«Тәуелсіздік асулардың белесі»

1. ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ВОСТОЧНО-КАЗАХСТАНСКАЯ
ОБЛЫСЫ ОБЛАСТЬ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫ ГОРОД СЕМЕЙ
БІЛІМ МЕКЕМЕСІ УЧРЕЖДЕНИЕ ОБРАЗОВАНИ
«АВИЦЕННА» МЕДИЦИНАЛЫҚ МЕДИЦИНСКИЙ КОЛЛЕДЖ
КОЛЛЕДЖІ «АВИЦЕННА»
«ТӘУЕЛСІЗДІК АСУЛАРДЫҢ БЕЛЕСІ»
АШЫҚ АУДИТОРИЯДАН ТЫС ІС-ШАРАНЫҢ
ӘДІСТЕМЕЛІК ӘЗІРЛЕМЕСІ

2. Түсінік хат
Мемлекеттік тәуелсіздік – ұлттық қауіпсіздіктің және қазақстандықтардың рухани
әл-ауқатының, өз күшіне, еркіне, қуатына сеніп, бар мақсаттарын жүзеге асыруының,
Қазақстандағы ұлттық келісім мен тыныштықтың кепілі. Бабалардың арманы, аналардың
тілегі болған бақыт-тәуелсіздік жиырмасыншы ғасырдың аяқталар тұсында біздің
маңдайымызға дарып, алақанымызға қонды. Азаттық деген осынау қасиетті ұғымды
жақындату үшін талай ерлердің жаны қиылды.
Тәуелсіздігімізді тәу етіп, егемендігімізді ту етіп желбіреткелі 23 жыл болыпты.
Осы азғантай уақыттың ішінде елдігімізді танытып, еңсемізді көтерген қаншама ұлы
оқиғалар болды. Мемлекетіміздің тәуелсіздік алғалы жеткен жетістіктері ғасырға пара-
пар. Осы өткен өмір жолдарымызға қарасақ, әр жылдың өз шежіресі, сыры, тарихы,
қасиеті бар.
Тәрбие сағатында оқушылармен бірге осы тарихи сәттерді, тәуелсіздік шежіресіне
тағы бір рет ораламыз.

3. Тақырыбы: «Тәуелсіздік асулардың белесі»
Сабақтың мақсаты:
1986 жылдың желтоқсанындағы адал да, аңғал Қазақ жастарының бодандыққа қарсы
жойқын бұлқынысы, бейбіт шеруге шыққан, тұңғыш рет Кеңес империясының
зорлықшыл тас қамалына тайсалмай қарсы шыққан желтоқсан құрбандарының ерлігін,
жалынды жырларын оқушылар көңіліне ұялату. Желтоқсан оқиғасында ел қамын жеген
ерлерді үлгі тұту, өнеге алуға және халқының тарихын білуге үйрету, достыққа,
ұйымшылдыққа тәрбиелеу. Оқушылардың ойында елжандылық сезімін қалыптастыра
отырып, патриоттық сезімдерін ұялата отырып, туған елі мен жеріне деген
сүйіспеншілігін тәрбиелеу, тіліміз бен тарихымызға құрметпен қарауға тәрбиелеу, Отанды
сүюге және ерлікке баулу.
Сабақтың түрі: тәрбие сағаты
Көрнекілігі: ҚР рәміздері, Ата заң, суреттер, шарлар, «Тәуелсіздік шежіресі», «Алматы
1986 Желтоқсан» кітаптары, «Тәуелсіздік хроникасы» жинағы, қанатты сөздер жазылған
плакаттар: «Мәңгілік мақтан, Дауылпаз дастан – Қазақстан!», «Жасай бер, жаса, тәуелсіз
ел – Қазақстан!», «Мен – Тәуелсіз Қазақстанның азаматымын!»
Сабақтың міндеттері.
Түсінігі болуы керек:
 Ұлт жанашырларын, қайраткерлерін жадында сақтау
 Тәуелсіз елдің тарихын білу
Сабақтың әдісі: Баяндау, мәнерлеп оқу.
Жоспары:
І. Кіріспе (Мұғалім сөзі)
ІІ. Тәуелсіз ел тарихы беттерінен қойылым (сахналау)
ІІІ. Оқушылар шығармашылығынан (жүрекжарды өлеңдерін мәнерлеп оқу)
ІV. Тәуелсіз ел шежіресі (1986 ж. желтоқсанда құрбан болған қазақ жастарына арнап
өлең жолдарын мәнерлеп оқу)
Қазақ биі
V. Хор: «Желтоқсан желі»
VІ. Қорытынды

4. ТӘРБИЕ САҒАТЫНЫҢ БАРЫСЫ
І. Кіріспе. Мұғалім сөзі:
Мемлекеттік тәуелсіздік – ұлттық қауіпсіздіктің және қазақстандықтардың рухани
әл-ауқатының, өз күшіне, еркіне, қуатына сеніп, бар мақсаттарын жүзеге асыруының,
Қазақстандағы ұлттық келісім мен тыныштықтың кепілі. Бабалардың арманы, аналардың
тілегі болған бақыт-тәуелсіздік жиырмасыншы ғасырдың аяқталар тұсында біздің
маңдайымызға дарып, алақанымызға қонды. Азаттық деген осынау қасиетті ұғымды
жақындату үшін талай ерлердің жаны қиылды.
Тәуелсіздігімізді тәу етіп, егемендігімізді ту етіп желбіреткелі 24 жыл болыпты.
Осы азғантай уақыттың ішінде елдігімізді танытып, еңсемізді көтерген қаншама ұлы
оқиғалар болды. Мемлекетіміздің тәуелсіздік алғалы жеткен жетістіктері ғасырға пара-
пар. Осы өткен өмір жолдарымызға қарасақ, әр жылдың өз шежіресі, сыры, тарихы,
қасиеті бар.
Әнұран
Байдулина Алтынай:
Армысыздар, құрметті ұстаздар, оқушылар және қадірменді қонақтар! Бүгінгі
Тәуелсіздігіміздің 24 жылдығына арналған «Тәуелсіз болу – өз тағдырына жауап беру»
атты ашық-тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер!
Мақсутханова Айдана:
Аңсаған күнге қол жетіп, ақ түйенің қарны жарылған аса айтулы қуанышымыз
құтты болсын.
Байдулина Алтынай:
Тәуелсіздік жолы оңай жол емес, бұл жолда сан мыңдаған адамның арманы мен
тағдыры тәлкекке түсті. Біздің еліміз бүгінгі күнге сондай қиын-қыстау, даңқты
жолдардан өтіп келіп отыр. Сондықтан да, тәуелсіздігіміздің мәні өзгеше, бағасы
теңдессіз. Ендеше тәуелсіздігіміздің тұғыры әрқашан биік болсын.
Мақсутханова Айдана:
Ғасырларға жеткен бүгін жыр үні
Тәуелсіздік ұлылықтың ұлығы
Шаңырағы биік болып қазақтың
Қисаймасын берік болсын уығы .
Жеткен арман - жаса Тәуелсіздігім
Өз қолыма берген ерлік, тізгінін.
Ие болған әлем ілтипатына,
Дербес, бейбіт мемлекетпіз біз бүгін – дей келе, Тәуелсіздік күніне арналған келесі
өнерлерімізді тамашалаңыздар!
Байдулина Алтынай:
1986 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің
пленумы болды. Сол пленумда Д. Қонаев бірінші хатшы қызметінен босатылып, орнына
бұрынғы Ульянов облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болған Г.В. Колбин
сайланды. Бұл студент және жұмысшы жастардың бейбіт мақсаттағы шеруіне әкеп соқты.
Алаңға шыққан жастарды қарулы күшпен басып – жаншыды. Демонстрация аяусыз
басылды.

5. Күллі әлемді дүр сілкінткен 1986 жылғы Алматыдағы желтоқсан оқиғасы қазақ
топырағына ұлттық санасын, намысын жетелеген жаңа әрі қайсар буынның келгені әйгілі
еді.
Келесі: Қайрат Рысқұлбековтың ату жазасына кесілген көріністі
тамашалаңыздар.
Сахнада Қайрат пен жеңгесі дастархан басында отырады. Үйге милиционер жігіт кіреді.
Милиция: Біз органнан келдік. Қайрат Рысқұлбеков деген азаматты тұтқындауға келдік.
Прокурордың санкциясы бар. Міне!
Жеңгесі: Қайрат, бері кел. Милиция: Тез жинал, бізбен бірге кетесің. Жеңгесі. Ойбай-ау
бұларың не? Жұдырықтай баланың не жазығы бар еді? Әке-шешесіне не бетімізді
айтамыз.
Милиция: Жеңеше, сабыр етіңіз! Бұл жігіт бір төбелеске қатысыпты. Анық – қанығын
тексерген соң қайтарып жібереміз. (Осы кезде Қайратты милиционер алып кетеді.)
6-оқушы: «Ақтың сөзің не? деген, Бүгін қойды сот сұрақ. Айтайын оны халқыма, Жоқ
пиғыл менде жасымақ. Қорлай да беріп қайтадан, Титыққа орыс жетпесін. Туған жердің
намысы, Бөтен қолда кетпесін. Салт – санадан айырылып, Арақтан ұрпақ азбасын.
Қызғаныштан тозбасын, Қолдаушысыз болмасын. Барлық ұлтпен тең болып, Ешкімнен
көңілің қалмасын. Ендігі жерде басыңнан, Бірлік пен бақ таймасын. Осы айтылған ақтық
сөз, Туың болсын әрдайым. Мойным алып жаланы, Мен болайын құрбаны! 17 жыл мен
жатырмын, Ақ жазыңтың түбінде. Мені өлтірген таксист жігіт, Тірімісің бүгінде? Тірі
жүрсің өткен күнді, Еске алғанның несі бар? «Желтоқсанда» құрбан болған, Ляззат қызды
есіңе ал! Халқым, саған ризамын! Батыл бас аяқты, жас достар, Бұл жерде – батыр жоқ
қол бастар, Бұл жерде – жүректе… мұз жатыр, Бұл жерде - өрімдей… қыз жатыр. Бұл
жерден мәңгілік аттанған, Халқымның есінде сақталған
Көрініс. Түрме іші, қолында қағазы бар Қайрат отыр. Қинала отырып «Түрме жыры»
өлеңін оқып шығады. Содан кейін қатты шаршап, былай дейді: «-Уһ, әбден шаршадым-ау,
жүйке тамырым жұқарды ғой! Қайран бостандық!!! Жалалы боп, қатты батты жаныма,
Жазалаушы қағаз алдым қолыма. Жігіттер-ай, айтып-айтпай не керек, Жазған екен
маңдайыма сорыма. Біріншіден, мен сағындым анамды, Екіншіден, бұл құдайға не
қылдым? Бостандықта еркін жүрген жан едім, Енді, міне, абақтыға жабылдым.
Кезекші: Заключенный Рыскулбеков на допрос.
Тергеуші: Айыпкер Рысқұлбеков, сен Мир мен Сәтбаев көшелерінде жасақшыларды
көрдің бе? Қайрат: Егер ол көшеге бармасам оларды қайдан көремін?
Тергеуші: Савицкийді сен өлтірдің бе? Қайрат: Жоқ, өлтірген жоқпын?
Тергеуші: Сенің ұрып жатқаныңды біреу көріпті ғой.
Қайрат: Олай болса мені сол адаммен беттестір, бұл өтірік жала.
Тергеуші: Ах, ты, декабрист несчастный. Я тебе покажу өтірікті! Жала дейді еще! Ей,
Рыскулбеков, сен, «Савицкийдіөлтірдім» депмойныңа ала сал,

6. сондасеніңжазаңжеңілденеді. Егер,сенСавицкийдіөлтіргеніңдімойындасаң,
әкеңетиіспейміз. Әйтпесе әкеңді де…
Қайрат: Жолдас тергеуші, бұл жала ғой! Өлтірмеген адамды өлтірдім деп қалай
мойындаймын, адам түгіл тышқанды да өлтіріп көрген емеспін.
Тергеуші: Заключенный Рыскулбеков, сен ақымақ болма, «Савецкийді өлтірдім» деп
мойында. Бұл – бір. Сен әкеңнен 4 мың сом алып, мына менің алақаныма сал, бұл – екі.
Түсіндің бе, мақұлық?
Қайрат: Жолдас тергеуші! Айылда әзер күнін көріп отырған ата-анамды ақша деп
қинағым келмейді және не үшін ақша төлеуім керек? Не үшін? Ешқандай қылмысым жоқ.
Тергеуші: Әкетіңдер, құртыңдар, атыңдар! Қайрат: Тоқта! Айтар сөзім бар. Күнәдан таза
басм бар, Жиырма бірде жасым бар. Қасқалдақтай қаным бар, Бозторғайдай жаным бар.
Алам десең алыңдар. Қайрат деген атым бар, Қазақ деген затым бар. «Еркек тоқты –
құрбандық», Атам десең атыңдар. (Қайратты кісендеп алып кетеді.)
Анасының шарасыз күйде баласын жоқтауы
Түрмеде отырған Қайраттың шарасыз күйде отырған
Темір тор жамбасыма тақылдайсын
Өзіммен бірге туған жақындайсын
Телміріп темір торға қаматқанша
Сұм дүние бұл жалғаннан неге алмайсын
Ауылда жақсы екен ғой салған ани
Қу тағдыр татырды.
Мақсутханова Айдана:
Жағасына жауының жетіп қолы,
Тартып алған тәуелсіз күшпен өткен.
Тәуелсіздік елімнің ерлік жолы,
Олжа емес салбырап түскен көктен.
Қуаныш аралас қасіретпен,
Ерлік жолда қаншама ғасыр өткен.
Еркіндік, ерлігін сақтау үшін,
Талай ердің бұл жолда басы кеткен.
Келесі кезекті мемлекетіміздің Тәуелсіздігіне арнап шығарған
әріптестеріміздің жүрекжарды өлең жолдарына берейік.
Ахтаева Ақерке:
Көк аспанда көк туды желбіреткен,
Мұңлы тарих жүректерді елжіреткен,
Қара бұлтты жарып шыққан мойымай
Қазақстан – тәуелсіз елімді жыр етем!
Қазақ елім, жайсаң елім, жыр елім
Сен деп соққан мына тылсым жүрегім
Тәуелсіз ел, ата-бабам жырлаған
Мақтанышым, қайсар елім, сен едің!

7. Мен жырласам Тәуелсіздік жайында
Азаттықтың басталуы желтоқсанның айында
Қайрат пенен Ләзаттардай батырдың
Ұлтшыл-қайсар қасиеті бойымда!
Сағатбекова Аида:
Тәуелсіздік мәңгі бақи сақталсын
Ешбір жанның көңілін мұң шалмасын
Тату тәтті бірлікте боп әрдайым
Бейбіт өмір бар халықпен достассын
Қиындықты көп көрген ел екенбіз
Жылдан жылға дамысын берекеміз
Айболатова Айтолқын:
Қазақстан – тәуелсіз ел еркін ел,
Зор байлықты ұлан байтақ ұлы жер
Міне осы тәуелсіздік арқасы,
Қызыға да, қызғана да қарай бер!
Тәуелсіз ел болдық міне қайратты,
Ұрпақпыз біз батыр, батыл, айбатты
Ата-бабам күшін салған аямай,
Жаудың бәрін ажал демей жайратты.
Аманғазы Алуа:
Қорықпады ажалдан да, өлімнен
Беу, қазағым бақ құсын көкте сайратты,
Таңқалдырып бүкіл әлем қауымын
Қазақ деген ғажап атты таратты
Дамушы елдің қатарына қосылған
Бұның бәрі елбасының арқасы
Тік көтеріп, биік ұстап жанарын
Жүрсін деді әр қазақтың баласы.
Жунусова Мөлдір:
Тәуелсіздік мәңгі айтатын жыр-әнім
Еркіндіктің бастауы деп ұғамын
Қолымыздан алмайықшы ұшырып
Кең қанатты тәуелсіздік қыранын
Батырларым жанын қиған ерлікпен
Аңсап күткен тәуелсіздік жолында.
Байдулина Алтынай:
1986ж 16-17 желтоқсан күндері болған желтоқсан оқиғасына, онда бейбіт ереуілге
шыққан, сонымен тарихта аты қалған елім деп еміренген батырлар сондай-ақ желтоқсан
көтерілісіне қатысушылардың өміріне қысқаша шолу. (ортаға желтқсан құрбандарының
портретін ұстаған оқушылар шығады)

8. Алтынгазинова Айдана:
Нашақор деп, ұлтшыл деп,
Қазаққа күй жаққан күн
Базары кетіп бар күнде
Қайғыға халық батқан күн
Әділдік пен шындықты
Өтірік, жала еткен күн
Надан жасаған сұмдықтан
Адамдар азап шеккен күн.
Ойратова Айым:
Тәуелсіздік – Қазақ үшін ғажап құт,
Ғажап құтқа жүрмейді енді мазақ түк
Бөрі мінез балалардың арманы,
Айналайын, алтын қанат азаттық
Досымжанова Сәуле:
Желтоқсанда шындық жырын шырқаймын деп шарқ ұрдың,
Желтоқсанда егеменді ел болсақ деп талпындың
Айналайын, айналайын, жас өркені халқымның
Ерте айтылды, сондықтан да келте айтылды бұл әнің.
Тлеукенже Мадина:
Өсер елдің қай сәттерде бірлік болмақ қалауы,
Лаула, лаула желтоқсанның мұзға жаққан алауы,
Өздеріндей ар-намысты жас өркені бар елдің
Ешқашанда тиісті емес еңкеюге жалауы.
Қабділашимқызы Айгерим:
Құрбандарым, жазықсыз құрбандарым,
Бет бағдарын бақиға бұрғандарым,
Қаралы жылдардай боп қарауытып,
Халқымның мәңгі есінде тұрғандарым
Құрбандарым, жазықсыз құрбандарым
Кеудемдегі қоламта қоздатқаным,
Тұңшықса да түрмеде тозбапты әнім
Жазықсыз жапа шегіп бұл жалғаннан
Жалтақтап кете барған боздақтарым!
Шәріпхан Аида:
Еліңнің сен намысы үшін,
Құрбан еттің жанынды,
Мазақ етіп, қорлай алмас,
Ешкім сенің арыңды.
Мақсутханова Айдана:
Желтоқсанда шәйт болған құрбандарымызды бір минут үнсіздікпен еске алайық ағайын.
(желтоқсан құрбандары бір минут үнсіздікпен еске алынады)

9. Байдулина Алтынай: Рахмет!
Мақсутханова Айдана:
Барлық ұлттың басын қосты бұл достық
Ұлы достық
Нұрлы достық
Күн достық
Достық деген қасиетті ұранға
Кең даланың жүрегі де үн қосты
Биші қыздар биімен де үн қосты.
(Алдарыңызда бишілер тобының орындауында «Қазақ биі»)
Байдулина Алтынай:
Титыққа орыс жетпесін
Туған жердің намысы
Бөтен қолда кетпесін
Салт-санадан айырылып
Арақтан ұрпақ азбасын
Қызғаныштан тозбасын
Қолдаушысыз болмасын
Барлық ұлт пен тең болып
Ешкімнен көңілің қалмасын
Ендігі жерде басыңнан
Бірлік пен бақ таймасын
Осы айтылған ақтық сөз
Туың болсын әрдайым
Мойныма алып жаланы
Мен болайын құрбаның!
(Хор: «Желтоқсан желі»)
Мақсутханова Айдана:
Мінеки құрметті көрермендер ”Тәуелсіз болу-өз тағдырына жету” атты ашық-
тәрбие сағаты өз мәресіне жетті.
Байдулина Алтынай:
Қазақ халқы мұндай қасіретке жолықпасын дей отырып, өздеріңізбен қоштасамыз.
Қорытынды.
Мұғалім:
Міне, бүгін өздеріңді Тәуелсіз еліміздің болашағы екендеріңді, яғни, нағыз азамат
екендіктеріңді көрсете білдіңдер. Белгілі ақын атамыз Ж. Молдағалиев:
Өткеніңді еске алсаң,
Өскеніңнің белгісі.
Өткеніңді ұмытсаң,
Өшкеніңнің белгісі, - деген екен.
Сондықтан, халқымыздың бүгінгі уақытқа дейінгі жеткен жетістіктері өздеріңе
аманат. Сондай-ақ, еліміздің егемендігін танытатын ресми ерекшелік белгілері: Ана
тіліміз, Елтаңбамыз, Туымыз, Ата заңымыз,Әнұранымызды бойындағы
бойтұмарындай сақтап қана қоймай, қашанда еліміздің, жеріміздің еркіндігін сақтар
мықты ұрпақ, мықты азамат болатындарыңа сенімім мол. Жолдарың ашық, жарқын
болсын, Тәуелсіз елдің азаматтары!

10. Қосымша 1
ПРЕЗЕНТАЦИЯ
ТәуелсізТәуелсіз ҚазақстанҚазақстанТәуелсізТәуелсіз ҚазақстанҚазақстан

12. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
МЕМЛЕКЕТТIК ТУЫ
авторы — суретшi Шәкен Ниязбеков
Бәйтеректің таңғы және түнгі көрінісі