2. Եթե գիշերը նայեք երկնքին, այնտեղ անպայման
կտարբերեք հատկապես պայծառ աստղերի խմբեր, որոնք
կազմում են որոշակի պատկերներ: Հազարամյակների
ընթացքում մարդիկ այդ խմբերին տվել են անուններ: Այդ
աստղերի առանձին խմբերը կոչվում են
համաստեղություններ կամ, ինչպես անցյալում են ասել,
աստեղատներ: Դրանց մի մասին անուններ տվել են
հույները՝ 2000 տարի առաջ, ապա՝ նաև հնդիկ և արաբ
աստղագետները: Հայկական լեռնաշխարհի բնակիչներն
աստղային երկնքով հետաքրքրվել են վաղ անցյալում. այդ
են վկայում համաստեղությունների՝ Հայաստանում
հայտնաբերված ավելի քան 3 հազարամյակի
վաղեմության բազմաթիվ ժայռապատկերներ: Պարզվել է,
որ Սիսիանից 3 կմ հեռավորության վրա գտնվող
Քարահունջի վերջերս
բացահայտված աստղադիտարանում, որտեղ
դիտակները հատուկ անցքերով քարեր են,
դիտարկումներ են արվել դեռևս 7–8 հզ. տարի առաջ:
3.
4. Արեգակի վառ լույսի պատճառով ցերեկն աստղերը չեն
երևում: Սակայն եթե հնարավոր լիներ աստղերը
դիտել ցերեկը, ապա մենք կտեսնեինք, թե ինչպես է
Արեգակը դանդաղորեն «շարժվում» որոշակի
աստղային խմբերի միջով, և նրա տեսանելի
տարեկան երկնային ուղին՝ Խավարածիրը, ընկած է
համաստեղությունների մի գոտու՝ Կենդանաշրջանի
կամ Կենդանակերպի ներսում: Իրականում Արեգակը
շարժվում է համաստեղությունների ֆոնի վրա, և մեծ
հեռավորության պատճառով մեզ թվում է, թե
շարժվում է Կենդանաշրջանի ներսում: Հին հույներն
այդ գոտին բաժանել են 12 հավասար հատվածների,
դրանք նշանակել Կենդանակերպի նշաններով և
անվանել Ձկներ, Խոյ, Ցուլ, Երկվորյակներ,
Խեցգետին, Առյուծ, Կույս, Կշեռք, Կարիճ,
Աղեղնավոր, Այծեղջյուր, Ջրհոս: Պատմականորեն
Կենդանաշրջանի համաստեղությունների նշաններն
ունեն գարնանային (Խոյ) ու աշնանային (Կշեռք)
գիշերահավասարների կետերը և ամառային
(Խեցգետին) ու ձմեռային (Այծեղջյուր) արևադարձերի
կետերը, չնայած պրեցեսիայի հետևանքով դրանք
այժմ տեղաշարժված են:
5.
6. Խոյը կենդանակերպի առաջ
ին համաստեղությունն է:
Արեգակը երկնքի այս
մասում է հանգրվանում
ապրիլի 17-ից մինչեւ
մայիսի 13-ը: Նրա
սիմվոլն է (Յունիկոդ՝ ♈),
որը պատկերում է խոյի
կոտոշները: Խոյը 2-րդ
դարում Պտղամեոսի նշած
48
համաստեղություններից
մեկն է եղել, և
ժամանակակից 88
համաստեղություններից
մեկը:
7. Երկվորյակները կենդանակերպի
համաստեղություններից է: Հո
ւնական
դիցաբանությունում դա Կաստ
որ և
Պոլիդեոկիս երկվորյակներին է
պատկանում: Իր
սիմվոլը (Յունիկոդ՝ ♊) է: Դա
գտնվում
է Ցուլ համաստեղության
արևելքում
և Խեցգետին համաստեղությա
ն
արևմուտքում, Կառավար և Լո
ւսան համաստեղությունների
հարավում
և Միաեղջյուր և Փոքր
Շուն համաստեղությունների
հյուսիսում:
8. Խեցգետինը կենդանակերպի տասներեք համաստ
եղություններից մեկն է: Իր սիմվոն
է 20px (Յունիկոդ՝ ♋): Խեցգետինը փոքր է, և իր
աստղերը նվաղ են: Դա գտնվում
է Երկվորյակների արևելքում, Առյուծի արևմու
տքում, Լուսանի հարավում և Փոքր
Շան և Հիդրայի հյուսիսում: Արեգակն այստեղ է
ժամանում հուլիսի 19-ին եւ մեկնում օգոստոսի
9-ին:
9. Առյուծը կենդանակերպի համաստեղություններից
մեկն է: Նրա սիմվոլն է (Յունիկոդում՝ ♌):
Առյուծը Խեցգետին համաստեղության
արևելքում և Կույս
համաստեղության արևմուտքում է գտնվում:
10. Կույսը կենդանակերպի համաստեղություններից
է: Իր սիմվոլը (Յունիկոդ՝ ♍) է: Կույսը գտնվում
է Առյուծ համաստեղության արևելքում
և Կշեռք համաստեղության արևմուտքում, և
երկնքի երկրորդ ամենամեծ համաստեղությունն
է: Կարելի է նրան հեշտությամբ գտնել, իր
ամենապայծառ աստղ՝ Սպիկայի օգնությամբ:
11. Կշեռքը հյուսիսային
կիսագնդի համաստեղություններից է` Զոդիակի գոտու
համաստեղություններից մեկը: Այն դիտելու
ամենահաջող ամիսներից է մայիսը: Կշեռքը երկնքում
գտնվող աստղերի մեջ իր չափերով 29-րդն է: Դրան
սահմանակից համաստեղություններն
են` Օձը,Կույսը, Կենտավրը, Գայլը, Կարիճը, Օձակիրը:
Այս համաստեղության ամենավառ աստղերը
թարգմանաբար անվանում են Հարավային ևՀյուսիսային
Չանչեր: Նախկինում այս համաստեղությունը
հանդիսացել է հարևան Կարիճ համաստեղության մի
մասը: Այս համաստեղությունը գրեթե աննկատելի է և
միայն դրա երկու աստղերը ` Զուբեն էլ
Շեմալին և Զուբեն էլ Գենուբին ամենավառն են:
12. Աղեղնավորը կենդանակերպի համաստեղություն
ներից է, որի սիմվոլը (Յունիկոդ՝ ♐) է, մի
ոճավորված աղեղ: Աղեղնավորը գտնվում
էՕձակիր համաստեղության արևելքում
և Այծեղջյուր համաստեղության արևմուտքում:
13. Այծեղջյուրը կենդանակերպի համաստեղություն
ներից է: Նրա սիմվոլն է (Յունիկոդ #2651):
Այծեղջյուրը 2-րդ դարում Պտղամեոսի նշած
48 համաստեղություններից է եղել, և
ժամանակակից 88 համաստեղություններից է
համարվում: Այս նշանը համապատասխանում
է խավարման 270°-300°, հաշված
գարնանային հասարակածից: Արևմտյան
աստղագուշակով հաշվում են`արևը գտնվում
է այդ նշանի տակ դեկտեմբերի 22-ից մինչև
հունվարի 20-ը, իսկ վեդայականով`
հունվարի 15-ից մինչև փետրվարի 14-ը:
