Gazeta dla osób chorych na cukrzycę www.pompy-medtronic.pl

1. ISSN 1732-7954
INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ CZERWIEC 2004 NR 1
MOJE DZIECKO MA CUKRZYCÊ
Cukrzyca u dziecka to wyj¹tkowe wyzwanie zarówno dla rodziców, jak i dla ma³ego pacjenta. Tym wiêksze, im m³odsze
jest dziecko, u którego stwierdzono chorobê. Dzieci i m³odzie¿ zapadaj¹ zazwyczaj na cukrzycê typu 1, spowodowan¹
brakiem wytwarzania insuliny – hormonu pozwalaj¹cego organizmowi przetwarzaæ cukier jako „paliwo” niezbêdne do je-
go funkcjonowania. Cukrzyca jest równie¿ w tej grupie wiekowej najczêstszym zaburzeniem hormonalnym. Na ca³ym
œwiecie w ci¹gu ostatnich 10 lat, szczególnie w krajach rozwijaj¹cych siê, zauwa¿a siê wzrastaj¹c¹ liczbê zachorowañ na
cukrzycê. Szacuje siê, ¿e w Polsce ka¿dego dnia zapada na ni¹ czworo dzieci w wieku poni¿ej 15 lat.
den z czynników wp³ywaj¹cych na przysz³oœæ dziec-
ka. Trzeba zatem kilka razy dziennie kontrolowaæ
poziom cukru we krwi, dobieraæ dawkê insuliny
do aktualnej sytuacji ¿yciowej, troszczyæ siê o die-
tê i mieæ wiele innych aspektów na uwadze. Mimo
¿e same dzieci staraj¹ siê pomagaæ rodzicom, ca³y
ciê¿ar odpowiedzialnoœci spoczywa na doros³ych.
S¹ oni terapeutami dziecka z cukrzyc¹ przez 365
dni w roku. Matki i ojcowie staraj¹ siê zapewniæ
swojemu potomkowi jak najlepszy rozwój fizyczny,
duchowy i socjalny oraz „ograniczyæ ograniczenia”
wynikaj¹ce z cukrzycy. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e chore
dziecko jest przede wszystkim takim samym cz³o-
wiekiem jak jego koledzy – z podobnymi marze-
niami i potrzebami jak zdrowi rówieœnicy.
Problemy
Na jakie problemy nara¿one s¹ rodziny z dziec-
kiem chorym na cukrzycê? Rodzicom maj¹cym
chore dziecko wydaje siê czêsto, ¿e znajduj¹ siê
pod baczn¹ obserwacj¹ s¹siadów i znajomych.
Odnosz¹ wra¿enie, ¿e œrodowisko œledzi zarów-
no ich sukcesy, jak i pora¿ki w opiece nad chorym
dzieckiem. Innym problemem jest fakt, ¿e znacz-
na czêœæ polskich rodzin nie ma wystarczaj¹cej
wiedzy na temat opieki nad dzieckiem z cukrzyc¹
i nie przestrzega zaleceñ lekarzy. Terapia cukrzycy
wymaga od dziecka odpowiedzialnoœci – cechy,
któr¹ zazwyczaj nabywa siê w starszym wieku.
W ka¿dej grupie wiekowej napotyka siê na ró¿ne
wyzwania maj¹ce zwi¹zek z cukrzyc¹ i jej terapi¹.
Poniewa¿ cukrzyca typu 1 ujawnia siê najczêœciej
w okresie pokwitania (wystêpuje wówczas fizjo-
logiczne obni¿enie wra¿liwoœci na insulinê), do-
chodzi zatem do sytuacji, w których na proble-
my zdrowotne dziecka „nak³adaj¹ siê” typowe dla
Jak rozpoznaæ chorobê za pomoc¹ pena, w ustaleniu schematu terapii bra- m³odych ludzi niepokoje wieku dojrzewania. Po-
Typowym sygna³em oznaczaj¹cym cukrzycê jest ny jest pod uwagê miêdzy innymi wiek dziecka. mijaj¹c œciœle zdrowotne zaburzenia mog¹ce mieæ
wzmo¿one pragnienie. Dziecko lub nastolatek pi- Coraz popularniejszy u dzieci staje siê podskórny zwi¹zek z chorob¹ (omówienie tych zagadnieñ
je bardzo du¿e iloœci p³ynów i – co za tym idzie wlew insuliny za pomoc¹ pompy insulinowej, któ- wymaga³oby odrêbnej publikacji), cukrzyca dla cho-
– czêœciej korzysta z toalety. Zauwa¿a siê ponad- ry polega na podawaniu sta³ej podstawowej dawki rego dziecka i jego rodziny to równie¿ w du¿ym
to znaczny spadek wagi. Chory uskar¿a siê czêsto insuliny oraz bolusów poprzedzaj¹cych posi³ki. stopniu problem natury psychologicznej.
na problemy z koncentracj¹, bywa senny. Bardzo Jednak¿e niezale¿nie od formy podawania insuliny
wa¿ne jest wczesne dostrze¿enie przez rodziców po¿¹danych wyników leczenia nie uzyska siê bez G³ówne problemy u dzieci:
powy¿szych objawów i udanie siê z dzieckiem do systematycznej kontroli stê¿enia glukozy we krwi. • ma³e lub ograniczone zrozumienie uci¹¿liwych
specjalisty. Lekarz ustala diagnozê, mierz¹c stê¿enie metod terapii;
cukru we krwi i czêsto decyduje o zatrzymaniu Dieta • brak pe³nego poznania i zrozumienia swojego
dziecka w szpitalu. Tam patologicznie podniesiony W zaleceniach dotycz¹cych od¿ywiania dziecka lub stanu zdrowia;
poziom cukru doprowadza siê do normalnej warto- nastolatka chorego na cukrzycê nast¹pi³y ostatnio • nag³e zagro¿enie z powodu silnej hipoglikemii;
œci. Czas, jaki dziecko spêdza w szpitalu, uzale¿nio- istotne, pozytywne zmiany. Zasad¹ zdrowego ¿y- • ograniczenia w diecie;
ny jest od efektów leczenia. Bardzo wa¿ne w tym wienia chorych jest pokrywanie zapotrzebowa- • czêstsze dodatkowe problemy metaboliczne,
wypadku jest odpowiednie przygotowanie rodzi- nia kalorycznego w ok. 55% przez wêglowoda- infekcje i zmienna aktywnoœæ fizyczna;
ców i nabycie przez nich teoretycznych i praktycz- ny oraz zredukowanie przyjmowanych produktów • silna zale¿noœæ – koniecznoœæ sta³ego dozoru;
nych umiejêtnoœci w opiece nad dzieckiem z cu- t³uszczowych. • niebezpieczeñstwo przejêcia obaw opiekuna;
krzyc¹. Czêsto zdarza siê bowiem tak, ¿e diagnoza Innym ograniczeniem w od¿ywianiu dzieci i m³odzie- • ryzyko osobowoœciowych i emocjonalnych
cukrzycy jest dla rodziców niema³ym szokiem. ¿y jest ograniczenie iloœci przek¹sek, takich jak np. problemów (przeci¹¿enie rodziców, odrzuce-
chipsy, chrupki itp., spo¿ywanych miêdzy posi³kami. nie, poczucie winy, izolacja, konflikty z rodzeñ-
Diagnoza: cukrzyca Poniewa¿ m³ode osoby, nawet te z odpowiednim stwem).
W pierwszych dniach po ustaleniu diagnozy nale- poziomem cukru we krwi, maj¹ czêsto tenden-
¿y koncentrowaæ siê na poprawie stanu ogólnego cjê do nadwagi, nale¿y zwracaæ uwagê na ³¹czn¹ U rodziców:
oraz na edukacji i przekazaniu praktycznych infor- liczbê kalorii w po¿ywieniu w ci¹gu dnia. General- • bunt przeciw cukrzycy;
macji potrzebnych w terapii cukrzycy u dziecka. nie jednak odpowiedŸ na pytanie o sposób od- • problemy zdrowotne dziecka, których pomi-
Zdobyte umiejêtnoœci powinny uœwiadomiæ rodzi- ¿ywiania dziecka z cukrzyc¹ brzmi nastêpuj¹co: mo stosowanej terapii nie mo¿na unikn¹æ; W ŒRODKU TABELA WYMIENNIKÓW
com, ¿e z cukrzyc¹ mo¿na normalnie ¿yæ. Nawet dieta dzieci i m³odzie¿y z cukrzyc¹ niczym nie ró¿- • koniecznoœæ sta³ego nadzoru nad stanem WÊGLOWODANOWYCH OD ZEBRY
tak niepokoj¹ce pocz¹tkowo zabiegi, jak kontrola ni siê od prozdrowotnej i racjonalnej diety osób zdrowia dziecka;
cukru i podawanie insuliny, dziêki nowoczesnym zdrowych, o ile oczywiœcie stosowana jest w spo- • zahamowania zawodowego rozwoju matki;
œrodkom i metodom mo¿na zintegrowaæ z aktyw- sób rozwa¿ny i umiarkowany. • troska o przysz³oœæ dziecka;
noœci¹ m³odego cz³owieka. W wiêkszoœci przypad- • obni¿enie w³asnej wartoœci wynikaj¹ce z cho-
ków rodzice wyolbrzymiaj¹ ograniczenia spowo- Cukrzyca – choroba rodziny? roby, zniszczenie marzeñ;
dowane chorob¹. ¯ycie pokazuje, ¿e strach ma Cukrzyca u dziecka wp³ywa zawsze na ¿ycie ca³ej • poczucie winy, na przyk³ad z powodu aktual-
czêsto zbyt wielkie oczy. rodziny. Ma³e dzieci nie s¹ w stanie oceniæ znacze- nych problemów zdrowotnych, z powodu
nia faktu, jakim jest choroba, ani podporz¹dkowaæ „odziedziczenia” cukrzycy;
Terapia insulinowa siê codziennej terapii, dlatego na ich rodzicach spo- • orientacja ca³ego ¿ycia rodzinnego i partner-
Terapia cukrzycy u dzieci i m³odzie¿y jest spraw¹ czywa podwójna odpowiedzialnoœæ. Powinni oni skiego na terapiê;
indywidualn¹. W ka¿dym przypadku chorzy potrze- mieæ œwiadomoœæ, ¿e wyrównany poziom meta- • zaniedbywanie zdrowego rodzeñstwa.
buj¹ insuliny. Je¿eli insulina podawana jest dziecku bolizmu to warunek dobrego samopoczucia i je- Joanna Zygad³o

2. 2
ZMIERZYÆ SIÊ
Z CHOROB¥
Ustalenie prawid³owej równowagi metabolicznej to klucz do aktywnego, zdrowego ¿ycia z cu-
krzyc¹. Przez sta³e, w³aœciwe kontrolowanie metabolizmu mo¿na unikn¹æ pojawienia siê po-
wik³añ zwi¹zanych z cukrzyc¹, zatrzymaæ ich rozwój lub znacznie go spowolniæ. Samokontro-
la cukru we krwi umo¿liwia samodzielny wp³yw na ustanowienie parametrów zdrowotnych
zwi¹zanych z cukrzyc¹. Dziêki niej mo¿na stwierdziæ, czy ustalone wspólnie z lekarzem lecze-
nie przynosi oczekiwany efekt, czy te¿ konieczna jest jego modyfikacja. Samodzielna kontrola
glukozy to szansa na wczesne wykrycie wielu czêsto niebezpiecznych nieprawid³owoœci, takich
jak zbyt niski lub zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Dziêki temu pacjent jest w stanie w od-
powiedni sposób na nie reagowaæ.
Samokontrola pozwala oceniæ, jaki wp³yw na po - nie niewielkiej iloœci krwi i s¹ proste w obs³udze. • jest wa¿na do ustalenia zmian w poziomie cu-
ziom cukru we krwi maj¹ nastêpuj¹ce czynniki: Je¿eli chcemy, aby wyniki dokonywanych pomia- kru w ró¿nych porach dnia;
rów by³y pewne, nale¿y stosowaæ siê do poni¿- • umo¿liwia omówienie stanu zdrowia z lekarzem
• sposób od¿ywiania; szych wskazówek: b¹dŸ grup¹ diabetyków.
• leki obni¿aj¹ce poziom cukru we krwi;
• ruch i sport; Co trzeba wykonaæ przed pomiarem: Twój lekarz lub grupa doœwiadczonych ju¿ osób
• podró¿e; z cukrzyc¹ udziel¹ Ci najlepszej porady, jeœli oprócz
• choroba. – Przygotowaæ wszystkie potrzebne przyrz¹dy: z a p i s y w a n i a u z y s k a n y c h w y n i k ó w w dzienniczku
glukometr, paski pomiarowe, nak³uwacz wraz bêdziesz odnotowywa³ równie¿ inne informacje,
Prawid³owy pomiar poziomu z lancetami, waciki, dzienniczek samokontroli, takie jak:
cukru we krwi. Jak to zrobiæ? d³ugopis.
– Umyæ rêce wod¹ z myd³em, a nastêpnie dok³ad- • liczba jednostek insuliny;
Nowoczesne urz¹dzenia s³u¿¹ce do pomiaru cukru nie je wysuszyæ. Do przemywania r¹k nie nale¿y • iloœæ spo¿ytych wêglowodanów (w tzw. „jed-
we krwi s¹ dzisiaj ma³e i porêczne, wymagaj¹ jedy- u¿ywaæ œrodków dezynfekcyjnych i alkoholu. Sto- nostkach chlebowych”);
suj¹c siê do wymienionych wskazówek, uniknie- • posi³ki mniej/bardziej obfite ni¿ zazwyczaj;
my podra¿nieñ skóry i nieprawid³owych wartoœci • przek¹ski miêdzy posi³kami;
pomiaru, spowodowanych zalegaj¹cymi w skórze • mniejsza/wiêksza aktywnoœæ fizyczna;
r¹k resztkami œrodków dezynfekcyjnych lub po- • obni¿ony poziom cukru we krwi;
zosta³oœciami cukru z po¿ywienia. • dodatkowa choroba;
– Upewniæ siê, czy numer kodu, który jest wy- • inne.
drukowany na fiolce z paskami pomiarowymi,
zgadza siê z numerem na glukometrze. Kiedy i jak czêsto
– Sprawdziæ termin wa¿noœci pasków testowych. nale¿y mierzyæ poziom cukru
Po wyjêciu paska testowego z pojemnika nale¿y we krwi?
natychmiast szczelnie zamkn¹æ opakowanie.
Pora wykonywania pomiaru mo¿e byæ ró¿na ze
Pielêgnacja d³oni wzglêdu na indywidualne leczenie:
Uzyskanie kropli krwi: • jeœli leczenie obejmuje „dietê cukrzycow¹”, ta-
bletki obni¿aj¹ce poziom cukru we krwi b¹dŸ
Wykorzystanie nak³uwacza te¿ kombinacjê sk³adaj¹c¹ siê z tabletek insuliny,
Aby uzyskaæ kroplê krwi, nale¿y wykonaæ uk³ucie, istotne jest mierzenie poziomu cukru na czczo
zbli¿aj¹c nak³uwacz do bocznej strony opuszki pal- i oko³o 1,5-2 godziny po g³ównym posi³ku;
ca. W ten sposób minimalizujemy ból przy uk³uciu. • przy leczeniu insulin¹ istotne jest, aby mierzyæ po-
ziom cukru na czczo, przed i po posi³ku, przed
Uzyskanie kropli krwi ka¿d¹ iniekcj¹ insuliny, a tak¿e zanim pójdziesz
Naciœnij lekko palec, aby otrzymaæ kroplê krwi. spaæ. Najlepiej jeœli dwa razy w ci¹gu miesi¹ca
Silny nacisk powoduje niebezpieczeñstwo, ¿e wykonasz pomiar miêdzy godz. 2 a 4 w nocy.
krople krwi ulegn¹ „rozrzedzeniu” poprzez p³yn To szczególnie wa¿ne w wypadku hipoglikemii.
tkankowy. W ten sposób mo¿na dopasowaæ dawkê insuliny
do poziomu cukru w danym czasie, planowane-
Pielêgnacja d³oni go posi³ku oraz swojej aktywnoœci fizycznej.
Zmieniaj palce s³u¿¹ce do wykonywania pomiarów. Dodatkowo nale¿y mierzyæ poziom cukru we
Pielêgnuj d³onie, nacieraj¹c je wieczorem nat³usz- krwi, jeœli:
czaj¹cym kremem do r¹k. W ten sposób unikniesz • czujesz, ¿e jest obni¿ony;
zrogowaceñ na skórze i bêdziesz móg³ w przysz³o- • jesteœ chory;
œci bez trudnoœci uzyskiwaæ kroplê do pomiaru. • Ÿle siê czujesz;
• wykonujesz lub wykonywa³eœ æwiczenia fizyczne;
Zapisywanie mierzonych • planujesz jazdê samochodem;
wartoœci • jesteœ w podró¿y;
• tracisz na wadze.
Samokontrola poziomu cukru we krwi ma sens Skonsultuj ze swoim lekarzem diabetologiem licz-
wówczas, gdy z uzyskiwanych pomiarów bêd¹ bê, sposób i czas wykonywania pomiarów.
wyci¹gane wnioski. Dlatego wa¿ne jest, ¿eby za-
pisywaæ uzyskane wyniki, np. w dzienniczku. Jak mierzy siê glukozê?
Jakie s¹ metody pomiaru?
Dokumentacja pomiarów:
Glukometr okreœla zawartoœæ glukozy (cukru) we
• pozwala ustaliæ odpowiedni¹ dawkê insuliny, ja- krwi. S³u¿¹ do tego dwie ró¿ne metody: elektro-
kiej potrzebujesz w danym momencie; chemiczna i fotometryczna.
• pomaga porównaæ wyniki uzyskiwane w szcze-
gólnych sytuacjach;

3. INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ 3
Reakcja glukozy i enzymu powoduje powstanie gl¹du szczególnie polecany jest dzieciom choruj¹-
Pomiar fotometryczny pr¹du o niskim natê¿eniu, który zostaje zmierzo- cym na cukrzycê. SmartScan jest szybki, wygodny
Obecna we krwi glukoza reaguje z enzymem ny. Im wiêcej pr¹du p³ynie, tym wy¿szy jest po- i niezawodny: umo¿liwia dotykanie pasków testo-
znajduj¹cym siê na pasku testowym. W rezultacie ziom cukru we krwi. wych i aplikacjê minimalnej iloœci krwi bezpoœred-
pasek zmienia kolor. Znajduj¹ce siê w glukome- Ka¿da metoda ma inne zasady pomiaru, obie s¹ nio na pasek, bez obawy o negatywny wp³yw
trze uk³ad optyczny wychwytuje ró¿nicê miêdzy równorzêdne, jeœli chodzi o uzyskany wynik, i ¿ad- na pomiar. Wynik ukazuje siê ju¿ po 15 sekundach
iloœci¹ œwiat³a wychodz¹cego i powracaj¹cego, na z metod nie odbiega jakoœci¹ od drugiej. na czytelnym, du¿ym wyœwietlaczu. Nie obci¹¿a
mierz¹c w ten sposób zawartoœæ cukru we krwi. on pamiêci u¿ytkownika – zapamiêtuje 150 po-
Im ciemniejszy staje siê pasek pod wp³ywaem Wszystkie atuty miarów wraz z dat¹ i godzin¹ oraz oblicza œrednie
zachodz¹cych reakcji, tym mniej œwiat³a powraca w rêku wartoœci z ostatnich 14 dni. Jest przy tym estetycz-
i tym wy¿szy jest wynik pomiaru. ny i wygodny – z ³atwoœci¹ mieœci siê w torebce
Jednym z najnowszych rozwi¹zañ w zakresie po- albo kieszeni. Glukometr SmartScan – wszystkie
Pomiar elektrochemiczny miarów glukozy we krwi jest glukometr SmartScan atuty w rêku.
Pasek pomiarowy posiada elektrody oraz enzym firmy LifeScan. Z powodu niek³opotliwej obs³ugi,
niezbêdne do okreœlenia poziomu cukru we krwi. ma³ych rozmiarów i ciekawego, atrakcyjnego wy-
INTENSYWNA INSULINOTERAPIA
¯ycie chorych na cukrzycê typu I bez przyjmowania insuliny z zewn¹trz jest niemo¿liwe. Naj-
lepiej jest – a tak siê dzieje w zdrowym organizmie – kiedy iloœæ insuliny dostosowuje siê
do stê¿enia cukru we krwi. U osób zdrowych, gdy poziom glukozy we krwi roœnie – wskutek
zjedzenia posi³ku – w œlad za tym roœnie równie¿ stê¿enie insuliny. Oczywiœcie, w takim zakre-
sie, by glukoza z krwi mog³a dziêki temu zostaæ w³aœciwie spo¿ytkowana przez organizm. Ten
optymalny model równowagi insulina – glukoza jest wzorcem schematu terapii zwanej inten-
sywn¹ insulinoterapi¹.
Na podobieñstwo cz³owieka siê jednorazowym penem. Kolejnym udogod- sowanie jej jest ograniczone. Pompa insuli-
nieniem dla pacjentów (ostatnie 4 lata) sta³y siê nowa to aparat wielkoœci ma³ego telefonu
Insulinoterapiê – czyli podawanie insuliny z ze- peny, które wygl¹dem przypominaj¹ minutniki komórkowego. Sk³ada siê z programatora,
wn¹trz, gdy organizm sam nie ma mo¿liwoœci jej do gotowania jajek. S¹ to peny przeznaczone dla zbiornika z insulin¹, drenu, którego koñ-
produkowania – wprowadzono nied³ugo po tym, osób starszych. Poniewa¿ wyd³u¿a siê okres ¿ycia cówkê, czyli krótk¹ kaniulê, umieszcza siê
jak Banting i Best w 1921 roku odkryli ów hormon. chorych na cukrzycê, czêsto s¹ to osoby w po- pod skór¹. Miejsce wk³ucia zmienia siê co
Zaczynano od insulin zwierzêcych, by z czasem je desz³ym wieku, a wiêc mniej sprawne. Dlatego 1-3 dni. Insulina dostarczana jest stale przez
doskonaliæ i upodabniaæ do insuliny ludzkiej. Obec- ten rodzaj penów jest wyj¹tkowo prosty w obs³u- dren w postaci dawki podstawowej oraz do-
nie insuliny – bo do insulinoterapii penowej po- dze – tak samo jak wymieniony wczeœniej „sprzêt” datkowo – przed ka¿dym posi³kiem – w posta-
trzebnych jest kilka ich rodzajów o ró¿nych para- kuchenny. G³oœny klik oznajmia ustawienie dawki, ci bolusa. Pompa insulinowa zwalnia wiêc od
metrach, (do insulinoterapii pompowej wystarczy bardzo du¿a, wyraŸna tarcza umo¿liwia jej odczy- koniecznoœci wykonywania kilku wk³uæ
tylko jeden rodzaj), np. ze wzglêdu na d³ugoœæ tanie. Wyposa¿one s¹ w plastikowe podpórki, dziennie. By podaæ insulinê, wystar-
dzia³ania, szybkoœæ wch³aniania itp. – wytwarzane które u³atwiaj¹ zaaplikowanie leku pod skórê. czy nacisn¹æ kilka „guzików”.
s¹ przez genetycznie zmodyfikowane mikroorga- Nie bez znaczenia jest tak¿e
nizmy w procesie biosyntezy. Budow¹ nie odbiega- Dla ig³ofobów i zabieganych dok³adnoœæ dawki. Precyzja
j¹ one od insuliny ludzkiej. Niektóre preparaty (ana- podania to 0,05 jednostki
logi) dziêki pewnym modyfikacjom w strukturze Producenci penów przeœcigaj¹ siê w wymyœlaniu – ¿aden z penów nie spro-
cz¹steczki maj¹ tak¹ dystrybucjê i metabolizm, któ- coraz to nowszych udogodnieñ, projektowane s¹ sta takiemu zadaniu. Jest to
re zapewniaj¹ najlepsze parametry wch³aniania i wy- m.in. nak³adki-os³onki na ig³ê dla pacjentów cierpi¹- szczególnie wa¿ne w przy-
korzystania przez organizm. Analogi insuliny wch³a- cych na ig³ofobiê, wielorazowe peny przeznaczone padku ma³ych dzieci, które
niaj¹ siê szybko i przy normoglikemii nie trzeba dla osób m³odych, zabieganych. Gdy konieczne przyjmuj¹ bardzo ma³e ilo-
czekaæ pó³ godziny, by móc zjeœæ posi³ek po wstrzyk- jest kilkukrotne wstrzykniêcie insuliny w ci¹gu dnia, œci insuliny. I w³aœnie dla-
niêciu dawki, natomiast gdy poziom cukru jest przed w wirze codziennych zajêæ mo¿na któr¹œ z dawek tego przyjmuj¹ insulinê
posi³kiem choæ trochê za wysoki, trzeba poczekaæ; przeoczyæ. Jednak nie powinno siê to przytrafiæ po- dok³adnie w takiej ilo-
z kolei insulina o nazwie glargina, dzia³aj¹c przez siadaczowi pena, który ma wbudowany elektro- œci, w jakiej jej po-
24 godziny, znajduje zastosowanie w intensywnej niczny wyœwietlacz informuj¹cy, kiedy podana nim trzebuj¹. U cho-
insulinoterapii – jest idealna jako dawka podstawo- zosta³a ostatnia dawka. Porównanie czasu przyjêcia rych korzystaj¹cych
wa – czyli tzw. t³o. tej dawki z obecnym czasem daje informacjê, czy z pompy zmniejsza
nie pora ju¿, by zosta³a zaaplikowana kolejna. siê zapotrzebowanie na
Peny „od kuchni” Zastosowanie penów oraz odpowiednich insulin: insulinê a¿ o 15-20%
o przed³u¿onym dzia³aniu, zapewniaj¹cych sta³e w stosunku do tych, którzy
W Polsce w ostatnich latach nast¹pi³y istotne utrzymywanie siê poziomu insuliny w ci¹gu dnia wstrzykuj¹ j¹ za pomoc¹
zmiany w zakresie sprzêtu do podawania insuliny. oraz szybko dzia³aj¹cych, niezbêdnych przed posi³- penów. Pompa daje tak¿e
W pocz¹tkach insulinoterapii do wstrzykiwania in- kami, gdy zapotrzebowanie na insulinê gwa³tow- wiele innych korzyœci: nie Najlepsze efekty dla cho-
suliny do tkanki podskórnej u¿ywano tradycyjnych nie wzrasta, jest modelem intensywnej insulino- istnieje problem hipergli- rych na cukrzycê, przy-
strzykawek, nastêpnie jednorazowych „insulinó- terapii. Dok³adne dostosowanie terapii do rytmu kemii po przebudzeniu, pominaj¹ce funkcjono-
wek” z zatopion¹ ig³¹ ostrzon¹ laserowo. Obec- dnia dziêki czêstej kontroli glikemii za pomoc¹ poniewa¿ ci¹g³y wlew in- wanie zdrowej trzustki,
nie niewiele ju¿ jest w naszym kraju chorych na osobnych glukometrów zbli¿a do takiej regulacji suliny nie dopuszcza do te- daje terapia przy pomocy
cukrzycê, którzy wstrzykuj¹ insulinê strzykawkami zmian glikemii, w której minimalizowane jest ryzy- go. Równie¿ hipoglikemia jest pompy insulinowej. Naj-
jednorazowymi (choæ np. w USA, ze wzglêdu na ko powik³añ cukrzycy. ³atwiejsza do opanowania. nowszym rozwi¹zaniem
wysoki koszt terapii „penowej”, stosuje je a¿ 90% Od³¹czenie na krótki czas dostêpnym na polskim
chorych). Wynalezienie penów zminimalizowa³o Nie ma jak pompa! pompy i zjedzenie przek¹ski rynku jest pompa insuli-
niedogodnoœci zwi¹zane z kilkukrotnym codzien- wêglowodanowej przywra- nowa firmy Medtronic
nym przyjmowaniem insuliny. Kszta³tem przypo- Najlepsze efekty, przypominaj¹ce funkcjonowanie ca poziom cukru do normy. – bezpieczna i wygodna
minaj¹ce d³ugopis, z miejscem na wk³ad z insulin¹, zdrowej trzustki, daje terapia przy pomocy pom- Dzieje siê tak, poniewa¿ w in- w u¿yciu dziêki innowa-
wygodnym pokrêt³em do ustawienia dawki, ³atwe py insulinowej, czyli sta³ego, 24-godzinnego wle- tensywnej insulinoterapii za po- cyjnym rozwi¹zaniom:
w obs³udze, wykonane s¹ z ergonomicznych ma- wu insuliny. Wskazaniem do jej stosowania jest moc¹ pompy insulinowej sto- precyzyjnemu systemowi
teria³ów, by nie giê³y siê i nie uleg³y zniszczeniu cukrzyca typu I, cukrzyca ciê¿arnych, cukrzyca podawania BioPULSE
podczas u¿ytkowania. Jeszcze ³atwiej pos³ugiwaæ u dzieci. Ze wzglêdu na wysoki koszt pompy sto- Ci¹g dalszy na stronie 7 oraz wielu opcjom bolusa.

4. ILOŚĆ GRAMÓW WIELKOŚĆ PORCJI
PRODUKTY PRODUKTU SPOŻYWCZEGO LICZBA KALORII „KUCHENNEJ”
RÓWNA 1 WW W PRZYBLIŻENIU
PRODUKTY ZBOŻOWE
PIECZYWO
Bułka pszenna zwykła 20 54 1/3 bułki o wadze 60 g
Bułka wrocławska 20 59 1/3 bułki o wadze 60 g
Kajzerka 20 59 1/2 bułki o wadze 40 g
Bagietka francuska 20 57 kawałek o wym. 5x4,5x6 cm
Bułka grahamka 20 52 1/5 bułki o wadze 100 g
Chleb pszenny 20 50 kromka o wym. 8x11x0,5 cm
Chleb graham 25 56 Kromka o wym. 9,5x10x1 cm
Chleb chrupki 15 53 1 i 1/2 kromki o wym. 12x6 cm
Pieczywo tostowe 20 61 kromka o wym. 8x9x1 cm
Pieczywo tostowe graham 20 55 kromka o wym. 9x6,5x1 cm
Paluszki 15 58 10 szt. o dł. 12 cm
Chleb żytni jasny 20 48 kromka o wym. 10x7x1 cm
Chleb żytni razowy 20 45 kromka o wym. 9,5x7x1 cm
Chleb pumpernikiel 20 50 1/2 kromki
Sucharki bezcukrowe 15 56 1 i 1/2 kromki o wym. 8,5x5x1 cm
Maca 12 48 1 kromka o wym. 10x10 cm
Bułka tarta 15 52 1 i 1/2 łyżki stołowej
MĄKA, KASZA
Jęczmienna 15 50 1 płaska łyżka stołowa
Gryczana 15 50 1 płaska łyżka stołowa
Manna 15 52 1 płaska łyżka stołowa
Ryż biały 15 51 1 płaska łyżka stołowa
Ryż pełnoziarnisty brązowy 15 48 1 płaska łyżka stołowa
Ryż, kasza gryczana po ugotowaniu 40-50 51 2-3 łyżki stołowe
Czy wiecie, ile wêglowodanów spo¿ywacie w codziennej diecie? Mąka pszenna
Mąka ziemniaczana
15
12
51
41
1 i 1/2 płaskiej łyżki stołowej
1 płaska łyżka stołowa
Wbrew pozorom wyliczenia s¹ proste, a do tego pozwalaj¹ Proszek budyniowy 12 41 1 płaska łyżka stołowa
MAKARON, PŁATKI
lepiej kontrolowaæ chorobê, czuæ siê lepiej i unikn¹æ k³opotów Makaron dwujajeczny
Makaron po ugotowaniu
15
40-50
56
56
2 łyżki stołowe lub 1/3 szklanki (muszelki)
2 kopiaste łyżki stołowe
ze zdrowiem. Gdybyœcie mieli jakieœ problemy z przeliczaniem Płatki owsiane
Płatki jęczmienne
15
15
55
53
1 i 1/2 płaskiej łyżki stołowej
1 i 1/2 płaskiej łyżki stołowej
Płatki pszenne 15 53 1 i 1/2 płaskiej łyżki stołowej
zawartoœci wêglowodanów w porcjach produktów ¿ywnoœciowych, Płatki kukurydziane 15 54 3 łyżki stołowe
Chrupki kukurydziane bez cukru 15 53 20 szt.
zawsze mo¿ecie liczyæ na do³¹czone tabelki. Müsli z suszonymi owocami 15 49 ok. 2 łyżek
Müsli z rodzynkami i orzechami 20 75 2 i 1/2 łyżki
My z kolei liczymy, ¿e powiesicie je w pokoju, np. obok plakatu HERBATNIKI I CIASTA
(dozwolone w ograniczonych
z ulubionym piosenkarzem/piosenkark¹. ilościach przy specjalnych okazjach)
Herbatniki 15 66 1 paczka á 16 g „Be Be”
Herbatniki Digestive 15 70 1 i 1/2 szt.
Pierniki alpejskie 15 55 1 i 1/2 szt.
Piernik z bakaliami 20 68 kawałek o wym. 5x4,5x1 cm
Dobrego przeliczania! Ciasto drożdżowe
Bułeczki drożdżowe z jabłkami
20
20
58
55
kawałek o wym. 8,5x5x1,5 cm
1/5 bułki á 100 g
Placek z kruszonką 20 72 kawałek o wym. 4x5x2,5 cm
Sernik 25 81 kawałek o wym. 5x4,5x1 cm
OWOCE
Agrest 120 49 1 i 1/2 szklanki á 200 ml
Ananas (bez skórki) 80 43 2 plastry
Arbuz (bez skórki) 120 43 mały plaster
Banan (bez skórki) 50 48 1/2 małego
Banan (ze skórką) 70 42 1/2 średniego
Brzoskwinia 100 46 1 szt., średnia
Cytryna (bez skórki) 130 47 1 szt., średnia
Czarne jagody 100 45 2/3 szklanki á 250 ml
Czereśnie 80 49 1/2 szklanki á 250 ml
Grejpfrut bez skórki 130 47 1/2 szt., średniego
Grejpfrut ze skórką 200 46 1 szt., mały
Gruszka bez skórki 80 43 1/2 szt., średniej
Gruszka ze skórką 110 45 1 szt., mała
Jabłko bez skórki 100 48 1 szt., małe
Jabłko ze skórką 140 48 1 szt., małe
Jabłka suszone 20 48 6 plasterków o średnicy 5 cm
Kiwi 90 50 1 szt., średnie
Maliny 200 58 1 i 1/2 szklanki á 250 ml
Mandarynka bez skórki 110 46 1 szt., średnia
Mandarynka ze skórką 140 45 2 szt., małe

5. Melon bez skórki i pestek 140 50 średni plaster (grub. 2,5 cm, śred. 10 cm)
Melon ze skórką 280 53 1 plaster o śred. 12 cm i grub. 3,5 cm
Morele 100 47 2 szt., średnie
Morele suszone 15 43 3 szt., średnie
Pomarańcza bez skórki 110 48 1 szt., mała
Pomarańcza ze skórką 160 51 1 szt., średnia
Porzeczki 160 50 1 szklanka á 250 ml
Poziomki 170 56 1 szklanka á 250 ml
Rodzynki suszone 15 42 1 łyżka stołowa
Śliwki 100 45 5 szt. (1 szt. á 20 g)
Śliwki suszone z pestką 20 45 4 szt.
Truskawki 200 56 20 szt., średnich
Truskawki mrożone 200 56 20 szt., średnich
Winogrona 60 41 10 szt. średnich owoców
Wiśnie 100 47 25 szt.
Pestki dyni 80 444 1/2 szklanki á 250 ml
Słonecznik, nasiona 50 280 4 łyżki
DŻEMY NISKOSŁODZONE
(dozwolone w ograniczonych ilościach) 25 38 3 łyżeczki
SOKI OWOCOWE I NAPOJE (należy spożywać podczas posiłków mieszanych)
Sok z czarnej porzeczki (sacharoza 3,8 g/100 g) 80 42 ok. 1/2 szklanki á 200 ml
Sok grejpfrutowy (sacharoza 2,5 g/100 g) 110 44 ok. 1/2 szklanki á 200 ml
Sok jabłkowy (sacharoza 1,9 g/100 g) 100 42 1/2 szklanki á 200 ml
Sok marchwiowy (sacharoza 9 g/100 g) 100 43 1/2 szklanki á 200 ml
Sok pomarańczowy (sacharoza 2,2 g/100 g) 100 43 1/2 szklanki á 200 ml
Sok wielowarzywny (sacharoza 2,3 g/100 g) 200 50 1 szklanka á 200 ml
Sok pomidorowy (sacharoza 0,2 g/100 g) 400-450 58 ok. 2 szklanek á 250 ml
Coca-cola, Pepsi (sacharoza 10 g/100 g) 100 42 1/2 szklanki á 200 ml
MLEKO I NAPOJE MLECZNE
Mleko, 2% tłuszczu 200 102 1 szklanka á 200 ml
Mleko, 1,5% tłuszczu 200 94 1 szklanka á 200 ml
Mleko, 0,5% tłuszczu 200 78 1 szklanka á 200 ml
Jogurt naturalny, 2% tłuszczu 170 102 2/3 szklanki á 250 ml
Jogurt naturalny, 0,1% tłuszczu 150 72 3/5 szklanki á 250 ml
Jogurt truskawkowy, 1,5% tłuszczu 130 78 1/2 szklanki á 250 ml
Kefir, 2% tłuszczu 200 102 1 szklanka á 200 ml
Maślanka, 0,5% tłuszczu 200 74 1 szklanka á 200 ml
SŁODYCZE (spożywanie tych produktów powinno być ograniczone, po uzgodnieniu z lekarzem i dietetykiem)
Cukier 10 40 2 płaskie łyżeczki
Miód naturalny 15 48 1 łyżeczka
Czekolada twarda gorzka 20 111 1/5 tabliczki o wadze 100 g
Karmelki twarde 10 40 2 szt. á 5 g
Irysy mleczne 15 63 3 szt. bez opakowania
Krówki 15 63 1 i 1/2 szt. bez opakowania
Cukierki „Nimm 2” 10 35 2 szt.
WARZYWA zawierające pow. 5% węglowodanów przyswajalnych
Bób 120 79 ok. 1 szklanki á 250 ml
Buraki 140 53 1 szt., średni
Chrzan 100 67
Czosnek 35 51 1 średnia główka
Wymienniki wêglowodanowe. Fasola biała (suche nasiona)
Groch (suche nasiona)
Groszek zielony konserw. (bez zalewy)
20
20
100
58
58
63
8-12 szt.
1 kopiasta łyżka
1/2 szklanki á 250 ml
Jeden wymiennik wêglowodanowy (WW) jest to porcja spo¿ywczego Kukurydza (kolby)
Kukurydza, ziarna świeże
100
50
64
55
1/2 kolby
ok. 3 łyżek
produktu (w gramach), która zawiera 10 gramów wêglowodanów. Kukurydza konserwowa (bez zalewy)
Marchew
50
200
51
54
3 i 1/2 łyżki
2 szt. o wym. 18x2 cm
Wêglowodany przyswajalne to np. skrobia, cukier buraczany Marchew z groszkiem mrożona
Pietruszka (korzeń)
170
200
66
76
1 i 1/2 szklanki á 200 ml
2 szt. o wym. 16x4 cm
(sacharoza), cukier mleczny (laktoza), natomiast wêglowodany Soczewica czerwona (suche nasiona)
Soja (suche nasiona)
20
60
65
229
1 i 1/2 łyżki
4 łyżki
nieprzyswajalne to b³onnik pokarmowy. Ziemniaki 60 46 1 szt., mały
WARZYWA zawierające do 5% węglowodanów przyswajalnych (można spożywać w dowolnej ilości)
Bakłażany Fasola szparagowa Koper ogrodowy Rzepa
Boćwina Jarmuż Natka pietruszki Rzodkiewka
Brokuły Kalafior Ogórek Sałata
Brokuły mrożone Kalafior mrożony Ogórek kwaszony Seler korzeniowy
Miary gospodarcze Brukselka
Brukselka mrożona
Kalarepa
Kapusta biała
Papryka czerwona
Papryka zielona
Seler naciowy
Szczaw
Cebulka Kapusta czerwona Papryka żółta Szczypiorek
£y¿ka sto³owa = 15 ml = oko³o 15 g Cukinia Kapusta kwaszona Pomidor Szparagi
£y¿eczka do herbaty = 5 ml = oko³o 5 g Cykoria Kapusta pekińska Por Szpinak
Dynia Kapusta włoska Rabarbar Włoszczyzna krojona w paski mrożona
Szklanka = 250 ml
Opracowanie: Zarz¹d G³ówny Polskiego Towarzystwa Dietetyki

6. 6
LICZYMY NA WÊGLOWODANY!
Czym jest cukrzyca, wie ka¿da osoba, Wêglowodany i arytmetyka zmian glikemii po spo¿yciu sta³ej iloœci wêglowoda-
której dane jest ¿yæ z ni¹ na co dzieñ. Wêglowodany jako jedyne spoœród sk³adników nów, znajduj¹cych siê jednak w ró¿nych produktach
Jedna z definicji dotycz¹cych cukrzycy od¿ywczych powoduj¹ wzrost stê¿enia glukozy spo¿ywczych. Wy¿sze wartoœci indeksu glikemicz-
mówi, ¿e jest to „zespó³ zaburzeñ me- we krwi bezpoœrednio po spo¿yciu. Chorzy nego œwiadcz¹ o szybszym wzroœcie stê¿enia gluko-
tabolicznych, g³ównie w zakresie go- na cukrzycê musz¹ zatem ¿yæ w zgodzie z wêglo- zy we krwi powodowanym przez konkretny pro-
spodarki wêglowodanowej, który ce- wodanow¹ matematyk¹. Cenn¹ umiejêtnoœci¹, dukt spo¿ywczy.
której nabycie sprawia o wiele Ka¿dy pokarm ma inn¹ wartoœæ indeksu glikemicz-
chuje siê przewlek³ym podwy¿szeniem
mniej k³opotów ni¿ wyuczenie siê nego: ziemniaki ok. 135%, jab³ka – 53%, glukoza
poziomu cukru we krwi”. Wêglowo-
na pamiêæ zawi³ych zasad trygono- – 136% (wzorcowym posi³kiem jest pszenny
dany – inaczej sacharydy b¹dŸ cukry metrii, jest nauczenie siê okreœlania chleb, dla którego GI wynosi 100%).
– to istotny sk³adnik diety ka¿dej oso- zawartoœci wêglowodanów w po- Produkty ¿ywnoœciowe gotowane
by z cukrzyc¹. Warto wiêc ¿yæ z nimi karmach. Chocia¿ zawartoœæ albo przetworzone w inny sposób
w zgodzie. wêglowodanów w po¿ywie- maj¹ wy¿szy indeks glikemiczny (np.
niu jest spraw¹ indywidualn¹, b³onnik zawarty w pe³noziarnistej
Liczyæ wêglowodany szacuje siê, ¿e powinny one m¹ce ma zdolnoœæ obni¿ania cukru
Istniej¹ dwa podstawowe typy cukrzycy: cukrzyca stanowiæ 55-60% dobowego za- we krwi – wiêc tak¿e i GI). Obni¿enie
typu 1 oraz cukrzyca typu 2. Niezale¿nie od typu potrzebowania energetycznego. indeksu glikemicznego powoduje tak¿e obecnoœæ
cukrzycy, na jaki siê choruje, w ka¿dym z tych bia³ka oraz t³uszczu w pokarmie (np. sam maka-
przypadków „liczenie wêglowodanów” w diecie Wymienniki wêglowodanowe ron ma wy¿szy indeks glikemiczny ni¿ ten sam
odgrywa wa¿n¹ rolê. Wêglowodany maj¹ bezpo- System wymienników wêglowodanowych (w skró- makaron z sosem).
œredni zwi¹zek z poziomem glukozy we krwi. Za- cie WW) wprowadzono dla u³atwienia obliczania Okaza³o siê jednak¿e, ¿e wartoœci indeksu glike-
le¿noœæ ta jest najbardziej zauwa¿alna i istotna zawartoœci wêglowodanów w co- micznego s¹ zmienne u ka¿dego cz³owieka i oscylo-
w cukrzycy typu 1. Odpowiednia gospodar- dziennej diecie. Przyswojenie waæ mog¹ nawet miêdzy 46% a 138% dla jednego
ka wêglowodanowa pozwala unikn¹æ tej zasady znacznie pomaga produktu. Jak widaæ, wahania s¹ doœæ du¿e, dlatego
hipoglikemii – jednego z powik³añ osobie chorej w kompo- te¿ przydatnoœæ kliniczna metody GI okaza³a siê
wystêpuj¹cych podczas leczenia nowaniu dziennego jad³o- dyskusyjna. Niemniej indeks pozwala okreœliæ orien-
cukrzycy insulin¹. Wspó³czesne me- spisu. Na czym polega ów tacyjne ró¿nice w przebiegu procesu trawienia
tody leczenia, stale udoskonalane system? Przyjêto, ¿e jeden i wch³aniania miêdzy ró¿nymi grupami artyku³ów
sposoby podawania insuliny i pomiaru glukozy wymiennik wêglowodanowy to taka porcja pro- ¿ywnoœciowych. Wiedza, i¿ przetwarzanie produk-
zapewniaj¹ osobom dotkniêtym cu- duktu w gramach, która zawiera 10 g wêglowo- tów podnosi ich indeks glikemiczny, daje wskazów-
krzyc¹ normaln¹ jakoœæ ¿ycia. danów przyswajalnych. Wyliczono, ¿e 1 g wêglo- kê, w jaki sposób dobieraæ sk³adniki po¿ywienia.
Nowoczesne rozwi¹zania wodanów zawiera 4 kcal, a zatem 1 wymiennik
nie zast¹pi¹ wszak jedne- (10 g) odpowiada 40 kcal. Wymienniki to dla pa- Metoda Chantelava
go: aktywnego udzia³u pa- cjenta wielka wygoda: s¹ one ³atwe do zaakcep- Chantelav, badaj¹c specyfikê produktów ¿ywno-
cjenta w leczeniu. Opty- towania i porêczniejsze przy wyliczeniach. Dlate- œciowych, zauwa¿y³ ciekawe w³aœciwoœci arty-
malny poziom glikemii go warto mieæ listê owych wymienników, w któ- ku³ów spo¿ywczych w zakresie dynamiki wzrostu
– przek³adaj¹cy siê w bezpo- rej podana by by³a iloœæ ró¿nych pokarmów poposi³kowej glikemii. Na tej podstawie wydzieli³
œredni sposób na komfort ¿ycia w gramach, stanowi¹cych odpowiednik 1 wy- nastêpuj¹ce grupy pokarmów:
ludzi chorych na cukrzycê – uzy- miennika wêglowodanowego. Przestawienie siê 100% glukoza
skaæ mo¿na poprzez odpowiedni¹ dietê i regular- na wyliczanie iloœci spo¿ytych wêglowodanów 90-100% coca-cola, p³atki ry¿owe i kukurydziane,
ne mierzenie zawartoœci glukozy we krwi. Cu- w wymiennikach zamiast w gramach to krok, któ- ziemniaki puree, miód
krzyca to natrêtny i nieproszony towarzysz ¿ycia ry znacznie u³atwia ¿ycie. 70-90% pieczywo pszenne, ¿ytnie, chleb chrup-
chorego i dlatego dieta w tej przewlek³ej choro- ki, krakersy
bie powinna opieraæ siê na jak najmniejszej licz- Waga 50-70% p³atki owsiane, kukurydza, banany
bie nakazów i zakazów. Dla chorego na cukrzy- Do dok³adnego obliczania zawartoœci wêglowo- 30-50% mleko, jogurt, owoce, roœliny str¹cz-
cê jedzenie nie musi byæ jedynie danów w posi³kach przydatna jest specjalna kowe
do¿ywotnim „przyjmowaniem waga. Ma ona kalibrowanie odpo- do 30% marchew, jarzyny zielone, warzywa,
niezbêdnych substancji od- wiadaj¹ce jednostkom wêglowo- fasola
¿ywczych” – to przecie¿ co- danowym dla poszczególnych pro- Podczas przygotowywania jad³ospisu nale¿y pa-
dzienna radoœæ delektowania duktów. Uwa¿a siê, ¿e metoda ta miêtaæ o tym, ¿e posi³kowe zapotrzebowanie na
siê smakiem, radoœci¹ kuli- jest znacznie dok³adniejsza ni¿ zasa- insulinê po spo¿yciu szybko wch³anianych wêglo-
narnych poszukiwañ i mi³ych da wymienników wêglowodanowych wodanów jest wy¿sze ni¿ po zje-
podniebiennych zaskoczeñ. bez wa¿enia. dzeniu dania zawieraj¹ce-
go wêglowodany przy-
Rodzaje wêglowodanów swajane wolniej.
Poziom glukozy jest proporcjonalny nie tylko do Jest to szczególnie
K¥CIK KULINARNY MNIAMMM iloœci, ale tak¿e do rodzaju spo¿ywanych wêglo-
wodanów. Istniej¹ bowiem wêglowodany szybko
wch³aniane przez organizm i wêglowodany wch³a-
wa¿na wskazówka dla
pacjentów leczonych
metod¹ intensywn¹ (tutaj
Müsli czerwcowe niane wolno, takie jak na przyk³ad skrobia. St¹d
próba grupowania produktów ¿ywnoœciowych
zmiany w dawkowaniu insuli-
ny wprowadzane s¹ zwykle po kil-
50 g otr¹b owsianych wed³ug rodzaju wêglowodanów, jakie zawieraj¹. kudniowej obserwacji wyników samokontroli).
50 g siemienia lnianego rozdrobnionego w m³ynku Mo¿na wyró¿niæ nastêpuj¹ce grupy: Mo¿na zaobserwowaæ prost¹ zale¿noœæ: jeœli spo-
do kawy 1. pieczywo ¿ywany jest posi³ek, po którym stê¿enie glukozy
100 g p³atków jêczmiennych
2. produkty zbo¿owe we krwi narasta powoli, wówczas wymagana jest
100 g suszonych moreli
125 g pestek dyni 3. owoce mniejsza iloœæ insuliny. Do pokarmów takich nale¿¹
100 g orzechów laskowych 4. warzywa produkty zawieraj¹ce b³onnik – w³ókno roœlinne
100 g kie³ków pszenicy 5. produkty mleczne nieulegaj¹ce trawieniu w przewodzie pokar-
250 g œwie¿ych truskawek Dla unikniêcia niebezpieczeñ- mowym. Chorzy na cukrzycê mog¹ jeœæ
1 l mleka odt³uszczonego lub jogurtu naturalnego stwa „wêglowodanowej huœ- takie same iloœci b³onnika jak ludzie
Orzechy laskowe i pestki dyni pokruszyæ na kawa³- tawki” nale¿y wymieniaæ zdrowi, czyli oko³o 25-30 g
ki. W misce zmieszaæ sypkie sk³adniki, tzn. otrêby, miêdzy sob¹ te produkty, dziennie, lub lepiej wiêksze.
siemiê lniane, pestki dyni, orzechy laskowe, kie³ki które nale¿¹ do jednej gru- Bogatym Ÿród³em b³onnika s¹
pszenicy. Pokroiæ suszone morele i równie¿ dodaæ py, tzn. owoce na inne owo- roœliny str¹czkowe, produkty zbo¿owe, owoce,
do sypkich sk³adników. Na pó³ godziny przed poda- ce, warzywa na warzywa itp. warzywa i otrêby owsiane.
niem zalaæ müsli mlekiem lub jogurtem. Roz³o¿yæ Podsumowuj¹c, nale¿y podkreœliæ jedno: na szyb-
do 4 miseczek, na wierzchu ka¿dej porcji po³o¿yæ Jedna porcja zawiera:
Indeks glikemiczny koœæ wch³aniania wp³ywa nie tylko rodzaj wêglo-
0,5 szklanki umytych, oszypu³kowanych i pokrojo- kcal 713
W kwestii grupowania wêglowodanów istnieje w li- wodanów, ale równie¿ metoda przygotowania
nych na po³ówki truskawek. Podawaæ. kJ 2989
Bia³ko 37,8 g teraturze fachowej wiele prób ich klasyfikacji. Jedn¹ posi³ku i dodatkowe, czasami niezauwa¿ane pod-
Przepis na 4 porcje z nich – doœæ popularn¹ na Zachodzie, aczkolwiek czas gotowania sk³adniki, np. t³uszcz i bia³ko, któ-
T³uszcz 32,6 g
Czas przygotowania: 10 minut (+30 minut na ma- Wêglowodany niezbyt œcis³¹ – jest metoda Jenkinsa, czyli indeks gli- re spowalniaj¹ wch³anianie wêglowodanów.
cerowanie suchych sk³adników). przyswajalne 68 g ≈ 7 WW kemiczny (GI). Jest to próba ustalenia dynamiki Joanna Zygad³o

7. INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ 7
Tu tak¿e ustala siê dawkê podstawow¹ i bolusy, Pracowano ju¿ wiele nad tego typu modelem,
INTENSYWNA INSULINOTERAPIA a steruje urz¹dzeniem za pomoc¹ pilota. Wysoka o niepowodzeniu decydowa³y wzglêdy techniczne:
Ci¹g dalszy ze strony 3 cena takiego rodzaju pompy ogranicza liczbê osób np. pompy takie musia³y mieæ bardzo du¿e roz-
z niej korzystaj¹cych. miary. Naukowcy wci¹¿ szukaj¹ rozwi¹zañ, w któ-
sowane s¹ jedynie insuliny krótko dzia³aj¹ce Jednak równie¿ u u¿ytkowników pomp insulino- rych mechanizm móg³by pomieœciæ siê w apara-
i przerwa w dostarczaniu insuliny jednoczeœnie wych – tak jak to ma miejsce w przypadku stosuj¹- tach wielkoœci pomp zewnêtrznych.
eliminuje j¹ z krwi. £atwiejsze jest te¿ prowadze- cych intensywn¹ insulinoterapiê za pomoc¹ penów Naturalnie, najlepiej by by³o, gdyby uda³o siê przy-
nie notatek – pompa przechowuje w pamiêci 24 – zapewnienie normoglikemii wymaga kontroli wróciæ choremu organizmowi zdolnoœæ wytwa-
ostatnie bolusy. glikemii za pomoc¹ osobnych glukometrów. rzania insuliny. Istotn¹ wad¹ przeszczepów trzust-
Oczywiœcie, najlepiej by³oby, gdyby – tak jak w or- ki jest koniecznoœæ przyjmowania do koñca ¿ycia
Implant, przeszczep i geny ganizmie – insulina dostarczana pomp¹ uwalnia³a leków zmniejszaj¹cych odpornoœæ. Byæ mo¿e
siê do organizmu w takich iloœciach, w jakich w przysz³oœci uda siê uzyskaæ z w³asnych komórek
Bardziej precyzyjny model pompy stanowi pompa w danym momencie jest na ni¹ zapotrzebowanie pacjenta – np. fibroblastów – takie komórki, któ-
insulinowa wszczepiana w obrêb jamy otrzewno- – zale¿ne od stê¿enia cukru we krwi. Wówczas re bêd¹ produkowa³y insulinê. Dobr¹ metod¹
wej (implant). Insulina podawana jest tu drenem programowanie pompy, dostrzykiwanie bolusów mo¿e okazaæ siê równie¿ terapia genowa – od-
w swoje miejsce fizjologiczne, a nie tak jak wszyst- nie by³oby potrzebne. krycie mutacji genowej odpowiedzialnej za cu-
kie zastrzyki, peny i pompy zewnêtrzne – w spo- D¹¿y siê do tego, by pompy dzia³a³y na zasadzie krzycê, a nastêpnie wprowadzenie do komórki
sób niefizjologiczny, bo podskórnie. Pompy te s¹ sprzê¿enia zwrotnego – by dokonuj¹c pomiaru ju¿ naprawionego genu. Byæ mo¿e rozwi¹¿e to
ci¹gle przedmiotem badañ. Przy tym sposobie glikemii, mog³y dostosowywaæ iloœæ podawanej problem chorych na cukrzycê.
podawania insuliny potrzebne s¹ mniejsze dawki. insuliny do poziomu cukru w danym momencie. Anna Piwowarska

8. ZEBRA£O SIÊ ZEBROM NA ZEBRANIE...
SprawdŸ, ile ZEBR zmieœci³o siê
w diagramie. Wyrazy mo¿na czytaæ
z prawej do lewej, z lewej do prawej,
z do³u do góry, z góry do do³u i po
skosach we wszystkich kierunkach.
Powodzenia!
CO LUBI¥ KOLOROWE ZEBRY?
Kiedy sprawdzisz, dok¹d prowadz¹
popl¹tane sznurki, dowiesz siê,
co lubi¹ jeœæ kolorowe zebry.
Redaguj¹: Redaktor prowadz¹cy Ma³gorzata Pachecka,
redaktorzy Joanna Zygad³o,
Anna Piwowarska, Wojciech Panasiuk,
grafik Katarzyna Stawska,
korektor Marcin Mruwczyñski,
sk³ad i ³amanie Rados³aw Siwek.
Wydawca: MI Polska Sp. z o.o.,
tel. (0 prefiks 22) 858 30 54,
fax (0 prefiks 22) 858 30 50
Dzia³ reklamy: tel. 0 501 024 425
Opracowa³: Pan. Wojtek
Cukrzyca w sieci… …i w necie
http://www.przychodnia.pl/cukrzyca/ http://www.diabetes.org
Strona pierwszej polskiej przychodni internetowej. Jeœli chcemy wiedzieæ wiêcej o zdrowiu i chorobach Strona oficjalna Amerykañskiego Stowarzyszenia Diabetyków. Oprócz wiadomoœci na temat cukrzycy
(nie tylko cukrzycy), wybierzmy ten adres. Interaktywny lekarz udzieli nam ponadto wirtualnej odpo- obu typów podaje aktualne informacje o odbywaj¹cych siê spotkaniach i innych wydarzeniach zwi¹za-
wiedzi na postawione pytanie (po uprzednim zarejestrowaniu). nych z dzia³alnoœci¹ ASD. Mo¿na odwiedziæ sklepik online, w którym do nabycia s¹ miêdzy innymi pu-
blikacje na temat cukrzycy, organizery dla diabetyków itp.
http://www.cukrzyca.pl/
Oficjalny serwis cukrzycowy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Serwis ma specjalne dzia³y http://childrenwithdiabetes.com
przeznaczone dla lekarzy i chorych oraz informacje o PTD. Serwis dla dzieci chorych na cukrzycê typu 1, ich rodziców i rodzin. Strona wzorcowa zarówno pod
wzglêdem merytorycznym (prawdziwa kopalnia wiedzy na temat cukrzycy!), jak i wizualnym.
http://resmedica.pl/zdart11006.html
Internetowy serwis magazynu medycznego „¯yjmy d³u¿ej”, a w nim artyku³ Hanny Kurnatowskiej „Wal-
ka z cukrzyc¹”. Mo¿na korzystaæ równie¿ z bogatego zbioru archiwalnych numerów pisma.