1. lui lekker zeilenop een Polynesische catamaran
door de Filipijnse archipel
Eind 2013 verhuisde
Edo Ankum met zijn
gezin naar Manila op
de Filipijnen. Deze
archipel bestaat uit
7107 tropische eilan-
den. Een ongekende
weelde voor een zeiler.
Edo huurt een op een
Polynesisch ontwerp
gebaseerde catamaran
en met zijn vieren zet-
ten ze hun eerste zoute
schreden op Filipijns
water, op zoek naar
avontuur en ontspan-
ning.
Tekst en foto’s Edo Ankum
v e r w e g | f i l i p i j n e n
103www.zeilen.nl januari 2016102 januari 2016 www.zeilen.nl
2. MINDORO
PANAY
TABLAS
ROMBLON
Laiya
MARINDUQUE
GASPAR
BANTON
BANTONCILLO
COBRADOR
SIBALE
CONCEPCION
FILIPIJNEN
Suluzee
Sibuyanzee
D
e roestbruine genua werpt een comfortabele
schaduw over het voordek van Naya, onze
catamaran voor deze week. We varen 35 mijl op
een zuidoostelijke koers, van Laiya naar een
van de eilandjes ten westen van Marinduque.
Joanne en Esther zijn diep verzonken in hun boeken. Ze zitten
in de schaduw van de bimini net voor het dekhuisje, elk ont-
spannen onderuit op een eigen lazy bag. Borris ligt op het vlon-
der rond de voorste mast. Hij is verdiept in Sailing Alone
Around the World, Joshua Slocums prachtige verslag van zijn
reis op Spray aan het eind van de negentiende eeuw. Schuin
onderuit gezakt tegen mijn eigen lazy bag op het voordek kijk ik
uit over de zee. Het grote eiland Marinduque ligt bijna recht
voor de boeg, net aan bakboord. Daar tekent zich duidelijk de
als onrustig bestempelde vulkaan Mount Malinding af. De bijna
twaalfhonderd meter hoge top gaat schuil in een wolkendek dat
op de wind wordt weggevoerd naar het zuidwesten. Het is net
de rookwolk uit een actieve vulkaan. Vlak daarnaast, recht
vooruit, ontwaar ik vaag drie lage eilandjes, de Tres Reyes, onze
bestemming. De zee wordt door de noordoostelijke moesson-
wind van krap vier Beaufort nauwelijks beroerd op dit beschut-
te vaarwater. Het diepe blauw van de lucht wordt hier en daar
doorbroken door een mooiweerwolk, waar geen dreiging vanuit
gaat. We kabbelen lekker voort met een knoop of vijf, soms zes.
Heel af en toe passeert een traditionele outrigger boot, een
bangka. Soms is het een vissersscheepje, dan weer een passa-
giersbootje. Opvarenden zwaaien enthousiast. Het oogt alle-
maal heerlijk tropisch en ontspannen.
Als op een platbodem
Vanaf het voordek bestudeer ik de veertien meter lange Naya.
Ze is ontworpen naar exotische, oeroude Polynesische lijnen.
De twee even hoge masten hebben geen zalings en zijn dus
gestaagd als op een platbodem. De spanning op de stagen kan
met jufferblokken worden aangepast. Ook in andere opzichten
lijkt het tuig op dat van een platbodem. Beide donkerbruine
zeilen hebben een gaffel en hijsen gaat dus met een klauw- en
een piekeval. Gereefd wordt aan de mast, waarbij het zeil wordt
opgebonden met ouderwetse reefknuttels. Het zeildoek loopt
gewoon om de mast heen. Geen mastrail en zeilkarren. En geen
turbulentie achter de mast. Grote voordeel is dat het zeil onder
alle windhoeken kan worden gehesen en gestreken. Reven is op
deze manier een eitje. Zeker bij toenemende wind is dat op een
toerjacht een groot voordeel. Beide zeilen kunnen op eigen
spierkracht worden gehesen, daar komt geen lier aan te pas.
Van het tuig zakt mijn blik naar dekniveau. Naya heeft een bij-
zondere constructie en een voor de tropen ideale indeling met
heel veel bovendekse ruimte. Haar twee rompen worden bijeen
gehouden door vijf grote dwarsbalken. Die worden met dynee-
ma lijnen aan de rompen gesjord. Deze constructie vangt de
krachten van de golven gemakkelijker op dan bijvoorbeeld een
starre Lagoon van vergelijkbare lengte en kan dus lichter wor-
den gebouwd. Tussen de rompen en de dwarsbalken is de boot
opgebouwd met verschillende, daartussen opgehangen seg-
menten. Van voren gezien zitten er tussen de rompen en de
balken achtereenvolgens de trapeze met het dekje waarop de
voorste mast staat en vanwaar een korte boegspriet naar voren
steekt, dan het voordek met de lattenbodem en een eigen bimi-
ni, vervolgens het dekhuisje, dan de kuip en als achterste het
zwemplatform.
Het grote en schaduwrijke voordek is niet alleen ideaal en lek-
ker winderig bij het voor anker liggen, het is ook perfect op
voordewindse koersen. Het kleine dekhuis neemt niet veel
wind weg, zodat we op het voordek altijd lekker in de wind zit-
ten. ’s Nachts kunnen we lekker luchtig op het voordek slapen.
Ruimte genoeg.
Achter het dekhuis is een aparte, diepere kuip met een dichte
bodem en een eigen bimini. Nu is die eigenlijk het exclusief
domein van de tweekoppige bemanning, maar zeker bij iets
slechter weer zal de beschutting daar een stuk beter zijn. In het
kleine dekhuis is aan bakboord de navigatiehoek met een hon-
denkooi. Aan stuurboord bevinden zich een kleine zit en een
tweede hondenkooi, voor de dagen dat het echt slecht weer is.
In de punten van beide rompen zitten drie hutten met dubbele
kooien met daaronder bergruimte. Aan bakboord is een natte
cel tussen beide hutten. Aan stuurboord zit op die plek de kom-
buis met in de voorpunt een kleine tafel met een zitje erom-
heen waar vier tot zes mensen zouden kunnen zitten. Helemaal
voor in beide rompen zit aan bakboord een zeilberging en aan
stuurboord een werkplaats. In de dekken van beide rompen zit-
ten drie luiken. Tussen beide rompen achter hangt een neer-
klapbaar zwemplatform waarop de dinghy wordt gehesen als
we varen. Als ik ooit nog eens serieus een wereldomzeiling zou
plannen binnen de passaatgordel, dan zou deze boot, of in
ieder geval dit ontwerp, hoge ogen gooien.
Filipijnen
De 7107 Filipijnse eilanden liggen ver-
spreid over een gigantische oppervlak-
te. Mavulis eiland is het meest noordelij-
ke eiland en ligt bijna tegen Taiwan aan
op 21˚07'N, terwijl Sitangkai, het meest
zuidelijke eiland, vlak bij Borneo, net
boven de Evenaar ligt op 4˚24'N. Dat is
N-Z gezien bijna duizend mijl. Oost-wes-
telijk gezien zit er ruim zevenhonderd
mijl tussen het oostelijkste en meest
westelijke punt. Pusan point, helemaal
op het oostelijke punt van het grote
eiland Mindanao, ligt op 126˚34'E. In het
westen liggen de Spratly eilanden met
Thitu eiland als meest westelijke punt op
114˚17'E. Deze eilanden, vaak niet meer
dan een net boven het water uitstekend
rif, liggen in de Zuid-Chinese Zee en
worden de laatste jaren, ondanks luide
internationale protesten van de Filipij-
nen, door China met zand opgespoten
en voorzien van militaire bases met
vliegvelden. Een beetje te gevoelig voor
een familie-uitje.
Zeilbootverhuur
Jachtverhuur staat in de Filipijnen nog in de kinder-
schoenen. Een uitgebreide zoektocht op internet
naar de mogelijkheden om een zeiljacht te huren
leverde maar een handvol opties op, zowel qua
monohulls als wat betreft catamarans. Het betreft
allemaal privéjachten die buiten eigen gebruik door
de eigenaar te huur worden aangeboden, met vaste
bemanning.
Een kort overzicht toegespitst op de
aangeboden catamarans:
• www.pgyc.org/yacht-charter-philippines.php: een
38 ft Leopard vanuit Borocay
• www.charterphilippines.com: een 42 ft Leopard
vanuit Palawan en een een 44 ft Aero Dean Cata-
maran vanuit Borocay (de enige die ook bareboat
te huren is)
• www.theglobesailor.com/rent-boat/boat-16119,934.
html: een 50 ft Lagoon vanuit Palawan
• www.nayasailing.com: de website waarop Naya
wordt aangeboden
• Ze wordt ook via sites aangeboden van agenten
• www.interyachtcharter.com/philippines: geeft een
mooi overzicht van eerder genoemde catamarans
(en ook van monohulls). Nog niet eerder gemeld:
een Venezia 42 ft catamaran vanuit Borocay
• www.sailing-the-world.com: andere agent, zelfde
jachten.
Naya onder zeil.
Een onvermoeibare Esther. We trekken er zwemmend en snorkelend op uit.
▶
’s Nachts
kunnen we
lekker
luchtig op
het
voordek
slapen
104 januari 2016 www.zeilen.nl 105www.zeilen.nl januari 2016
v e r w e g | f i l i p i j n e n
3. Onder water
Een uur of wat later ankeren we op de noordoostelijke punt van
een minuscuul eilandje, Gaspar. Daarnaast liggen Melchor en
Baltasar, samen de Drie Koningen. We duiken het water in en
zweven boven een koraaltuin met een onvoorstelbare hoeveel-
heid kleuren. In het door zonnestralen doorkliefde heldere
water vechten paarse orgelpijpen, donkerbruine waaiers, oker-
gele parasols, olijfgroen slakoraal, donkerblauwe hertengewei-
en en hel wit hersenkoraal om onze aandacht. We ontwaren
dieppaarse of gifgroene monden van gigantische doopvont-
schelpen, half overwoekerd door het koraal. Vissen wedijveren
met het koraal om de mooiste kleuren. Minuscule neonblauwe
guppies, bont beschilderde papegaaivissen, donkerrode baar-
zen, een donkerbruine koffervis met fel paarse stippen, twee
knaloranje anemoonvissen, en een geel-wit-zwart gestreepte
diklipvis. Wat een weelde. Je zou er geen genoeg van krijgen,
maar zelfs in dit zonovergoten tropische water krijgen we het
na ruim een uur een beetje fris. We gaan terug aan boord. Bor-
ris en Esther peddelen nog wat rond in de fel oranje kajak en
springen daarna vol overgave van de achterplecht. Joanne en ik
spoelen het zout van ons af met de dekdouche en kijken vanaf
ons voordek in de ondergaande zon naar het strandje. Een paar
outrigger kano’s zijn tot boven de vloedlijn het zand op getrok-
ken. Bamboe hutten staan iets verder onder de beschermende
schaduw van wat kokospalmen. Als de zon eenmaal onder is,
daalt ook de rust neer. Men heeft duidelijk geen elektriciteit en
gaat met de kippen op stok.
Op onderzoek uit
De volgende ochtend zetten we zeil voor de 25 mijl naar Sibale
eiland, koers 202. De wind is oostelijk en weer zo’n vier Beau-
fort. Borris en ik hijsen de zeilen, kinderspel inderdaad, en hel-
pen met het trimmen ervan. Naya loopt een knoop of zes. We
staan een uurtje aan het stuurwiel in de achterkuip, laten ons
de route eens goed uitleggen door matroos Lydio en geven dan
het roer over aan schipper Rico. Heerlijk, we mogen zeilen, stu-
ren en vissen, maar we hoeven niets. Op het voordek voegen
we ons bij Joanne en Esther en we zinken weg in onze boeken.
Vliegende vissen waaieren uit voor de boeg. En voor we het
weten zijn die 25 mijl afgelegd en draaien we om de zuidpunt
van Sibale een baai in. Aan stuurboord staan de kleurrijke huis-
jes van de piepkleine havenplaats Concepcion aaneengeregen
langs het water. Ervoor hangt de was te drogen. Een blauwwitte
kerk steekt erachter boven de bomen uit. Een in bijpassende
kleuren geschilderde regenboogvormige brug overspant de
ingang naar het havenbassin.
Aan bakboord vormen de mangroves een hardgroen decor.
Een vrouw in een fel lichtblauwe outrigger kano peddelt er
geroutineerd langs. Wij gaan op onderzoek uit met de bijboot
en snorkelgerei. Voor het eerst zien we de zeer giftige zwarte
koraalduivel en een zwartwit geblokte morene. Hij kronkelt
zich onverstoorbaar over de zeebodem en knabbelt er van het
zeewier. Terug aan boord tikt Borris onze nieuwe vondsten af
in het koraalvissenboek.
Less is more
’s Avonds bestudeer ik de uit de boordbibliotheek opgediepte
informatie over Naya, haar ontwerp en haar ontwerper James
Wharram. Hij raakte in de jaren vijftig gefascineerd door deze
catamarans waar de Polynesiërs in de loop der eeuwen verre
Ondanks de tropische temperatuur wordt
het water na dik een uur toch fris. Onder water is alles even exotisch.
De vissersnederzetting op Gaspar. Vissers op het kleine eilandje voor Banton.
▶
vissen
wedijveren
met het
koraal om
de mooiste
kleuren
107www.zeilen.nl januari 2016
v e r w e g | f i l i p i j n e n
4. oceaanreizen mee maakten. Hij bestudeerde James Cooks aan-
tekeningen over de dubbele kano's. Hij ging naar het British
Science Museum en bekeek daar de outrigger kano's uit de Stil-
le Zuidzee. Hij verslond Eric de Bisshops verslagen over het
leven op Polynesië en bestudeerde diens ontwerptekeningen
voor de lokale dubbele kano's. Hij bouwde daarop de eerste off-
shore catamaran in Engeland en zeilde op deze minuscule
zeven meter lange Tangaroa (de Polynesische God van de Zee)
naar de Carieb.
Gesterkt door zijn ervaringen bouwde Wharram zijn tweede
catamaran, Rongo, in Trinidad. Hij zeilde er via New York mee
terug naar Engeland. Op beide oversteken werd hij vergezeld
door twee dames. Over zijn rondje Atlantic schreef Wharram
het boek Two Girls, Two Catamarans. Sindsdien ontwerpt hij –
steeds volgens dezelfde filosofie – zijn Polynesische multihuls:
simpele en betaalbare catamarans die op het meest afgelegen
strand met eenvoudige gereedschappen te bouwen zijn met
een voortdurend oog voor less is more. Met simpele, scherp
v-vormige rompen met een laag vrijboord, waarbij steekzwaar-
den niet nodig zijn, maar goede aandewindse eigenschappen
gegarandeerd. De rompen bevatten geen ballast. Mocht het
vaartuig ooit omslaan, dan zinkt het dus niet als een baksteen.
En droogvallen is een makkie. Nu, een dikke vijftig jaar later,
zijn er meer dan tienduizend ontwerpen verkocht, waarvan er
duizenden ook daadwerkelijk zijn gebouwd en over de wereld-
zeeën hebben gezworven.
We gaan weer ankerop en zetten zeil voor een stuk van twintig
mijl in oostelijke richting, naar het eiland Banton. Op de noord-
oostelijke moesson is onze bestemming net niet bezeild. We
varen zo scherp mogelijk, in oost-zuidoostelijke richting. Na
twee uur krijgen we bezoek. Een schildpad steekt zijn kop
boven water en kijkt ons met waterige oogjes nieuwsgierig aan.
We constateren spijtig dat Naya’s twee rompen niet echt loef-
bijters zijn. We gaan voor geen meter de goede kant uit. Maar
dat zou met een enkelromper niet anders zijn geweest. Het ijze-
ren zeil moet er maar bij. We rollen de genua in, zetten de zei-
len strak in het midden en motorzeilen in drie uur naar een
klein eilandje net voor Banton. De kust is er ruig, grote rots-
blokken lijken recent in zee te zijn gerold. We verkennen ze
snorkelend. Ze zijn nauwelijks begroeid met koraal maar bie-
den een prachtig doolhof om tussendoor te zwemmen.
Weer terug aan boord springen Borris en Esther met niet afla-
tende energie van de achterdekjes en klauteren dan weer via
het neergelaten zwemplatform aan boord. Ze wisselen sierlijke
zweefduiken af met potsierlijke bommetjes en kunnen er geen
genoeg van krijgen. Hun capriolen werken uitnodigend op de
lokale kinderen. Die komen verlegen poolshoogte nemen, han-
gend aan bamboestokken of stukken piepschuim. Even later
zwemmen we met zijn vieren naar de kleine nederzetting, langs
een bootje waarin vier man aan een net staan te trekken. Vis-
sersbootjes, de klassieke uitgeholde boomstam met een extra
bamboe drijver voor de stabiliteit, liggen zij aan zij op het
strand. Een aantal mannen boet de visnetten. Kinderen spelen
in het water en laten ons hun mooiste sprongen zien. Vrouwen
houden een oogje in het zeil, terwijl ze in hun piepkleine hut-
ten rijst koken en andere onderdelen van een maaltijd berei-
den. Er is geen elektriciteit en ook geen stromend water. We
raken aan de praat en horen dat de vrouwen twee maal per
week naar Banton gaan om daar de was te doen. De mannen
halen er regelmatig vers drinkwater. Iedereen is goedlachs,
vriendelijk en niet opdringerig.
Echt tropisch
Nog geen half uurtje later valt het anker alweer in de lei van
Banton eiland. Dicht met kokospalmen en andere tropenbo-
men begroeide berghellingen rijzen steil uit het water omhoog.
Het eiland oogt in de namiddagzon onvoorstelbaar diepgroen.
Onderaan, ertussen verscholen, ligt een kleine nederzetting.
Een houten kerkje prikt door het groen. We gaan met de bijboot
naar het strand. Daar vertelt een aantal vriendelijke mensen
rond een rudimentair basketbalveldje ons over het leven op dit
minuscule eiland. Auto’s komen hier niet. Alle vervoer gaat per
brommer, al dan niet met zijspan, over een smal betonnen pad.
Men wijst ons op een plaquette waarop we in de invallende
duisternis nog net kunnen lezen dat er in dit dorp 406 mensen
wonen in 107 gezinnen. Met zijn allen beschikken ze over één
toilet, zo staat er trots op vermeld. Als we na een korte wande-
ling weer in de bijboot stappen, wordt er ten afscheid geroepen:
“Thank you for coming!”
De volgende ochtend varen we net onder de rook van Banton
uit als we bezoek krijgen van een groepje hoog uit het water
opspringende dolfijnen. We volgen hun capriolen ademloos
vanaf ons comfortabele voordek. Jammer genoeg besluiten ze
al vrij snel de show naar elders te verplaatsen. We zeilen verder
op de altijd constante noordoostmoesson naar Cobrador
eiland, op 160 graden en twintig mijl. Ideaal voor de gennaker.
Die gaat moeiteloos omhoog en sleurt ons in een mum van tijd
naar onze bestemming. Zodra in de lei van het nieuwe eiland
het anker valt, duiken we in het verkoelende water en snorke-
len we boven een fascinerende koraaltuin door een kleurrijke
visvijver. Aan het eind van de middag varen we de laatste paar
mijl naar de noordoostpunt van het eiland Romblon. Tegen de
tijd dat het anker zich daar heeft ingegraven is het met tropi-
sche snelheid aardedonker geworden. De Grote Beer hangt op
zijn kop boven het eiland. De Poolster staat hier te laag en komt
niet meer tevoorschijn. Terwijl we uitkijken over het vlakke
water waarin duizenden sterren worden weerspiegeld, trekt
heel hoog met indrukwekkende snelheid een satelliet voorbij.
Vlak voor ons neus zwabbert opeens een heel klein en onzeker
lichtje. Een dapper maar dom vuurvliegje zwalkt met de onvas-
te gang van een dronkenman richting zee.
Ideale wind
De volgende dag vertrekken we vroeg voor ons laatste en lang-
ste stuk, van Romblon naar de zuidpunt van Tablas eiland, een
stuk van bijna veertig mijl op 202 graden. De moesson is nog
steeds noordoostelijk, kracht vier Beaufort, op deze koers ideaal
voor de spinnaker. Die staat in een mum van tijd. Geen gedon-
der met bomen, neerhouder en topping lifts. Gewoon de hals-
hoek aan een verstelbare schoot die via een blok loopt voor op
de bakboord romp. De 'echte' schoot loopt van de schoothoek
via een blok voorop de stuurboord romp naar de kuip. Het is
vast ook de koers en de sterkte van de wind, maar de combina-
tie daarvan met het lichte voorzeil is ideaal. Naya snelt met een
knoop of zeven de goede kant uit. Vanaf ons brede en solide
voordek kijken we terug op een heerlijke week onbezorgd zei-
len op een interessante en voor de tropen ideale catamaran. •
De kinderen blíjven springen.
Joanne op Romblon.
Joanne leest voor.
Het hijsen van de zeilen
is een peuleschil. Goed
zichtbaar is dat het zeil
om de mast heen loopt.
Vlak voor
onze neus
zwabbert
een klein
onzeker
lichtje
109www.zeilen.nl januari 2016
v e r w e g | f i l i p i j n e n
