2. Teze
Biografija: Drugi svjetski, dolazak na vlast,
Uredjenje drzave, Formiranje ozne, Progon
cetnika i ustasa, Revolucija industrije, Radne
akcije, Geostrateski polozaj, Nepristupanje
varsavskom paktu, Sukob sa staljinom, licni
pratioci, Kominterna, Pokret nesvrstanih -
nastanak i razvoj, Goli otok Atentati, Obavještajna,
kos, osiguranje, Udba??????, Priznavanje
muslimana, Peta uptava, Bolest i smrt, uzdizanje
industrije
Osvrt na vladavinu: Dan mladosti, Putovanja,
Bunker, Skolstvo, sigurnost, vojna ndustrija, bdp i
namjenska industrija, vojni rok, milicija, snaga
pasosa, podrska naroda, kult licnosti
3. Jugoslavija u Drugom svjetskom
ratu
Nakon što je Drugi svjetski rat počeo, izgledalo je mogućim da
ratne operacije zaobiđu područje Jugoslavije. Nakon što je 27.
marta 1941. svrgnuta vlada Dragiše Cvetkovića i svrgnut regent
Pavle Karađorđević. U kratkom Aprilskom ratu 6. – 17. aprila 1941.
god. jugoslavenske vojne snage su posve poražene, nakon čega su
Sile Osovine posve razdijelile Jugoslaviju. 7. juli 1941. godine
pokreće se i četničko - partizanski ustanak protiv Nijemaca u Srbiji.
Komunisti, koji su nakon invazije Sila Osovine na SSSR bili vrlo
motivirani za borbu protiv Nijemaca i Talijana, uspijevaju na
području NDH i Kraljevine Crne Gore ostvariti veći utjecaj od
četnika Draže Mihailovića. Mihailović umjesto borbe s nadmoćnijim
okupatorom odlučuje čekati preokret na glavnim ratištima II.
svjetskog rata i potpomaže Talijane. Kao rezultat četverogodišnjeg
ratovanja - najviše na područjima NDH i Crne Gore - bilježe se vrlo
velika razaranja i žrtve među vojnicima svih vojski, te i među
civilima.
4. Jugoslavija u Drugom svjetskom
ratu2
Tijekom Drugog svjetskog rata KP Jugoslavija na čelu sa Titom
uspješno je organizirala partizanski oružani otpor okupatorima i
njihovim saveznicima, snagama NDH i ostatcima kraljevske vojske.
Od kraja 1942. partizanski je pokret stvarao političko–predstavnička
tijela, kao osnovicu za federalno uređenje Jugoslavije. U borbi za
diplomatsko priznanje, Tito je pristao na sudjelovanje dijela
građanskih stranaka u prijelaznoj vlasti i izborima, no njihov veći
utjecaj bio je blokiran. Privremena vlada Demokratske Federativne
Jugoslavije, pod Titovim predsjedništvom, osnovana je u martu
1945. i priznata. Nakon prvih poratnih izbora, KPJ zadržala je vlast i
uspostavila jednopartijski režim. Federativna Narodna Republika
Jugoslavija proglašena je 29. studenog 1945. Tito je bio imenovan
za premijera, a 14. januara 1953. postao je predsjednik republike.
Ustav FNRJ donesen je 30. januara 1946., a do početka 1947.
doneseni su i ustavi republika (Crne Gore, Bosne i
Hercegovine, Makedonije, Slovenije, Srbije i Hrvatske).
5. Dolazak Josipa Broza Tita na
vlast
Već u aprilu 1934. godine Tito napušta Kumrovec i odlazi u Samobor. U to
vrijeme koristio je ilegalno ime Valter. Prešavši u ilegalnost, Tito je nastavio
još većom partijskom aktivnošću. Iste godine, uz podršku privremenog šefa
KPJ Milana Gorkića, uključen je u Politički biro CK KPJ u Beču. Zbog
partijskih zadataka povremeno odlazi u Pariz i Moskvu. Nakon aprilskog
plenuma CK KPJ 1936. godine, na kome su se neki rukovodioci usprotivili
Gorkiću, 9.9. iste godine Kominterna je postavila novi Centralni komitet
KPJ, na čelu sa sa Gorkićem kao generalnim sekretarom i Titom kao
organizacionim sekretarom. Tada je Tito predlagao da rukovodstvo djeluje
iz zemlje, a ne iz Beča, sa čime se Gorkić nije slagao. Na kraju je
dogovoreno da Tito ode u Jugoslaviju, a da Gorkić ostane u inostranstvu. U
borbama za vlast koje su usledile nakon likvidacije Milana Gorkića u
Moskvi, Tito se već krajem 1937. godine predstavlja kao generalni sekretar
Centralnog komiteta. Neki smatraju da je tokom Španskog građanskog rata
Tito bio šef jedne grupe NKVD-a, zadužene za likvidaciju trockista i drugih
Staljinovi oponenata. Navodno je to iskoristio kao priliku da se obračuna sa
onim jugoslovenskim komunistima koji su se protivili njegovom dolasku na
čelo KPJ.
7. OZNA
Odeljenje za zaštitu naroda - OZNA (sl. Oddelek za zaščito
naroda; mak. Одделение за заштита на народот) je
bila bezbedonosna (kontraobaveštajna) služba Druge Jugoslavije koja je
delovala na početku njenog postojanja - u periodu DFJ i neposredno nakon
formalnog osnivanja FNRJ. Ustanovljena je za vreme drugog svetskog
rata 13. maja 1944, a posle rata je marta 1946. godine reorganizovana u
civilnu Upravu državne bezbednosti (UDBA) i vojnu Kontraobaveštajnu
službu (KOS) Jugoslovenske narodne armije.
OZNA sa sastojala iz četiri odseka:
Prvi odsek je bio zadužen za rad u inostranstvu i na okupiranoj teritoriji.
Načelnik prvog odeljenja je bio Maksimilijan Baće.
Drugi odsek je bio zadužen za rad na oslobođenoj teritoriji. Načelnik
drugog odeljenja je bio Pavle Pekić.
Treći odsek je imao poluobaveštajne zadatke u NOVJ. Komandant trećeg
odseka je bio Jefto Šašić.
Četvrti odsek sa bavio statističko-tehničkim poslovima. Komandant četvrtog
odseka je bio Mijat Vuletić.
8. Omladinske radne akcije
Omladinske radne akcije su bile masovne kolektivne radne akcije
koje su organizirale i provodile vlasti bivše Jugoslavije koristeći
mlade dobrovoljce okupljene preko Saveza socijalističke omladine.
Najčešće su se koristile za izgradnju puteva, željezničkih pruga,
javnih zgrada i objekata infrastrukture, a njihovi sudionici su bili
organizirani u tzv. omladinske radne brigade na teritorijalnom
principu, najčešće prozvane po lokalnom narodnom heroju.
Omladinske radne akcije su imale značajniju ulogu u prvim
godinama poratne Jugoslavije, kako u obnovi nakon razaranja i
pustošenja u ratu, tako i u projektima koji su
omogućili industrijalizaciju. Pri tome se najviše ističe
izgradnja pruge Brčko-Banovići 1946. godine. Sa ekonomskim
oporavkom i tehnološkim napretkom je krajem 1950-ih prestala
potreba za masovnim korištenjem omladinske radne snage, ali su
se ORA-e, sa izuzetkom izgradnje autoputa Bratstva i
jedinstva zadržale na lokalnim razinama. 1970-ih doživljavaju novi
poticaj, ali uglavnom iz političkih razloga, odnosno za promoviranje
službene ideologije; kao takve su ostavile značajan uticaj na
popularnu kulturu bivše Jugoslavije.
10. Nepristupanje Varsavskom
paktu
Varšavski pakt (ponekad nazivan i Varšavski
ugovor; službeni naziv je bio Sporazum o
prijateljstvu, saradnji i međusobnoj pomoći) je
bio vojni savez država istočnog bloka koje su ga
organizirale kao odgovor na
stvaranje Sjevernoatlantskog pakta na Zapadu,
godine 1949. Kao izgovor za osnivanje Varšavskog
pakta je poslužilo ponovno naoružavanje Zapadne
Njemačke i njeno primanje u NATO, preko
ratifikacije pariskih sporazuma. Varšavski ugovor
je sastavio Nikita Hruščov godine 1955., i bio je
potpisan u Varšavi (odatle naziv) 14. maja 1955.
11. Sukob sa Staljinom
Nakon kraja Drugog svjetskog rata, jugoslavenski komunisti činili su jednu od
najvjernijih partija[1] Sovjetskom Savezu, čiji su državni model htjeli implementirati u
Jugoslaviji. Također su prednjačili u radikalnoj politici prema zapadu, što je rezultiralo
s nekoliko ozbiljnih vanjskopolitičkih incidenata:
U listopadu 1946. godine britanski ratni brodovi naletjeli su na mine u Krfskom
tjesnacu, za što su Britanci okrivili Jugoslaviju.[2]
9. i 19. kolovoza 1946., jugoslavensko zrakoplovstvo prvo je prisilno prizemljilo a
potom i oborilo dva američka transportna aviona C-47 Skytrain iznad Slovenije, koji
su letjeli od Austrije prema Italiji. Nakon pogibije američkih posada, američki tisak
tražio je bacanje atomske bombe na Jugoslaviju.[3]
Komunistička partija Jugoslavije, također je aktivno pomagala komunističku stranu
u građanskom ratu koji je buktio u susjednoj Grčkoj. Ovakvim postupanjem,
jugoslavenski su komunisti direktno narušavali tzv. Dogovor o postocima, koji
je Staljin sklopio s Churchillom u listopadu 1944., na Četvrtoj moskovskoj
konferenciji, a kojim su bile definirane zone utjecaja u poslijeratnom svijetu. Prema
spomenutom dogovoru Grčka je bila 90% u britanskoj interesnoj zoni a 10% u
sovjetskoj, zbog čega Staljin nije potpomagao grčke komuniste.[4][1]
12. Sukob sa Staljinom²
Staljin je, također smatrao da SSSR krajem četrdesetih nije spreman za još
jedan veliki rat sa zapadom, pa je u skladu s takvom politikom sovjetski
ministar vanjskih poslova V. Molotov na jednom od sastanaka upozoravao
jugoslavenske delegate predvođene Kardeljem da ne izazivaju zapad jer:
“Amerika ima atomsku bombu, dok oni to nemaju”. Na to mu je navodno
netko iz jugoslavenske delegacije replicirao: “...jaka stvar, oni imaju
atomsku – mi imamo partizansku bombu!”.
Staljina su također ljutila navodna jugoslavenska šurovanja s bugarskim,
albanskim a u maksimalističkoj varijanti i s grčkim komunistima o stvaranju
proširene Balkanske Federacije u koje bi bile uključene i te države.[1]
KPJ je također, brzo krenula u kolektivizaciju zemlje, što je bilo protivno
Staljinovim savjetima temeljenim na vlastitim lošim iskustvima, a sovjeti su
Jugoslavenima zamjerali i ranije žalopojke iz vremena operacije za
oslobađanje Beograda, u kojima je sudjelovala Crvena Armija, prilikom
čega su navodno sovjetski vojnici silovali jugoslavenske žene, što su
jugoslavenski predstavnici kod Staljina tražili da prestane, na što je Staljin
odgovorio da njegovi vojnici prolaze kroz “vatru i smrt”, pa nema ništa loše
ako se malo opuste.[5]
13. Titovo licnoobezbjedjenje
Josipa Broza Tita su čuvali na svakom koraku. Poseban
sistem obezbeđenja je organizovan od 1948. godine i on se
sve do 1980. nije menjao. Evo kako je on izgledao.
Prvi prsten je bio najuži. U njemu se nalazilo neposredno Brozovo
obezbeđenje, direktno uz Tita. To su bili njegovi lični pratioci, njemu
najpouzdaniji, visoko specijalizovani i obučeni koji su svojim telima
u svakom trenutku štitili Titov život.
Drugi prsten je bio obezbeđenje u lokalu. Nešto je širi od prvog
prstena i obično je mešovitog sastava – vojska i milicija. Obuhvatao
je praćenje mase od strane operativaca i obezbeđivanje trase puta.
Treći prsten je bio i najvažniji. Nevidljiv je i to je bilo obezbeđenje
u najširem smislu. Bio je preventivno kontraobaveštajni. To je
podrazumevalo angažovanje operativaca u radu na terenu.
