1. Աշոտ Սուքոյան
Իշխան
Տարածված է Սևանա
լճի ավազանում։ Նա
առաջացել է
կարմրախայտից:
Պատված է արծաթափայլ
թեփուկներով, իսկ միսը
վարդագույն է: Որպես
անհետացող տեսակ,
իշխանը տեղ է գտել Կարմիր
գրքում: Սնվում է փոքրիկ
որդերով, ամենատարբեր
ջրային բույսերով:
4. Տիգրան Նազարյան
Ձկներ
Ձկները ջրային սառնարյուն կենդանիներ են. ունեն ոսկրային
կմախք, խռիկներ ու լողակներ: Ծովային ձկների
մեծամասնությունը, որպես կանոն, ապրում է ափամերձ
ծանծաղուտներում կամ բաց օվկիանոսի մակերեսային
շերտերում:
Որոշ տեսակներ ապրում են ծովի հատակին (կատվաձկներ,
տափակաձուկ): Նրանց մարմինը տափակ է, գույնը՝
միջավայրի ընդհանուր գունավորմանը համահունչ:
Մի մասը լողում է դանդաղ, և նրանց նկատելը դժվար է:
Ձկան շարժողության օրգանը պոչն է, որի ոլորապտույտ
(զիգզագաձև) շարժումների շնորհիվ ձուկն այս ու այն կողմ է
լողում: Միայն առանձին տեսակներ են շարժման համար
օգտագործում կրծքային լողակները, որոնք սովորաբար
հարմարված են հավասարակշռությունը պահպանելուն,
մարմնի կայուն դիրքն ապահովելուն կամ շարժումներն
արգելակելուն: Նույնիսկ լիովին անշարժ դիրքում ձկները
երբեք չեն սուզվում ջրի հատակը, քանի որ
մեծամասնությունն ունի օդով լցված լողափամփուշտ, որն
ապահովում է լողունակությունը:
5. Ձկների զգացողության
օրգանները
Միջավայրում ձկները կողմնորոշվում են տեսողության, լսողության,
հոտառության, շոշափման և համային զգացողություններով:
Ձկների մեծամասնության աչքերը տեղադրված են գլխի կողքերին,
որոնք լայն տեսադաշտ են ապահովում: Նրանցից շատերն օժտված
են զարգացած գունային տեսողությամբ, որը կարևոր է բազմացման
շրջանում:
Ձկներն արտաքին ականջ չունեն, սակայն օժտված են հատուկ
ձայնընկալիչ օրգաններով: Քանի որ ձայնային տատանումները
ջրում լավ են տարածվում, ձկների շատ տեսակներ
տեղեկություններ են փոխանակում՝ ձայնային ազդանշաններ
արձակելով:
Ձկներն ապրում են վատ տեսանելիության պայմաններում, ուստի
շոշափման զգացողությունը նրանց համար խիստ կարևոր է: Ջրի
չնչին տատանումներն ընկալում է գլխավոր շոշափելիքի օրգանը`
կողագիծը, որը բաղկացած է մարմնի կենտրոնական մասում մաշկի
տակ տեղադրված նյարդային վերջույթներից: Որոշ տեսակների
բերանի շուրջն աճում են բեղիկներ կոչվող հատուկ շոշափուկներ,
որոնց օգնությամբ ձկները հետազոտում են ծովի կամ գետի
հատակը:
Ձկների մեծամասնությունն ունի լավ զարգացած հոտառություն:
Նրանք կարող են զգալ այլ կենդանիների հոտերը, հոտառությամբ
գտնել որսը կամ զգուշանալ, քանի որ վիրավորվելիս ձկան մաշկն
արտազատում է վտանգի մասին ահազանգող հատուկ հոտով նյութ:
6. Ձկների սնունդը
Քաղցրահամ ջրերի ձկները սնվում են տարբեր կերերով՝
ջրային բույսերով, խխունջներով, որդերով, միջատներով և
նրանց թրթուրներով, ինչպես նաև այլ ձկներով: Որոշ ձկներ
(օրինակ՝ երկայնաձուկը) ջրի հատակից հավաքում են տիղմը
և զատում նրա մեջ ապրող օրգանիզմները:
Բաց ծովերում ապրող ձկների մեծամասնությունը գիշատիչ
է. սնվում է տարբեր կենդանիներով՝ մանր
ծովախեցգետիններից մինչև այլ ձկնատեսակներ: Որոշ
տեսակներ (օրինակ՝ կետանման շնաձուկը) հարմարվել են
պլանկտոններով սնվելուն: Շնաձուկը բերանը լիքը լցնում է
ջրով, ապա փակում այն և խռիկային անցքերով ջուրը դուրս
մղում, իսկ խռիկային աղեղների հատուկ արտացցվածքների
օգնությամբ զտված պլանկտոնը կուլ է տալիս: Ծովերում, մեծ
խորություններում, ապրում են արտասովոր արտաքինով
ձկներ: Նրանք ունեն մեծ բերան ու ատամներ և կարող են կուլ
տալ չափերով իրենցից ավելի մեծ որսի: Բայց նրանք
հազվադեպ են սնվում, քանի որ մի քանի ամիսը
մեկ անգամ է հաջողվում որս անել:
7. Հակոբյան Արեն
Շնաձուկ
Այս տեսակները տարածված են
ծովերում և օվկիանոսներում։
Վագրային Շնաձուկը աշխարհի
ամենամեծ ձուկն է։ Կշռում է 10-
16 ֆունտ, կան նաև 23 ֆունտանի
շնաձկեր։ Ջրում շատ արագ են
շարժվում, ջրում իրենց
ուղղությունը չեն փոխում և
սլանում են ուղիղ։ Ունեն սուր
ատամներ որոնց օգնությամբ նա
կարողանում են խժռել իրենցից
մեծ ձկներ։ Վագրային շնաձուկը
ունի թանկարժեք կաշի։ Այս
գիշատիչը սնվում է ձկներով:
8. Մուրադյան Էմիլ
Ակվարիումային ձուկ
Այս ձկները
ակվարիումային ձկներ
են: Սնվում է
թրթուրներով, ջրալվերով,
մսի փոքրիկ կտորներով,
անձրևորդերով,
զանազան շիլաներով և
հացով։
10. Տիգրան Մարջանյան
Ստորջրյա ձկներ
Միջավայրում ձկները կողմնորոշվում են
տեսողության, լսողության, հոտառության,
շոշափման և համային
զգացողություններով:Ձկների մեծամասնության
աչքերը տեղադրված են գլխի կողքերին, որոնք
լայն տեսադաշտ են ապահովում: Ձկներն
արտաքին ականջ չունեն, սակայն օժտված են
հատուկ ձայնընկալիչ օրգաններով: Ձկները
սնվում են տարբեր կերերով՝ ջրային բույսերով,
խխունջներով, որդերով, միջատներով և նրանց
թրթուրներով, ինչպես նաև այլ ձկներով: Որոշ
ձկներ ջրի հատակից հավաքում են տիղմը և
զատում նրա մեջ ապրող օրգանիզմները: Բաց
ծովերում ապրող ձկների մեծամասնությունը
գիշատիչ է. սնվում է տարբեր կենդանիներով՝
մանր ծովախեցգետիններից մինչև այլ
ձկնատեսակներ:
11. Սահրադյան Եվա
Դելֆիններ
Կետերը և դելֆինները պատկանում
են ջրային կաթնասունների
կարգին:
Հայտնի են դելֆինների 40 տեսակ:
Նրանց մարմնի երկարությունը 1-3
մ է:ՈՒնեն
երկար դունչ,70- ատամ:Սնվում են
ձկներով:ՈՒնենում են մեկ
ձագ,որին 4-6 ամիս կերակրում են
կաթով:Խոշոր դելֆիններն ապրում
են 50 ,իսկ մանրերը՝ 30 տարի:
12. Մերի Մաիլյան
Ձկներ
Արևի ճառագայթները չեն
հասնում ձկներին: Նրանք
կոչվում են խորջրյա ձկներ:
Նրանց մոտ խավար է:Կան
ձկներ որոնք ապրում էն
լճերի ծովերի
հատակում:Ձկներին խետք
չեն աչքեչր:Կամ շատ մանր
են: Կան ձկներ որոնք ունեն
շատ մեծ աչքեր: Նրանք չեն
կարում խոսել:
13. Հայկազ Մինասյան
Արագաշարժ և
դանդաղաշարժ ձկներ
Ձկները ջրային սառնարյուն
կենդանիներ են. ունեն ոսկրային
կմախք, խռիկներ ու լողակներ:
Ծովային ձկների
մեծամասնությունը, որպես
կանոն, ապրում է ափամերձ
ծանծաղուտներում կամ բաց
օվկիանոսի մակերեսային
շերտերում:
Արագալող ձկների (օրինակ՝
թյունիկի) մարմինը երկարավուն
է, ունի շրջահոսելի և ծայրերում
կրճատվող ձև, իսկ պոչային
լողակը մանգաղաձև է:
14. Հակոբյան Աստղիկ
Սևանի իշխան
• Առաջացել է կարմրախայտից։
• Ունի սուր դունչ և պտավոր երկարավուն մարմին։
• Քաշը 400-600 գրամ է, երկարությունը 40 սմ։
• Բնակվում է միայն Սևանում։ Անհետացող տեսակ է։
• Իրեն լավ է զգում մաքուր ջրավազաններում։
• Ուտում է փոքր խեցգետիններ։
• Քանի որ ունի համեղ միս, իշխանին արհեստականորեն
բազմացնում են։
• Հայկական իշխանը աշխարհում հայտնի է։ Շատ զբոսաշրջիկներ
Հայաստան են գալիս նաև իշխան համտեսելու համար։
