Attar

1. http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

2. The necessity of using the literary works for
pedagogical texts and introducing the correct
ways of adaptation and quotation (case study
of Attar)
2nd National Conference on Persian Language and Literature. Ferdowsi University of Mashhad.
Presenter: Elham Akhlaghi

3. ‫مقدمه‬
‫مهارت‬ ‫این‬ ‫پرورش‬ ‫اما‬ ،‫است‬ ‫ارتباط‬ ‫در‬ ‫مهارت‬ ‫چهار‬ ‫با‬ ً‫ا‬‫عموم‬ ‫زبان‬ ‫یادگیری‬‫نیازمند‬ ‫ها‬
‫است‬ ‫مخاطب‬ ‫متناسب‬ ‫آموزشی‬ ‫مطالب‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫چند‬ ‫عواملی‬.‫شیوه‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫مناسب‬ ‫های‬
‫است‬ ‫ادبی‬ ‫اقتباس‬ ،‫مناسب‬ ‫آموزشی‬ ‫مطالب‬ ‫تهیه‬.‫یعنی‬‫شیوه‬‫نوی‬ ،‫گوینده‬ ‫كه‬ ‫ای‬‫یا‬ ‫سنده‬
‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫مضمون‬ ‫یا‬ ‫محتوا‬ ‫و‬ ‫معنی‬ ‫آن‬ ‫كمك‬ ‫به‬ ‫شاعر‬‫ش‬ ‫یا‬ ‫نویسنده‬ ،‫گوینده‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ای‬‫اعری‬
‫واقعه‬ ‫و‬ ‫محقق‬ ‫امری‬ ‫یا‬ ‫دیگر‬‫می‬ ‫تاریخی‬ ‫ای‬‫كند‬‫می‬ ‫نقل‬ ‫خود‬ ‫زبان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫گیرد‬.
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

4. ‫پیشینه‬
•‫افراد‬‫مختلفی‬‫به‬‫پژوهش‬‫در‬‫حوزه‬‫ادبیات‬‫در‬‫آزفا‬‫پرداخته‬‫اند‬.‫ُر‬‫ا‬(1996)،‫مزایای‬
‫استفاده‬‫از‬‫متون‬‫ادبی‬‫در‬‫آموزش‬‫زبان‬‫خارجی‬‫را‬‫اینگونه‬‫بیان‬‫می‬‫كند‬:
.1‫خواندن‬‫متون‬‫ادبی‬‫بسیار‬‫لذت‬‫بخش‬‫است‬.
.2‫مبنای‬‫خواندن‬‫برای‬‫افزایش‬‫دامنه‬‫واژگان‬‫است‬.
.3‫خود‬‫مهارت‬‫خواندن‬‫را‬‫افزایش‬‫می‬‫دهد‬.
.4‫نقطه‬‫آغاز‬‫خوبی‬‫برای‬‫نوشتن‬‫یا‬‫مکالمه‬‫است‬.
.5‫بخشی‬‫از‬‫فرهنگ‬‫زبان‬‫مقصد‬‫است‬.
• Ur
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

5. ‫عطار‬ ‫آثار‬ ‫از‬ ‫اقتباس‬
‫شیوه‬‫اندی‬ ‫و‬ ‫مضمون‬ ‫یا‬ ‫محتوا‬ ‫و‬ ‫معنی‬ ‫آن‬ ‫كمك‬ ‫به‬ ‫شاعر‬ ‫یا‬ ‫نویسنده‬ ،‫گوینده‬ ‫كه‬ ‫ای‬‫شه‬‫را‬ ‫ای‬
‫واقعه‬ ‫و‬ ‫محقق‬ ‫امری‬ ‫یا‬ ‫دیگر‬ ‫شاعری‬ ‫یا‬ ‫نویسنده‬ ،‫گوینده‬ ‫از‬‫می‬ ‫تاریخی‬ ‫ای‬‫آن‬ ‫و‬ ‫گیرد‬‫به‬ ‫را‬
‫كند‬‫می‬ ‫نقل‬ ‫خود‬ ‫زبان‬‫میگویند‬ ‫ادبی‬ ‫اقتباس‬ ،.
‫هس‬ ‫اقتباس‬ ‫قابل‬ ‫كامال‬ ‫عطار‬ ‫آثار‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫عرفانی‬ ‫داستانی‬ ‫متون‬ ،‫كهن‬ ‫آثار‬ ‫بین‬ ‫در‬‫تند‬.‫به‬
‫می‬ ‫خود‬ ‫بلند‬ ‫تعالیم‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫عرفانی‬ ‫داستانی‬ ‫آثار‬ ‫كلی‬ ‫طور‬‫آمو‬ ‫بسیار‬ ‫توانند‬‫از‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫زنده‬
‫ویژگی‬ ،‫دیگر‬ ‫سوی‬‫زیبایی‬ ‫های‬‫می‬ ‫عطار‬ ‫آثار‬ ‫فرد‬ ‫به‬ ‫منحصر‬ ‫ادبی‬ ‫و‬ ‫شناختی‬‫تواند‬‫فرآیند‬ ‫در‬
‫یاری‬ ‫اثر‬ ‫اقتباس‬‫اقتباس‬ ‫گر‬‫باشد‬ ‫گر‬.
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

6. ‫كتاب‬‫از‬ ‫عطار‬ ‫منظوم‬ ‫آثار‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫اقتباس‬ ‫هاي‬
‫سال‬1357‫تا‬1390
‫تك‬‫حکایتی‬
(‫داستان‬‫درونه‬‫ای‬)
‫نام‬‫كتاب‬‫اقتباس‬‫گر‬‫نوع‬‫اقتباس‬‫سال‬‫اقتباس‬‫از‬‫كتاب‬
1‫دوستی‬‫كوتاه‬‫مجید‬‫شفیعی‬‫بازنویسی‬1388‫مصیبت‬‫نامه‬
2‫پادشاه‬‫چند‬‫دقیقه‬‫ای‬‫مجید‬‫شفیعی‬‫بازنویسی‬1388‫مصیبت‬‫نامه‬
3‫آب‬‫فرات‬‫مجید‬‫شفیعی‬‫تلخیص‬1389‫مصیبت‬‫نامه‬
4‫طعمۀ‬‫شکارچی‬‫بهروز‬‫واثقی‬‫بازنویسی‬1389‫الهی‬‫نامه‬
‫داستان‬‫اصلی‬
‫نام‬‫كتاب‬‫اقتباس‬‫گر‬‫نوع‬‫اقتباس‬‫سال‬‫اقتباس‬‫از‬‫كتاب‬
5‫برای‬ ‫الطیر‬‫منطق‬ ‫یا‬ ‫نامه‬ ‫هدهد‬
‫نوجوانان‬
‫مینو‬‫ونکی‬‫بازنویسی‬1377‫منطق‬‫الطیر‬
6‫سیمرغ‬‫پرویز‬‫اهور‬‫بازنویسی‬1377‫منطق‬‫الطیر‬
7‫نشان‬‫سیمرغ‬‫علی‬‫اكبر‬‫واالیی‬‫بازنویسی‬1384‫منطق‬‫الطیر‬
8‫حکایت‬‫منطق‬ ‫شیرین‬ ‫های‬‫الطی‬‫ر‬
‫عطار‬
‫محمدكاظم‬‫مزینانی‬‫تلخیص‬1385
‫منطق‬‫الطیر‬
9‫راز‬‫سیمرغ‬‫مریم‬‫شریف‬‫رضویان‬‫بازنویسی‬1389‫منطق‬‫الطیر‬
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

7. ...
‫مجموعه‬‫حکایت‬(‫داستان‬‫درونه‬‫ای‬)
‫نام‬‫كتاب‬‫اقتباس‬‫گ‬‫ر‬‫نوع‬‫اقتباس‬‫سال‬‫اقتباس‬‫از‬‫كتاب‬
10‫عطار‬ ‫حکایات‬
‫عبدالمجید‬
‫نجفی‬
‫بازنویسی‬ ‫داستان‬ ‫سه‬،
‫بازآفرین‬ ‫داستان‬ ‫یك‬‫ی‬
1374
‫منطق‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫دو‬‫الطیر‬
‫الهی‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫دو‬‫نامه‬
‫االولیا‬ ‫تذكره‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫یك‬
11
‫پیمانه‬ ‫و‬ ‫دانه‬
‫احمداحمدیب‬
‫یرجندی‬
‫تلخیص‬1375
‫منطق‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫هفت‬‫الطیر‬
‫مصیبت‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫نه‬‫نامه‬
‫اسرار‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫پنج‬‫نامه‬
‫الهی‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫شش‬‫نامه‬
12‫حکایت‬‫های‬
‫الهی‬ ‫شیرین‬‫نامه‬
‫كلهر‬ ‫فریبا‬‫تلخیص‬1386‫الهی‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫شصت‬‫نامه‬
13
‫زندگی‬ ‫بخشندۀ‬ ‫كوه‬
‫اكبر‬ ‫علی‬
‫واالیی‬
‫بازنویسی‬1389‫منطق‬ ‫از‬ ‫حکایت‬ ‫سه‬‫الطیر‬
14
‫مهربانی‬ ‫مزۀ‬
‫اله‬ ‫اسماعیل‬
‫دادی‬
‫بازنویسی‬1390‫منطق‬‫مصیبت‬ ،‫الطیر‬‫الهی‬ ،‫نامه‬‫نامه‬
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

8. ‫در‬ ‫داستان‬ ‫ّي‬‫ن‬‫ف‬ ‫و‬ ‫زباني‬ ،‫محتوايي‬ ‫عناصر‬ ‫الگوي‬‫اقتب‬‫اس‬
‫آزفا‬ ‫متون‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫براي‬ ‫كهن‬ ‫آثار‬ ‫صحیح‬
-‫محتوا‬ ‫عنصر‬:‫پیام‬ ‫یا‬ ‫مایه‬‫درون‬
-‫ّی‬‫ن‬‫ف‬ ‫عناصر‬(‫پرداخت‬ ‫و‬ ‫ساخت‬:)‫شخصیت‬ ،‫طرح‬‫توصی‬ ،‫دید‬ ‫زاویه‬ ،‫پردازی‬‫ف‬
‫صحنه‬ ‫و‬ ‫موقعیت‬‫پردازی‬
-‫خوانایی‬‫متن‬
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

9. ‫خوانايي‬‫متن‬
-‫آوایی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫خوانایی‬
-‫نحوی‬ ‫و‬ ‫صرفی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫خوانایی‬
-‫خوانایی‬‫از‬‫لحاظ‬‫معنایی‬
-‫خوانایی‬‫از‬‫لحاظ‬‫نگارشی‬-‫ویرایشی‬
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

10. ‫داده‬ ‫تحلیل‬‫گیري‬ ‫نتیجه‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫میزان‬‫انطباق‬‫آثار‬‫اقتباسی‬‫عطار‬‫با‬‫الگوی‬‫پیشنهادی‬‫در‬‫بخش‬‫قبل‬‫مورد‬‫ارزیابی‬‫قرار‬‫گرفته‬‫است‬.‫ن‬‫بخش‬‫ی‬‫از‬‫تایج‬‫حاصل‬
‫از‬‫این‬‫تحلیل‬‫از‬‫این‬‫قرار‬‫است‬:
-‫درون‬‫مایۀ‬‫اغلب‬‫كتاب‬‫های‬‫تك‬‫حکایتی‬‫و‬‫مجموعه‬‫حکایات‬‫دربردارندۀ‬‫مدح‬‫یا‬‫ذم‬‫موضوعات‬‫اخالقی‬-‫اجتماعی‬‫است‬.
-‫به‬‫طور‬‫كلي‬‫ساختار‬‫طرح‬‫داستان‬‫ها‬‫چندان‬‫قوي‬‫نيست‬.‫البته‬‫نمونه‬‫هاي‬‫موفقي‬‫چون‬‫طعمۀ‬،‫شكارچي‬‫راز‬‫س‬‫يمرغ‬‫و‬
‫كوه‬‫بخشندۀ‬‫زندگي‬‫نيز‬‫در‬‫بين‬‫آثار‬‫هستند‬
-‫بيشترين‬‫آثار‬‫مورد‬‫بررسي‬‫پژوهش‬،‫حاضر‬‫در‬‫دهۀ‬‫هشتاد‬‫به‬‫چاپ‬‫رسيده‬‫اند‬‫و‬‫در‬‫سه‬‫سال‬‫پاياني‬‫دهۀ‬‫پنج‬‫اه‬‫و‬‫دهۀ‬
‫شصت‬‫هيچ‬‫اثري‬‫به‬‫چاپ‬‫نرسيده‬‫است‬.
-‫منطق‬‫الطير‬‫بيش‬‫از‬‫ديگر‬‫آثار‬‫عطار‬‫و‬‫اسرارنامه‬‫كمتر‬‫از‬‫ديگر‬‫آثار‬‫مورد‬‫توجه‬‫اقتباس‬‫گران‬‫واقع‬‫شده‬‫اس‬‫ت‬.
-‫بيشتر‬‫اقتباس‬‫ها‬‫مبتني‬‫بر‬‫نوع‬‫اقتباس‬‫بسته‬‫است‬‫و‬‫در‬‫بين‬‫انواع‬‫اقتباس‬،‫بسته‬‫بازنويسي‬‫بيشتر‬‫از‬‫تلخيص‬‫مورد‬‫توجه‬
‫بوده‬‫است‬.
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

11. ...
-‫در‬‫بين‬‫آثار‬‫مورد‬،‫بررسي‬‫عدم‬‫توجه‬‫به‬‫خوانايي‬‫متن‬‫و‬‫ساده‬،‫نويسي‬‫مهم‬‫ترين‬‫مشكل‬‫كتاب‬‫هاي‬‫موجود‬‫ب‬‫ود‬.
-‫در‬‫اقتباس‬‫هاي‬،‫موجود‬‫ّه‬‫ج‬‫تو‬‫چنداني‬‫به‬‫ّات‬‫ي‬‫خصوص‬‫گروه‬‫هاي‬‫سني‬‫نشده‬‫است‬.
‫نتیجه‬‫كلی‬‫كه‬‫می‬‫توان‬‫از‬‫این‬‫بررسی‬‫گرفت‬‫این‬‫است‬‫كه‬‫اقتباس‬‫از‬‫آثار‬‫عطار‬‫برای‬‫تهیه‬‫متون‬‫آموزشی‬‫آزفا‬‫بسیار‬
‫مناسب‬‫و‬‫سودمند‬،‫است‬‫گرچه‬‫آثار‬‫اقتباسی‬‫موجود‬‫مناسب‬‫این‬‫كار‬‫نیستند‬.‫بهتر‬‫است‬‫از‬‫الگوی‬‫پیشنهاد‬‫ش‬‫ده‬‫در‬‫این‬
‫پژوهش‬‫برای‬‫تدوین‬‫و‬‫تهیه‬‫صحیح‬‫این‬‫نوع‬‫متون‬‫استفاده‬‫شود‬.‫همچنین‬‫در‬‫بررسی‬‫ها‬‫مشخص‬‫شد‬‫كه‬‫بین‬‫آثا‬‫ر‬،‫عطار‬
‫منطق‬‫الطیر‬‫به‬‫خاطر‬‫حالت‬‫روایی‬‫داستان‬‫و‬‫سمبلیك‬‫بودنش‬‫جذابیت‬‫بیشتری‬‫دارد‬‫و‬‫قابل‬‫درک‬‫تر‬‫است‬.‫بع‬‫د‬‫از‬‫منطق‬-
،‫الطیر‬‫به‬‫ترتیب‬‫بافت‬‫متن‬‫و‬‫ابیات‬‫الهی‬‫نامه‬‫و‬‫اسرار‬‫نامه‬‫از‬‫نظر‬‫زبانی‬‫ساده‬‫هستند‬‫و‬‫قابلیت‬‫استفاده‬‫را‬‫د‬‫ارند‬.‫اما‬‫حکایات‬
‫مصیبت‬‫نامه‬‫از‬‫نظر‬‫محتواییو‬‫حتی‬‫زبانی‬‫نیازمند‬‫یك‬‫سری‬‫اطالعات‬‫وسیع‬‫تری‬(‫از‬‫جمله‬‫اطالعات‬‫عرفانی‬)‫نس‬‫بت‬‫به‬‫سایر‬
‫آثار‬‫عطار‬‫دارد‬.‫دو‬‫كتاب‬‫قبلی‬‫این‬‫اطالعات‬‫را‬،‫دارد‬‫اما‬‫بافت‬‫داستانی‬‫اسختی‬‫آن‬‫را‬‫پوشش‬‫می‬‫دهد‬‫و‬‫درک‬‫راتسهی‬‫ل‬
‫می‬‫كند‬.‫تمام‬‫تذكره‬‫اولیا‬‫تذكره‬‫عرفانی‬‫است‬‫و‬‫خیلی‬‫برای‬‫زبان‬‫آموز‬‫جذابیت‬،‫ندارد‬‫زیرا‬‫خارق‬‫العاده‬‫است‬.‫غزلی‬‫ات‬‫عطار‬
‫در‬‫عین‬‫حال‬‫كه‬‫زیباست‬‫اما‬‫اول‬‫استفاده‬‫كردن‬‫آن‬‫ها‬‫ذوق‬‫خواننده‬‫را‬‫از‬‫بین‬‫می‬‫برد‬.‫در‬‫نتیجه‬‫ابتدا‬‫منطق‬‫الطیر‬‫و‬‫آخر‬‫ار‬
‫همه‬‫غزلیات‬‫و‬‫مصیبت‬‫نامه‬‫را‬‫می‬‫توان‬‫برای‬‫هدف‬‫مورد‬‫نظر‬‫استفاده‬‫كرد‬.
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

12. ‫منابع‬ ‫برخی‬
•‫ا‬،‫نادر‬ ،‫براهیمی‬(1356)،‫كودكان‬ ‫برای‬ ‫نویسی‬ ‫فارسی‬‫آگاه‬ ‫انتشارات‬ ،:‫تهران‬.
•،‫حسن‬ ،‫انوری‬(1365)،‫نگارش‬ ‫آیین‬‫رسام‬ ‫انتشاراتی‬ ‫شركت‬ ،‫ّل‬‫و‬‫ا‬ ‫جلد‬ ،:‫تهران‬.
•،‫پایور‬،‫جعفر‬(1376-1377)،«‫ساخت‬‫در‬‫بازنویسی‬‫رومیو‬‫و‬‫مجنون‬»،‫چیستا‬،‫سال‬15،‫اسفند‬‫و‬،‫فروردین‬‫شماره‬6،‫صص‬520-532.
•‫تئووان‬‫الس‬‫و‬‫همکاران‬(1372)،‫زبانشناسی‬،‫كاربردی‬‫ترجمه‬‫محمود‬،‫الیاسی‬‫مشهد‬:‫آستان‬‫قدس‬‫رضوی‬.
•،‫جاللی‬،‫مریم‬(1389)،«‫شاهنامه‬‫در‬‫ادبیات‬‫كودک‬‫و‬‫نوجوان‬‫از‬‫مشروطه‬‫تا‬‫سال‬1385»،‫رساله‬،‫دكتری‬‫دانشگاه‬‫فردوسی‬‫مشهد‬.
•،‫چستن‬،‫كنت‬(1378)،‫گسترش‬‫مهارت‬‫های‬‫آموزش‬‫زبان‬‫دوم‬(‫تئوری‬‫و‬‫عملی‬)،‫ترجمه‬‫محمود‬،‫نورمحمدی‬‫تهران‬:‫رهنما‬.
•‫حق‬،‫شناس‬‫علی‬،‫ّد‬‫م‬‫مح‬(1385)،‫زبان‬‫فارسی‬3‫شاخه‬‫نظری‬‫به‬‫استثنای‬‫ادبیات‬‫و‬‫علوم‬‫انسانی‬،‫شركت‬‫چاپ‬‫و‬‫نشر‬‫كتاب‬‫های‬‫درسی‬‫ایر‬‫ان‬:
‫تهران‬.
•‫شیرین‬ ،‫دقیقیان‬،‫دخت‬(1371)،‫فارسی‬ ‫ادبیات‬ ‫در‬ ‫شخصیت‬ ‫منشأ‬‫ناشر‬ ،:‫اثر‬ ‫صاحب‬.
•‫دهخدا‬(1339)،‫لغت‬‫دهخدا‬ ‫نامه‬‫تهران‬ ‫اول‬ ‫چاپ‬ ،:‫تهران‬ ‫دانشگاه‬ ‫انتشارات‬.
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir

13. ‫شما‬ ‫توجه‬ ‫از‬ ‫تشکر‬ ‫با‬
http://www.elham.akhlaghi.student.um.ac.ir