1. SlideShare
 Upload
 Browse
 Go Pro
 Login
 Signup
 Email
 Like
 Save
 Embed
« ‹ › »

2. 1
/18
 Related
 More
 лекц 1 5672 views Like
 Urlah erdem deed surguuli 2631 views Like
 монгол орны зам тээврийн салбар 1631 views Like
 Lekts 13 mgl sergen mandalt 734 views Like
 антонэ мостаэрт 330 views Like
 АНУ-ын нэрт монголч эрдэмтэн НИКОЛАС ПОППЕ 580 views
Like
 Монголын нууц товчоон ба Чингис хаан 650 views Like

3.  монгол улсын төрийн сүлд 1262 views Like
 Ubuntu tsahim test pagmaa 249 views Like
 Ubuntu tsahim test pagmaa 261 views Like
 Ubuntu tsahim test pagmaa 241 views Like
 2 анги өнгө аяс цахим хичээл 3446 views Like
 Ub education info 248 views Like

4.  Word2007 insert text 547 views Like
 Random 100509135906-phpapp01 4262 views Like
 амьтад 2086 views Like
 зайн сургалт хандмаа 1680 views Like
 Duuri 1629 views Like
 оху 608 views Like

5.  Good tsahim test 167 views Like
 Tseesuren test 161 views Like
 Batsaihan tsahim test 296 views Like
 МОНГОЛ УЛСЫН СОНГУУЛИЙН ТОГТОЛЦОО1,
ЗАРЧМЫГ… 1863 views Like
 мөнхбаяр цахим2 тест 184 views Like

6.  б.баяясгалан цахим2 тест 281 views Like
 Iltgel1. 612 views Like
 Basic electronics #1(2010) 402 views Like
 Ахмад дипломатчын дурсамж: Монголын статус … 933 views
Like
 88998899 389 views Like
 цахим тест 365 views Like

7.  Surguuli taniltsuulga 1 r heseg 1441 views Like
 Surguuliin taniltsuulga 1 r heseg 816 views Like
 уламаа цахим тест 226 views Like
 уламаа цахим тест 307 views Like
 уламаа цахим тест 362 views Like
 цахим тест 356 views Like

8.  ариунаа цахим тест 294 views Like
 цахим тест 291 views Like
 Ажилгүйдэл 15294 views Like
 эхийн хувиргал. Like


 0
inShare

 Pin It
 Wordpress
+ Follow
роман.тунгалаг тамир
by Purevbayar Khurelchuluun on Jun 11, 2011

9.  5,758views
роман.тунгалаг тамир
 No comments yet
Subscribe to comments Post Comment
роман.тунгалаг тамир Presentation Transcript
 1. РоманМонгоын зууны шилдэг роман Чадраавалын Лодойдамбын“Тунгалаг
тамир”
 3. Цаг үе нийгэм,романы хөгжилУран зохиол судлалд романыг хувь хүний амьдрал
нийгэмийн дэвсгэрийг тавьж үзүүлдэг туульсийн өргөн хэмжээний зохиол гэж
үздэг.Романы үүслийг хэдийгээр Эллинизмын үед хамааруулан үздэг боловч
“роман” гэдэг нэр томъёо нь дундад зууны үед Роман хэл дээр бичигдэж байсан
зохиолыг нэрлэх болсонтой холбоотой ажээ.Эртний романууд нь болхидуу адал
явдалын шинжтэй,өгүүлэмжийн хувьд нэг загвартай байжээ.Ихэвчлэн хайртай
хосууд бие биеээсээ салан адал явдалтай учирсан тухай гардаг.Романы хөгжилийн
оргил үе нь 20-р зуун байжээ.Энэ үед алдарт романч
Толстой,Бальзак,Стендал,Дикеж нар төрөн гаржээ.Харин манай монголд 1930 онд
Д.Нацагдорж “Ордоны хуйвалдаан” хэмээх роман бичихээр төлөвлөж байсан тухай
мэдээ байдаг.1949 ондЧ.Лодойдамба орчин үеийн сэхээтэний сэдэвтэй “Алтайд”
хэмээх роман туурвисанаар МШҮУЗ-д романы тухай ярих үндэстэй болсон.Үүний
дараа 1951-1955 онд Б.Ренчин “Үүрийн туяа”түүхэн романыг 3 дэвтэрээр
туурвин,тэргүүн дэвтэр нь”Манжийн талхинд”/1951/ дэд дэвтэр нь “Гал усны
гашуун зовлон”/1952/гутгаар нь “Байлдан олсон эх орон”/1955/ нэртэй хэвлэгдэж
шинэ монгол романы салхийг хүчтэй хагалжээ.
 6. Тоон үзүүлэлтҮүний дараа 1960-аад онд Ч.Лодойдамба “Тунгалаг тамир” роман
2 дэвтрээр,Д.Намдаг “Цаг төрийн үймээн”,Л.Түдэв “Уулын үер”,З.Баттулга”Хөх
тэнгэр”,Ц.Уламбаяр”Зовлон жаргал”роман 3 дэвтрээр ,С:Дашдэндэв “Улаан
наран”гэх мэт олон романууд байна.Тоон үзүүлэлтээр МУЗ-д 360 роман байдаг
гэдэг бол 1990 –онд үүний 80 гаруй нь хэвлэгдсэн байна.Б.Ренчин “Заан
залуудай”Сандо амбан””Үүрийн туяа”,Ж.Пүрэвийн “Зүрхний хэлэн”.С.Удвал “Их
хувь заяа”,Ш.Нацаг дорж “Мандухай сэцэн”,”Болор толь”гэх мэт түүхэн
роман,Мөн түүх -хувьсгалын шинжтэй Ч.Лодойдамба”Тунгалаг тамир “Д.Намдаг
“Цаг төрийн үүмээн”,Н.Надмид “Хүлээс алдарсан нь “гэх мэт олон сайхан
романууд гаржээ.Мөн улс төрийн Л.Түдэв”БНМАУ-ын анхдугаар он”,адал явдалын
Л.Пүрэвдорж “Егүүтгэл”1992,”Бэтэг”1998,До.Цэнджав”Чонын алтан шагай”гэх
мэт, чиглэл чиглэлээр улам хөгжсөөр байна.

10.  7. Төрийн шагналт түүхч- Ж.Пүрэв1960-1980-аад онд роман бичлэгт зохиолчид
эрэл хайлт хийж түүхэнд товойн гарсан монголын тусгаар тогтнол ,эрх чөлөөний
төлөө тэмцэгчдийн дүрийг уран сайханы аргаар мөнхөлхөд хувь нэмрээ оруулсны
дотор төрийн шагналт зохиолч –түүхч Ж.Пүрэв онц гавьяатай.Тэрээр 1961 онд
Монгол улс НҮБ-д элсэх үед Америкд амьдарч буй Цэнбэлшадав бэйл 1930-аад
оноос эх орноосоо гарч цагаачлан амьдрах болсноо дурсах маягаар бичсэн
“Хөгжмийн эгшиг”,ардын үндэсний баатар Хасбаатарын сүүлчийн жилүүдийн улс
төрийн үйл ажиллагааг дүрслэн “Гурван зангилаа”/1971/,монголын эрх чөлөө
,тусгаар тогтнолын төлөө манжийн түрэмгий нарын эсрэг цогтой тэмцэж амь
бие,гэр бүл,үр хүүхдээ ч золиосолсон домогт Чингүнжавын дүрийг уралсан
“Зүрхний хилэн”роман зэргийг чансаатай бүтээл болсныг судлаачид өндөрөөр
үнэлж байна.
 10. Төрийн шагналт Ч.Лодойдамба /1917-1970/-ын намтар,уран бүтээлээс цухасхан
дурьдах нь:Ч.Лодойдамба тэрээр хуучин Засагт хан аймгийн Засагт хан
хошуу,одоогын Говь-алтай аймгийн Тайшир сумийн нутаг Сүхийн гол хэмээх
газарт 1917 оны 08-р сарын 20 нд малчин ардын гэрт мэндэлжээ.Тэрээр мал
маллан,хурдан морь унаж ,аргал түүж,малд нүдтэй гэгддэг байлаа.Түүнийг аав нь
багад нь Гандантэгчлэн хийдэд Сартуулын анги Ганжуур гэдэг ламд шавь оруулж
тэднийд /1924-1927/сургажээ.Лодойдамба гэдэг нь сахилын нэр ажээ.Түүнээс өмнө
Шийтар гэдэг байжээ.Лодойдамба лам болох хүсэлгүйн уламаас 1931 онд хар
болж,Эрдэнэ сумын бага сургуульд орж төгсөөд Улаан үүдрүү “Рабфак” гэдэг
сургуульд яваад 3-р курсд байхдаа Масквод төмөр замын курсд явж тэндээ 1 жил
болоод /1939/төмөр замын машнист мэргэжилээр төгсч 22 наснаасаа ажил
хөдөлмөрийн гараагаа тавьжээ.Тэрээр депогын жижүүр,туслах машнист 1940 оны
намраас Холбооны техниккомд Физикийн багшаар ,МАХН-ын төв хорооны
шийдвэрээр 1941 оноос радио хороонд орлогч даргаар,Тэрээр 1939 онд анхны уран
бүтээл “Хөдөө талын үзсэглэн”бичжээ.
 12. Үрэглжлэл. 1943 оноос МАХН-ын төв хороонд сурталын хэлтэст ажилаж
эхлэв,ажилынхаа хажуугаар нь МУИС-Намын сургуульд түүх,гүн ухааны хичээл
заадаг байлаа.Тэрээр Маскво хотноо ЗХУ-ын төв хорооны дэргэдэх нийгэмийн
ухааны академд суралцан эрдэмийн зэрэг хамгаалан 1959 ондБНМАУ-ын урлагын
хэрэг эрхлэх хорооны 1-р орлогч дарга, уламаар 1962 оноос соёлын яамны сайдаар
томилогдон насан эцэс болтлоо ажилжээ.Тэрээр 1970-01-11 нд хүнд өвчиний
улмаас таалал төгсөжээ.Тэрээр хурц реалист өгүүллэгүүд,1945 онд”Малгайтай
чоно”Мялзангийн цагаан өвгөн”/1940/”Солонго”/1958/”Хугараагүй ноён
нуруу”,”Шаргачин””Дусал нулимас юу гэж хэлсэн
бол”/1968/,”Солонго”/1954/”Хөрөг”,Хуучин цэргийн яриа”,Дөрөвхөн
үг””Цохилтууд” шог өгүүллэг гэх мэт Ч.Лодойдамбын 22 өгүүллэг хэвлэгдсэн
байдаг. Мөн сэтгэл эмзэглүүлж,шинчлэл авчирсан олон туужууд,”Манай
сургуулийнхан /
 13. 1951/Мөн олон алдартай романууд тууривсаны нэг бол монголын анхны роман
“Алтайд”,монголын зууны шилдэг роман “Тунгалаг тамир”тэргүүн дэвтэр 43-н
хэсгээс /1963/,дэд дэвтэрийг /1968/онд хэвлүүлсэнийг нь 1971 онд нэгтгэн
хэвлүүлжээ,дэд дэвтэр мөн л 43 н хэсгээс бүтсэн. Луу гүний баян Итгэлтийн дүрийг
бүх талаас нь төгөлдөр сайн бүтээсэнийг эрдэмтэн Б.Ганбат “Тунгалаг тамир
“романд дүр бүтээсэн уран сайханы туршилга”/УБ-1996/хэмээх нэгэн сэдэвт

11. бүтээлдээ маш нягт нямбай судлан романы 110 гаруй дүрээс голлох 20 гаруй
дүрийг нь задлан бичжээ.
 17. Мэдлэгээ шалгаарайЗөв харгалзуулД.Намдаг а.”Бурхан багшаа хулгайлсан
нь”Л.Түдэв б.”Цаг төрийн үүмээн”Ч.Лодойдамба в.”Уулын үер”Ж.Пүрэв
г.”Үүрийн туяа”С.Удвал. д. “Их хувь заяа”Д.Гармаа е.” Зүрхний хилэн”Б.Ренчин
ё.”Алтайд”Л.Пүрэвдорж з.”Хаврын тангараг”Б.Энхбат ж.”Егүүтгэл”Ж.Бямбаа
и.”Их аяныхан”
 18. 1б,2в,3ё,4е,5д,6а,7г,8ж,9з,10и
 Follow us on LinkedIn
 Follow us on Twitter
 Find us on Facebook
 Find us on Google+
 Learn About Us
 About
 Careers
 Our Blog
 Press
 Contact us
 Help & Support
 Using SlideShare
 SlideShare 101
 Terms of Use
 Privacy Policy
 Copyright & DMCA
 Community Guidelines
 SlideShare on mobile
 Pro & more
 Go PRO New
 Business Solutions
 Developers & API
 Developers Section
 Developers Group
 Engineering Blog
 Blog Widgets
© 2013 SlideShare Inc. All rights reserved.
RSS Feed

12.  ENGLISH