1. Verhaal
Journalist Luc Vanheerentals leeft zonder auto
Auto alleen nog voor
noodzakelijke verplaatsingen,
die je niet tijdig met openbaar
vervoer kunt afleggen
Alle voornemens en inspanningen ten spijt, blijft de Belg verslingerd aan Koning
Auto. Niet zo als het van Luc Vanheerentals afhangt. Hij leidt een autoloos leven,
en probeert in zijn nieuwe boek ’Duurzame alternatieven voor de auto. 50 ways to
leave your car’ anderen te overtuigen om hetzelfde te doen.
Tekst: Wim Troch
Een financiële stimulans om salariswa-
gens in te ruilen, duurdere brandstof,
het invoeren van lage-emissiezones in
grote steden, het aanleggen van ‘fietssnel-
wegen’ … Aan goede intenties geen gebrek,
maar voorlopig brengen geen van de
genomen maatregelen om het autogebruik
in te perken echt zoden aan de dijk. Met
alle gevolgen van dien. In 2017 werden alle
mogelijke filerecords gebroken, de concen-
tratie fijn stof schoot de hoogte in en ook
al daalt het aantal doden bij verkeersonge-
vallen, we doen het met 640 doden in 2016
veel slechter dan onze buurlanden.
Dat moet en kán anders, zegt Luc
Vanheerentals. Hij gaat autoloos door
het leven, en wil met zijn nieuwste boek,
‘Duurzame alternatieven voor de auto. 50
ways to leave your car’, bewijzen dat dit
perfect mogelijk is.
In de tegenaanval
“Het idee om een boek over mobiliteit te
schrijven vanuit het perspectief van wie
zonder eigen auto door het leven gaat,
leefde al lang”, vertelt Vanheerentals. “Ik
heb in mijn bijna 64-jarig bestaan nooit
een auto bezeten of nooit achter het stuur
gezeten. Toch heb ik dat al talloze keren
mogen uitleggen. Een tiental jaren werd
je om die reden door velen nog afgedaan
als iemand die een serieuze handicap had
om volwaardig te participeren aan het
maatschappelijk leven. Ik wil in de tegen-
aanval gaan. In 2014 deed ik dat met mijn
eerste boek – ‘Leven zonder auto’ – en
nu met ‘Duurzame alternatieven voor de
auto. 50 Ways to Leave Your Car’. In dat
boek breng ik 50 verhalen van mensen
die zonder auto door het leven gaan,
maar ik wil ook de lezer confronteren met
het maatschappelijk leed waartoe het
massale autoverkeer aanleiding geeft. Het
massale autogebruik resulteert niet alleen
in een grote vroegtijdige sterfte van mens
en dier door ongevallen of luchtvervuiling,
auto’s veroorzaken ook geluidsoverlast
en dragen bij tot de klimaatopwarming. In
Vlaanderen werd in de periode van 2005
tot 2015 een toename van de CO2-uit-
stoot geregistreerd met 6 procent.”
Is het dan niet zo dat auto’s steeds minder
vervuilend zijn, en dat ze zowel voor
inzittenden als voor voetgangers veel
veiliger zijn geworden? Bij zelfrijdende
auto’s wordt de kans op ongevallen door
stuurfouten, verkeerd ingeschatte
Wie is Luc Vanheerentals
Luc Vanheerentals (1954) is licentiaat
politieke wetenschappen en criminologie.
Hij is sinds 1985 zelfstandig journalist. Het af-
gelopen decennium schreef hij ‘Leuven zoals het
is. Aan vooravond van de verkiezingen’ (2012),
‘Leven zonder auto’ (2014) en ‘Moeke en bompa,
het warme verhaal van mijn grootouders’ (2016).
Onlangs verscheen ‘Duurzame alternatieven
voor de auto. 50 ways to leave your car’.
15
2. verkeerssituaties, onaangepaste snelheid, dronken bestuurders of
onoplettendheid bovendien gereduceerd tot een verwaarloosbaar
percentage. “We dreigen in dezelfde val te trappen met de komst
van de elektrische, zelfrijdende wagen”, waarschuwt Vanheeren-
tals. “De elektrische zelfrijdende auto zal inderdaad de gevolgen
op vlak van luchtvervuiling zoals uitstoot van stikstofdioxide en
het aantal ongevallen wellicht voor een stuk indijken, maar zal de
problemen inzake CO2-uitstoot, fijn stof, inname publieke ruimte,
verstoring buurtleven, files en dergelijke geenszins kunnen oplos-
sen. De enige weg naar een oplossing is dus minder auto rijden …”
Out of the box
Het boek bevat naast de getuigenissen ook 50 beleidsaanbeve-
lingen en 50 gulden tips voor wie zijn auto van de hand wil doen.
“De ondertitel – 50 ways to leave your car – verwijst naar het
Paul Simon-nummer ‘Fifty Ways to Leave Your Lover’. Net als er
50 manieren bestaan om van afscheid te nemen van het lief dat
je nog heel graag ziet, is dat ook zo voor wie de innige liefdesver-
houding met zijn auto wil stopzetten”, verduidelijkt Vanheerentals.
“Het is mijn basisstelling dat we de auto nog enkel mogen ge-
bruiken voor noodzakelijke verplaatsingen die men niet tijdig met
een ander vervoersmiddel kan doen. Om duurzame verplaat-
singen mogelijk te maken moet de overheid zich daar volledig
op focussen. Ik vind het geen goed signaal dat er volop wordt
geïnvesteerd in weginfrastructuur en -capaciteit. Deze gaan bij
ongewijzigd beleid immers opnieuw meer wagens aantrekken
en snel weer files genereren. Het mobiliteitsprobleem in al zijn
facetten oplossen kan alleen door het autoverkeer drastisch te
verminderen, hiervan mensen bewust te maken en meer duurza-
me alternatieven aan te bieden.”
Vanheerentals reikt enkele van die alternatieven aan. “Op vlak
van openbaar vervoer moeten wij meer ‘out-of-the-box’ durven
denken. Ik pleit vooreerst voor de oprichting van een nationale,
slagkrachtige openbare vervoersmaatschappij die niet alleen het
trein-, tram- en busvervoer organiseert maar ook financieel krach-
tig genoeg is om bijvoorbeeld tot in de kleinste dorpen minstens
één deelauto te plaatsen. We moeten het gecombineerd vervoer
met de fiets te optimaliseren, overal elektrische deelfietsen plaat-
sen en vooral andere manieren creëren om zich te verplaatsen.”
Goed organiseren
Toch beseft Vanheerentals dat het niet voor iedereen vanzelf-
sprekend is om de auto aan de kant te laten staan. Een autoloos
leven is niet altijd even makkelijk. “Belangrijkste voorwaarde is
dat je woont in de nabijheid van een aantal diensten zoals een
openbaar vervoersknooppunt. Een leven zonder auto veronder-
stelt ook dat je verplaatsingen steeds goed organiseert. Maar
het kan wel. Volgens de jongste enquête van Mobiel Vlaanderen
bezit 17,1 procent van de Vlamingen geen auto. Het zijn deze
mensen die dagelijks perfect aanvoelen wat er moet gebeuren
om het gebruik van de auto terug te dringen. Hun verhalen zijn
dan ook de inspiratiebron bij uitstek om anderen ertoe te bren-
gen hun auto meer te laten staan of zelfs weg te doen.”
Het boek ‘Duurzame
alternatieven voor de
auto. 50 ways to leave your
car’ telt 320 bladzijden. Het
boek kost 19,5 euro en is te
bestellen via
luc.vanheerentals@telenet.be
Je verplaatsen in de stad zonder auto,
maar met de fiets? In Kopenhagen is
het de normaalste zaak van de wereld.
16
3. 7 tips om de auto vaker in de garage te laten staan
Kies zorgvuldig de juiste fiets
Kies een fiets in functie waarvoor je hem wil gebruiken. Een
gewone voor korte ritten in je omgeving, een elektrische fiets als
je dagelijks ettelijke kilometers naar je werk fietst, een vouwfiets
als je ook het openbaar vervoer gebruikt … Kies ook een fiets die
aangepast is aan je lengte en laat bij de aankoop de hoogte van
het stuur en zadel optimaal aanpassen.
Leer fiets te repareren
Leer zelf het basisonderhoud en eenvoudige reparaties
aan de fiets. Neem hiervoor ook steeds het nodige ma-
teriaal mee. Bandenplakgerief, fietspomp, inbussleutels en
een schroevendraaier zijn voldoende om de meeste noodrepa-
raties aan te kunnen. Het is een kostelijke zaak als je je kapotte
tweewieler (en jezelf) moet laten ophalen door een fietsenmaker.
Om nog maar te zwijgen over het tijdverlies. Neem – voor als
het toch niet anders kan – een bijstandsverzekering voor fietsen
waarbij jij en je fiets in het hele land worden opgehaald bij pech.
Fiets naar het werk, en geniet van een
douche op het werk
Wie fietst naar het werk heeft bij aankomst recht op een douche
om al het verzamelde zweet weg te wassen. Por je werkgever
daarom aan om te investeren in douches en kleedkamers. Inves-
teringen in bedrijfsfietsen en fietsinfrastructuur, met inbegrip van
kleedkamers en douches, zijn voor 120 procent van de kostprijs
fiscaal aftrekbaar.
Neem steeds stoffen tasjes mee
Het is heel handig om als je bijvoorbeeld naar je werk
gaat in je rugzak of boekentas steeds enkele stoffen
tasjes te hebben of een herbruikbare boodschappentas.
Hiermee kan je op weg naar huis nog snel een boodschap doen.
Op die manier kan je je boodschappen in kleine hoeveelheden
doen. Door de boodschappen te spreiden moet je niet regelmatig
speciaal naar supermarkt gaan, om er veel ineens op te halen.
Een dergelijke organisatie heeft ook financiële voordelen. Je zal
op die manier immers vaker alleen de dingen kopen die je echt
nodig hebt.
Bereid je goed voor op je verplaatsingen
Wie een beroep wil doen op het openbaar vervoer, moet
dat steeds goed voorbereiden. Je moet op voorhand de
uren van het openbaar vervoer gedetailleerd opzoeken,
net als de mogelijkheden op het vlak van blue bike en dergelijke
voor het voor- en natransport indien nodig. Check zeker de uren
waarop de laatste bus, trein of tram rijdt. Als je vrienden een
bezoek brengt, zeg je best al meteen bij aankomst wanneer je
laatste trein of bus vertrekt. Zo kan je de tijd beter indelen. Op
het einde hoef je dan niet halsoverkop weg te gaan als er nog
belangrijke dingen verteld moeten worden.
Reistijd is geen verloren tijd
Als je reist met het openbaar vervoer is de reistijd geen verloren
tijd, maar wel tijd die je heel creatief en relax kan invullen. Je kan
– met uitzondering van situaties in overbevolkte treinen – door-
gaans lekker lezen, ontspannen het voorbijglijdende landschap
observeren, aan je geliefde denken, een brief schrijven, naar
andere mensen kijken, je smartphone raadplegen ... Je komt heel
uitgerust op je bestemming.
Durf te liften
Autostop doen is eenvoudig als je een paar gulden regels in acht
neemt. Ga staan op een plaats waar auto’s makkelijk kunnen
stoppen zonder dat ze hiervoor veiligheidsrisico’s moeten ne-
men, bijvoorbeeld op een parking of aan een tankstation. Maak
met borden steeds duidelijk waar je naartoe wil of spreek men-
sen rechtstreeks aan. Dat laatste wekt immers vertrouwen op.
Zorg ervoor dat je een beetje deftig gekleed ben. Een happy face
is altijd meer uitnodigend … Liften op snelwegen mag natuurlijk
niet. In 2010 werden om die reden 196 PV’s opgesteld tegen
lifters.
1
2
3
4
5
6
7
17
