САНХҮҮгийн лекц Санхүү мены лекц 8-р лекц аааааааааааааааааааааааааааайййййййййййййййййййййййййййййй

1. Лекц 8:
КАПИТАЛЫН ӨРТӨГ, ТҮҮНИЙ
ҮНЭЛГЭЭ
10/25/2023

2. СЭДВИЙН АГУУЛГА:
 Капиталын өртгийн тухай ойлголт, түүнийг тооцох шаардлага
 Капиталын бүрдэл хэсэг тус бүрийн өртгийг тооцох
 Капиталын жинлэсэн дундаж өртөг КЖДӨ (WACC)-ийн тооцоололд хугарлын
цэгийг ашиглах нь
Компанийн урт хугацаат санхүүжилтийн эх үүсвэрийн өртгийг бүрэлдэхүүн хэсэг
бүрээр тооцож, түүнийг санхүүжилт, хөрөнгө оруулалтын шийдвэр гаргалтанд
харгалзах, капиталын бүтцийн талаар оновчтой шийдвэр гаргах мэдлэг чадвар
эзэмшүүлэх
СЭДВИЙН ЗОРИЛГО:

3. ТҮЛХҮҮР ҮГС
 Cost of Capital
 Long-Term capital
 Cost of Long-Term Debt
 Net proceeds
 Before-Tax Cost of Debt /𝑲𝒅/
 After-Tax Cost of Debt /𝑲𝒊/
 Cost of Preferred Stock /𝑲𝒑/
 Cost of Common Stock /𝑲𝒔/
 Cost of Retained Earnings /𝑲𝒓/
 Cost of new common equity /𝑲𝒏/
 Constant-growth valuation model /
Gordon growth model
 Weighted Average Cost of Capital
/𝑾𝑨𝑪𝑪/
 Weighted Marginal Cost of Capital
/𝑾𝑴𝑪𝑪/
 Book value weights
 Market value weights
 Historical weights

4. I. КАПИТАЛЫН ӨРТӨГ
 Капиталын өртөг гэдгийг компани урт хугацаат эх үүсвэрээр
санхүүжсэнийхээ төлөө төлөх төлбөр гэж ойлгож болно.
 Нөгөө талаас капиталын өртөг нь компанийн үйл ажиллагаа,
төсөл хөтөлбөрүүдийн шаардлагатай өгөөжийн хамгийн бага
түвшин байна.
 Хэрэв компанийн өгөөжийн түвшин нь эх үүсвэрийн өртгөөсөө
давсан нөхцөлд эдийн засгийн үр ашигтай ажиллаж байна
гэж үзэх бөгөөд энэ нь компанийн үнэ цэн болон хувьцааны
ханшийг өсгөдөг.

5. СУУРЬ ОЙЛГОЛТ:
 Компанийн үнэ цэн нь өгөгдсөн хугацаанд тооцоологдох бөгөөд
ирээдүйн үйл ажиллагааны хүлээгдэж буй дундаж өртөгт
үндэслэдэг.
 Компани санхүүжилтийн бүтцээ өөрчлөх болон нэмэлт
санхүүжилтийг бий болгох зорилгоор зээл авах, хувьцаа гаргах
тухай бүрт капиталын өртгийг тооцно.
 Компаниудын зорилго нь эх үүсвэрийн өртгөө бага байлгах
капиталын оновчтой бүтцийг бий болгож ашиглахад чиглэдэг.

6. ЭРСДЭЛ БА КАПИТАЛЫН ӨРТӨГ
Санхүүжилтийн өртөг ба эрсдэлийн хоорондын ерөнхий хамаарлыг дараах
байдлаар илэрхийлж болно.
𝑲 = 𝒓𝒇 + 𝑩𝑹𝑷 + 𝑭𝑹𝑷
• 𝑲- санхүүжилтийн/Капиталын өртөг
• 𝒓𝒇 - дурын нэг төрлийн санхүүжилтийн эрсдэлгүй өртгийн/хүүний/ хэмжээ
• 𝑩𝑹𝑷-бизнесийн эрсдэлийн шагнал
• 𝑭𝑹𝑷-санхүүгийн эрсдэлийн шагнал

7. Тодорхой нэг төрлийн капиталын/ санхүүжилтийн өртөг
өөрчлөгдөх нь:
 Эрсдэлгүй хүүний /өртгийн/ өөрчлөлтөөс шалтгаална. Бизнесийн ба
санхүүгийн эрсдэл өөрчлөгдөөгүй байхад санхүүжилтийн тодорхой нэг эх
үүсвэрийн эрсдэлгүй өртгийн хэмжээ цаг хугацаанаас хамааран
өөрчлөгдөхөд санхүүжилтийн өртөг өөрчлөгдөнө.
 Бизнесийн ба санхүүгийн эрсдэлийн түвшний өөрчлөлтөөс шалтгаалдаг.

8. КАПИТАЛЫН ӨРТГИЙН ЕРӨНХИЙ ОЙЛГОЛТ
• Капиталын өртөг хугацааны тодорхой нэг агшинд тооцогдох боловч эх
үүсвэрийн урт хугацааны ашиглалтын турших өртгийг тодорхойлж
харуулдаг.
• Энэ нь урт хугацааны санхүүжилтийн шийдвэр гаргахад капиталын
өртгийг ашигладагтай холбоотой.

9. УРТ ХУГАЦААТ САНХҮҮЖИЛТИЙН ЭХ ҮҮСВЭРҮҮД
Урт хугацаат зээл Давуу эрхтэй хувьцаа
Энгийн хувьцаа Хуримтлагдсан ашиг
УРТ ХУГАЦААТ ЭХ ҮҮСВЭР

10. Жишээ: А компани хөрөнгө оруулалт хийхээр төлөвлөж байгаа.
I. Өнөөдрийн байдлаарх боломжит төсөл:
Зардал = 100,0 мянга $
Хугацаа = 20 жил
Хүлээгдэж буй өгөөж = 7%
Хамгийн бага өртөгтэй санхүүжилтийн эх үүсвэр нь зээл = 6%
II. 1 долоо хоногийн дараах боломжит төсөл:
Зардал = 100,0 мянга $
Хугацаа = 20 жил
Хүлээгдэж буй өгөөж = 12% Хамгийн бага өртөгтэй санхүүжилтийн эх
үүсвэр нь энгийн хувьцаа = 14%

11. I. А компани 6%-н санхүүжилтийн
өртөгтэйгээр 7%-н өгөөж олж чадах
учраас А компани дээрх төсөлд
хөрөнгө оруулалт хийнэ.
II. Компанийн санхүүжилтийн
өртөг нь хүлээгдэж буй өгөөжөөс
их байгаа учир компани хөрөнгө
оруулалт хийхгүй.

12.  Хэрэв А компани санхүүжилтийн хосолсон эх үүсвэр ашиглавал яах вэ? А
компанийн зорилтот капиталын бүтцийн дагуу санхүүжилтийн боломжит
өртгийг пропорционалиар жинлэвэл А компани капиталын жигнэсэн
дундаж өртгөө тооцоолж болно.
 50%-50%-н харьцаатайгаар өр төлбөр ба хувьцааны санхүүжилт авахаар
төлөвлөж байгаа гэвэл дундаж өртөг нь 10% байна. /6%*0.5+14%*0.5=10%/
 Энэ дундаж санхүүжилтийн өртгөөр эхний хөрөнгө оруулалтыг хийхгүй.
/7%<10%/
 2-р хөрөнгө оруулалтын боломжийг А компани хүлээн авч хөрөнгө
оруулалт хийнэ /12% өгөөж>10% санхүүжилтийн өртөг/

13. КАПИТАЛЫН БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ
Эх үүсвэрүүд Өртөг (%) Эзлэх хувь(%) Жинлэсэн өртөг
Урт хугацаатай зээл 𝑲𝒊 𝑾𝒊 𝑲𝒊 ∗ 𝑾𝒊
Давуу эрхтэй хувьцаа 𝑲𝒑 𝑾𝒑 𝑲𝒑 ∗ 𝑾𝒑
Энгийн хувьцаа 𝑲𝒔 𝑾𝒔 𝑲𝒔 ∗ 𝑾𝒔
Хуримтлагдсан ашиг 𝑲𝒓 𝑾𝒓 𝑲𝒓 ∗ 𝑾𝒓

14. УРТ ХУГАЦААТ ЗЭЭЛИЙН ӨРТӨГ ТООЦОХ НЬ
Зээллэгийн замаар бусдаас татан төвлөрүүлсэн урт хугацаат эх үүсвэрийн
татварын дараах өртгийг урт хугацаат зээлийн өртөг гэнэ. Үүнийг бондын
татварын дараах өртгөөр төлөөлүүлэн авч үзэж болно.
Бондын татварын дараах өртгийг тооцох үе шат:
1. Бондын цэвэр орлогыг тодорхойлох
2. Бондын татварын өмнөх өртгийг тодорхойлох
3. Бондын татварын дараах өртгийг тодорхойлох

15.  Компаниуд хөрөнгийн зах зээл дээр үнэт цаас гаргаж арилжаалах замаар
урт хугацаат эх үүсвэр олж авдаг.
 Үнэт цаас гаргаж арилжаалахтай холбогдож зардал гардаг. Үүнийг
гаргалтын зардал гэнэ.
 Үнэт цаасны арилжааны нийт орлогоос гаргалтын зардлыг хасаж цэвэр
орлогыг тооцно.
Эндээс бондын цэвэр орлогыг дараах байдлаар тодорхойлно:
𝑵𝒅 = 𝑮𝒅 − 𝑬𝒅
БОНДЫН ЦЭВЭР ОРЛОГО

16. Жишээ 1: Х компани 10000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй, 10 хувийн
нэрлэсэн хүүтэй /купонтой/, 10 жилийн хугацаатай бонд гаргасан.
Зах зээл дээр бонд нэг бүрийг 9000 төгрөгөөр арилжаалсан ба
бондыг арилжаалахтай холбогдуулж бондын нэрлэсэн үнийн
дүнгийн 1.3%-тай тэнцэх хэмжээний зардал гаргажээ.
Нэгж бондын цэвэр орлого нь /𝑁𝑑/:
𝑵𝒅 = 𝟗𝟎𝟎𝟎 − (𝟏𝟎𝟎𝟎𝟎 ∗ 𝟏. 𝟑%) = 𝟖𝟖𝟕𝟎 төгрөг
БОНДЫН ЦЭВЭР ОРЛОГО

17. 2.БОНДЫН ТАТВАРЫН ӨМНӨХ ӨРТӨГ
Бондын татварын өмнөх өртгийг 4 арга замаар тооцож болно.
2.1. Бондын цэвэр орлого нь нэрлэсэн үнэтэй тэнцүү байгаа
тохиолдолд бондын татварын өмнөх өртөг нь бондын хүүтэй
тэнцүү байна.
Жишээ. 1000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй, 10%-ийн хүүтэй
бондын цэвэр орлого нь 1000 төгрөг байгаа тохиолдолд
бондын татварын өмнөх өртөг нь 10% байна.

18. 2.2. Бондын татварын өмнөх өртгийг ижил эрсдэлтэй
бондын өгөөжийн хувиар авах тохиолдол байдаг.
Жишээ: А корпорацийн бондтой ижил түвшний эрсдэлтэй
Б корпорацийн бондын өгөөж 12% бол А корпорацийн
бондын татварын өмнөх өртгийг 12%-р авч болно.
2.БОНДЫН ТАТВАРЫН ӨМНӨХ ӨРТӨГ

19. 2.3. Бондын татварын өмнөх өртгийг бондын ирээдүйн мөнгөн урсгалуудын
өгөөжийн дотоод хувь хэмжээг тооцох замаар олж болно. Үүнийг
өгөөжийн дотоод хувийг тооцохтой адил арга замаар тооцно. Гагцхүү
ялгаа нь бонд гаргагчийн байр сууринаас харах юм бол энэ нь өгөөж бус
зардал өртөг байх болно.
 
?
1
0
1






IRR
I
IRR
CF
n
t
t
t
2.БОНДЫН ТАТВАРЫН ӨМНӨХ ӨРТӨГ

20. 2.4.Бондын татварын өмнөх өртгийг томъёо ашиглан ойролцоогоор тооцож болно.
• 𝐾𝑑-бондын татварын өмнөх өртөг
• 𝐼-бондын жилийн хүү /мөнгөн дүнгээр/
• М-бондын нэрлэсэн үнэ
• 𝑁𝑑 -бондын цэвэр орлого
• 𝑛-бондын эргэн төлөгдөх хүртэлх хугацаа
;
)
1
(
)
1
(
1
n
d
n
t
t
d
d
K
M
K
I
N



 

2
)
(
)
(
d
d
d
N
M
n
N
M
I
K




2.БОНДЫН ТАТВАРЫН ӨМНӨХ ӨРТӨГ

21. Жишээ 1-ийн хувьд Х корпорацийн бондын татварын өмнөх өртгийг дээрх
томьёог ашиглан тооцож үзвэл:
 
 
 
%
12
79
.
11
2
/
8870
10000
10
/
8870
10000
1000






d
K
2.БОНДЫН ТАТВАРЫН ӨМНӨХ ӨРТӨГ

22. 3. БОНДЫН ТАТВАРЫН ДАРААХ ӨРТӨГ
Т- татварын хувь
Жишээлбэл, дээрх тохиолдолд татвар 40% гэж үзвэл:
)
1
( T
K
K d
i 

%
2
.
7
)
4
,
0
1
(
*
%
12 


i
K

23. ДАВУУ ЭРХТЭЙ ХУВЬЦААНЫ ӨРТӨГ
 Давуу эрхтэй хувьцаа нь хөрөнгө оруулагчдын компани дахь
онцгой төрлийн эзэмшигчийн сонирхлыг илэрхийлдэг. Энэ нь
энгийн хувьцаа эзэмшигчдэд ноогдол ашиг тараахаас өмнө давуу
эрхтэй хувьцаа эзэмшигчдэд тогтсон хэмжээний ноогдол ашгийг
авах эрхийг олгодог.
 Ингэхдээ ногдол ашгийн хэмжээ тогтсон мөнгөн тэмдэгтийн
дүнгээр илэрхийлэгдсэн байна.
 Зарим тохиолдолд жилийн хүүний түвшнээр өгөгдсөн байдаг
бөгөөд ноогдол ашгийн хэмжээг давуу эрхтэй хувьцааны нэрлэсэн
дүнгээс өгөгдсөн хүүгээр тооцож олно.

24.  ДЭХ-ны өртгийг тооцохдоо жилийн ногдол ашгийн хэмжээг ДЭХ-ны
борлуулалтын цэвэр орлогод харьцуулна.
 ДЭХ-ны цэвэр орлогыг борлуулалтын орлогоос гаргалтын зардлыг хасаж
тооцно.
;
/ p
p
p N
D
K 
ДАВУУ ЭРХТЭЙ ХУВЬЦААНЫ ӨРТӨГ

25. ЭНГИЙН ХУВЬЦААНЫ ӨРТӨГ ТООЦОХ
Энгийн хувьцааны өртөг нь тухайн компанийн хувьцаанд хөрөнгө
оруулалт хийж буй хөрөнгө оруулагчдын хүлээгдэж буй өгөөжийн
түвшин.
Энгийн хувьцааны санхүүжилтийн хуримтлагдсан ашиг болон
энгийн хувьцаа гаргах гэсэн 2 үндсэн хэлбэртэй. Эдгээр нь
өртгийн тооцооллын хувьд ижил.

26. • Энгийн хувьцааны өртөг нь хөрөнгө оруулагчид хувь
эзэмшлийнхээ үнийг тодорхойлох зорилгоор хүлээгдэж буй
ногдол ашгийг хямдруулан тооцоолох хөнгөлөлтийн хувь юм.
• Энэхүү өртгийн тооцоололд 2 төрлийн аргачлал хэрэглэгддэг.
I. Тогтмол өсөлтийн үнэлгээний загвар (Gordon growth model)
II. Капитал хөрөнгийн үнэлгээний загвар (CAPM)
ЭНГИЙН ХУВЬЦААНЫ ӨРТӨГ ТООЦОХ

27. ГОРДОНЫ ЗАГВАР /ТОГТМОЛ ӨСӨЛТИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ
ЗАГВАР/
Гордоны загвар буюу тогтмол өсөлттэй загвар нь “хувьцааны үнэ нь ирээдүйд
авах ногдол ашгуудын өнөөгийн үнэ цэнийн нийлбэртэй тэнцүү” гэсэн гол
санааг агуулдаг.
)
/(
1
0 g
K
D
P s 

g
P
D
Ks 
 )
/
( 0
1
• 𝑃0 энгийн хувьцааны үнэ
• 𝐷1 эхний жилийн эцэс олгогдохоор хүлээгдэж байгаа нэгж хувьцааны ногдол ашиг
• 𝐾𝑠 энгийн хувьцааны шаардлагатай өгөөж
• 𝑔 - ногдол ашгийн өсөлтийн хувь

28. КАПИТАЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЗАГВАРЫГ АШИГЛАХ НЬ /САРM/
𝛽 =
𝑐𝑜𝑣 𝑅𝑖, 𝑅𝑚
𝑣𝑎𝑟(𝑅𝑚)
𝑅𝑖 = 𝛼0 + 𝛽 ∗ 𝑅𝑚 + 𝜀𝑖

29. КАПИТАЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЗАГВАРЫГ АШИГЛАХ НЬ /САРM/
Капитал хөрөнгийн үнэлгээний загвар нь эрсдэлтэй хөрөнгийн шаардлагатай
өгөөжийн түвшинг тодорхойлогч загвар:
Жишээ: Х корпорацийн энгийн хувьцааны өртгийг САРM ашиглан тооцъё. Зах
зээл дэх эрсдэлгүй өгөөж 9%, зах зээлийн өгөөж 20%, компанийн бета
коэффициент 1.46 гэвэл:
 
  %
06
.
25
%
9
%
20
46
.
1
%
9 



s
K
𝑲𝒔 = 𝒓𝒇 + 𝜷[𝑲𝒎 − 𝒓𝒇]

30. КАПИТАЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЗАГВАРЫГ АШИГЛАХ НЬ /САРM/
Компанийн хувьд CAPM загвар нь дараах 2 боломжийг
олгодог.
I. Хөрөнгө оруулалтыг үнэлэх шалгуур үзүүлэлтийг
тодорхойлох
II. Зах зээлд борлуулагдаж эхлээгүй байгаа хөрөнгийн
хүлээгдэж буй өгөөжийг таамаглах

31. Энгийн хувьцааны санхүүжилтийн 2 хэлбэр байдаг.
Хуримтлагдсан ашиг
Шинээр/нэмэлт энгийн хувьцаа гаргах зэрэг
болно.

32. ХУРИМТЛАГДСАН АШГИЙН ӨРТӨГ
Xуримтлагдсан ашгийн өртөг нь энгийн хувьцааны өртөгтэй адил
байна.
• 𝑲𝒓 хуримтлагдсан ашгийн өртөг
• 𝑲𝒔 энгийн хувьцааны шаардлагатай өгөөж
s
r K
K 

33. ШИНЭЭР ГАРГАХ ЭНГИЙН ХУВЬЦААНЫ ӨРТӨГ
Шинээр/нэмж гаргах энгийн хувьцааны өртгийг тооцохдоо
хувьцааг худалдсан үнэ ба гаргалтын зардлыг харгалзаж
үзнэ.
g
N
D
K n
n 
 )
/
( 1

34. ХААЛТТАЙ КОМПАНИЙН ХУВЬЦААНЫ ӨРТГИЙГ ХЭРХЭН ТООЦОХ ВЭ ?
• Хаалттай буюу хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани (ХХК)-
ийн эзний өмчийн өртөг тооцох
• Зах зээлд тухайн компанийн хувьцаа бага арилжаалагдсан
(хувьцааны арилжааны цувааны урт хэт богино) болон ХХК-ийн
бета тооцоход хүндрэлтэй байдаг. Энэ асуудлыг шийдэхийн тулд
олон нийтэд хувьцаагаа арилжаалсан харьцуулах боломжтой
компани (comparable company, peer company)йн хувьцааны бета
дээр үндэслэж тухайн компанийн бетаг тооцдог.

35. Хөшүүрэггүй бета – Unlevered Beta (Хөрөнгийн бета – Asset Beta)
𝛽𝑈 = 𝛽𝐸
1
1 + 1 − 𝑡
𝐷
𝐸
𝛽𝐸 = 𝛽𝑈 1 + 1 − 𝑡
𝐷
𝐸
𝜷𝑬 - Харьцуулах боломжтой компанийн хөшүүргийн нөлөөг хасахаас өмнөх эзний өмчийн
бета, 𝜷𝐔 - хөшүүрэггүй бета, 𝒕 – харьцуулах боломжтой компанийн ахиу татварын түвшин,
𝐷
𝐸
- Харьцуулах компанийн өр, эзний өмчийн зах зээлийн үнэлгээний харьцаа
ХААЛТТАЙ КОМПАНИЙН ХУВЬЦААНЫ ӨРТГИЙГ ХЭРХЭН ТООЦОХ ВЭ ?
𝜷𝑬 - Зах зээлд хувьцааны арилжаа бага явагдсан болон ХХК-ийн тооцоолсон бета
𝒕 –хаалттай компани болон зах зээлд хувьцааны арилжаа бага явагдсан ахиу татварын
хувь хэмжээ,
𝐷
𝐸
- хаалттай компанийн өр, эзний өмчийн харьцаа

36. ЖИШЭЭ БОДЛОГО 1
 Шинжээч ABC хэмээх хүнсний салбарын хаалттай ХХК-ийн эзний өмчийн
өртгийг тодорхойлохыг хүсэж байгаа. Тус компанийн өртгийг тооцохоос
өмнө ABC компанийн бетаг тооцоолох шаардлагатай.
 Шинжээч DEF хэмээх нээлттэй хувьцаат компанийг харьцуулах
боломжтой гэж үзээд тус компанийн зарим санхүүгийн үзүүлэлтийг
дараах байдлаар тооцоолжээ.
 Үүнд: DEF ХК-ийн 𝜷𝑬 = 𝟎. 𝟕, (1) нийт урт хугацаат санхүүжилтийн 40 хувь
өрөөр санхүүждэг, ахиу татварын түвшин 21 хувь бол тус компанийн
хөшүүрэггүй бетаг тооцно уу. (2) Хэрэв ABC компани 10 хувь нь өрөөр
санхүүждэг, ахиу татварын түвшин 21 хувь бол тус компанийн бета хэд
болохыг тооцоолно уу.

37. ЖИШЭЭ БОДЛОГО 1: БОДОЛТ
𝑈𝑛𝑙𝑒𝑣𝑒𝑟𝑒𝑑 𝑏𝑒𝑡𝑎 (𝐷𝐸𝐹) = 0.7
1
1 + 1 − 0.21
0.4
0.6
= 0.46
𝐴𝐵𝐶′
𝑠 𝑏𝑒𝑡𝑎 = 0.46 1 + 1 − 0.21
0.1
0.9
=0.5

38. ӨР, ЭЗНИЙ ӨМЧИЙН ХАРЬЦАА БА БЕТАГИЙН ӨСӨЛТ

39. Эргэлтийн
хөрөнгө
Эргэлтийн бус
хөрөнгө
Богино хугацаат өр
төлбөр
Урт хугацаат өр
төлбөр
Эзэмшигчийн
өмч
Капиталын бүтэц
Капиталын өртөг
III. КАПИТАЛЫН ЖИНЛЭСЭН ДУНДАЖ ӨРТӨГ
(WACC – Weighted Average Cost of Capital)

40. III. КАПИТАЛЫН ЖИГНЭСЭН ДУНДАЖ ӨРТӨГ
 Капиталыг бүрдүүлж буй эх үүсвэрүүдийн өртгийг тэдгээрийн хувийн
жингээр нь жинлэх замаар нийт эх үүсвэрийн өртгийг тооцсоныг
капиталын жинлэсэн дундаж өртөг (Weighted Average Cost of Capital)
гэж нэрлэдэг.
• 𝑊𝑖 капиталын бүтцэд урт хугацаат зээлийн эзлэх хувь
• 𝑊
𝑝 капиталын бүтцэд ДЭХ-ны эзлэх хувь
• 𝑊
𝑠 капиталын бүтцэд энгийн хувьцааны эзлэх хувь
)
*
(
)
*
(
)
*
( s
s
p
p
i
i K
W
K
W
K
W
WACC 


1
i p s
W W W
  

41. ЖИШЭЭ 2: Х КОМПАНИЙН КАПИТАЛЫН БҮТЦИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН
ХЭСГҮҮДИЙН ӨРТӨГ ӨГӨГДСӨН.
КАПИТАЛЫН ӨРТӨГ ХУВИЙН ЖИН ӨРТӨГ ЖИНЛЭСЭН ӨРТӨГ
Урт хугацаат зээл 40% 7.2% 2.88%
Давуу эрхтэй хувьцаа 10% 10% 1%
Энгийн хувьцаа 50% 25% 12.5%
WACC 16.38%

42. • Эх үүсвэрийн бүтцэд эзлэх жинг балансын үнийн дүн, зах зээлийн үнийн
дүн, түүхэн дүн болон ирээдүйн төсөвлөсөн дүнд үндэслэн тодорхойлж
болно. Зах зээлийн үнийн дүнгээр жинлэх нь балансын дүнгээр жинлэхээс
илүү бодитой үр дүнг харуулдаг.
• Түүхэн дүнд үндэслэн тооцоолсон эх үүсвэрийн бүтэц нь компанийн эх
үүсвэрийн ерөнхий шинж төлөв байдлыг илэрхийлж чаддаг. Харин
ирээдүйн төсөвлөсөн дүнд үндэслэн тооцоолсон капиталын бүтэц нь
ирээдүйн үйл ажиллагаанд ашиглагдах учир илүү бодит дүнг илэрхийлдэг.
• Онолын хувьд хамгийн оновчтой арга нь төсөвлөсөн зах зээлийн дүнд
үндэслэн хувийн жинг тооцоолох юм.
III. КАПИТАЛЫН ЖИНЛЭСЭН ДУНДАЖ ӨРТӨГ

43. • Санхүүжилтийн өртөг ба хөрөнгө оруулалтын өгөөж нь нийт санхүүжилт ба
хөрөнгө оруулалтын цар хүрээнээс хамааран өөрчлөгдөнө.
• Компанийн нийт санхүүжилтийн хэмжээ өөрчлөгдөх бүрт WACC
өөрчлөгдөнө. Санхүүжилтийн хэмжээ өсөхийн хирээр бүрэлдэхүүн
хэсгүүдийн өртөг өсч улмаар WACC өснө. Иймд шинээр хийгдэж буй
санхүүжилтийн нэг төгрөгийн санхүүжилтэд ногдох жинлэсэн дундаж
өртгийг капиталын жигнэсэн ахиуц өртөг гэж тодорхойлдог /WMCC/.
• Шинээр хийгдэж буй санхүүжилтийн түвшинтэй холбоотойгоор WМCC
өснө.
III. КАПИТАЛЫН ЖИНЛЭСЭН АХИУЦ ӨРТӨГ

44. КАПИТАЛЫН ЖИНЛЭСЭН АХИУЦ ӨРТГИЙН ГРАФИК ДҮРСЛЭЛ
• Компанийн капиталын нэгж мөнгөн дүн бүрийн жинлэсэн дундаж өртөг, капиталын
нийт өсөлтийн хоорондын уялдааг харуулдаг.
0 2 4 6 8 10 (Капитал, сая төг)
(WACC)
WACC1=WMCC
11
10
WACC1<WMCC= WACC2 - WACC1

45. ХУГАРЛЫН ЦЭГИЙГ ТООЦОХ
• Эх үүсвэрийн аль нэг бүрэлдэхүүн хэсгийн өртгийг өөрчлөх
шинээр хийгдэх нэмэлт санхүүжилтийн түвшинг хугарлын цэг
харуулна.
Хугарлын цэг 𝒃𝒓𝒆𝒂𝒌 𝒑𝒐𝒊𝒏𝒕 𝑩𝑷
=
Бага өртөгтэй эх үүсвэрийн боломжит дээд хэмжээ
Дээрх эх үүсвэрийн капиталын бүтцэд эзлэх хувь хэмжээ

46. КАПИТАЛЫН ЖИНЛЭСЭН АХИУЦ ӨРТГИЙГ ТООЦОХ
• Хугарлын цэгийг тооцож гаргасны дараа уг хугарлын цэгүүдийг ашиглан
шинээр хийгдэх санхүүжилтийн түвшингүүдийг тодорхойлно.
Санхүүжилтийн түвшин бүрт WАCC-г тооцно.
• Жишээ 2-т Х компанийн хуримтлагдсан ашгийн хэмжээ 30 сая төг,
хувьцаат капиталын санхүүжилтийг нэмэгдүүлэхийн тулд шинээр хувьцаа
гаргана.
• / 𝐾𝑛 = 26.4% / Компани 20 сая хүртэлх төгрөгийн зээлийг 7.2%-н
өртөгтэйгээр авах боломжтой. Харин нэмж зээл авахад 9%-ийн өртөг
төлнө. Тэгвэл хувьцаат капитал ба зээлийн эх үүсвэр тус бүрт хугарлын
цэгийг тооцож компанийн санхүүжилтийн түвшингүүдийг тодорхойлъё.

47. Дээрх жишээгээр 2 хугарлын цэгийг тооцсон. Эдгээрийг ашиглан
шинээр хийгдэх санхүүжилтийн 3 түвшинг тодорхойлж болно.
BEP(Зээл)=20,0 сая/0.4=50.0 сая
BEP(Энгийн хувьцаа)= 30,0 сая/0.5=60.0 сая
• 1 дэх түвшин нь 0-50000,0 хооронд
• 2 дахь түвшин нь 50000,1-60000,0 хооронд
• 3 дахь нь 60000,1-аас дээш байна.
• Энэ 3 түвшин бүрт WACC-г тооцно.

48. ШИНЭЭР ХИЙХ
САНХҮҮЖИЛТИЙН
ТҮВШИН, МЯН.₮
ЭХ ҮҮСВЭРИЙН
БҮРЭЛДЭХҮҮН
ХУВИЙН
ЖИН
ӨРТӨГ ЖИНЛЭСЭН ӨРТӨГ
0-50000,0
Зээл
ДЭХ
ЭХ
40%
10%
50%
7.2%
10%
25%
2.88%
1%
12.5%
WACC=16.38%
50000,0-60000,0
Зээл
ДЭХ
ЭХ
40%
10%
50%
9%
10%
25%
3.6%
1%
12.5%
WACC=17.1%
60000,0-с дээш
Зээл
ДЭХ
ЭХ
40%
10%
50%
9%
10%
26.4%
3.6%
1
13.2
WACC=17.84%

50. КОМПАНИ БОЛОН ТӨСЛИЙН КАПИТАЛЫН ӨРТӨГ
Капиталын өртөг нь компанийн эх үүсвэрийн бүтцэд үндэслэн тооцоологддог. Компанийн хувьд
мөн тухайн компанитай ижил эрсдэлтэй төсөл хөтөлбөрийн мөнгөн урсгалыг хямдруулан
тооцоолоход тус өртгийг хэрэглэнэ.
Хэрэв хэрэгжүүлэх төсөл нь тухайн компаниас илүү эсвэл бага эрсдэлтэй байгаа тохиолдолд
компанийн эх үүсвэрийн өртгийг төслийн үнэлгээнд ашиглах нь буруу юм.
Хэрэв компани төслийн эрсдэлийг үл харгалзан өөрийн өртгөөс давсан өгөөжтэй төслүүдийг
хэрэгжүүлэхээр шийдвэл компанийн ижил өгөөжийн түвшинтэй боловч эрсдэлийн хувьд маш
бага болон маш их хоёр төслийн хувьд ижил эрэлтийг бий болгох юм.
Компанийн капиталын өртөг бага үед хэрэгжүүлэхээс татгалзах төслүүдийг хэрэгжүүлэх нь
эрсдэлтэй юм.

51. • Компаниуд янз бүрийн төслүүдээс ялгаатай өгөөжийн түвшинг шаарддаг.
Жишээлбэл,
ТӨРӨЛ ХӨНГӨЛӨЛТИЙН ХУВЬ
Биржийн үйл ажиллагаа 30%
Шинэ бүтээгдэхүүн 20%
Одоогийн бизнесээ өргөжүүлэх
15% /компанийн капиталын
өртөг/
Олон нийтэд сайн мэдэгддэг технологид үндэслэн
өртөг зардлын үр ашгийг нэмэгдүүлэх
10%
Эх сурвалж: Brealey, R. A., Myers, S. C. & Allen, F. (2009), “Principles of Corporate Finance” ном 223х

52. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ БА САНХҮҮЖИЛТИЙН ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ
• Хөрөнгө оруулалтын боломжит хувилбаруудаас сонголт хийхийн
тулд тэдгээрийг эрэмбэлдэг.
• Эрэмбэлэгдсэн хөрөнгө оруулалтын төслүүдээс хамгийн өндөр
өгөөжтэйгээс нь эхлэн сонгож авах ба энэ сонголт хийх явц нь
хөрөнгө оруулалтын төслийн өгөөжийн дотоод хувь нь
компанийн 𝑾𝑨𝑪𝑪-тай тэнцэх хүртэл үргэлжилнэ.
• Өөрөөр хэлбэл, 𝑰𝑹𝑹 > 𝑾𝑨𝑪𝑪 нөхцөлийг хангасан хөрөнгө
оруулалтын төслийг сонгож авах болно.

53. ЖИШЭЭ 3
Төсөл
Төслийн өгөөжийн дотоод
хувь(IRR)
Хөрөнгө оруулалт
/сая.₮/
Нийт хөрөнгө оруулалт
/сая₮/
А 24% 10 10
B 22% 25 35
C 21% 12 47
D 19% 8 55
E 17.5% 10 65
F 16% 15 80
G 13% 5 85

55. КАПИТАЛЫН ӨРТӨГ ДЭХ ЗАРИМ ЭГЗЭГТЭЙ АСУУДЛУУД
• Элэгдлийн сангууд (Depreciation generated funds)
• Хувийн компаниуд (Privately owned firms)
• Жижиг компаниуд (Small businesses)
• Хэмжилт хийхэд гарах хүндрэлүүд (Measurement problems)
• Янз бүрийн эрсдэлийн түвшинтэй төслүүдийн капиталын өртөг (Cost of capital
for projects of different riskiness)
• Капиталын бүтцэд дахь хувийн жингүүд (Capital structure weights)
• Динамикийн талаар авч үзэх (Dynamic considerations)

56. ҮЗҮҮЛЭЛТ
ТҮГЭЭМЭЛ ХЭРЭГЛЭГДДЭГ
АРГАЧЛАЛ/AFP/
ОНОВЧТОЙ АРГАЧЛАЛ
Эх үүсвэрийн бүтэц Балансын дүнгээр тооцоолдог Зах зээлийн үнийн дүнд
Зээлийн татварын өмнөх
өртөг
Одоогийн зээлийн хүү Ахиуц зээлийн хүү
Татварын хувь Үр ашигт татварын хувь хэмээ Ахиуц татварын хувь
Эзэмшигчдийн өмчийн
өртөг
CAPM загвар CAPM загвар
Эрсдэлгүй хүүний түвшин
10 хүртэл жилийн хугацаатай
ЗГ-ын бондын өгөөж
10 жил болон түүнээс дээш хугацаатай ЗГ-
ын бондын өгөөж
Бета коэффициент
5 жилийн хугацааны
мэдээлэлд үндэслэн
тодорхойлсон
Олон нийтийн мэдээллийн эх үүсвэрээс авч
ашигладаг

57. СЭДВИЙН ДҮГНЭЛТ
 Капиталын өртөг бол капиталыг бүрдүүлж буй эх үүсвэр тус бүрийн жинлэсэн
дундаж өртөг мөн.
 Эх үүсвэр бүрийн эзлэх хувийн жинг тооцохдоо зах зээлийн үнийн дүнд
үндэслэх нь илүү тохиромжтой.
 Бүрдэл хэсгийн өртгүүдийн хувьд 𝑲𝒊 < 𝑲𝒑 < 𝑲𝒔 < 𝑲𝒏 гэсэн нөхцөл онолын
хувьд биелэнэ.
 Капиталын ахиуц өртөг хамгийн бага байх түвшинд урт хугацаанд санхүүжвэл
зохимжтой.
 Капиталын өртгөөс илүү өгөөжтэй (𝑰𝑹𝑹 > 𝑾𝑨𝑪𝑪) байх төслүүдийг сонгож
хэрэгжүүлбэл хөрөнгө оруулалтын шийдвэр зөв болно.
 Капиталын өртгийг аль болох бага байлгахын тулд капиталын бүрдэл
хэсгүүдийн бүтцэд анхаарлаа хандуулах шаардлагатай.

58. 1. Лекцийг баяжуулж тэмдэглэл хөтлөх
2. Капиталын өртгийн үнэлгээний бодлого бодож
шалгуулах
3. Бие даалтын хүрээнд багаараа сонгож авсан хувьцаат
компанийн өртөг тооцооллыг хийж, дүгнэлт гаргах
СЕМИНАРЫН ДААЛГАВАР