1. ISSN 1732-7954
INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ WRZESIEŃ 2004 NR 2
Bia³ka i t³uszcze.
Niewygodne wymienniki
i na sk³adniki bia³kowo-t³uszczowe. S³u¿y do tego 10 gramów mas³a (dwie ³y¿eczki) – porcja mas³a
bolus posi³kowy sk³adaj¹cy siê z bolusa prostego na trzy kromki chleba cienko posmarowane,
programowanego na wêglowodany i bolusa pro- 1 ³y¿ka oliwy,
stok¹tnego wyliczanego na bia³ka i t³uszcze. Ko- 20 gramów orzechów w³oskich,
nieczne sta³o siê opracowanie sposobu, który po- 20 gramów salami – dwa cienkie plasterki.
zwoli liczyæ i u³atwi liczenie jedzenia bogatego Aby nie pogubiæ siê w g¹szczu wymienników,
w t³uszcze i bia³ka. Zaproponowano wprowadze- przede wszystkim nale¿y pogrupowaæ jedzenie
nie terminu: wymiennik bia³kowo-t³uszczowy. Jego w trzy grupy:
definicja brzmi nastêpuj¹co: I – jedzenie bogate w wêglowodany,
Jeden wymiennik bia³kowo-t³uszczowy to 100 ki- II – jedzenie bogate w bia³ka i t³uszcze/tylko
lokalorii z jedzenia bia³kowo-t³uszczowego lub tyl- t³uszcze,
ko t³uszczowego. III – jedzenie zawieraj¹ce wêglowodany, bia³ka
i t³uszcze.
1 WBT = 100 kcal (bia³ka Pierwsza grupa jest ju¿ dobrze znana i powszech-
i t³uszczu lub t³uszczu) nie stosowana w dawkowaniu insuliny.
Druga grupa to wszelkiego rodzaju miêsa i wêdli-
Dawka insuliny na 1 WW i 1 WBT ustalana jest in- ny, pasztety, produkty czysto t³uszczowe, takie jak
dywidualnie dla ka¿dego pacjenta przez lekarza. mas³o, margaryna, smalec, olej, ser ¿ó³ty, ser to-
Wyznaczana jest na podstawie zapotrzebowania piony, ser pleœniowy, ryby.
Jednym z g³ównych elementów leczenia insulin¹ dobowego na insulinê i na podstawie profilu glike- Grupa trzecia jest najtrudniejsza do oszacowania,
jest obliczanie zawartoœci podstawowych sk³adni- mii. Przede wszystkim nale¿y przyjrzeæ siê, jakie dotyczy jedzenia zawieraj¹cego i wêglowodany,
ków w jedzeniu. Konieczne jest oszacowywanie pokarmy zawieraj¹ bia³ka i t³uszcze lub same t³usz- i bia³ka, i t³uszcze (np. ser bia³y, œmietana, orzechy,
zawartoœci wêglowodanów i kalorycznoœci produk- cze. S¹ to wszystkie t³uszcze stosowane do goto- czekolada, ciasta, batony czekoladowe itp.).
tów bia³kowo-t³uszczowych. Iloœæ wêglowodanów wania, pieczenia, sma¿enia i do smarowania chle- Trudno samemu zapamiêtaæ, ile kalorii ma ka¿dy
mo¿na wyraziæ w gramach lub w wymiennikach ba. Miêso zwierzêce, drób, ryby. Nabia³, jajka, z tych produktów, dlatego te¿ przy wyliczaniu
wêglowodanowych. Pojêcie jednostki chlebowej sery ¿ó³te, sery pleœniowe i sery topione, majo- wymienników bia³kowo-t³uszczowych nale¿y po-
lub systemu wymienników wêglowodanowych jest nez. Wszelkiego rodzaju miêsa zawieraj¹ bia³ka s³ugiwaæ siê tabelami zawieraj¹cymi wartoœæ kalo-
powszechnie i chêtnie stosowane zarówno przez i zawsze wiêkszy lub mniejszy procent t³uszczu. ryczn¹ jedzenia lub tabel¹ wymienników bia³ko-
lekarzy i dietetyków, jak i przez osoby z cukrzyc¹. Prawie ka¿dy posi³ek zawiera wymienniki bia³ko- wo-t³uszczowych. £atwo zauwa¿yæ, ¿e prawie
Iloœæ wymienników wêglowodanowych w posi³ku wo-t³uszczowe, nawet takie dania, jak naleœniki ka¿dy posi³ek zawiera co najmniej 1 WBT, a kie-
stanowi podstawê do wyliczenia dawki insuliny po- czy placki ziemniaczane, ze wzglêdu na t³uszcz rowanie siê w dawkowaniu insuliny posi³kowej
dawanej przed posi³kiem (jest to jeden z podsta- stosowany do sma¿enia. jedynie iloœci¹ kromek chleba czy ziemniaków
wowych elementów intensywnej insulinoterapii). Zobaczmy, co w praktyce oznacza jeden WBT: bêdzie przyczyn¹ niepowodzeñ w wyrównaniu
Innymi s³owy nie uzyska siê normoglikemii poposi³- 100 gramów piersi z indyka – ma³a porcja (pó³ metabolicznym cukrzycy.
kowej, je¿eli b³êdnie bêdzie oszacowana zawartoœæ podwójnej piersi), Pojêcie wymiennika bia³kowo-t³uszczowego zo-
cukrów w posi³ku. Wynika to z mechanizmu dzia- 100 gramów cielêciny, sta³o opracowane na podstawie wieloletniego
³ania insuliny i roli, jak¹ pe³ni w organizmie. Insu- 100 gramów dorsza, doœwiadczenia w prowadzeniu pacjentów z cu-
lina, poza obni¿aniem stê¿enia glukozy we krwi 100 gramów polêdwicy z bia³ego miêsa – 6 pla- krzyc¹ typu 1 leczonych metod¹ funkcjonalnej in-
i wprowadzaniem jej do wnêtrza komórek, pe³ni sterków, sulinoterapii (penowa – wielokrotne iniekcje
jeszcze inne zadania. Niezbêdna jest do zagospo- 50 gramów wo³owiny, i pompowa – ci¹g³y podskórny wlew insuliny).
darowania bia³ek i t³uszczów: wykorzystania bia³ek 50 gramów udka z kurczaka, Klinika Diabetologii i Wad Wrodzonych w War-
jako materia³u budulcowego i t³uszczu jako rezer- 50 gramów szynki wieprzowej – 3 plasterki, szawie ju¿ od piêciu lat prowadzi pacjentów le-
wy energetycznej. Dlatego te¿ ich zawartoœci 50 gramów pasztetu drobiowego, czonych pompami insulinowymi i obecnie oko-
w spo¿ywanym posi³ku powinny byæ uwzglêdniane 30 gramów sera ¿ó³tego – plaster, ³o 300 dzieci na sta³e leczonych jest t¹ metod¹.
w dawkowaniu insuliny. Leczenie pomp¹ insulino- 35 gramów sera topionego – ma³a porcja,
w¹ daje mo¿liwoœæ dok³adnego i oddzielnego pro- 30 gramów sera pleœniowego, dr n. med. Ewa Pañkowska
gramowania insuliny na sk³adniki wêglowodanowe 7 gramów majonezu – nieca³a ³y¿ka, Klinika Diabetologii i Wad Wrodzonych
Akademii Medycznej w Warszawie
Pielêgnacja jak na d³oni
Wiadomo, ¿e dzieci chore na cukrzycê musz¹ bardzo czê-
sto dokonywaæ pomiaru glukozy we krwi. W tym celu ko-
nieczne jest wykonywanie nak³uæ, aby uzyskaæ kroplê krwi
do pomiaru. Poniewa¿ takie nak³ucia robi siê przeciêtnie
W ŒRODKU PLAKAT O PRZELICZANIU BIA£EK
6-7 razy na dobê, niezmiernie istotna jest odpowiednia pie- I T£USZCZÓW,
KTÓRE WY£USZCZA
lêgnacja d³oni, a w szczególnoœci opuszków palców. Zwró- ZEBR T£USZCZA
cê uwagê na kilka istotnych zagadnieñ z tym zwi¹zanych.
czêœci. Poza tym musimy wiedzieæ, ¿e nie cza z regulowan¹ g³êbokoœci¹ wk³ucia, po uk³uciu
wszystkie palce nadaj¹ siê do wykonania pomia- nie ma ¿adnego œladu, a miejsce nie jest bolesne.
ru. Nie nale¿y k³uæ dwóch palców: wskazuj¹cego 3. Zawsze przed uk³uciem nale¿y umyæ rêce
i kciuka, poniewa¿ s¹ to palce chwytne, najbar- w ciep³ej wodzie. Nigdy w zimnej! Dlaczego to
dziej wra¿liwe. takie istotne? Otó¿ jeœli myjemy d³onie w ciep³ej
2. Trzeba zmieniaæ miejsce k³uæ. Nie wolno wy- wodzie, wówczas wystarczy ma³y nacisk, aby
konywaæ pomiaru ci¹gle w tym samym miejscu. uzyskaæ kroplê krwi potrzebn¹ do badania.
1. Bardzo wa¿ne jest, któr¹ czêœæ opuszki palca Je¿eli miejsca s¹ czêsto zmieniane, prawid³owo
poddajemy k³uciu. Zalecam k³ucie zewnêtrznej pielêgnowane, jeœli u¿ywamy dobrego nak³uwa- Ci¹g dalszy na stronie 2
2. 2
geruje w skórê (nawet do 5 mi- wa, ¿el z aloesu lub prepara-
PIELÊGNACJA JAK NA D£ONI limetrów!), wówczas po wk³u- ty z mocznikiem. Œrodki te
Ci¹g dalszy ze strony 1 ciu zostaj¹ œlady, a sam zabieg jest pozwalaj¹ utrzymaæ prawi-
bardziej bolesny. Skórka na palcach d³ow¹ wilgotnoœæ skóry.
4. Przed uk³uciem nie wolno przecieraæ palców z czasem robi siê twarda, zmie- 7. U ma³ych dzieci mo¿-
spirytusem ani ¿adnymi œrodkami odka¿aj¹cymi, niona. Dlatego jeszcze raz pod- na równie¿ k³uæ p³atek
poniewa¿ bardzo wy- ucha lub – jeœli nie ma
suszaj¹ naskórek. w tym miejscu szczególnej
Wysuszona skóra W aptekach mo¿na znaleŸæ ca³¹ gamê tkliwoœci w dotyku – palusz-
szybciej siê niszczy, œrodków do p i e l ê g n a c j i d ³ o n i – równie¿ ki u nóg. Do wykonania po-
a ponadto docho- dla diabetyków miaru przy wykorzystaniu
dzi do zaburzenia krwi z p³atka ucha dziecka
wyniku wartoœci gli- Alantan (maœæ) musimy mieæ jednak odpo-
kemii. Dlatego przed wykonaniem na- Producent: Zak³ady Farmaceutyczne „Unia” wiedni glukometr, bo nie ka¿dy
k³ucia wystarczy umyæ rêce zwyk³ym myd³em, Cena: 5,76 z³. sprzêt jest w stanie „zassaæ” krew. Do tego typu
po czym osuszyæ je delikatnie A l a n t a n p l u s ( b a l s a m d o cia³a) pomiarów nadaje siê np. glukometr SmartScan fir-
rêcznikiem. Producent: Zak³ady Farmaceutyczne „Unia” my LifeScan.
5. Spraw¹ ogromnego Cena: 9 z³. 8. Pamiêtajmy o edukacji! Brakuje jej szczególnie
znaczenia jest bardzo do- ¯el aloesowy u doros³ych pacjentów. Bywa, ¿e k³uj¹ siê zwyk³y-
bry nak³uwacz, z regulo- Producent: Floslek mi ig³ami, przez co zabieg jest bardzo g³êboki,
wan¹ g³êbokoœci¹ k³ucia. Cena: 7,97 z³. wk³ucie dociera nawet do miêœni. U pacjentów,
Taki sprzêt, pomimo ¿e ro- Aloe Vera ¯el którzy przez lata postêpuj¹ w ten sposób, docho-
bi jedynie Producent: Thursday Plantation Lab. Ltd., Australia dzi do zmian na skórze. Poniewa¿ ka¿de
œladowe, p³ytkie wk³ucie, po- Cena: 11,93 z³. k³ucie powoduje ból, pojawia siê lêk przed
zwala uzyskaæ wystarczaj¹c¹ Epikrem wykonaniem pomiaru. Dlatego korzy-
kroplê krwi. Równie istotne jest Producent: Asa Sp. z o.o. stajmy z opracowañ na temat cukrzycy,
to, ¿e ró¿nica gruboœci koñ- Cena: 7,65 z³. konsultujmy nasze postêpowanie z le-
cówki ig³y w nak³uwaczach jest Xerialine 500 karzem diabetologiem. W naszej przy-
ogromna. W dobrych nak³u- Producent: Laboratoires SVR chodni s³u¿ymy wszelk¹ porad¹ doty-
waczach koñcówki ostrzone s¹ Cena: 57 z³. cz¹c¹ terapii cukrzycy, w tym równie¿
laserowo, a samo k³ucie nie jest udzielamy wskazówek, jak prawid³owo
g³êbsze ni¿ 0,5 milimetra. Jeœli dbaæ o d³onie.
mamy z³y nak³uwacz, z niere- kreœlam znaczenie odpowiedniego nak³u-
gulowan¹ g³êbokoœci¹ wk³ucia, wacza. To podstawa. Maria Wierzchowska
lub jeœli wykonujemy pomiar 6. Po wykonaniu zabiegu powinniœmy po- Starsza pielêgniarka z Samodzielnego
ig³¹ albo lancetem jednorazo- myœleæ o nawil¿eniu skóry. Dobrymi rzecza- Publicznego Szpitala Klinicznego
wym, który dosyæ g³êboko in- mi do smarowania opuszki s¹ maœæ alantoino- w Warszawie
Sucha i wra¿liwa skóra
Skóra sk³ada siê z trzech warstw: naskór- naturalny proces starzenia, objawiaj¹cy siê utrat¹
ka, skóry w³aœciwej i tkanki podskórnej. t³uszczu i wody w organizmie. Szkodliwy dla skóry
Zmiany chorobowe organów wewnêtrz- jest kontakt z chemikaliami, wilgoci¹, brudem i ku-
nych oraz szkodliwe wp³ywy œrodowiska rzem – problem ten dotyczy w du¿ym stopniu
prowadz¹ do widocznych zmian i zabu- kobiet wykonuj¹cych prace domowe. I wreszcie
rzeñ w prawid³owym funkcjonowaniu choroby wp³ywaj¹ na wysuszanie: zmieniona cho-
skóry. Je¿eli nie zareagujemy, nara¿amy robowo skóra jest w stanie tylko w ograniczony
skórê na nieodwracalne uszkodzenia. sposób spe³niaæ swoj¹ funkcjê ochronn¹. Jej poro-
Szczególne znaczenie dla funkcji ochron- wata powierzchnia nie stanowi bariery dla czyn-
nych i obronnych ma bariera naskórko- ników chorobowych (grzyby, bakterie, wirusy).
wa sk³adaj¹ca siê z mieszanki komponen- Sprzyja to powstawaniu stanów zapalnych i alergii.
tów wodnych i t³uszczowych. Prawd¹ jest, ¿e w przebiegu cukrzycy obserwowa-
na jest ogólna suchoœæ skóry. Zreszt¹ samo nag³e
Zdrowa skóra wysuszanie siê skóry powinno sk³aniaæ do przepro-
Zdrowa i jêdrna skóra charakteryzuje siê wysok¹ wadzenia badañ (poziom cukru).
zawartoœci¹ wody w komórkach naskórka. Sk³ad-
niki t³uszczowe natomiast znaj- Ratunek dla suchej skóry
duj¹ siê w przewa¿aj¹cej czêœci U diabetyków mo¿e dojœæ do uszkodzeñ ma-
substancji miêdzykomórkowej. ³ych naczyñ krwionoœnych i zaburzeñ czynno-
Mo¿na sobie wyobraziæ war- œci fizjologicznych skóry. Nastêpuje zmniejszo-
stwê naskórka jako mur: ceg³ami ne wydzielanie potu, a tym samym przegrzanie
s¹ komórki, a zapraw¹ substan- i spadek zawartoœci wody. Stosowanie maœci
cja miêdzykomórkowa. zawieraj¹cych t³uszcze pogarsza sytuacjê: za-
mykaj¹ siê pory, utrudniona zostaje wymiana
Sucha skóra cieplna. „Zamkniêta” skóra prowadzi do za-
W skórze zmienionej chorobo- czerwienieñ i œwi¹du. Najnowsze badania wy-
wo dochodzi do zaburzenia pro- kazuj¹, ¿e pomóc wtedy mog¹ substancje po-
dukcji lub zwiêkszonej utraty woduj¹ce wi¹zanie cz¹steczek wody w skórze,
materia³ów budulcowych. Ceg³y takie jak mocznik. Jako przyk³ad niech pos³u¿y
(komórki) staj¹ siê porowate, krem w piance Allpresan 2 z 5% zawartoœci¹
a zaprawa (substancja miêdzy- mocznika. Tworzy on swego rodzaju sito na
komórkowa) krucha. Dla skóry skórze, które ogranicza zupe³nie bezpoœredni
oznacza to zaburzenie funkcji kontakt naskórka z wod¹. Po jego u¿yciu nie
ochronnej. Przyczyn suchej skóry dochodzi do zahamowania wymiany cieplnej
jest wiele. S¹ osoby, u których i gazowej, skóra oddycha, normalnie siê poci,
zauwa¿a siê sk³onnoœæ do zmniej- czyli zapobiegamy jej wysychaniu. Allpresan 2
szonej produkcji t³uszczu skórne- czyni such¹ skórê g³adsz¹, bardziej elastyczn¹
go, przez co ich skóra jest wra¿- i jêdrn¹. Wch³ania siê natychmiast i ca³kowicie,
liwsza i wymaga intensywniejszej nie pozostawiaj¹c lepkiego cia³a – nadaje siê
pielêgnacji. Sucha skóra pojawia do stosowania w pracy (nie pozostawia œladów
siê z wiekiem – z badañ wynika, na papierze i klawiaturze komputera). Dostêp-
¿e po czterdziestce zaczyna siê ny w aptekach. Cena ok. 30 z³.
3. INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ 3
25 LAT POMPY INSULINOWEJ
AWANTURA O REFUNDACJÊ
Cukrzyca stanowi jedn¹ z najczêstszych chorób przewlek³ych – pod wzglêdem powszechnoœci i kosztów leczenia konkuruje
z chorobami uk³adu kr¹¿enia. Obecnie ¿yje oko³o 240 milionów ludzi z cukrzyc¹, z tego w Polsce ok. 2 milionów. Obserwo-
wana od wielu lat tendencja wzrostowa pozwala mówiæ tak¿e w naszym kraju o endemicznym charakterze problemu. Wobec
tak niepokoj¹cych danych epidemicznych wci¹¿ trwaj¹ wysi³ki udoskonalenia dostêpnych i opracowania nowych metod lecze-
nia tej groŸnej jednostki chorobowej. Jedn¹ z najbardziej obiecuj¹cych jest ci¹g³y podskórny wlew insuliny z zastosowaniem
osobistej pompy insulinowej, którego ideê opisano po raz pierwszy w 1963 r. Niestety, postêp techniczny, jaki siê w tej dzie-
dzinie dokonuje, nie zda siê na nic, jeœli nie uzyska wsparcia w postaci odpowiednich decyzji ministerialnych. A to – wszystko
na to wskazuje – jest coraz mniej prawdopodobne.
Nosiæ pompê? ADA – to wypada! nak i na to, przynajmniej czêœciowo, znalaz³a siê rada. staæ na dro¿sze zestawy. Jeœli dzieci te odstawi¹
Dziœ, æwieræ wieku po tym, jak prof. Jacek Sieradzki W roku 2001 Wielka Orkiestra Œwi¹tecznej Pomocy pompy z przyczyn ekonomicznych, jedynym efektem
uruchomi³ pierwsz¹ w Polsce pompê insulinow¹, Jurka Owsiaka ruszy³a z programem zak³adaj¹cym ustawy bêdzie... brak efektu: w sytuacji gdy WOŒP
aplikuj¹c j¹ do celów klinicznych, o zaletach stosowa- wprowadzenie terapii pompowej u dzieci do 10. ro- czyni starania, by pomóc jak najwiêkszej grupie po-
nia ci¹g³ego podskórnego wlewu insuliny w³aœciwie ku ¿ycia, czyli u tych chorych, u których zapobieganie trzebuj¹cych, Ministerstwo Zdrowia, wydaj¹c obec-
nie ma potrzeby przekonywaæ. Dowodem chocia¿by ewentualnym powik³aniom przynieœæ mo¿e najlep- ne rozporz¹dzenie, tylko torpeduje te wysi³ki. PóŸne
lawinowy w ostatnich latach wzrost liczby u¿ytkowni- sze rezultaty. Pompy od Fundacji otrzymuj¹ bezp³at- powik³ania w grupie ma³ych diabetyków, wiêc i wiêk-
ków tych urz¹dzeñ – na pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹- nie dzieci, które najbardziej ich potrzebuj¹: z rodzin sza liczba inwalidów w przysz³oœci bêd¹ tego oczywi-
tych na ca³ym œwiecie by³o 6000 chorych stosuj¹cych w trudnej sytuacji ekonomicznej, maj¹ce przewlek³e st¹ konsekwencj¹.
pompy, w roku 2000 doniesiono o 100 000 ta- choroby towarzysz¹ce lub te¿ wyj¹tkowo chwiejny Pozostaje nam zapytaæ: czy pañstwu, ewidentnie od U¿ytkownicy pomp i ich rodziny! Chcecie zapro-
kich aparatów, zaœ do po³owy 2003 roku liczba ta przebieg cukrzycy. W efekcie w ci¹gu 3 lat dzia³alno- pewnego czasu niedomagaj¹cemu, aby rzeczywiœcie testowaæ przeciwko niejasnym i niekorzystnym
podwoi³a siê (w samych Niemczech jest ich ok. œci programu WOŒP przekaza³a do indywidualnego zale¿y na zdrowiu jego obywateli? A mo¿e tylko zasadom refundacji pomp i zestawów infuzyjnych?
35 000). Z pewnoœci¹ rosn¹cej popularnoœci urz¹- leczenia ponad 850 pomp insulinowych. To jednak na tym, by zaoszczêdziæ jak najwiêcej, nie licz¹c siê Czekamy na Wasze listy (skierujemy je wszystkie
dzenia przys³u¿y³a siê opinia Amerykañskiego To- nie koniec dobrych wiadomoœci. W sukurs Wielkiej z konsekwencjami, nie bior¹c pod uwagê, ¿e prze- do Ministerstwa Zdrowia) pod adresem:
warzystwa Diabetologicznego (ADA), które w roku Orkiestrze przysz³y poszczególne oddzia³y Narodo- cie¿ w przysz³oœci zyskaæ mo¿na w dwójnasób: wy- MI Polska
2002 og³osi³o, i¿ w³aœciwie nie ma osób, dla których wego Funduszu Zdrowia: oto osprzêt do pomp dla daj¹c mniej na leczenie powik³añ cukrzycy i, co du¿o ul. Powsiñska 28
sta³e podawanie insuliny by³oby przeciwwskazaniem, dzieci do 7. roku ¿ycia, które otrzyma³y je od Owsia- wa¿niejsze, zyskuj¹c zdrowie tych, bez których pañ- 02-903 Warszawa
o ile oczywiœcie osoby te sk³onne s¹ zastosowaæ siê ka, ale tak¿e innych dzieci – niechlubnym wyj¹tkiem stwo to nie ma racji bytu: nas wszystkich? W istocie, fax: +22 858 30 50
do regu³ takiego leczenia. A to jeszcze nie koniec. by³y tu województwa dolnoœl¹skie i lubelskie – ob- pytania to czysto retoryczne.
Prace nad unowoczeœnieniem pompy, by mog³a ona jêty zosta³ refundacj¹ do kwoty 550 z³ miesiêcznie. Marcin Mruwczyñski
sama kontrolowaæ poziom glikemii oraz regulowaæ W praktyce oznacza³o to, ¿e dzieci otrzymuj¹ opie-
podawane dawki insuliny, trwaj¹, jej wprowadzenie kê, której w normalnej sytuacji, a wiêc bez pomocy
do szerokiego u¿ytku publicznego nast¹pi jednak nie pañstwa, rodzice nigdy nie mogliby im zapewniæ.
wczeœniej ni¿ za 5 lat.
Pompa insulinowa jest urz¹dzeniem wielkoœci ma³e- Pañstwo daje i odbiera
go telefonu komórkowego, sk³adaj¹cym siê z silnika, Niestety, tak komfortowa sytuacja, jak uczy ¿ycie, nie
uk³adu zasilania, zewnêtrznego urz¹dzenia pomiaro- mog³a trwaæ wiecznie. Niekoñcz¹ce siê w tym roku
wego oraz zbiornika z insulin¹ i drenu, którego koñ- zawirowania wokó³ s³u¿by zdrowia, si³¹ rzeczy, za-
cówka zak³adana jest do tkanki podskórnej. Przy ka¿- owocowa³y równie¿ brakiem jasnych regu³ refundo-
dym posi³ku programowana jest odpowiednia dawka wania osprzêtu (wnioski o refundacjê kierowane
insuliny. Dodatkowo dozownik stale podaje niewiel- do NFZ rozpatrywane by³y dotychczas indywidual-
kie iloœci krótko dzia³aj¹cej insuliny, tzw. dawkê ba- nie). NFZ oraz Ministerstwo Zdrowia odbija³y pi³ecz-
zow¹, tak¿e w trakcie snu. Insulina dawkowana jest kê, a obiecanych Jerzemu Owsiakowi przez Mariusza
z dok³adnoœci¹ do 0,005 jednostki, co stanowi najlep- £apiñskiego wyrazistych zasad przyznawania dotacji,
szy wynik wœród wszystkich urz¹dzeñ podaj¹cych in- w postaci odpowiedniej procedury, w dalszym ci¹-
sulinê. Pompa zawiera dodatkowe funkcje, które po- gu nie by³o: w pierwszej po³owie roku w katalogu
magaj¹ szybko i skutecznie dopasowaæ iloœæ insuliny œwiadczeñ finansowanych przez Narodowy Fundusz
przy wzmo¿onej aktywnoœci fizycznej czy w czasie Zdrowia drenów po prostu nie uwzglêdniono. Poja-
dodatkowej choroby. Lecz¹c t¹ metod¹, wykonywa- wia³y siê co prawda g³osy, ¿e sytuacja ta lada dzieñ
ne jest jedno uk³ucie na trzy dni zamiast dwunastu. ulegnie zmianie. Ju¿ na pocz¹tku roku „Gazeta Wy-
borcza” informowa³a, ¿e dzieci chore na cukrzycê
Pompy od Owsiaka, osprzêt od pañstwa bêd¹ jednak mia³y refundowany osprzêt do indywi-
Pompy zewnêtrzne do podskórnej infuzji insuliny, dualnych pomp insulinowych; gwarantowaæ to mia³a
w których u¿ywane s¹ tylko preparaty insuliny krótko nowelizacja rozporz¹dzenia o œrodkach pomocni-
dzia³aj¹cej lub szybko dzia³aj¹cych analogów insuliny, czych i materia³ach. Oczywiœcie, w obecnej, „pato-
znajduj¹ zastosowanie u chorych na cukrzycê szcze- wej” sytuacji s³u¿by zdrowia nikt chyba tak naprawdê
gólnie trudn¹ do wyrównania, jak równie¿ u nie- nie wierzy³ w realnoœæ owego „lada dzieñ”, z nowe-
mowl¹t. W chwili obecnej na rodzimym rynku do- lizacj¹ wci¹¿ zwlekano, a rodzice i opiekunowie
stêpne s¹ m.in. pompy insulinowe amerykañskiej musieli radziæ sobie sami. Gdy wydawa³o siê, ¿e ci
firmy Medtronic: Paradigm® 712 oraz MiniMed 508 z nich, dla których comiesiêczny wydatek rzêdu
(ta ostatnia w dwóch wariantach: 508 z 4-letni¹ gwa- 500 z³ w ogóle nie wchodzi³ w rachubê, bêd¹ musie-
rancj¹, bezterminow¹ na silnik, z pilotem – 14 860 z³ li zrezygnowaæ z pomp, nadesz³a wreszcie uprag-
oraz 508R z pilotem i 3-letni¹ gwarancj¹, beztermi- niona wiadomoœæ: jest nowelizacja! Zgodnie z Roz-
now¹ na silnik – 7670 z³). Urz¹dzenia te, zaawanso- porz¹dzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia
wane technologicznie, zapewniaj¹ bezpieczeñstwo w wykazie refundowanych œrodków pomocniczych
i wysoki komfort u¿ytkowania (najnowsze z nich, uwzglêdniono zestawy infuzyjne, choæ niestety cie-
Paradigm® 712, wyposa¿one zosta³o w precyzyjny szyæ siê z nich bêd¹ mogli wy³¹cznie u¿ytkownicy
i bezpieczny system podawania BioPULSE oraz kal- do 18. roku ¿ycia. Jak siê okazuje, nie jest to jedyny
kulator bolusa; dziêki niemu rola pacjenta przy poda- mankament noweli. Refundacja obejmuje tylko zesta-
waniu w³aœciwej iloœci insuliny na posi³ek ogranicza siê wy infuzyjne (w niektórych pompach wymienne s¹
do wstukania do pompy iloœci spo¿ywanych wymien- równie¿ rezerwuary do nape³niania insulin¹), i to do
ników i poziomu cukru – pompa sama oblicza iloœæ kwoty 300 z³ miesiêcznie, czyli do prawie po³owy
potrzebnej insuliny), niemniej wci¹¿ stanowi¹ pewien wysokoœci ubieg³orocznych dotacji. Oznacza to, ¿e
luksus, na który nie ka¿dy chory mo¿e sobie pozwo- maluchom pozostaje „wybór” najtañszych wk³uæ,
liæ. Powiedzmy sobie szczerze: zakup samej pompy z kaniul¹ d³ugoœci 17 mm, wobec 6 lub 9 mm w do-
plus comiesiêczny koszt eksploatacji, zamykaj¹cy siê tychczas stosowanych. Wk³ucia takie z oczywistych
obecnie kwot¹ ok. 350-600 z³ (zmiana wk³uæ co trzy wzglêdów nie s¹ wskazane u ma³ych dzieci, stratne
dni – firmy MiniMed Quick-set®, Sof-set®, Silhouet- wiêc bêd¹ szczególnie te, które pochodz¹ z ubogich
te®), zniechêci³y wielu potencjalnych nabywców. Jed- rodzin (a wiêc „Owsiakowe”), których rodziców nie
4. ILOŚĆ GRAMÓW LICZBA KALORII WIELKOŚĆ PORCJI
PRODUKTY PRODUKTU SPOŻYWCZEGO (KCAL) „KUCHENNEJ”
RÓWNA 1 WBT W PRZYBLIŻENIU
ORZECHY
Dynia pestki 20 109 1 łyżka stołowa = 10 g
Mak niebieski 21 102 1 szklanka = 150 g
Jak przeliczaæ bia³ka i t³uszcze? Migdały „Makar”
Orzechy arachidowe
Orzechy laskowe
23
19
16
132
108
102
6 sztuk = 10 g
10 sztuk = 10 g
25 sztuk = 50 g
Orzechy pistacjowe 19 114 10 sztuk = 8 g
Ju¿ zebra³a siê zebr t³uszcza Orzechy włoskie
Słonecznik nasiona
Wiórki kokosowe
16
20
17
106
114
102
1 sztuka = 15 g
1 łyżka stołowa = 10 g
1 płaska łyżka = 15 g
MIĘSO
i Wam to wy³uszcza! Baranina, łopatka
Baranina, udziec
35
43
99
99
Kawałek mięsa
wieprzowego, wołowego
Cielęcina, łopatka 95 101 cielęcego surowego
Cielęcina, sznyclówka 96 101 o długości 6 cm, szerokości 5 cm
Cielęcina, udziec 93 100 i grubości 1,5 cm = 50 g
Królik, tusza 63 98
Wieprzowina, mięso tłuste 30 100 Kawałek mięsa
Wieprzowina, boczek bez kości 19 99 chudego gotowanego
Wieprzowina, golonka ze skórą 34 99 lub pieczonego
Wieprzowina, karkówka 37 99 o długości 6 cm, szerokości 3,5 cm
Wieprzowina, łopatka 39 99 i grubości 1,3 cm = 40 g
Wieprzowina, schab surowy z kością 57 100
Wieprzowina, szynka surowa 38 99
Wołowina, pieczeń chuda 86 101
Wołowina, pieczeń tłusta 46 100
Wołowina, polędwica 86 97
Wołowina, rostbef 66 100
Wołowina, rozbratel 63 100
Wołowina, szponder 46 99
WĘDLINY
Baleron gotowany 41 51 plaster grubości 0,2 cm = 25 g
Baton szynkowy z indyka 70 100
Baton z kurczaka 69 100 plaster = 25 g
Golonka dębicka (konserwa) 62 107
Kabanosy 30 99 1 sztuka = 45 g
Kabanosy z kurczaka 40 100
Kaszanka z kurczaka 69 141
Kiełbasa jałowcowa z kurcząt 42 99
Kiełbasa mazurska z indyka 78 100
Kiełbasa podlaska z kurcząt 42 98
Kiełbasa podsuszana z kurcząt 62 100
Kiełbasa podwawelska 41 101
Kiełbasa szynkowa z indyka 115 101
Kiełbasa szynkowa z kurcząt 91 100
Kiełbasa śląska 47 99
Kiełbasa toruńska 38 99
Kiełbasa zwyczajna 47 99 kawałek o długości 5 cm = 50 g
Kiełbasa żywiecka 31 99
Kiszka krwista 27 109
Kiszka z kaszy jęczmiennej 68 132
Krakowska sucha 31 99 plasterek grubości 0,2 cm = 10 g
Kurczak faszerowany pieczony 53 105
Mielonka (Luncheon) 64 109 plaster = 30 g
Mortadela 48 99 plaster 0,2 cm = 15 g
Mortadela delikatesowa 36 106
5. Mortadela z papryką 47 110
Mortadela z pieczarkami 38 106
Myśliwska sucha 34 100
Parówkowa 30 99 Parówka cienka, 1 sztuka = 60 g
Pasztet mazowiecki (konserwa) 29 100
Pasztet pieczony 29 112
Pasztet podlaski z kurczaka 46 105 małe opakowanie – 50 g, duże – 155 g
Pasztet z kurcząt pieczony 54 115
Pasztetowa 27 103 1 łyżka stołowa = 25 g
Polędwica myśliwska 36 103
Polędwica sopocka 62 102
Polędwica wędzona ekstra 69 103
Polędwica z indyka 96 100
Polędwica z piersi kurczaka 108 101
Przysmak śniadaniowy (konserwa) 39 103
Salami kolskie 19 101
Salami popularne 18 100 plaster = 10 g
Salceson czarny 30 99
Salceson wiejski 48 100
Salceson włoski 31 99
Schab wędzony 73 100
Szynka delikatesowa z kurcząt 81 100 Szynka Dionizego:
Szynka kasztelańska 99 104 plaster grubości 0,2 cm,
Szynka konserwowa (konserwa) 115 114 szerokości i długości 6 cm = 10 g
Szynka tyrolska 38 112
Szynka wiejska 40 101 plaster grubości 0,2 cm= ok. 75 g
Szynka wieprzowa gotowana 43 101 plaster = 50 g
Szynka wołowa gotowana 98 105 plaster = 50 g
Szynka z indyka 121 103 Szynki, polędwice, kiełbasy szynkowe:
Szynka z piersi kurczaka 105 102 plasterki o grubości 0,1 cm,
Szynka z udźca kurczaka 86 100 średnicy 9,5 cm lub długości ok. 8 cm
Szynkówka wieprzowa 54 102 i szerokości ok. 7 cm = 10 g
Wędzonka krotoszyńska, wędzona 42 102
Wędzonka wołowa, gotowana 98 106 plaster = 12 g
TŁUSZCZE
Margaryna Bona 22 98 Płaska łyżeczka masła, margaryny
Margaryna Flora 18 98 lub smalcu = 5 g
Margaryna Kama 25 98
Margaryna Kasia 15 100
Margaryna mleczna 14 98
Margaryna o obniżonej zawartości tłuszczu 22 100
Margaryna Palma 14 98 Płaska łyżka masła lub margaryny = 10 g
Margaryna Rama 16 98
Margaryna Słoneczna 14 98
Margaryna Tina 25 109
Margaryna zwykła 14 98
Masło extra 13 99
zaprasza do nastêpnego numeru na dalsz¹ czêœæ bia³kowo-t³uszczowego Masło Mlemix (z olejem) 17 100
Masło orzechowe 17 108
przeliczania. Do zobaczenia! Masło roślinne kubkowe 14 99
Masło roślinne Nova 22 98
Masło stołowe 17 102
Masło śmietankowe 15 99
Masło wiejskie 15 101
Mlemix zambrowski 17 99
Olej kukurydziany 11 98 Płaska łyżka każdego rodzaju oleju = 10 g
Olej rzepakowy 11 98
Olej rzepakowy tłoczony na zimno 11 98
Olej rzepakowy uniwersalny 11 98 Płaska łyżeczka oleju = 5 g
Olej słonecznikowy 11 98
Olej sojowy 11 98
Olej z oliwek 11 98
Planta 11 98
Słonina 12 98
Smalec 11 98 1 łyżka smalcu = 20 g
Dane wprowadzono na podstawie: „Liczymy kalorie” Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna, Beata Przygoda, Krystyna Iwanow;
Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
6. Pasy modne w kratkê
Xymena Zaniewska-Chwedczuk – autorka scenografii do spektakli dramatycznych i opero-
wych, projektów urbanistycznych i architektury wnêtrz; ceniona projektantka mody
Czy ubrania w paski s¹ teraz wszelkie dopuszczalne, a nawet niekonwencjo- ¿eby nie chodziæ w „paskowanych” rzeczach. Nie
w modzie? nalne œrodki. W zwi¹zku z tym w modzie nosi siê ma te¿ ograniczeñ wiekowych ani wagowych.
rzeczy, które z klasycznego punktu widzenia Paski mog¹ nosiæ
Xymena Zaniewska - w ogóle do siebie wszyscy: kobiety
- C h w e d c z u k : S¹ nie pasuj¹. Na i mê¿czyŸni,
w modzie i to bar- przyk³ad paski z pa- niemowlêta
dzo. Ju¿ w zesz³ym skami, paski i staruszko-
sezonie pokaza³o w kwiatki z paskami wie, grubi
siê mnóstwo pa- g³adkimi, paski w kwiatki z pas- i chudzi,
skowych wzorów. Pa- kami w kropki, itede itepe... ³ y s i
ski maj¹ to do siebie, ¿e by³y, s¹ i blondyni.
i bêd¹ chêtnie noszone. Czasami Czyli wszystko jest dozwo- Wszystko zale¿y
w danym sezonie preferuje siê je lone? od tego, jakie to paski. Paski mog¹ mieæ
w mniejszym lub wiêkszym stop- przecie¿ od milimetra do kilku centymetrów
niu, ale nigdy nie ma takiej sytuacji, Xymena Zaniewska - szerokoœci. Jeœli mój m¹¿ kupuje sobie ko-
¿eby by³y démodé. Niedawno prze- -Chwedczuk: Mo¿na i na- szulê w paski cieniutkie, w ciemnej tonacji
gl¹da³am najnowsze wzory tkanin wet nale¿y ³¹czyæ ze so- – takie, których prawie nie widaæ – to
konfekcyjnych, wœród których zna- b¹ ró¿ne, z pozoru wszystko w porz¹dku. Ale gdy têga pani
laz³am mnóstwo pasków. Zawsze niepasuj¹ce do siebie funduje sobie dzianinow¹ sukniê
modne bêd¹ nieœmiertelny tenis, rzeczy. w bardzo szerokie pasy, do tego
paskowane mêskie koszule. W koñ- Utalentowani w kontrastowych kolorach, to one
cu paski s¹ jednym z najstarszych projektanci po- niechybnie podkreœl¹ obwód.
motywów tkackich. To wieczny trafi¹ znaleŸæ Dlatego trzeba troszkê pomyœleæ,
wzór. w tym niekonwencjo- jak siê tych pasków u¿ywa.
nalnym zestawieniu pe-
A czy paski mo¿na ze sob¹ mie- wien rodzaj harmonii, A Pani chêtnie nosi ubrania w paski?
szaæ, na przyk³ad pasiast¹ bluz- który w zwyk³ym, ludz-
kê i tak samo „rozpasane” kim rozumieniu cieszy na- Xymena Zaniewska -Chwedczuk: Jak naj-
spodnie? Czy to siê aby nie sze oko. Na tym polega bardziej, chocia¿ w tej chwili nie mam wie-
gryzie? tajemnica „sukcesu”, lu rzeczy w paski. Muszê powiedzieæ, ¿e
czyli dobrego wy- swego czasu zaprojektowa³am piêk-
Xymena Zaniewska -Chwed - gl¹du. ne wzory lnów tkanych w paski.
czuk: Wspó³czesna moda bardzo Powsta³a z nich bardzo efektow-
chêtnie pos³uguje siê pewnym Czy ka¿demu na kolekcja, piêkne kostiumy
umyœlnym „zgrzytem”. To ów cz³owiekowi do twa- dla pañ.
tak trudny do zdefiniowania rzy w paskach? Czy pa-
postmodernizm. Wszêdzie ski pasuj¹ do oty³ych albo chudych? Czy paski s¹ Rozmawia³a
mo¿na go zauwa¿yæ: dozwolone tylko do lat osiemnastu? Joanna Zygad³o
w sztuce i nie tylko.
To próba zwrócenia Xymena Zaniewska - Chwedczuk: Nie ma cze- Sklepowi „Smyk” dziêkujemy za wypo¿yczenie
uwagi poprzez goœ takiego jak kategoryczne przeciwwskazanie, ubrañ do sesji zdjêciowej.
Zebra radzi
Koñ by siê uœmia³
U m³odego lekarza dzwoni telefon. Telefonuje
jego kolega i zaprasza go na partyjkê bryd¿a.
Lekarz odk³ada s³uchawkê i mówi do ¿ony:
– Kochanie, mam nag³e wezwanie. Muszê je-
chaæ do szpitala.
– Coœ powa¿nego?
– Tak, ju¿ trzech innych lekarzy tam jest.
Dowcip numeru
Oto, co us³ysza³a zebra w „Familiadzie”
Karol Strasburger: Wymieñ zwierzê w paski...
Uczestnik: Biedronka! Na drug¹ stronê jezdni przechodŸ zawsze na zebrze.
7. INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ 7
Zebra w sieci
Nie, to nie jest tytu³ ekologicznego thrillera, po prostu chcemy zobaczyæ, jak leci zebrze w Inter-
necie. Leci otó¿ jak siê patrzy. Ale ¿eby popatrzeæ, trzeba najpierw wrzuciæ. Wrzucamy wiêc has³o
„zebra” do jednej z bardziej znanych internetowych wyszukiwarek i ju¿ po 0,14 sekundy wyskaku-
je nam ca³kiem pokaŸne stadko pasiastych adresów. Tylko polskich stron jest oko³o 27 000, z cze-
go wyszukiwarka selekcjonuje 1500. Ze œwiatowego Internetu wyszukiwarka zaproponuje nam
oko³o 1700 adresów spoœród – uwaga! – 3 540 000 dostêpnych. W³aœciwie nie ma siê czemu dzi-
wiæ. Przecie¿ i po angielsku, i po niemiecku „zebra” jest tak samo jak po polsku!
Dzisiaj odkryjemy Amerykê i poogl¹damy strony lekarzowi mo¿e byæ po prostu na rêkê uczepiæ siê many przez policjê za jazdê pod wp³ywem alkoho-
Doktora Zebry (www.doctorzebra.com). Doktor jakiejœ dramatycznej, niezwyk³ej diagnozy, zw³asz- lu, kiedy wracaj¹c do domu, wjecha³ samochodem
Zebra to pseudonim realnej osoby – amerykañ- cza kiedy przypadek nie jest „podrêcznikowy” w nale¿¹ce do s¹siada kontenery na œmieci.
skiego lekarza, autora ksi¹¿ki Zebra Cards. Karty i nie bardzo wiadomo, jak go zaklasyfikowaæ. W „Medycznej historii amerykañskich prezyden-
Zebry to coœ pomiêdzy „Z Archiwum X” a dowci- Na stronach Doktora Zebry znaleŸæ mo¿na tów” jest znacznie wiêcej nawet bardziej smako-
pami z serii „przychodzi dojrza³a kobieta s³usznej znacznie wiêcej ciekawych rzeczy. Niektóre mo- witych kawa³ków – choæby te dotycz¹ce wybuja³e-
postury do lekarza” (mniej wiêcej tak s³ownik jê- g¹ wygl¹daæ dla nas trochê egzotycznie. Na przy- go libido Johna Kennedy’ego czy m³odzieñczych
zyka polskiego definiuje s³owo „baba”). Ksi¹¿ka ta k³ad taki „Mad Cow Calculator” („Kalkulator szalo- eksperymentów Williama Clintona z zakazanymi
(w czêœci dostêpna tak¿e w formie internetowej) nej krowy”). Mówi¹c najkrócej, jest to program prawem u¿ywkami. Zostawiê Wam jednak przy-
analizuje szczególnie dziwne, zagadkowe lub komputerowy, który pozwala oceniæ (po wpro- jemnoœæ odkrywania.
rzadko spotykane choroby i stany chorobowe. wadzeniu do niego niezbêdnych danych na temat Wielu zainteresuj¹ zapewne materia³y zamiesz-
Poszczególne „karty” maj¹ awers i rewers. Na naszego trybu ¿ycia, wieku i zwyczajów ¿ywienio- czone w dziale „Astronauci i kosmonauci”. Obok
awersie opisany jest jakiœ zagadkowy przypadek, wych), jakie ryzyko jest w naszym wypadku wiêk- historii chorób, które przechodzili miêdzygwiezd-
na rewersie – mo¿liwoœci diagnozy. Ale dlaczego sze: zapadniêcia na BSE (chorobê szalonych krów) ni podró¿nicy, mo¿na tam znaleŸæ porady, jak
akurat karty zebry – móg³by ktoœ zapytaæ – a nie czy te¿ zawa³u serca jako konsekwencji spo¿ywa- wst¹piæ do tego elitarnego grona, oraz opis nie-
np. kozy czy ¿yrafy? Wi¹¿e siê to z pewnym po- nia wo³owiny. których problemów, które napotykaj¹ ludzie prze-
wiedzeniem, autorstwa niejakiego Theodora E. Mnie na stronach szalonego doktora najbardziej bywaj¹cy na statku kosmicznym – np. jak zrobiæ
Woodwarda, powiedzeniem popularnym chyba zainteresowa³a „Medyczna historia amerykañskich siusiu w stanie niewa¿koœci – wskazówki technicz-
tylko w Ameryce i tylko wœród lekarzy: „When you prezydentów”. Dzie³o to zaiste wiekopomne. ne. Pod has³em „Dumb Flight Surgeon Tricks” kry-
hear hoofbeats behind you, don’t expect to see Otó¿ mo¿emy siê z niego dowiedzieæ, na jakie j¹ siê z kolei „Szczególnie g³upie zalecenia me-
zebra”. Co mo¿na przet³umaczyæ: „Kiedy s³yszysz choroby i dolegliwoœci uskar¿ali siê wszyscy prezy- dyczne dla pilotów”. Czy wiecie na przyk³ad, ¿e
odg³os kopyt za plecami, nie spodziewaj siê ze- denci USA – od George’a Washingtona do Geor- przed jedn¹ z misji Apolla kazano zgoliæ uczestni-
bry”. (Autor powinien chyba zaznaczyæ, ¿e po- ge’a W. Busha. Dodatkowy bonus to historia cz¹cym w niej astronautom w³osy z ca³ej po-
wiedzenie to nie ma zastosowania w niektórych chorób wszystkich wiceprezydentów, angielskiej wierzchni cia³a? I bynajmniej nie chodzi³o o u³a-
rejonach Afryki). W medycznym slangu has³o „ze- rodziny królewskiej i wielu innych znanych postaci twienie pilotom zachowania higieny, jak mog³oby
bra” sta³o siê synonimem niezwyk³ego przypadku. ze œwiata polityki, kultury i nauki. Stronê mo¿na siê wydawaæ. Nie, nie zgadniecie! W³osy potrakto-
Autor wyjaœnia we wstêpie ksi¹¿ki, ¿e lekarze ogl¹daæ „wed³ug chorób” (np. piszemy „oczy” i za wano jako materia³ „³atwopalny” – chodzi³o wiêc
w Ameryce maj¹ tendencjê do diagnozowania chwilê dowiadujemy siê, kto z wielkich cierpia³ o zminimalizowanie ryzyka po¿aru na statku...
nietypowych, rzadkich chorób. Na przyk³ad chocia¿ na schorzenia tego organu, z dok³adn¹ specyfika- Poniewa¿ jesteœmy szalenie ambitni, bêdziemy
objawem malarii rzeczywiœcie s¹ podniesiona go- cj¹, jakie to by³y schorzenia, i szczegó³owym prze- kontynuowali nasze poszukiwania najciekawszych
r¹czka i dreszcze, to przecie¿ trzeba wyj¹tkowo biegiem ich leczenia) lub „wed³ug osób” (gdy chce- stron z zebr¹ w Internecie. Byæ mo¿e bêdzie to
wybuja³ej wyobraŸni, aby na podstawie takich my, dajmy na to, przejrzeæ szczegó³ow¹ historiê nawet nasz sta³y k¹cik. Je¿eli natknêliœcie siê kiedyœ
symptomów u pacjenta, który od lat nie opuszcza³ wszystkich chorób i przypad³oœci, które nêka³y na jakieœ szczególnie intryguj¹ce strony z zebr¹
Nowego Jorku, zaraz diagnozowaæ malariê! To Eisenhowera). Z zamieszczonych materia³ów mo- w roli g³ównej – napiszcie do nas. Bêdziemy
oczywiœcie przyk³ad przejaskrawiony, ale w mniej ¿emy na przyk³ad wyczytaæ, ¿e obecny prezydent wdziêczni za pomoc w redagowaniu tej rubryki.
ekstremalnych wypadkach niedoœwiadczonemu zosta³ jako m³ody ch³opak (w 1972 roku) zatrzy- Do zobaczenia wNET!
Pan. Wojtek
N A S Z K S I Ê G O - ZBIÓR K¥CIK KULINARNY MNIAMMM
Zebra nie chce pasków? Sernik z ananasem
£adne kwiatki! • 2 galaretki rozpuszczone w 2 szklankach
gor¹cej wody
• 2 serki homogenizowane (ok. 200 gramów)
Chcecie wiedzieæ, co siê dzia³o, kiedy pewna rozpasana zebra nie chcia³a nosiæ pa- • puszka ananasa (565 gramów)
Galaretkê studzimy, dodajemy serek i miksujemy.
sków? Przeczytajcie ksi¹¿kê Anny Onichimowskiej i Joanny Sedlaczek O zebrze, któ- Naczynie, w którym mieszaliœmy sk³adniki, wk³ada-
ra chcia³a byæ w kwiatki. Mo¿na j¹ kupiæ w ksiêgarni za ok. 15 z³. my do lodówki i czekamy, a¿ lekko (!) stê¿eje.
Do gêstej masy dodajemy ods¹czone i pokrojone
Ksi¹¿ka jest fajna. Najbardziej podoba³a mi siê ta w kostkê ananasy i ca³oœæ wlewamy do formy (np.
gumka. Te kwiatki, co mi siê nie podobaj¹, to ona w kszta³cie ananasa). Czekamy, a¿ zgêstnieje. Kiedy
je wymazuje. Zebra chcia³a byæ w kwiatki, bo to ju¿ nast¹pi, wyk³adamy z formy i umieszczamy na
chcia³a byæ piêkna i ¿eby jej lew nie rozpozna³. p³askim pó³misku. Sernik dekorujemy owocami.
Ona chyba czu³a siê jak w wiêzieniu. Zimny sernik – niezrównany deser na ocieplenie
Zebra te¿ mi siê podoba³a. By³a kolorowa. Nie atmosfery. Nie wymaga wiele zachodu: wystarczy
chcia³bym, ¿eby inne zwierzêta by³y kolorowe. trochê mieszania, niezbyt d³ugie oczekiwanie na
Zebra mi wystarczy. Nie podoba³o mi siê, jak oziêbniêcie i... danie gotowe. Daje wiele mo¿liwo-
zwierzêta siê z niej œmia³y. Mo¿e dlatego, ¿e ona œci zwolennikom efektów specjalnych: mo¿e byæ
by³a dla nich trochê niemi³a? na przyk³ad ananasem, innym razem jab³kiem Jedna porcja zawiera:
Chcia³bym mieæ zaczarowane kredki. Namalowa³- – wszystko zale¿y od tego, w jakie naczynie przy- kcal 142
bym ³¹kê, a sobie skrzyd³a. Jak bym mia³ takie padnie mu byæ wlanym. Poza tym – samo zdrowie, kJ 593
kredki, to narysowa³bym zebrze czapkê wiêzien- wiêc niech nikt nie unika sernika. bia³ko 14 g
n¹, kajdanki i wóz policyjny. Przepis na 10 porcji. t³uszcz 1,9 g
Chcia³bym zrobiæ tak¹ maszynê, która robi zacza- Ksi¹¿kê recenzuje Jêdruœ Czerepko Pamiêtajcie tylko o tym, ¿e takie danie ma wysoki wêglowodany przyswajalne 20,2 ≈ 2 WW; 1 WB;
rowane kredki. – specjalista ds. zebrologii, lat 6. indeks glikemiczny i szybko siê wch³ania! 0,2 WT, czyli 1/5 WT
8. Co w baczyliœmy
Nie ukrywam, ¿e do warszawskiego
zoo posz³am z jednym zamiarem: zoba- O warszawskich zebrach rozmawiam z panem Andrzejem Zieliñskim
czenia zebr, czyli najbardziej pasiastych – kierownikiem Dzia³u Hodowlanego ZOO Warszawa.
zwierz¹t na œwiecie. Przyby³am, zoba-
czy³am i zdjêcia zrobi³am. Ca³emu stad- – Ile zebr ¿yje w warszawskim zoo? ski maj¹ w³aœciwoœci termoregulacyjne (inaczej na-
ku i ka¿dej zebrze z osobna. Co zoba- Obecnie mamy 8-osobow¹ rodzinkê. Zebry przy- grzewa siê pas czarny, inaczej pas bia³y). Po prostu
czy³am, ju¿ Wam pokazujê. Oczywiœcie, jecha³y do nas z Izraela i od tego czasu rozmno¿y- ch³odz¹ zwierzê.
z ma³ym komentarzem do fenomenu ³o siê ca³kiem spore stadko. – Czy zebra to mi³y konik?
zebry – najdziwaczniejszego konia, ja- – Czy zebry maj¹ imiona? Mam szczególny sentyment do zwierz¹t kopyt-
kiego kiedykolwiek widzia³am. Oczywiœcie, ka¿de zwierzê ma imiê. Ka¿dego roku nych, od lat siê nimi zajmujê. Codziennie odwie-
imiona zaczynaj¹ siê od innej litery. Unikamy imion dzam je z suchym chlebem, niektóre nawet daj¹
„ludzkich”, staramy siê nazywaæ zwierzêta od regio- siê pog³askaæ. Ale tak naprawdê s¹ to osobniki p³o-
nów, z których pochodz¹, np. Sawanna, Serengeti. chliwe i nieufne, ³atwo wpadaj¹ w panikê. Taka ze-
РCo je zebra? Czy zebra jest wybredna? bra potrafi z impetem wpaϾ na ogrodzenie i zro-
Zebry jedz¹ granulat dla koniowatych, siano, zie- biæ sobie krzywdê. Dlatego przed podejœciem
lonkê. Raczej nie s¹ wybredne. do stada staram siê z daleka do nich odzywaæ.
– Czy zebra jest bia³a w czarne paski czy czarna Zebry to zwierzêta stadne, wystêpuj¹ u nich prze-
w paski bia³e? ró¿ne powi¹zania spo³eczne. Bywa, ¿e ogier prze-
Chyba nie ma to wiêkszego znaczenia, chocia¿ pêdza ze stada dorastaj¹c¹ m³odzie¿. Mieliœmy
gdzieœ przeczyta³em, ¿e naprawdê s¹ czarne samca, który „przeœladowa³” swojego synka. Mu-
w bia³e paski. Istnieje wiele teorii dotycz¹cych sieliœmy go odseparowaæ od reszty. Ale takie reak-
umaszczenia zebr. Na przyk³ad wspomniane przez cje nie s¹ w³aœciwe wy³¹cznie zebrom. Wœród
pani¹ muchy tse-tse. Dodam jeszcze jeden pogl¹d, wszystkich zwierz¹t wystêpuj¹cych w zoo zebry
Zwierzê w paski za kratkami niewykluczaj¹cy pozosta³ych, ¿e czarne i bia³e pa- zachowuj¹ siê ca³kiem przyzwoicie.
Bo zebra tak naprawdê jest koniem. Tak samo jak
osio³ czy znany z literatury £ysek z pok³adu Idy. Ale kuje siê ca³ym „zebrowiskiem”, poznaje swych
pomimo ¿e to jedna rodzina, jej przedstawiciele podopiecznych po paskach na zadzie. Paski to ta-
ró¿ni¹ siê od siebie tak bardzo, ¿e czasami trudno kie niepowtarzalne linie papilarne. Nawet no-
podejrzewaæ ich o pokrewieñstwo. Zarówno jeœli wo narodzone Ÿrebiê ju¿ pierwszego dnia ¿ycia
chodzi o wygl¹d, jak i odg³osy „paszczowe”. Na odró¿nia swoj¹ matkê od innych zebr po wzorze
przyk³ad dzikie os³y piszcz¹ jak – nie przymierzaj¹c pasków.
– stara pompa, zebry Grevy’ego z Etiopii rycz¹ jak
jeleñ, zebry górskie gwi¿d¿¹ jak policjanci kieruj¹cy Mucha nie siada!
ruchem, a zebry równikowe szczekaj¹ jak ratlerki. Angielscy entomolodzy (specjaliœci od owadów)
Niez³¹ rodzinkê ma nasza zebra! odkryli, ¿e paski na zebrze pozwalaj¹ zwierzêciu
na zmylenie nastêpnego groŸnego przeciwnika:
Po co zebrom paski? muchy tse-tse. Ten lataj¹cy morderca, roznosiciel
Kiedy zebra ma ochotê pobyczyæ siê w czasie po- œpi¹czki afrykañskiej jest w stanie zobaczyæ tylko
³udniowej sjesty, paski s³u¿¹ jej za czapkê niewid-
Okazuje siê, ¿e nie tylko zebry maj¹ pasy
kê. Drgaj¹ce od upa³u powietrze zatrze ich kon-
tury, a zebra zniknie z pola widzenia wszystkim
Redaguj¹: Redaktor prowadz¹cy Ma³gorzata Pachecka,
drapie¿nikom, którzy mieliby ochotê upolowaæ du¿e schematy, z których rejestruje obraz swojej
redaktorzy Joanna Zygad³o,
Monika Witkowska, Wojciech Panasiuk, dla siebie smaczny obiadek. Równie¿ w nocy, kie- ofiary. Dla lataj¹cego krwiopijcy zebra wygl¹da jak
grafik Katarzyna Stawska, dy ciemnoœci otul¹ afrykañsk¹ sawannê, „wiêzien- pêk ustawionych ga³êzi, a stado zebr – jak ca³y las.
korektor Marcin Mruwczyñski, ny” strój zebry stanie siê prawie niewidoczny. Tak Paski zatem to nie tylko efektowne futerko, ale
sk³ad i ³amanie Rados³aw Siwek. jak w nieco przeredagowanym przeze mnie przy- i funkcjonalna „odzie¿” ochronna. Ta natura jest
s³owiu, ¿e „w nocy wszystkie zebry s¹ bure”. Te- nieg³upia!
Wydawca: MI Polska Sp. z o.o.,
tel. (0 prefiks 22) 858 30 54, raz nic nie zdradzi zebry przed lwami, lampartami Joanna Zygad³o
fax (0 prefiks 22) 858 30 50. czy hienami, które lubi¹ polowaæ na zebry po na-
staniu zmierzchu. A mo¿e i Wy chcielibyœcie dorzuciæ coœ od siebie
Dzia³ reklamy: tel. 0 501 024 425. Ale to nie wszystko, jeœli chodzi o paski na zebrze. na temat zebr? Jeœli w Waszym zoo równie¿ ¿y-
Herszt zebrowego stada, czyli ogier, który opie- Zebranie zebr j¹ zebry, zróbcie im zdjêcie i wyœlijcie je do nas!
KOÑKURS jaki jest Twój konik?
Uwaga! Rusza z kopyta konkurs dla wszystkich „nosicieli” pomp! O co w nim biega? Ano o to,
¿e jesteœmy ciekawi, mi³e Pomponki i Pompony, czym zajmujecie siê w wolnych chwilach, czy
macie szczególnego bzika na punkcie jakiegoœ konika, czyli swoje ulubione hobby. Mo¿e któ-
reœ z Was lubi œpiewaæ albo komponuje piosenki? A mo¿e wœród tych, którym zebra nast¹pi-
³a na ucho, jest ktoœ, kto wykazuje talent w pracach rêcznych? £adnie pisze? Pasjami robi zdjê-
cia? Jest zapalonym sportsmenem/sportsmenk¹? Robi wiele innych rzeczy, którymi chcia³by
siê pochwaliæ?
Jeœli chcecie wzi¹æ udzia³ w Koñkursie „Jaki jest Twój konik”, opiszcie/namalujcie/sfotografuj-
cie/narysujcie/wyœpiewajcie/nagrajcie/nakrêæcie/wyklejcie/ulepcie (niepotrzebne skreœliæ) Wa-
sze hobby. Jedyne, co Was obowi¹zuje, to pe³na dowolnoœæ. Warunek jest taki, ¿eby Wasze
prace mo¿na by³o wys³aæ w kopercie na adres Klubu Zebra.
Prrr... To nie koniec! Nades³ane przez Was prace oceni specjalne jury, a zwyciêzcy otrzyma -
j¹ wypasione nagrody: telefon komórkowy w zebrowy deseñ i ca³e zebrowisko (czytaj: zbio -
rowisko) innych, równie fajnych nagród!
Pytacie co, gdzie i kiedy? Ju¿ wyjaœniamy! Prace wysy³ajcie na adres: Klub Zebra, ul. Powsiñ-
ska 28, 02-903 Warszawa do 31 listopada 2004 r. (liczy siê data stempla pocztowego). Nie za-
pomnijcie o dopisku „Mój konik” na kopercie – wtedy Wasze prace ³atwiej do nas trafi¹. Roz-
wi¹zanie Koñkursu pod koniec roku.
