Гидросфераның ластануы

1. Т-54 топ студенті
Анафияева Қалдыгул
Алайдарқызы

2. •Гидросфера (гр. һуdor — су, spһаіrа — шар) — 1) жер ғаламшарының су
қабығы немесе құрлықтағы (тереңдегі, топырақтағы, жер бетіндегі),
мұхиттағы және атмосферадағы, яғни жер шарындағы барлық сулардың
жиынтығы. Оны мұхиттар мен теңіздердің суы, құрлық сулары — өзендер
, көлдер, бөгендер, мұздықтар, сондай-ақ литосфераның жоғарғы
бөлігіне сіңетін жер асты суы, атмосферадағы ылғал құрайды.
Гидросфера жер бетінің шамамен 71%-ын алып жатыр. Гидросфераның
шамамен 94%-ын мұхиттар мен теңіздер құраса, 4%-ы жер асты
суларының, шамамен 2%-мұздықтар мен қарлардың (негізінен Арктика,
Антарктида мен Гренландия), 0,4%-құрлықтардағы жер үсті суларының
(өзен, көл, батпақ) үлесіне тиеді. Оның жалпы көлемі 1370,3 млн км3, бұл
планета көлемінің 1/800 бөлігін ғана құрайды. Шөгінді (тұнба)
таужыныстардың басым көпшілігі Гидросфера мен литосфераның
жапсарында қалыптасады. [1] Аздаған мөлшердегі су атмосфера мен тірі
ағзаларда шоғырланған. Су массаларының барлық нысандары су
айналымы барысында бір түрден екінші түрге өтеді;
2) жердің теңіз, мұхит, көл, өзен, мұздықтар мен жер асты суларынан
тұратын қабығы, солардың жиынтығы. Гидросфераның орташа
қалындығы 3,8 км-ге жетеді. Мұхиттың ең терең тұсы 11 км-ден асады (
Тұнық мұхиттағы Мариан ойысы — 11022 м).

3. •Дүние жүзінің ¾ бөлігін су алып жатыр. Су- баға жатпес
табиғат байлығы. Жер жүзіндегі барлық тіршілік суға
байланысты. Сусыз тіршілік болуы мүмкін емес. Ол зат
алмасу процесінде шешуші роль атқарады. Ал зат
алмасу процесі- барлық органикалық өмірдің негізгі
екені белгілі.
Су адам және жануарлар денесінде қажетті түрде
кездесетін құрамды бөлік. Ересек жануарлардың жалпы
массасының 45-70%-і, ал адам мен жануарлар
эмбриондарының 97%-і судан тұрады. Сондақтан да,
денедегі судың өзгеруі организмге тікеле әсер етеді.
Егер денедегі судың 10-12%-і жоғалса, организм
әлсірейді, дене дірілдейді, шөлдеу пайда болады. Ал су
мөлшерінің 20-25 % азаюы адамды өлтіріп жіберуі
мүмкін. Кейбір жануарлар (балықтар, киттер,
дельфиндер, құндыздар т.б.) тек суда өмір сүреді.
Ауа райы өте ысыған кезде (температура 35-40 С-ға
жеткенде), адамдар мен жануарлар денедегі судың
азаюйын ауыр сезінеді. Бұл жағдайда организмге
керекті су мөлшері 2-3 есе өседі. Судың организмге
жетпеуі ас қорыту процесінің бұзылуына, қандағы судың
азаюын әкеліп соқтырады.

4. Cу және оның қасиеттері
Су — Жер шарындағы ең көп таралған айрықша зат,
химиялық құрамы жөнінен сутек оксиді (Н2О) болып
табылалы. Оның өзіне тән қасиеттері бар, бұл қасиеттерінің
географиялық қабықға жүретін процестерінің маңызы зор.
Біріншіден, су қалыпты жағдайдың өзінде үш бірдей күйде
бола алады. Судың бір күйден екінші күйге ауысуы белгілі
бір мелшерде жылу жұмсалады (булану, қар мен мұздың
еруі) немесе бөлініп шығады (конденсация, судың қатуы).
Мысалы, 1 г суды буландыру үшін жұмсалатын жылу 1 г
мұзды ерітуге қажет жылудан 7 еседей артық болады.
Екіншіден, басқа заттармен салыстырғанда су қатқан кезде
көлемін ұлғайтады.

5.  Су нысандары – өзендерді, бұлақтарды, су көздерін, көлдерді, батпақтар, мұздықтар
қарлықтарды қоса үстіңгі жән жер асты суларын түрлі;
Қырғыз Республикасының су ресурстары - Қырғыз Республикасының мемлекетті
ішіндегі барлық су ресурстары;
Су шаруашылығы имараттары – бөгеттермен су қоймалары, каналдар, коллекторл
кәріздер, орлар, гидротехникалық имараттар, қорғаныс дамбалары, акведуктер, құб
өткізгіштер, көпірлер, ұңғымалар, сорғы станциялары, коммуникациялармен және
инфрақұрылым элементтерімен су құбырлары, оларды пайдалану мен техникалық
көрсету үшін берілген барлық жер учаскелерін қоса алғандаСу қоры – барлық су н
су ресурстарын және су шаруашылығы имараттарын су қоры жерлерін қоса жиынт
бас бассейн – барлық үстіңгі сулар негізгі өзенге немесе су нысанына құятын аумақ

6. Гидрометеорология бойынша мемлекеттік орган
- мемлекеттік су кадастры және су ресурстары
мониторингі, су бойынша ақпараттық жүйелерін
дайдындауға қатысатын арнайы уәкілетті
мемлекеттік орган;
Гидрогеология бойынша мемлекеттік орган -
бұрғылау бойынша кәсіби қызметті жүзеге
асыруға лицензия беретін, суға ұңғыма
бұрғылайтын және жер асты суларын
пайдалануға рұқсатты келісуге қатысатын
арнайы уәкілетті мемлекеттік орган;
Қоршаған ортаны қорғау бойынша мемлекеттік
орган – қоршаған ортаны қорғау бойынша
арнайы уәкілетті мемлекеттік орган;
Төтенше жағдайлар бойынша мемлекеттік орган –
су тасу, селдің өтуі және сырғыма жағдайында
жоспарларды дайындауда, жаңартуда және жүзеге
асыруға қатысатын арнайы уәкілетті мемлекеттік
орган;
Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық
орган – су нысандарында су стандарттарын бекіту,
шаруашылық, ауыз су және тұрмыстық суды
пайдалану үшін судың жарамдығын анықтауды
қамтамасыз ететін арнайы уәкілетті мемлекеттік
орган

7. Су ресурстарын басқару – бұл осы Кодекске су ресурстары мен
қоршаған ортаны қорғау, тиімді пайдалану, дамытуды, адамдар
денсаулығын қорғауды, сондай-ақ жергілікті мекендерді,
өнеркәсіптік аумақтарды және барлық меншік түрлерін судың
қауіпті әсерінен қорғауды қамтамасыз ететін басқада нормативтік
құқықтық актілерге сәйкес шаралар, нормалар мен тәртіптердің
кешенді жүйесі.
Бассейндік көзқарас су ресурстарын пайдалануды басқару және
қорғау Қырғыз Республикасының негізгі өзендері мен Иссык-Көл
көліне қатысты гидрографиялық қағида бойынша негізгі өзен
аумағының шекарасында жүзеге асырылады. Су бойынша Ұлттық
кеңестің негізгі ұсыныстары негізінде Қырғыз Республикасы
Үкіметі әр бассейндік су әкімшілігі мен бассейндік кеңесі қызметінің
аймағын белгілейді. Қабылданған шешім ресми басылымда
жарияланады.
Әр негізгі бассейнде тиісті бассейндік су әкімшілігі мен бассейндік
кеңес осы Кодекстің ережелеріне сәйкес су ресурстарын басқару
бойынша нақты аспектілерге жауап береді.
Министрліктер мен әкімшілік ведомствалардің мемлекеттік
әкімшілік және аумақтық органдардың жергілікті органдар шешімі
осы бапқа және су ресурстарын басқару бойынша бассейндік
көзқарасқа сәйкес қабылданады.

8. Қазақстандағы су қоймалар