1. ETIKA /INTEGRITETI
Dr. Elsa Dobjani
Eksperte e së drejtës
administrative dhe kushtetuese
Trajnim për nëpunësit civile të
qeverisjes vendore.
ASPA - Tiranë - 23- dhjetor
2014
2. Koncepte mbi etiken
Koncepte te ndryshme dhe variabel. Shumë
përkufizime përdoren me mbivendosjeje ose
me ndryshime të thella mes tyre.
Term qe vjen nga latinishtja “in-tangere”, që
do të thotë “i paprekur”. I referohet
pakorruptueshmërisë si dhe gjendjes së të
qenit i padëmtuar.
Koncept pozitiv dhe i gjerë i lidhur edhe me
etikën dhe kulturën.
Integritet do të thotë më shumë se sa t’i
referohesh ligjeve dhe rregullave. Ligji noton
në detin e gjerë të integritetit. (Iam L.Richter,
3. ANTIKORRUPSIONI DHE
INTEGRITETI
A dallojne dhe si?
Cili eshte koncept me i gjere?
Cfare perfshihet tek Antikorrupsioni..........
Po tek integriteti....................
4.
5. Dy tipe integriteti
Integritet personal-përgjegjësi e çdo nëpunësi për
sjelljen tij individuale etike dhe ligjore.
Integritet institucional - institucionet duhet të
strukturoren, të përcaktojnë procese, instrumente dhe
strategji që inkurajojnë dhe mbështesin sjelljen etike
dhe me integritet.
Institucionalizimi i integritetit përkufizohet si një
proces i transferimit të ambicieve mbi integritetin në
rezultate të pritshme nëpërmjet strukturave
mbështetëse, agjencive të specializuara dhe
nëpunësve të posaçëm si dhe formalizim të këtij
procesi brenda një konteksti të caktuar.
6. Përfitimet e integritetit në
sektorin publik
Parandalon krizat morale
Stimulon ndërgjegjen publike
Respekton ligjet
Forcon kulturen demokratike dhe vlerat
Shpenzim me i drejte i taksave publike
Lufton varferine dhe stimulon rritjen ekonomike
Realizon ambiciet kombëtare per anëtarësime
ndërkombëtare
(Integrity Framework OECD)
7. Kushtet/kriteret të cilat
stimulojnë integritetin
Individualiteti dhe natyra e punes
1.1 Karakteri dhe rrethanat personale
1.2 Puna: lloji i punes, koleget, ambjenti
1.3 Page e mjaftueshme
Institucioni
1.1 Struktura; pergjegjesi te qarta dhe te ndara
1.2 Kultura: qellimi/misioni, vlerat dhe normat
1.3 Leadershipi si model
1.4 Personeli; trajnim dhe selektim
Ambjenti (Shteti i së drejtës)
Ligjet, politika, gjyqësori, transparenca, kultura e
tolerimit te korrupsionit
8. Gurët e themelit për integritetin
Gjykimi moral individual
Debatet publike apo te hapura mes
kolegesh
Parimet institucionale dhe kuadri
ligjor
Kontrolli dhe pergjegjesia hierarkike
Sanksionet
Procedura te hetimit te rriskut
organizativ mbi demtimin e
9. LLOJET E DILEMAVE
Dilema të nivelit profesional
Dilema të nivelit menaxherial apo te
bashkepunimit mes kolegeve
Dilema te kufirit mes jetes private
dhe jetes profesionale
Shembuj nga auditori per te treja
llojet...
10. KAZUS 1
Ana me Frenkun jane bashkeshorte prej 20
vitesh. Frenku eshte shok zyre me Danielin dhe
nderkohe kane dhe miqesi familjare me njeri-
tjetrin. Frenku i rrefen Danielit gjate ne pasditeje
ne palester se ka 6 muaj qe ka nje marredhenie
jashte martese dhe qe ndjehet mire. Te nesermen
Danieli takon rastesisht Anen ne supermarket, e
cila e shqetesuar i thote se Frenku ka disa muaj
qe vjen i lodhur dhe i nevrikosur ne shtepi dhe e
pyet nese ai kishte dijeni per ndonje shqetesim
apo problem te Frenkut?
NESE JU DO TE ISHIT DANIELI SI DO TE
VEPRONIT?
11. KAZUS 2
• Zyra e perfitimeve sociale i kerkon disa
dokumente provuese perfituesve te gjendjes
sociale. Prej vitesh edhe pse disa perfitues
nuk i kane dokumentet totalisht ne rregull , nga
kjo zyre duke qene se kane pasur arsye te
besojne se ata kane qene vertet shtresa ne
nevoje dhe nuk kane mashtruar per gjendjen e
tyre ekonomike, i eshte dhene ndihma. Drejtori
i ri i ardhur mendoi ta ndryshoje kete praktike,
duke patur edhe mindset-in te reduktonte
shpenzimet shteterore ne kete fushe. Ai filloi te
presoje nepunesit qe gjate praktikes e
verifikimit ti qendronin strikt kerkesave ligjore
mbi dokumentacionin.
• Cduhet te bejne nepunesit? A kane detyrim
12. ZGJIDHJA E DILEMAVE
PERSONALE (pune grupi)
Me cfare dileme perballeni dhe cfare e
ben te veshtire vendimmarrjen?
Cilet jane te perfshire ne vendimmarrjen
time ( kolege, eprore, publik...)
A me duhet me shume informacion ne
lidhje me marrjen e nje vendimi?
Cilat jane rregullat ligjore ne rastin ne fjale?
Cilat jane argumentet “pro” dhe “kunder”
Cilat jane pasojat e vendimit tim?
A ndjehem une ne paqe me vendimin qe
mora?
13. Disa thënie/diskutime mbi to
Nese deshiron te besh armiq, provo te
ndryshosh dicka
~ Woodrow Wilson
Të ballafaqohesh me zgjedhjen midis të
ndryshuarit të mendjes së dikujt dhe të
provosh se nuk është e nevojshme për këtë
gjë, pothuajse cdokush merret me të
provuarin
~ John Kenneth Galbraith
Change, yes we can!
~ Barack Obama
