โครงงานคอมพิวเตอร์ ประเภทสื่อเพื่อการศึกษา เรื่อง เครื่องดนตรีไทย จัดทำโดย นางสาวฉัตรฐริกา กองคำ นางสาวจารุวรรณ อิ่มภุ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/1 โรงเรียนประจันตราษฎร์บำรุง

2. ประวัติและที่มา
ของ
เครื่องดนตรีไทย
เครื่องดนตรีไทยเกิดจากชนชาติไทยเองและการ
เลียนแบบชนชาติอื่นๆ ที่อยู่ใกล้ชิดโดยเริ่มตั้งแต่สมัย
โบราณที่ไทยตั้งถิ่นฐานอยู่ในอาณาจักร ฉ่องหวู่ ดินแดน
ของประเทศจีนในปัจจุบัน ทาให้เครื่องดนตรีไทยและจีนมี
การแลกเปลี่ยนเลียนแบบกัน นอกจากนี่ยังมีเครื่องดนตรี
อีกหลายชนิด ที่ชนชาติไทยประดิษฐ์ขึ้นใช้ก่อนที่จะมาพบ
วัฒนธรรมอินเดีย ซึ่งแพร่หลายอยู่ทางตอนใต้ของแหลม
อินโดจีน สาหรับชื่อเครื่องดนตรีดั้งเดิมของไทยจะเรียน
ตามคาโดดในภาษาไทย เช่น เกราะ โกร่ง กรับ ฉิ่ง ฉาบ
ขลุ่ย พิณเพี๊ยะ ซอ ฆ้องและกลอง ต่อมาได้มีการประดิษฐ์
เครื่องดนตรีให้พัฒนาขึ้น โดยนาไม้ที่ทาเหมือนกรับ
หลายอันมาวางเรียงกันได้เครื่องดนตรีใหม่ เรียกว่า
ระนาดหรือนาฆ้องหลาย ๆ ใบมาทาเป็นวงเรียกว่า ฆ้อง
วง เป็นต้น

3. ขลุ่
ย
• ขลุ่ย เป็นเครื่องดนตรีโบราณของไทยชนิดหนึ่ง ได้ผ่านการวิวัฒนาการมาเป็น
ระยะเวลายาวนาน มาจากปี่อ้อซึ่งตัวปี่หรือเลาทาจากไม้รวกท่อนเดียวไม่มีข้อ และมี
ลิ้นซึ่งทาด้วยไม้อ้อลาเล็กสาหรับเป่าให้เกิดเสียง หลังจากนั้นจึงปรับเปลี่ยนรูปร่าง
และวิธีเป่าจนกลายมาเป็นขลุ่ยอย่างที่เรียกกันในปัจจุบันนี้ว่าเป็น ขลุ่ยเพียงออ
– ประเภทของขลุ่ยมี 9 ประเภท
1. ขลุ่ยเพียงออ
2. ขลุ่ยหลีบหรือขลุ่ยหลีก
3. ขลุ่ยอู้
4. ขลุ่ยรองออ
5. ขลุ่ยเคียงออ
6. ขลุ่ยกรวด
7. ขลุ่ยออร์แกน
8. ขลุ่ยนก
9. ขลุ่ยพล

4. ตัวอย่างเสียงขลุ่ย
BY : PAWANRAT PROMTONG

5. ปี่
• ปี่ เป็นเครื่องดนตรีไทย ทาด้วยไม้จริงเช่นไม้ชิงชันหรือไม้พยุง กลึงให้เป็นรูป
บานหัวบานท้าย ตรงกลางป่อง เจาะภายในให้กลวงตลอดเลา ทางหัวของปี่เป็น
ช่องรูเล็กส่วนทาง ปลายของปี่ ปากรูใหญ่ใช้ชันหรือวัสดุอย่างอื่นมาหล่อเสริมขึ้น
อีกราวข้างละ ครึ่งซม ส่วนหัวเรียก ทวนบน ส่วนท้ายเรียก ทวนล่าง ตอนกลาง
ของปี่ เจาะรูนิ้วสาหรับเปลี่ยนเสียงลงมาจานวน 6 รู ตรงกลางของเลาปี่ กลึงขวั้น
เป็นเกลียวคู่ไว้เป็นจานวน 14 คู่ เพื่อความสวยงามและกันลื่นอีกด้วย ตรงทวนบน
นั้นใส่ลิ้นปี่ที่ทาด้วยใบตาลซ้อนกัน 4 ชั้น ตัดให้กลมแล้วนาไปผูกติดกับท่อลม
เล็กๆที่ เรียกว่า กาพวด
– ปี่ของไทยนั้น มีด้วยกัน 3 ชนิด
1. ปี่นอก
2. ปี่กลาง
3. ปี่ใน

6. ตัวอย่างเสียงปี่
ใน
BY : Kamolvich Chamni

7. ระนา
ด
• ระนาด เป็นเครื่องดนตรีไทยชนิดหนึ่ง ประกอบด้วย ลูกระนาด ร้อยด้วยเชือก
เรียกว่า "ผืน" แขวนไว้กับ ราง ซึ่งทาหน้าที่รองรับลูกระนาด และทาหน้าที่เป็น
กล่องเสียงด้วย ผู้เล่นจะใช้ไม้ตี จานวน 2 อัน สาหรับตีลูกระนาดให้เกิดเป็น
ท่วงทานอง
• ไม้ตีระนาด มีด้วยกัน 2 แบบ คือ ไม้นวม จะให้เสียงที่ฟังแล้วรู้สึกได้ถึงความ
ไพเราะ นุ่มนวลที่หัวของไม้ จะใช้ผ้าพันให้เป็นนวมก่อนจากนั้นจะใช้เส้นได้พันทับอีก
ที ไม้ตี ระนาดชนิดนี้นิยมใช้เล่นบรรเลงในวงมโหรี, วงปี่พาทย์ไม้นวม และ ไม้แข็ง
ซึ่งจะให้เสียงที่ฟังแล้วรู้สึกถึงความมีอานาจ และแข็งแกร่ง ลักษณะของไม้จะพัน
เช่นเดียวกันกับไม้นวม เพียงแต่จะชุบด้วย "รัก" เป็นระยะ และที่ชั้นนอกสุด แล้วจึง
พันอีกครั้งด้วยผ้าดิบบาง ๆ เป็นอันเสร็จ ทาให้ได้หัวไม้ที่แข็ง และสังเกตได้ง่าย ๆ
ที่สีของหัวไม้ซึ่งจะดาสนิท
– ระนาดของไทยนั้น มีด้วยกัน 4 ชนิด ดังนี้
1. ระนาดทุ้มระนาดทุ้ม
2. ระนาดทุ้มเหล็ก
3. ระนาดเอก
4. ระนาดเอกเหล็ก

8. ตัวอย่างเสียงระนาดเอก
BY : PAWANRAT PROMTONG

9. ซอ
• ซอ เป็นเครื่องดนตรีไทยชนิดหนึ่งจาพวกเครื่องสาย ทาให้เกิดเสียงโดยการใช้คัน
ชักสีเข้ากับสายที่ขึงเอาไว้
– ประเภทของซอมี 3 ประเภท
1. ซอด้วง
2. ซออู้
3. ซอสามสาย

10. ตัวอย่างเสียงซอ
BY : วัน เวลาดี

11. ฆ้อง
• เป็นเครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันทาด้วยโลหะที่มีหลายรูปแบบ คาว่าฆ้องนั้นมี
ที่ว่าจากภาษาชวา ปรากฏการใช้ฆ้องในหลายชาติในทวีปเอเชีย เช่น จีน อินโดนีเซีย
ไทย มาเลเซีย เป็นต้น ปัจจุบันฆ้องเข้าไปมีส่วนในดนตรีตะวันตกด้วยเช่นกัน
– ประเภทของฆ้องมี 5 ประเภท
1.ฆ้องวงใหญ่
2.ฆ้องวงเล็ก
3.ฆ้องมอญ
4.ฆ้องราว
5.ฆ้องคู่

12. ตัวอย่างเสียงฆ้อง
BY : PAWANRAT PROMTONG

13. พิณ
• พิณ เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสายแบบหนึ่ง มีหลายชนิดแตกต่างตาม
ท้องที่ ในภาคอีสานของประเทศไทย พิณอาจมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามท้องถิ่น
เช่น "ซุง" หรือ "เต่ง" จัดเป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย มีรูปร่างคล้ายกีตาร์
แต่มีขนาดเล็กกว่า โดยทั่วไปมี 3 สาย ในบางท้องถิ่นอาจมี 2 หรือ 4 สาย
บรรเลงโดยการดีดด้วยวัสดุทีเป็นแผ่นบาง เช่นไม้ไผ่เหลา หรืออาจใช้ปิ้กกีตาร์ดีด
ก็ได้ สมัยก่อนจะเล่นเครื่องเดียวเพื่อเกี้ยวสาว ปัจจุบันมักใช้บรรเลงในวงดนตรี
โปงลาง วงดนตรีลาซิ่ง หรือวงดนตรีลูกทุ่ง
– ประเภทของพิณมี 5 ประเภท
1.พิณน้าเต้า
2.พิณเพียะ
3.กระจับปี่
4.พิณพื้นบ้าน
5.พิณไห

14. ตัวอย่างเสียง
พิณ
BY : ทองเบส ทับถนน

15. ขิม
• ขิม พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานให้คาอธิบายไว้ว่า "เครื่อง
ดนตรีจีนชนิดหนึ่ง รูปคล้ายพระจันทร์ครึ่งซีกใช้ตี" ขิมถูกนาเข้ามาใน
ประเทศไทยในสมัยรัชกาลที่ 4 โดยชาวจีนนามาบรรเลงรวมอยู่ในวง
เครื่องสายจีน และประกอบการแสดงงิ้วบ้าง บรรเลงในงานเทศกาล
และงานรื่นเริงต่าง ๆ บ้าง
• คาว่า ขิม มาจากภาษาจีนฮกเกี้ยน ซึ่งมาจากอักษรจีน 琴 ซึ่งใน
ภาษาจีนกลางอ่านว่า ฉิน

16. ตัวอย่างเสียงขิม
BY : วิเศษดนตรี

17. จะเ
ข้
• จะเข้ เป็นเครื่องดนตรีไทยประเภทเครื่องดีด มี 3 สาย สันนิษฐานกัน
ว่าได้รับอิทธิพลมาจากมอญ และได้ปรับปรุงแก้ไขมาจากพิณ คือ
กระจับปี่ซึ่งมี 4 สาย นามาวางดีดกับพื้นเพื่อความสะดวก มีประวัติและมี
หลักฐานครั้งแรกในสมัยกรุงศรีอยุธยา จะเข้ได้นาเข้าร่วมบรรเลงอยู่ในวง
มโหรีคู่กับกระจับปี่ในสมัยรัชกาลที่ 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ มีผู้นิยมเล่น
จะเข้กันมาก ทาให้กระจับปี่ค่อย ๆ หายไปในปัจจุบัน เนื่องจากหาผู้เล่น
เป็นน้อย

18. ตัวอย่างเสียงจระเข้
BY : PAWANRAT PROMTONG

19. ตะโพน
• ตะโพน เป็นเครื่องดนตรีที่ขึงด้วยหนัง ตัวตะโพนทาด้วยไม้สักหรือไม้ขนุน
เรียกว่า หุ่น ขุดแต่งให้เป็นโพรงภายใน ขึ้นหนัง 2 หน้า ดึงด้วยสายหนังโยงเร่ง
เสียงเรียกว่า หนังเรียด หน้าใหญ่มีความกว้างประมาณ 25 ซม เรียกว่า หน้าเท่ง
ติดหน้าด้วยข้าวสุกบดผสมกับขี้เถ้าเพื่อถ่วงเสียง อีกหน้าหนึ่งเล็กกว่ามีขนาด
ประมาณ 22 ซม เรียกว่า หน้ามัด ตัวกลองยาวประมาณ 48 ซม รอบ ๆ ขอบหนัง
ที่ขึ้นหน้า ถักด้วยหนังที่ตีเกลียวเป็นเส้นเล็กๆ เรียกว่า ไส้ละมาน แล้วจึงเอาหนัง
เรียดร้อยในช่วงของไส้ละมานทั้งสองข้าง โยงเรียงไปโดยรอบจนมองไม่เห็นไม้หุ่น
มีหนังพันตรงกลางเรียกว่า รัดอก ข้างบนรัดอกทาเป็นหูหิ้วและมีเท้ารองให้ ตัว
ตะโพนวางนอนอยู่บนเท้า ใช้ฝ่ามือซ้ายขวาตีได้ทั้งสองหน้า ใช้สาหรับประกอบ
จังหวะผสมอยู่ในวงปี่พาทย์ ทาหน้าที่กากับจังหวะหน้าทับต่าง ๆ

20. ตัวอย่างการเล่น
ดนตรีไทย
BY : วิเศษดนตรี

21. เสนอ
อาจารย์อนพัทย์ หรีรักษ์
จัดทาโดย
นางสาวฉัตรฐริกา กองคา เลขที่ 4
นางสาวจารุวรรณ อิ่มภู เลขที่ 19
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/1