Sessieronde 2 Titel: Toelating van Duitse studenten tot natuurwetenschappelijke studies Spreker: Hub Nijssen (Radboud Universiteit Nijmegen) Locatie: Cambridge 32

1. Toelating van Duitse studenten tot
natuurwetenschappelijke studies
Dr. Hub Nijssen
Radboud Universiteit Nijmegen

2. INFORMATICA
SCHEIKUNDE
MOLECULAIRE
LEVENSWETENSCHAPPEN
SCIENCE
Milieuwetenschappen
BIOLOGIE
MEDISCHE BIOLOGIE
NATUUR- EN
STERRENKUNDE
WISKUNDE
Natuurwetenschappelijke opleidingen aan de RU
zijn geclusterd
Informatiekunde

3. Toelating voor Nederlandse scholieren
• NT-profiel voor elke studie NWI okay, bij biologie mits biologie in het profiel
• NG-profiel slechts onder de voorwaarde: + nat (bij bio, nat, schei, mlw, science)
en + wis B (bij wis, nat, inf en moleculaire cluster)
• EM-profiel: bij bio geen toelating, de rest zie NG
• CM-profiel: zie EM

4. Eerstejaars FNWI: doel = krimp stoppen en groeien naar 400
0
50
100
150
200
250
300
Totaal Duitsers

5. Duitse Schoolsysteem
• per Bundesland anders
• het Abitur = qualificatie voor universitaire studie = de jure gelijk aan VWO
• NordrheinWestfalen = buurland, dus de meeste kandidaten komen hiervandaan
= norm voor de geformuleerde eisen
• NRW werkt nog met Leistungskurs en Grundkurs en kent maar 4 getoetste
examenvakken.
• 1 daarvan moet uit de natuurwetenschappen komen
• 1 uit de sociale wetenschappen
• 1 taal
• 4e vak is vrij ter keuze
• Conclusie: maximaal 2 natuurwetenschappen getoetst op centraal niveau
• een 3e natuurwetenschappelijk vak kan vaak wel tot en met de laatste klas
gevolgd worden en krijgt een rapportcijfer
• nooit 4 nwi-vakken in NRW, uitzonderingen alleen op speciale nwi-gymnasia

6. Duitse Schoolsysteem
• Tot 2008 13 jarige middelbare school
• Dus 1 jaar langer dan bij ons => oudere 1e jaars = bewuster, zekerder
• In 2008: ingekort tot 12 jarig systeem
• Dubbele Abiturjaargang NRW was 2013
• Het niveau is officieel gelijk gebleven, in de praktijk ?
• Meer keuzevrijheid in vakkenpakket mogelijk, afhankelijk van het
lerarenkorps per school, maar regels voor Abiturvakverdeling blijven gelijk
• Oostduitse landen hadden al 12 jarig systeem
• Niedersachsen: 5 toetsvakken: 3x NWI is mogelijk = ook Baden-
Württemberg, Mecklenburg-Vorpommern o.a.

7. What’s in a name?
• Leistungskurs (Lk) = 5 uur per week, altijd in Abitur getoetst
• Grundkurs (Gk) = 3 uur per week, minstens 2 GKs in Abitur getoetst
Nieuwe namen per Bundesland anders:
• eA= erhöhter Anspruch
• Kernfach (K) = mit erhöhtem Anforderungsniveau (Baden-W)
• Besondere Lernleistung = profielwerkstuk of presentatie => Gk met dit erbij
= dan Lk?
• Profilfach
• Neigungsfach
• P1 t/m P5, waarbij P1-3 op hoger niveau zijn. P= Prüfungsfach = getoetst
• Wat te doen bij vakken met raakvlakken? Bijv.: Ernährungslehre,
Biotechnologie (6 uur per week) op Berufsgymnasia; Lk/Gk Informatik?
• Arbeitsgruppe = aantal leerlingen officieel te klein voor Gk = inhoudelijk
toch Gk?

8. Situatie 2002 Nuffic
• Biologie:
Lk bio + Gk schei (examen getoetst) + Gk nat + wis t/m 12e
• Technische vakken:
Lk wis + getoetste Gk nat of schei afhankelijk van de aard van de studie
TU Eindhoven: Gk nat is in de regel het getoetste vak
Leiden: conform VWO-profiel: alle 4 vakken gehad hebben (nat 1, schei 1, bio
1,2 en wis B1). Bij Gk dient in de regel een toelatingstoets gehaald te
worden.
Gevolg: bijna geen Duitse studenten

9. RU startsituatie 2003
• Wis: Gk wis, Lk aanbevolen
• Nat: Lk wis + Lk nat
• Bio: Gk bio + Gk schei + Gk wis. Of: Lk Bio + Gk wis
• MLW: schei + nat + wis: minstens Gk; bio aanbevolen
• Schei: schei + nat + wis: minstens Gk; Lk aanbevolen
• Science: Gk wis + Gk nat; Lk aanbevolen
• Informatica: Gk wis, Lk aanbevolen
• Informatiekunde: Gk wis
• => variatie binnen een cluster, terwijl de stof van de eerste 9 maanden
identiek is.
• Heb je überhaupt natuurkunde nodig als je wiskunde wilt doen en dan in de
richting van de informatica of bankwereld wilt gaan?
• In Duitsland kun je natuurkunde studeren zonder Lk wis of Lk nat => leg je
de lat niet te hoog?
• Dit week dus al af van de Nuffic: bij biologie geen natuurkunde verplicht

10. Analyse door vakdidactici van NRW-examenprogramma’s
Richtlinien und Lehrpläne für die Sekundarstufe II Gymnasium/Gesamtschule
in NRW
Tutoren per vak hebben de inhouden en opgaven bestudeerd.
Conclusie:
• Lk: meer diepgang dan Gk
• Lk heeft soms meer thema’s dan Gk (nat, schei)
• Maar alle thema’s van NL-curriculum worden in Gk behandeld
• => Gk is in principe voldoende, Lk is mooi meegenomen
• in BRD meer theoretische kennis, minder vaardigheden, minder practica-
ervaring
•In 2003 gedaan, herhaald in 2009

11. SWOT-analyse in vergelijking met BRD
MIN
• Universitaire selectie slechts op basis van het gemiddelde Abiturcijfer
• In concreto voor MLW: <1,4; voor biologie: <1,3
• Medische biologie slechts aan 4 BRD-universiteiten. NC= <1,2
• Maar geen vakinhoudelijke criteria
• => bijna geen gymnasiasten kiezen nat + schei in Abitur (nat = 10 % (Lk =
7 %), schei = 7 % (Lk = 5%). Lk schei + Lk nat = 1,5 %) (2005)
• En als ze het willen, biedt de school het vaak niet eens aan
• => dus als je Duitsers wilt, dan moet je de criteria aanpassen
• Oplossing: selectiegesprekken over motivatie, beroepswensen
PLUS
• Duitse universiteiten selecteren na Bachelor, slechts max. 40% mag
doorstromen naar Master.

12. Oplossingen
• Moleculaire cluster: 3 van de 4 vakken gehad; LK schei + GK wis
• of scheikundig laboranten opleiding CTA
• of natuurkundig laboranten opleiding PTA
• of biologisch laboranten opleiding BTA
• Curriculumveranderingen n.a.v. gesprekken met de eerste Duitse
jaargangen: natuurkunde uit het 1e jaar biologie gehaald en naar 3e semester
verplaatst. Duitse MLW-ers doen 2 natuurkunde-tentamens pas in 3e
semester.
• Bijlessen door tutoren standaard ingepland op vrijdagen (ook toegankelijk
voor Nederlandse studenten)
• Coöperatiepartners voor reparatiecursussen gezocht. In NL Boswell, in
Keulen Rheinisches Bildungszentrum: Abitur + crashcursus = toelating

13. Klacht NUFFIC: discriminatie van Nederlanders
• RU centrale vroeg in 2006 advies aan NUFFIC. Conclusie:
• Geen eisen gesteld aan schei/natuurkunde schept ongewenst onderscheid
i.v.m. Nederlandse scholieren
• Nodigt deelname uit van leerlingen met onvoldoende ondergrond
(realiteit: 1e jaargang: 8 gestart, 7 afgerond, 5 gepromoveerd; 2e jaargang:
17 gestart, 14 afgerond, 8 gepromoveerd)
• Maar ook rekening houden met de eigen reglementen in Duitsland
Advies als getoetste vakken:
• Wis: Lk wis, Gk nat (sluit dus uit: Lk nat + Gk wis; enkel Lk wis)
• MLW: Lk schei + Gk nat + Gk wis; Lk bio + Gk schei + Gk wis
• Informatica/Informatiekunde: Lk wis

14. Bologna: again what’s in a name
• Juridische interpretatie: ga je naar de geest of naar de letter van een
verdrag?
• Geest: de diploma’s zijn gelijkwaardig = §1
• Letter: maar sub§zegt dat je extra eisen mag stellen
= oude discussie: gelijk = identiek of gelijk = gelijk-aardig/gelijkwaardig
Vergelijking met de zusteruniversiteiten:
• UM: gezondheidswetenschappen/Life Sciences: alleen wis als eis,
deficiënties in andere vakken kunnen in het 1e jaar weggewerkt worden
• WUR: voor Biologie: wis + bio + schei, 1x Lk. Dus ook zonder nat. Voor
Voeding & Gezondheid zelfs maar 2 van wis + bio + schei nodig.
• Twente: Biomedische Techniek: wis + nat of schei. Geen Lk.
• Ervaringen UM: Duitsers hoog gemotiveerd, scoren beter in het algemeen
ook bij Life Sciences. N=640 Duitsers versus 580 Nederlanders.

15. Analyse jaargang 2006-07
• 51 Duitsers bij NWI gestart
• Voldaan aan eisen Nuffic/Centrale: 22
• Niet voldaan: 25
• Niet van toepassing vanwege HBO/studie elders: 4
Faculteit moest wel afwijken wilde ze zinvol werven
Analyse 2014:
• Gestopt: 12 (daarvan 7 niet voldaan, 5 wel voldaan aan eisen Nuffic)
• Nog steeds student: 3 (hadden klaar kunnen zijn in 2012)
• Geswitcht na Bachelor: 4 (naar WUR, USA)
• Geslaagd en gaan werken: 8
• Aio: 20, waarvan 1 reeds Dr. (NL, Dui, Zwit, USA, Fra)
• Afgestudeerd als arts: 4 (waarvan 1 voldaan aan eisen Nuffic)
• Geswitcht naar selectieve research master: 7 (allen niet voldaan; allen aio)

16. Conclusies
• Motivatiegesprekken zijn betere selectiecriteria dan vakkenpakketten
• Duitsers zijn hoog gemotiveerd, geen zesjescultuur. => helft promoveert,
ook groot % in honours programma
• Begeleiding is intensiever in het begin, maar loont zich in het algemeen
• Uitval is voor 95% in het 1e jaar = in de gewenste periode
• Uitval is absoluut gezien niet meer of minder dan de Nederlandse
studenten
Analyse 2012 n.a.v. de discussie over Nederlands belastinggeld-verkwisting:
• 36 % werkt na afloop in Duitsland
• 33 % werkt in Nederland
• 29% werkt in een ander land (EU of wereldwijd)
• Rest onbekend

17. Eerstejaars
0
100
200
300
400
500
600
Totaal Duitsers

18. Vragen?
www.ru.nl/science/deutsch
Dr. Hub Nijssen
Radboud Universiteit Nijmegen
FNWI International Office
h.nijssen@science.ru.nl
024-365 3317 (ma-do)