-îng 2,506 5,791 32,756 127,623 3,767 4,638
2- Kh¸ch hµng sö dông vèn
vay sai môc ®Ých
1,653 4,662
3- Kh«ng chuyÓn nî qu¸ h¹n
kÞp thêi
3,506 29,298 16,735 24 2,484
4- Kh«ng kiÓm so¸t chÆt chÏ 7 181 1 936
5- Cho vay kh«ng cã tµi s¶n
®¶m b¶o ®óng ph¸p luËt
17 184 2,087 739,866 1 82
6-ChiÕm dông vèn tÝn dông
ng©n hµng
534 347 26,097
7-Thu nî gèc+l·i kh«ng nép
ng©n hµng
78 291
8- §Þnh kú h¹n nî sai 1,071 1,726 2,629
9- B¶o l·nh 1,743 26,959
Tæng 9,372 42,480 53,321 867,489 26 9,898 4,638 53,056
Qu¶n lý thu chi tµi chÝnh, kÕ
to¸n
16 116 5,363 815
Huy ®éng tiÕt kiÖm 60 692
VÒ qu¶n lý ngo¹i hèi 3 1,210
Tæng 9,388 42,596 53,321 867,489 89 11,800 10,001 53,871
Tæng céng 117,718 triÖu ®ång & 53,871 USD
Tæng sè tiÒn thÊt tho¸t do
cho vay sai quy ®Þnh
105,699 triÖu ®ång chiÕm 89,8% & 921,360 USD chiÕm 94,5%

35
B¶ng 3: sè liÖu cña thanh tra ng©n hµng nhµ n-íc n¨m 2001
§¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång
Néi dung sai ph¹m
NHTMQD NHTMCP QTDND NHLD
Sè
CN
USD Sè tiÒn
Sè
CN
Vµng USD Sè tiÒn
Sè
CN
Sè
tiÒn
Sè
CN
Sè
tiÒn
USD
1- Ch-a kiÓm so¸t chÆt
chÏ tr-íc vµ trong khi
cho vay
11 65,245 4 26,806 130 13,280 3 300 6,937,157
2- Vi ph¹m quy ®Þnh vÒ
giíi h¹n, h¹n chÕ tÝn
dông
3 400 411,685 34 6,372 3 5,256,964
3- §Þnh kú h¹n nî
kh«ng phï hîp víi quy
®Þnh, chuyÓn nî qu¸
h¹n kh«ng ®óng thÈm
quyÒn, b¸o ço nî qu¸
h¹n kh«ng chÝnh x¸c
14 289,424 61,573 6 289,424 61,994 26 1,810 5 5,500 8,016,932
4-§Þnh gi¸ tµi s¶n thÓ
chÊp sai
9 14,734 1 36,614 9 625
5-Kh«ng thùc hiÖn
®óng quy ®Þnh vÒ l·i
suÊt cho vay
1 4,180 3 578
Tæng sè tiÒn thÊt
tho¸t do vi ph¹m çc
quy ®Þnh vÒ tÝn dông
35 293,604 141,552 14 400 289,424 537,099 202 22,665 11 5,800
20,211,05
3
Qu¶n lý thu chi tµi
chÝnh, h¹ch to¸n kÕ to¸n
1 150 80 1,677
Huy ®éng tiÕt kiÖm 3,946
VÒ qu¶n lý ngo¹i hèi 8 322,166
Tæng céng 79 293,604 463,868 14 400 289,424 537,099 282 24,342 11 5,800
20,211,05
3
Tæng céng (I) 1,031,109 triÖu ®ång 400 l-îng vµng 20,794,081 USD
tho¸t do cho vay sai
quy ®Þnh (II)
707,116 triÖu ®ång 400 l-îng vµng 20,794,081 USD
Sè tiÒn thÊt tho¸t do vi ph¹m çc quy ®Þnh vÒ tÝn dông: thiÖt h¹i VN§ chiÕm 68,6% vµ chiÕm 100%
thiÖt h¹i vÒ USD

36
b¶ng 4: sè liÖu b¸o c¸o cña thanh tra ng©n hµng nhµ n-íc n¨m
2002
Néi dung sai ph¹m
NHTMQD NHTMCP QTDND NHLD
Sè
CN
Sè USD Sè tiÒn
Sè
CN
Sè USD Sè tiÒn
Sè
CN
Sè tiÒn
Sè
CN
Sè
USD
Sè tiÒn
1- Cha kiÓm so¸t
chÆt chÏ tríc vµ trong
khi cho vay
15 250,000 98,720 15 31058 208 158740 2 91,054
2- Vi ph¹m quy ®Þnh
vÒ giíi h¹n, h¹n chÕ
tÝn dông
10 78,306 3 22571 41 8,064 3 4218
3- Qu¶n lý tÝn dông 3 15,710 4 3540
4- Cho vay kh«ng cã
tµi s¶n ®¶m b¶o hoÆc
cã nh-ng kh«ng ®¶m
b¶o
7 17,895 6 75010 2 513
5-§Þnh gi¸ tµi s¶n thÓ
chÊp sai
2 25,410 1 4023 2 273
6- §Þnh kú h¹n nî
sai
13 70,480 5 458000 1759 28 1941 5 635000 15729
7-B¶o l·nh 5 96,420
8-Sai ph¹m kh¸c 7 5,073 2 370 5 8050
tho¸t do cho vay sai
quy ®Þnh
62 250,000 48014 34 458000 137961 283 169901 15 635000 119051
Qu¶n lý thu chi tµi
chÝnh, kÕ to¸n
3 217 75 1750
VÒ qu¶n lý ngo¹i tÖ 10 41,083
Tæng 75 250,000 449314# 34 458000 137961 358 171651 15 635000 119051
Tæng céng 877,977 triÖu ®ång vµ 1,343,000 USD

37
Tæng sè tiÒn thÊt tho¸t do cho vay sai quy ®Þnh lµ 834927 triÖu ®ång chiÕm 95,1% & 100% thiÖt h¹i vÒ USD
2003
Néi dung sai ph¹m NHQD NHCP QTDND
Sè vô Sè tiÒn Sè USD Sè tiÒn Sè USD Vàng Sè tiÒn
1- Cho vay sai ®èi t-îng 1,135 1,661 7,222,555 70,155 35 13,347
2- Ký hîp ®ång tÝn dông, cho vat v-ît
giíi h¹n quy ®Þnh
8 91,043 16,469
3- Kh«ng chuyÓn nî qu¸ h¹n kÞp thêi, gia
h¹n nî kh«ng kÞp thêi, gi·n h¹n nî sai
quy ®Þnh
3115 166910 8000 12690 18,837
4- Kh«ng kiÓm so¸t chÆt chÏ 2,235 1,304 1,318,000 1,294 23,267
5- Cho vay kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o
hoÆc cã nh-ng kh«ng ®¶m b¶o
1,430 269,437 452 21,961
6- B¶o l·nh 63,753
Tæng 7,923 530,355 8,548,555 84,591 63,753 35 93,881
Qu¶n lý thu chi tµi chÝnh, kÕ to¸n 798 24,671 50,353 303,813 3,879
Tæng 8,721 555,026 8,548,555 134,944 367,566 70 97,760
Tæng céng 787,730 triÖu ®ång, 8916121 USD & 35 l-îng vµng
Tæng sè tiÒn thÊt tho¸t do cho vay sai
quy ®Þnh
708,827 triÖu ®ång 8,612,308 USD vµ 35 l-îng vµng
Sè tiÒn thÊt tho¸t do cho vay sai quy ®Þnh chiÕm 98% tæng thiÖt h¹i VN§, 97% thiÖt h¹i
USD, 100% thiÖt h¹i b»ng vµng

38
2004
Néi dung sai ph¹m
NHTMQD NHCP QTDND
Sè tiÒn Sè USD Sè tiÒn Sè USD Sè tiÒn
1-Cho vay sai ®èi t-îng 2,715 85,467 8,842 74,025 17,580
2- Kh¸ch hµng sö dông vèn vay sai môc
®Ých
87,901 7,546 250,743 20,459
3-Kh«ng chuyÓn nî qu¸ h¹n kÞp thêi,gia
h¹n nî, gi·n h¹n nî sai quy ®Þnh
75,548 45,806 58,624 57,810 12,841
4-Kh«ng kiÓm so¸t chÆt chÏ tríc, trong vµ
sau khi cho vay
2,481 87,094 2,287 7,748 20,487
5- Cho vay kh«ng cã tµi s¶n cÇm cè, hoÆc
cã nh-ng kh«ng ®¶m b¶o
279,841 754 34,870
6-ChiÕm dông vèn tÝn dông ng©n hµng 108,579 2,798
7-Thu nî gèc+l·i kh«ng nép ng©n hµng 9,786 5,789
8-§Þnh kú h¹n nî sai
9- B¶o l·nh 4,193 6,791
Tæng 571,044 218,367 93,431 390,326 106,237
Qu¶n lý thu chi tµi chÝnh, h¹ch to¸n kÕ
to¸n
24,671 50,353 3,879
Tæng 595,715 218,367 143,784 390,326 110,116
Tæng céng 849,615 triÖu ®ång& 608,693 USD
quy ®Þnh
770,712 triÖu ®ång& 608,693 USD

39
Sai ph¹m do cho vay sai quy ®Þnh chiÕm 91% tæng thiÖt h¹i VND &100% tæng thiÖt h¹i USD
2005
Néi dung Sè mãn Sè tiÒn
1- ThÈm ®Þnh, xÐt duyÖt cho vay ch-a chÆt chÏ 467 87,225
2- Cho vay 1 kh¸ch hµng v-ît 15% vèn tù cã 64 1,776
3-Kh¸ch hµng vay hé, vay kÐ cho ng-êi kh¸c 33 1041
4- Cho vay v-ît gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp 68 9,018
5- Tµi s¶n ®¶m b¶o nî vay kh«ng ®¶m b¶o
tÝnh ph¸p lý
160 5,338
Tæng 792 104,397
Qu¶n lý thu chi tµi chÝnh, h¹ch to¸n kÕ to¸n 523 2,354
Tæng 1,315 106,751
Tæng céng
106,751
triÖu ®ång
Tæng sè tiÒn thÊt tho¸t do cho vay sai quy
®Þnh 104,397
triÖu ®ång
Sè tiÒn thÊt tho¸t do cho vay sai quy ®Þnh chiÕm 98% tæng sè tiÒn

40
b¶ng 8: Sè liÖu b¸o c¸o cña thanh tra ng©n hµng nhµ níc n¨m
2006
Néi dung sai ph¹m Sè mãn Sè tiÒn
1- ThÈm ®Þnh, cho vay ch-a chÆt chÏ 879 323,365
2- Cho vay kh«ng cã giÊy phÐp, kh«ng
®Çy ®ñ thñ tôc
348 247,403
3-Sai ph¹m vÒ tµi s¶n ®¶m b¶o nî vay 1,510 3,007
4- Kh¸ch hµng sö dông vèn vay sai môc
®Ých
345 61,138
5- Cho vay ®¶o nî 52 16,162
6-Ch-a chuyÓn nî qu¸ h¹n kÞp thêi 1,117 697,613
7-§Þnh kú h¹n nî, gia h¹n nî sai 345 76,513
Tæng 4,596 1,425,201
Qu¶n lý thu chi tµi chÝnh, kÕ to¸n 918 45,421
Tæng céng 5,514 1,470,622
1,470,622 triÖu ®ång
quy ®Þnh
1,425,201 triÖu ®ång
Sè tiÒn thÊt tho¸t do cho vay sai quy ®Þnh chiÕm 97% tæng sè tiÒn
Tæng kÕt sè liÖu thiÖt h¹i qua c¸c n¨m cho thÊy
N¨m 2000 thiÖt h¹i 117.718 triÖu ®ång vµ 53.871 USD
N¨m 2001 thiÖt h¹i 1.031.109 triÖu ®ång b»ng 876% vµ 20.794.081
USD b»ng 38.599 % so víi n¨m 2000

41
N¨m 2002 thiÖt h¹i 877.977 triÖu ®ång b»ng 47% vµ 1.343.000 USD
chiÕm 6.5% so víi n¨m 2001
N¨m 2003 thiÖt h¹i 787.730 triÖu ®ång chiÕm 89,7%; 8.916.121 USD
b»ng 664%, t¨ng 35 l-îng vµng so víi n¨m 2002
N¨m 2004 thiÖt h¹i 849.615 triÖu ®ång b»ng 108% vµ 608.693 USD
b»ng 6,8% so víi n¨m 2003
N¨m 2005 thiÖt h¹i 106.751 triÖu ®ång b»ng 12.6% so víi n¨m 2004
N¨m 2006 thiÖt h¹i 1.470.622 triÖu ®ång b»ng1.377,6% so víi n¨m
2005.
Sè liÖu thèng kª cho thÊy chØ n¨m 2000 cã tæng thiÖt h¹i thÊp nhÊt, çc
n¨m tõ 2001 trë ®i dï con sè thiÖt h¹i n¨m sau cã t¨ng hoÆc gi¶m h¬n n¨m
tr-íc, nh-ng thiÖt h¹i -íc tÝnh lªn tíi hµng tr¨m ngh×n tØ vµ hµng ngh×n tØ lµ
kh«ng hÒ sai. §©y míi chØ lµ con sè thèng kª ch-a ®Çy ®ñ, trªn thùc tÕ con sè
nµy cßn lín h¬n.
Trong sè tæng thiÖt h¹i mµ çc sai ph¹m g©y ra th× riªng nghiÖp vô tÝn
dông ®· chiÕm con sè kh«ng nhá, th-êng lµ qua møc 50%.
2.2.1- Téi vi ph¹m quy ®Þnh vÒ cho vay trong ho¹t ®éng cña çc tæ chøc
tÝn dông:
Qua çc sè liÖu mµ Thanh tra NHNN cung cÊp th× thùc tÕ ë ViÖt Nam
çc hµnh vi sai ph¹m ph¸t sinh nhiÒu ë kh©u tÝn dông, viÖc cè ý lµm sai còng
n¶y sinh nhiÒu ë kh©u nµy vµ qua thanh tra kiÓm tra, kh«ng ng©n hµng nµo lµ
kh«ng cã.
T¹i b¸o ço tæng kÕt t×nh h×nh téi ph¹m kinh tÕ vµ rñi ro trong ho¹t
®éng ng©n hµng n¨m 2001-2005 cña Thanh tra NHNN th×:
VÒ tÝn dông: Çn bé ng©n hµng tham «, vay kÐ, x©m tiªu: 80 vô, sè tiÒn
69.833 triÖu ®ång, ®· xö lý thu håi 61 vô, sè tiÒn:14.607 triÖu ®ång. Sè tiÒn
thu håi lµ kh«ng hÒ ®¸ng kÓ so víi sè tiÒn thÊt tho¸t.

42
Tæ vay vèn tham «, x©m tiªu 557 vô, sè tiÒn 20.699 triÖu ®ång, ®· xö lý
thu håi 509 vô, sè tiÒn 15.496 triÖu ®ång.
Râ rµng chØ qua -íc tÝnh cña NHNN th× chØ qua 7 n¨m gÇn ®©y con sè thiÖt
h¹i mµ çc sai ph¹m ng©n hµng g©y ra víi nÒn kinh tÕ quèc d©n trÞ gi¸ hµng ngh×n tØ
®ång, riªng sai ph¹m trªn lÜnh vùc tÝn dông chiÕm trªn 50% tæng sè tiÒn thÊt tho¸t,
dÉn ®Õn gi¶m tØ lÖ t¨ng tr-ëng kinh tÕ, gi¶m ®ãng gãp thu nhËp quèc d©n hµng tû
®ång. TÊt c¶ nh÷ng sai ph¹m ®ã kh«ng ph¶i lµ bÊt kh¶ kh¸ng, kh«ng ph¶i hoµn toµn
do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan mµ chñ yÕu lµ do nh÷ng con ng-êi x¸c ®Þnh, víi
hµnh vi cô thÓ vµ víi ý thøc râ rµng ®· cè t×nh hay s¬ ý thùc hiÖn.
2.2.1.1- Cho v ay kh«ng cã ®¶m b¶o, tr¸i quy ®Þnh cña ph¸p luËt:
VÒ quy tr×nh nghiÖp vô:
§Ó cã ®-îc mét kho¶n vay tõ ng©n hµng ph¶i ®¸p øng ®-îc tèi thiÓu
çc yªu cÇu sau:
Kh¸ch hµng ®-îc h-íng dÉn lµm thñ tôc hå s¬: tªn kh¸ch hµng, ®Þa chØ,
ngµnh nghÒ kinh doanh, c«ng viÖc ®ang lµm, sè tiÒn ®Ò nghÞ vay, thêi gian, l·i
suÊt, môc ®Ých vay, thêi gian tr¶ nî, h×nh thøc tr¶ nî gèc & l·i, tµi s¶n ®¶m
b¶o (nÕu cã).
T¹i ng©n hµng nhËn ®-îc hå s¬ vay vèn tiÕn hµnh çc b-íc:
ThÈm ®Þnh kh¸ch hµng vay vèn
§-a ra møc thu nhËp dù kiÕn nÕu phª duyÖt kho¶n vay
ThÈm ®Þnh ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh
Ph©n tÝch hiÖu qu¶ & kh¶ n¨ng tr¶ nî kho¶n vay
Ph©n tÝch rñi ro
X¸c ®Þnh çc quan hÖ cña kh¸ch hµng vay vèn víi çc TCTD kh¸c
Ph©n tÝch ngµnh hµng
X¸c ®Þnh tµi s¶n ®¶m b¶o nî vay

43
KÕt qu¶ chÊm ®iÓm tÝn dông & xÕp h¹ng kh¸ch hµng
KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt cña çn bé tÝn dông
KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt cña tr-ëng phßng tÝn dông hoÆc ng-êi ®-îc uû
quyÒn
QuyÕt ®Þnh cña Gi¸m ®èc ng©n hµng cho vay hoÆc ng-êi ®-îc uû quyÒn
Hå s¬ kÌm theo.
Çc b-íc ®Ó quyÕt ®Þnh cã hay kh«ng mét kho¶n vay tõ ng©n hµng cÇn
tr¶i qua nhiÒu tÇng nÊc, nhiÒu m¶ng nghiÖp vô, cã sù tham gia ph©n tÝch, ®¸nh
gi¸ cña ®éi ngò nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt nhÊt ®Þnh.
§Ó n©ng cao kh¶ n¨ng thanh to¸n çc kho¶n nî cho ng©n hµng th× ngo¹i
trõ viÖc cho vay tiªu dïng ®èi víi CBCNV, cho vay ch-¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m
nghÌo kh«ng cÇn cã TS§B vµ mét sè tr-êng hîp kh¸c kh«ng cÇn TS§B, cßn
l¹i çc kho¶n cho vay cña kh¸ch hµng lu«n ph¶i cã TS§B trªn nguyªn t¾c gi¸
trÞ cña tµi s¶n ®¶m b¶o lín h¬n gi¸ trÞ cña kho¶n vay.
Çc v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ cho vay cã ®¶m b¶o vµ çc tr-êng hîp cho vay
kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o: NghÞ ®Þnh sè 85/2002/N§-CP ngµy 25/10/2002 cña
ChÝnh phñ söa ®æi, bæ sung NghÞ ®Þnh 178/1999/N§-CP ngµy 29/12/1999 vÒ
b¶o ®¶m tiÒn vay cña çc Tæ chøc tÝn dông vµ QuyÕt ®Þnh sè 1381/2002/Q§-
NHNN ngµy 16/12/2002 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam vÒ
viÖc Tæ chøc tÝn dông cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n; C«ng v¨n sè
147/NHNN-CSTT ngµy 18/02/2003 vÒ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt thÕ chÊp, b¶o
l·nh theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 85/2003/N§-CP; Th«ng t- sè
03/2003/TT-NHNN ngµy 24/02/2003 cña Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam
h-íng dÉn vÒ cho vay kh«ng ph¶i b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n theo NghÞ quyÕt sè
02/2003/NQ-CP ngµy 17/01/2003 cña ChÝnh phñ.
§èi chiÕu víi quy tr×nh nghiÖp vô th× viÖc ®Çu tiªn ng©n hµng ph¶i tiÕn
hµnh khi nhËn ®-îc hå s¬ vay vèn cña kh¸ch hµng lµ kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ, hîp
ph¸p, hîp lÖ cña çc giÊy tê v¨n b¶n theo danh môc hå s¬ kh¸ch hµng, kiÓm

44
tra hå s¬ vay vèn vµ hå s¬ b¶o ®¶m tiÒn vay, kiÓm tra môc ®Ých vay vèn, thu
thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vµ ph-¬ng ¸n vay vèn b»ng hÖ thèng çc c©u hái
®Ó tæng hîp th«ng tin, xuèng tËn c¬ së ®Ó ®iÒu tra thùc tÕ.
Trong cho vay th× qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh vµ ph©n tÝch kh¸ch hµng cã vai
trß quan träng, trong ®ã c«ng t¸c thÈm ®Þnh gåm hai kh©u: thÈm ®Þnh kh¸ch
hµng vay vèn vµ thÈm ®Þnh ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh.
§èi víi viÖc thÈm ®Þnh kh¸ch hµng vay vèn th× ph¶i cã kÕt luËn, nhËn
xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ hå s¬ ph¸p lý, t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh hay tiªu dïng cña kh¸ch hµng ®· ®óng, ®ñ hay ch-a, cã hîp
lý, hîp lÖ kh«ng, cÇn bæ sung tµi liÖu hay gi¶i tr×nh g× n÷a kh«ng.Tr-êng hîp
kh¸ch hµng lµ ç nh©n vay vèn tiªu dïng th× hiÖn t¹i kh¸ch hµng cã nh÷ng
kho¶n thu nhËp nµo: tõ l-¬ng (cã b¶ng l-¬ng, cã giÊy x¸c nhËn thu nhËp tõ
l-¬ng cña c¬ quan qu¶n lý lao ®éng ®Ýnh kÌm), tõ cho thuª çc tµi s¶n kh¸c
(cã hîp ®ång kÌm theo), tõ l·i hoÆc tõ tiÒn göi (cã sæ tiÕt kiÖm), lîi tøc tõ cæ
phiÕu vµ çc kho¶n ®Çu t- kh¸c mang l¹i. Xem xÐt tÝnh æn ®Þnh cña çc kho¶n
thu nhËp, cã vay vèn t¹i ng©n hµng nµo kh¸c kh«ng, kh¸ch hµng lµm nghÒ g×,
cã æn ®Þnh kh«ng, sö dông thu nhËp cña m×nh ra sao, dù tÝnh dïng bao nhiªu
phÇn tr¨m thu nhËp hiÖn cã ®Ó tr¶ nî. NÕu lµ doanh nghiÖp vay vèn th× chän
nh÷ng h¹ng môc chÝnh nh- tiÒn mÆt, çc kho¶n ph¶i thu, çc kho¶n chi phÝ ®Ó
tiÕn hµnh kiÓm tra trùc tiÕp vµ kiÓm tra chÐo víi b¹n hµng, víi nhµ cung cÊp
cho kh¸ch hµng xin vay.
Ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh sau khi xem xÐt, ph©n tÝch nhu cÇu vay
so víi tæng nhu cÇu cña dù ¸n, çc yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra, kh¶ n¨ng thùc hiÖn;
çn bé thÈm ®Þnh ®-a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng cã duyÖt h¹n møc tÝn dông nh-
kh¸ch hµng yªu cÇu hay kh«ng.
ChØ nãi ngay ®Õn c«ng t¸c thÈm ®Þnh hå s¬ vay vèn cña ng©n hµng th×
kh«ng chØ ®-îc LuËt Çc tæ chøc tÝn dông quy ®Þnh, ®-îc cô thÓ ho¸ b»ng çc
v¨n b¶n cña ngµnh mang tÝnh chÝnh thèng, ®-îc Bé LuËt d©n sù ghi nhËn song
çn bé vÉn cè t×nh lµm sai b»ng çch vÉn nhËn vµ l-u vµo hå s¬ tÝn dông

45
nh÷ng giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh hÕt hiÖu lùc, ®¨ng ký sai ngµnh nghÒ ®Ó
hîp ph¸p ho¸ thñ tôc ®Ó ®¹t môc ®Ých cuèi cïng lµ ra quyÕt ®Þnh cho vay.
Kh¼ng ®Þnh ngay r»ng çc çn bé ®ã biÕt m×nh lµm sai, lµm tr¸i quy ®Þnh tèi
thiÓu cña ngµnh nh-ng hoÆc v× nÓ nang, v× tr¶ ¬n, v× h¸m lîi hoÆc ®Ó tho¶ m·n
mét sè nhu cÇu ç nh©n kh¸c mµ quyÕt t©m lµm.
H×nh thøc vi ph¹m:
ë ®a phÇn çc vô viÖc lµ: kh«ng thÈm ®Þnh hoÆc thÈm ®Þnh thiÕu chÆt
chÏ, cho vay kh¸ch hµng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vay theo quy ®Þnh, cho vay ®èi
t-îng vi ph¹m §iÒu 77,78 LuËt çc Tæ chøc tÝn dông, hå s¬ cÊp tÝn dông
kh«ng ®ñ çc yÕu tè ph¸p lý (thiÕu giÊy phÐp kinh doanh, thiÕu ph-¬ng ¸n
kinh doanh), cho vay doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tµi chÝnh yÕu kÐm dÉn ®Õn
nguy c¬ kh¸ch hµng vay kh«ng thùc hiÖn ®-îc cam kÕt tr¶ nî, rñi ro lín cho
ng©n hµng. ThËm chÝ cã nh÷ng tr-êng hîp giÊy phÐp kinh doanh & giÊy
chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh ®· hÕt h¹n mµ çn bé tÝn dông vÉn cho vay.
Ngoµi ra, cã çn bé lËp hå s¬ tïy tiÖn, xÐt duyÖt cho vay cao h¬n sè tiÒn ®Ò
nghÞ vay 100 triÖu ®ång kÕt qu¶ trë thµnh kho¶n nî kh«ng thu håi ®-îc
(tr-êng hîp cho vay ®èi víi doanh nghiÖp t- nh©n T©n H-ng Long- VÜnh
Long). Cã çn bé tÝn dông vÉn tiÕp tôc cho kh¸ch hµng vay ngay c¶ khi hä
lµm ¨n thua lç, c«ng viÖc kinh doanh kh«ng kh¶ quan, cã tr-êng hîp ç biÖt
cho kh¸ch hµng vay ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh nh-ng c«ng tr×nh ®· thi c«ng song
tr-íc thêi h¹n vay vèn (Trµ Vinh). Çc lçi vi ph¹m nh- vËy lµ qu¸ s¬ ®¼ng
kh«ng mét çn bé nµo kh«ng biÕt ngay c¶ khi hä kh«ng lµm tÝn dông nh-ng
vÉn cø x¶y ra, nh-ng nh÷ng vi ph¹m nh- vËy th-êng ®-îc néi bé ng©n hµng
xö lý, rÊt hiÕm tr-êng hîp chuyÓn sang c¬ quan ®iÒu tra.
§èi víi c«ng t¸c thÈm ®Þnh, cho vay cã tµi s¶n ®¶m b¶o th× trªn giÊy tê
rÊt hoµn chØnh, hå s¬ ph¸p lý ®Çy ®ñ nh-ng ®ã chØ lµ h×nh thøc ®Ó ®¸p øng çc
yªu cÇu vÒ quy tr×nh nghiÖp vô mµ th«i, cßn trªn thùc tÕ hoµn toµn ng-îc l¹i.
Nh- vô thÕ chÊp giÊy tê gi¶ ®Ó vay vèn t¹i Chi nh¸nh NHCT cña C«ng ty
TNHH Th-¬ng m¹i- dÞch vô Hoµng §Ønh, C«ng ty TNHH th-¬ng m¹i- x©y

46
dùng Ph¸t §¹t vµ t- nh©n NguyÔn Hoµng Nam lµm thÊt tho¸t 35.068 triÖu
®ång.
Sè liÖu ®-a ra trªn b¸o ço lu«n chøng tá ®¬n vÞ lµm ¨n cã l·i, nh-ng sè
liÖu ®ã còng chØ ®-îc dïng ®Ó b¸o ço. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng çc kho¶n
thÕ chÊp cña kh¸ch hµng khi ®em b¸n ®Êu gi¸ ®Òu cã vÊn ®Ò. Çc tr-êng hîp
®Çu t- nh- vËy ®Ó vay vèn th-êng lµ hµng tr¨m triÖu ®ång, cã nh÷ng hîp ®ång
con sè mét kho¶n vay tÝnh b»ng tØ ®ång. Nh- vËy, chØ qua mét mãn vay ®· cã
thÓ dÉn tíi mÊt mét sè tiÒn lín, møc thiÖt h¹i nµy lµ mét trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn xÐt ®Õn tÝnh nghiªm träng cña hµnh vi ®-îc quy ®Þnh trong luËt h×nh sù
n¨m 1999.
Çc vi ph¹m vÒ tÝn dông ®Òu do çn bé thùc hiÖn kh«ng ®óng quy ®Þnh
vÒ ®¶m b¶o nî vay (thñ tôc thÕ chÊp tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay kh«ng ®óng
quy ®Þnh, tµi s¶n thÕ chÊp kh«ng ®¶m b¶o yÕu tè ph¸p lý, vi ph¹m quy ®Þnh vÒ
qu¶n lý giÊy tê thÕ chÊp, ®Þnh gi¸ tµi s¶n ®¶m b¶o vay kh«ng phï hîp, ¸p dông
h×nh thøc cho vay kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o nî vay ®èi víi çc kh¸ch hµng
kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn, kh«ng thuéc ®èi t-îng vay kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o.
Kh«ng thùc hiÖn cam kÕt viÖc mua b¶o hiÓm ®èi víi tµi s¶n cÇm cè thÕ chÊp
thuéc ®èi t-îng ph¶i mua b¶o hiÓm, nhËn tµi s¶n thÕ chÊp lµ quyÒn sö dông
®Êt nh-ng tµi s¶n thÕ chÊp kh«ng thuéc quyÒn së h÷u, sö dông cña ng-êi vay,
kh«ng lËp hîp ®ång cÇm cè thÕ chÊp tµi s¶n theo quy ®Þnh, kh«ng ®¨ng ký
giao ®Þch ®¶m b¶o, ®Þnh gi¸ TSTC v-ît møc quy ®Þnh cña Nhµ n-íc
Nh÷ng vi ph¹m x¶y ra lµ do mét çn bé tÝn dông võa lµ ng-êi thÈm
®Þnh, võa lµ ng-êi cho vay, mÆc dï hiÖn nay ®· cã quy ®Þnh t¸ch biÖt hai kh©u
nµy nh-ng trªn thùc tÕ th× sai ph¹m còng kh«ng hÒ gi¶m, vÉn cã xu h-íng
t¨ng, n¨m 2005 lµ 792 tr-êng hîp vi ph¹m thiÖt h¹i 104.397 triÖu ®ång, n¨m
2006 cã 4.596 tr-êng hîp vi ph¹m víi sè tiÒn lµ 1.425.201 triÖu ®ång10
.
2.2.1.2- Cho vay v-ît qu¸ giíi h¹n quy ®Þnh:
10
B¸o ço tæng kÕt c«ng t¸c Thanh tra NHNN 2005, 2006

Đấu tranh phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.pdf

Đấu tranh phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Đấu tranh phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.pdf

Similar to Đấu tranh phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.pdf (20)

More from HanaTiti

More from HanaTiti (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Đấu tranh phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.pdf