TÜRKİYE, AVRUPA BİRLİĞİ’NE ÜYE OLABİLECEK Mİ?

1. TÜRKİYE, AVRUPA BİRLİĞİ’NE
ÜYE OLABİLECEK Mİ?
PROF.DR.COŞKUN CAN AKTAN
PROF.DR.COŞKUN CAN AKTAN
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Türkiye Avrupa Birliği’nin
Neresinde?, İzmir: EGİAD Yayını, 2001.
Sunumu Hazırlayan: DUYGU YAĞMUR

2. Türkiye, Avrupa Birliği’ne tam üye olabilecek mi?
Türkiye’nin tam üyeliği ne kadar zaman alacak?
Bu soruların cevabını daha gerçekçi ve tarafsız biçimde ortaya
koyabilmek için aşağıdaki sorulara cevaplar aranması gerekir:
1
2
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye olabilmesi için hangi faktörler önem
taşımaktadır?
Tam üyelik için hangi faktörler kritik öneme sahip bulunmaktadır?

3. 3
EKONOMİK ENTEGRASYON
•Birliğe üye olmak isteyen bir ülkenin hem Kopenhag, hem de Maastricht kriterlerine uyum sağlayacak bir
ekonomik yapıya ve ekonomik sisteme sahip olması gerekir
SİYASAL ENTEGRASYON
•Avrupa Birliği, hem Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen, hem de Birleşmiş Milletler tarafından kabul
ve ilan edilen insan hakları temel bildirgelerinde yeralan temel hak ve özgürlüklerin etkin bir şekilde
korunması ve gözetilmesine önem vermektedir
ASKERİ ENTEGRASYON
•AB ‘ye üye olmak isteyen bir ülkenin gerektiğinde savunma alanında tam bir birlik yolunda alınacak kararı
kabul etmesi gerekmektedir.
SOSYO-KÜLTÜREL ENTEGRASYON
• Mevcut üye ülkelerin kendi kültürleri, dil ve dinleri dışındaki topluluklara mesafe içinde
olabilecekleri şüphesizdir
DEMOGRAFİK ENTEGRASYON
• Avrupa Birliği’ne tam üyelik için birliğin nüfus dinamikleri ile aday ülkelerin nüfus
dinamikleri arasında da bir yakınlığın olması önem taşımaktadır.
EKOLOJİK ENTEGRASYON
• . Doğanın ve çevrenin korunması ile ilgili olarak uluslararası standartlara ve AB’nin kendi
içerisinde oluşturduğu standartlara uyum sağlanması son derece önem taşımaktadır.
TAM ENTEGRASYON İÇİN ÖNEMLİ FAKTÖRLER

4. KRİTİK ÖNEM TAŞIYAN FAKTÖRLER
AB’ye tam üyelik için yukarıda belirtilen faktörlerden
hangisi daha önemlidir ve tam üyelik için belileyicidir?
Türkiye, tam üyrlik için bu faktörlerden hangisi yönünden
daha avantejlı konumdadır?
İnformel faktörler(örneğin; din ve kültür) mi, yoksa formel
faktörler(örneğin;Kopenhag Kriterleri) mi daha önemlidir?

5. Bu sorulara ilişkin kısa değerlendirmelerimizi ve yorumlarımızı
yazmaya çalışalım.
İlk olarak, AB’ye tam üyelik ve daha doğrusu tam
entegrasyon için tüm bu faktörlerin önem taşıdığını
söyleyebiliriz. AB’ye tam üye olabilmek için
belirlenen şartlar Kopenhag kriterleri olarak
adlandırılmaktadır. Kopenhag kriterleri ise
ekonomik ve siyasal kriterlerden (faktörlerden)
oluşmaktadır. Türkiye son birkaç yıl içerisinde
ekonomik ve sosyal kriterlere uyum yönünden çok
ciddi bir mesafe katetmiş bulunmaktadır. Bu başarı
AB’nin 2004 yılında açıkladığı İlerleme
Raporu’nda da teyid edilmiştir.

6. Resmi kriterlerin (formel faktörlerin) dışında kalan gayri-resmi kriterlerin (informel
faktörlerin) de çok önemli olduğu asla gözden uzak tutulmamalıdır. Örneğin, AB’ye tam
üyelik için din ve kültür faktörünün tam üyelik için belirleyici olmadığını, fakat önemli
olduğunu söyleyebiliriz.
Kanaatimizce, AB’ye tam üyelik kriterleri içerisinde belki de en az konuşulan, fakat
oldukça önem taşıyan faktörlerden birisi demografidir. Türkiye’nin bir başına toplam
nüfusu ve nüfus dinamikleri oldukça farklı ve AB nüfus dinamiklerini etkileyebilecek
güçtedir. Nüfus ve nüfus dinamikleri yönünden Türkiye’nin avantajları (örneğin genç
nüfus) olduğu kadar dezavantajları (hızlı nüfus artışı, toplam nüfusun fazlalığı) da
bulunmaktadır. Türkiye’nin tam üyeliğinin gecikmesinde mevcut nüfus büyüklüğünün
ve hızlı nüfus artışının etkili olabileceğini kabul etmek gerekir. Avrupa Birliği’nin tam
üyelik konusundaki endişelerinden birisi de göç meselesidir. Kapıların açılması ile
Türkiye’den özellikle iş aramak için genç nüfusun belirli bir kısmının AB’ye akın
edeceği kaygısı bulunmaktadır

7. Öte yandan Türkiye’de ekonominin tarım ağırlıklı olması da Avrupa
Birliği’ne tam üyeliğin gecikmesinde etkili olabilecek bir diğer
faktördür. Ülkemizde nüfusun önemli bir kısmı hala tarım kesiminde
istihdam edilmektedir. AB’ye tam üyeliğin gerçekleşmesi halinde
AB’nin çok ciddi bir mali yükün altına gireceği ifade edilmektedir.
Özetle, Avrupa Birliği’ne tam üyelik için resmi makamların ifade
ettiği kriterlerin daha da ötesinde önem taşıyan çeşitli faktörler
bulunmaktadır. İnsanların dil ya da dinlerini, kültürlerini elbette
değiştirmelerini beklemek hiç kimsenin hakkı değildir ve olamaz.
Fakat, bunların dışında insanların Barış, Adalet, Özgürlük,
Güvenlik içinde yaşamaları için oluşturulmuş evrensel değerlere
her insanın ve her ülkenin saygı göstermesi ve bu değerleri
kurumsallaştırmaya yönelik reformlar gerçekleştirmesi ve bu
reformların uluslararası ve uluslar üstü bölgesel organizasyonlar
tarafından talep edilmesi tabiidir ve hiç şüphesiz doğrudur.

8. AB İLE ENTEGRASYON VE TAM
ÜYELİK İÇİN HANGİ FAKTÖRLER
ÖNEMLİ ?

9. SİYASAL ENTEGRASYON
-Temel hak ve özgürlükler
-Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü
-Laiklik vs.
EKONOMİK ENTEGRASYON
-Piyasa ekonomisinin temel kuralları ve
kurumları
-Rekabet edebilirlik
-Ortak ekonomi politikalarına uyum
-Parasal birlik kriterlerine uyum vs.
SOSYO-KÜLTÜREL ENTEGRASYON
-Avrupa coğrafyası içinde yeralma
-Dil, Din, Kültür (gelenekler, örf-adetler,
ortak değerler vs)
-Tarihsel dostluklar-düşmanlıklar
-Eğitim düzeyi vs.
DEMOGRAFİK ENTEGRASYON
-Nüfus yapısı
-Nüfus dinamikleri (Nüfus artış hızı,
ortalama yaşam beklentisi, kaba doğum
ve ölüm oranı vs.)
EKOLOJİK ENTEGRASYON
-Doğaya ve çevreye saygı
-Çevre korumasında standartlar
-Uluslararası ve bölgesel çevre
sözleşmelerini kabul vs.
ASKERİ ENTEGRASYON
-Ortak savunma politikalarına uyum
-Askeri birlik kararını kabul etme
-Ordunun siyaset dışında kalması vs.
AVRUPA
BİRLİĞİ

10. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net