ACM Annual Report 2020 mon final

ЖИЛИЙН
ТАЙЛАН
2020

Чингэлтэй дүүрэг, Жуулчны
гудамж, Дельта төв, 4-р
давхар, 402 тоот
Улаанбаатар 15170
Монгол улс
www.artscouncil.mn
АГУУЛГА
Тэргүүний мэндчилгээ
Урлагийн хөтөлбөр
Олон нийтийн урлагийн боловсролын хөтөлбөр
Соёлын өвийн хөтөлбөр
Хөгжлийн хөтөлбөр
Эрхэм хүндэт хандивлагчийн мэндчилгээ
Хандивлагчид ба хамтрагчид
Гишүүд
Удирдах зөвлөл
Хороодын гишүүд
Ажилтнууд
Санхүүгийн тайлан
3
4
17
25
32
38
39
40
41
42
43
44
Хавтасны зураг:
“Овоо” 3600
, Али М.Демирел
Улаанбаатар олон улсын медиа урлагийн наадам 2020
Гэрэл зурагчин: Suniko

МОНГОЛЫН УРЛАГИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН
ТЭРГҮҮНИЙ МЭНДЧИЛГЭЭ
Эрхэм танд Монголын Урлагийн Зөвлөлийн (МУЗ)-ийн 2020 оны жилийн тайланг хүргэж
байгаадаа би баяртай байна.
2020 оны хувьд дэлхийд тархсан “Covid-19” цар тахлын улмаас Монголын соёл урлагийн
салбарын хөгжилд томоохон сорилтыг тавьсан жил болж өнгөрлөө. Энэ нөхцөл байдалд МУЗ нь
үйл ажиллагаагаараа дамжуулан соёл урлагийн нийгмийн салбарт үзүүлж буй үр дүнг тогтвортой
байлгах, хүний нөөцөө хадгалах, санхүүжилтийн асуудлыг шийдэх зэрэг замаар төлөвлөсөн
төсөл хөтөлбөрийн 60 хувийг хэрэгжүүлж чадлаа. Харин олон улсын хамтын ажиллагаан дээр
тулгуурласан төслүүдийг онлайн хэлбэрт шилжүүлэн тогтвортой явууллаа.
МУЗ нь өнгөрсөн онд үйл ажиллагаагаараа дамжуулан 552,199 ам.долларын сан бүрдүүлж,
20 төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээс 5 шинэ үйл ажиллагааг санаачлан, гадаад дотоодын 82
соёл урлагийн байгууллагатай ажиллаж, 390 гаруй уран бүтээлчдийг хамруулан,16,000 орчим
хүнд хүрсэн бөгөөд 723,399 хүнд олон нийтийн мэдээллийн сувгаар үйл ажиллагаагаа хүргэсэн
байна. Нидерланд, Швейцар, Австрали, Франц, Тайвань, ХБНГУ, БНСУ, БНХАУ, Япон, Иран, Итали,
АНУ-ын соёл урлагийн байгууллага, уран бүтээлчидтэй хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэн, уран
бүтээлчдийг дэмжих, соёлын өвийг хадгалан хамгаалах, олон нийтийн урлагийн боловсролоор
дамжуулан бүтээлч иргэнийг төлөвшүүлэхэд соёл урлагийн гүйцэтгэх үүргийг таниулан
сурталчлахад үйл ажиллагаагаа чиглүүлэн ажиллаа.
Урлагийн хөтөлбөрийн хүрээнд 2020 онд 12 дахь “Улаанбаатар” олон улсын кино наадам, 5 дахь
“Улаанбаатар” олон улсын медиа урлагийн наадмыг цахимаар амжилттай зохион байгууллаа. Мөн
цар тахлын үед уран бүтээлчдийн олон улсын хамтын ажиллагааг дэмжих зорилготой “Урлагийг
гэрээсээ” төслийг АНУ-ын ЭСЯ-тай хамтран хэрэгжүүлж 50,000 хүнд хүрч ажилласан байна.
МУЗ нь Олон нийтийн урлагийн боловсролын хөтөлбөрийн хүрээнд Азийн Хөгжлийн Банкны
дэмжлэгтэйгээр Сонгинохайрхан дүүргийн 8-р хорооны нутаг дэвсгэр буюу Баянхошуунд 1500
ном бүхий “Миний гэр” хүүхдийн номын санг байгуулсан. Мөн санхүүгийн бэрхшээлтэй 8 оюутанд
сургалтын тэтгэлэг олгон, алслагдсан дүүргийн 150 хүүхдийг урлагийн боловсролын цуврал
сургалтад хамруулсан ба олон улсын хүүхэлдэйн театруудын ASSITEJ холбоонд гишүүнээр элсэн,
хөтөлбөрийн цар хүрээ, олон улсын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхээр ажиллаж байна.
МУЗ-ийн Соёлын өвийн хөтөлбөр нь өнгөрсөн онд түүх соёлын дурсгалыг хадгалж хамгаалах
зорилготой М-Си-Эс группийн “Өв эрдэнэ” соёлын өвийн тэтгэлэгт хөтөлбөрийн хүрээнд Чойжин
ламын сүм музейн орчны тохижилтын төслийг дуусгаж, Чойжин ламын сүм музейн хадгалалт
хамгаалалтын менежмент төлөвлөгөөг боловсруулан, Чойжин ламын сүм музей ба Занабазарын
музейн сан хөмрөгт тулгуурласан Augmented reality буюу баяжуулсан бодит байдлын үзүүллэг
шинээр бүтээлээ.
Цаг үеийн байдлаас хамааран цар хүрээгээ хумих шаардлагатай тулгарч байгаа ч гүйцэтгэх
албаны хамт олон хичээл чармайлт гарган, тухайн үеийн нөхцөл байдалтай уялдуулан үйл
ажиллагаагаа тогтвортой үргэлжлүүлж байгаад сэтгэл хангалуун байна.
МУЗ-ийн соёл урлагийн салбарын хөгжилд хувь нэмрээ оруулах үйлсэд биднийг үргэлж дэмжин,
хамтран ажилладаг байгууллага, хувь хүн, анд нөхөд, гишүүд, сайн дурын ажилтнууддаа чин
сэтгэлийн талархал илэрхийлж, 2021 онд энх тунх, амар амгалан байхын өлзийтэй ерөөлийг
өргөн дэвшүүлье!
Доктор Нацагийн Жанцанноров
МУЗ-ийн Тэргүүн
Хөдөлмөрийн баатар, Ардын жүжигчин, Төрийн хошой шагналт
Хөгжмийн зохиолч, хөгжим судлаач

Монголын Урлагийн Зөвлөл Жилийн тайлан 2020
4
УРЛАГИЙН
ХӨТӨЛБӨР

5
Урлагийн
хөтөлбөр
Хөтөлбөрийн зорилго:
Хөтөлбөрийн 2020 оны үйл
ажиллагааны товч танилцуулга:
Монголын соёл урлагийн салбарын
өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх,
олон улсын хамтын ажиллагааг
өргөжүүлэх замаар тогтвортой
хөгжилд хувь нэмэр оруулах
2020 онд Урлагийн хөтөлбөр нь нийт 12 төсөл хөтөлбөр төлөвлөснөөс
9ньамжилттайхэрэгжиж, 250гаруйуранбүтээлчдийгхамруулан165,000
үзэгчид, олон нийтэд хүрч ажилласан байна. Тухайлбал “Улаанбаатар”
олон улсын кино наадмыг 12 дахь удаагаа, “Улаанбаатар” олон улсын
медиа урлагийн наадмыг 5 дахь удаагаа онлайн хэлбэрээр зохион
байгууллаа. Эдгээр олон улсын наадмыг тогтмол зохион байгуулснаар
дэлхийн шилдэг арт хаус кино, орчин үеийн медиа урлагийн бүтээлийг
Монголын үзэгчдэд хүргэх, салбарын олон улсын хамтын ажиллагааг
нэмэгдүүлэх, соёлын олон төрөл зүйлийг эх орондоо болон дэлхий
дахинд таниулан сурталчлах боломжтой юм. Мөн цар тахлын үед
уран бүтээлчдийн олон улсын хамтын ажиллагааг дэмжих зорилготой
“Урлагийг гэрээсээ” төслийг АНУ-ын ЭСЯ-тай хамтран хэрэгжүүлж,
гэрээсээ уран бүтээл үзэх боломжийг 50,000 хүнд олгосон байна.

6
“Соёл урлагийн залуу
манлайлагч” хөтөлбөр
Төслийн зорилго:
Төслийн танилцуулга:
Төслийн хандивлагч:
Соёл урлагийн салбарын залуу удирдагчдын чадавхыг
дээшлүүлэх, тэдний хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх
МУЗ нь АНУ дахь МУЗ-ийн дэмжлэгтэйгээр Соёл
урлагийн залуу манлайлагч хөтөлбөрийг 13
дахь жилдээ амжилттай зохион байгуулж байна.
Өнгөрсөн хугацаанд кино, дүрслэх урлаг, тайз
дэлгэцийнурлаг,соёлынөв,хэвлэлмэдээлэлзэрэг
соёл урлагийн салбарын нийт 250 оролцогчийг
уг хөтөлбөрт хамруулан чадавхыг дээшлүүлсэн.
2019-2020 оны хичээлийн жилд 20 манлайлагч
залуусыг элсүүлэн, “Манлайлал”, “Төслийн
менежмент”, “Маркетинг”, “Стратеги төлөвлөлт”,
“Сан бүрдүүлэлт”, “Зохиогчийн эрх ба оюуны өмч”,
“Соёлын бодлого”, “Байгууллагын засаглал” зэрэг
22 цуврал сургалтыг олон улсын болон дотоодын
мэргэжилтнээр удирдуулан долоо хоног бүр
зохион байгуулсан. Мөн төслийн хүрээнд
манлайлагчид нийгэмд чиглэсэн 4 бүтээлч бичил
төсөл санаачлан 3 сарын хугацаанд хэрэгжүүлж,
хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэн амжилттай
төгссөн.
АНУ дахь МУЗ, Уолтер Женкинс, МУЗ-ийн Дэд тэргүүн

7
Соёл урлагийн манлайлагчдад
зориулсан төслийн уралдаан
Соёл урлагийн залуу манлайлагчдын хамтын ажиллагааг
нэмэгдүүлэх, олон нийтэд чиглэсэн бүтээлч төсөл хэрэгжүүлэх
МУЗ нь АНУ дахь МУЗ-тэй хамтран “Соёл урлагийн
залуу манлайлагч” хөтөлбөрийн төгсөгчдийн
хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх, тэдний урлагаар
дамжууланнийгэмдсайнсайхныгтүгээх,урлагийн
боловсрол олгоход чиглэсэн бүтээлч төсөл
хэрэгжүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх зорилготой
төслийн уралдааныг 2 дахь жилдээ зарласан.
Энэ жил нийт 42 манлайлагчийн санаачилсан
12 төслийг хүлээж авснаас “Урлаг ба хүн” дүрслэх
урлагийн боловсрол олгох хөтөлбөр шалгарч, 8
сая төгрөгийн санхүүжилт авсан. Уг төслийг үе
үеийн төгсөгчид болох зураач Ж.Ариунтуяа, “976”
арт галерейн захирал Т.Билгүүн, уран бутээлч
Ц.Солонго, уран бүтээлч Б.Нандин-Эрдэнэ,
РТМУС-ийн анимейшны багш Б.Мөнхдорж
нар санаачлан хамтран хэрэгжүүлсэн. Төслийн
хүрээнд олон нийтийн дүрслэх урлагийн
боловсролыг дээшлүүлэх танин мэдэхүйн бүтээлч
цахим агуулгыг бүтээх, хүргэх, хөдөө орон нутаг,
хотын захын дүүргийн ахлах ангийн сурагчдад
хичээл заах зэрэг үйл ажиллагаа багтсан болно.
АНУ дахь МУЗ, Уолтер Женкинс, МУЗ-ийн Дэд тэргүүн

8
“Гэрэлт морьд” уран бүтээлийн
тэтгэлэгт хөтөлбөр
Мэргэжлийн чанартай шинэ уран бүтээлийг дэмжих,
салбарын өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх
МУЗ-ийн дэд тэргүүн асан Питер Морроугийн
нэрэмжит ”Гэрэлт морьд” хөтөлбөр нь уран
бүтээлчдийн шинэ санаа бүхий уран бүтээлийг
дэмжих зорилготой бөгөөд гурав дахь жилдээ
амжилттай хэрэгжлээ. 2020 оны “Гэрэлт морьд”
тэтгэлгийн уралдаанд “Бүтээлч бамбүү” хүүхдийн
бүтээлч сэтгэхүйг хөгжүүлэх төв болон залуу
уран бүтээлч Г.Эрдэнэбаатар нар ялагчаар
шалгарлаа. Цар тахлаас үүдэн “Бүтээлч бамбүү”
төв өөрийн урын сангаа цахим агуулга болгон
хөгжүүлэх шаардлагатай тулгарсан ба “Бяцхан
уран бүтээлчийн дугуйлан” зургийн дөрвөн
цуврал сургалтыг цахимаар түгээж, “Гурван
бяцхан тоорой Сансар огторгуйд аялсан нь”
жүжгийг телевизийн агуулга болгон бүтээсэн.
Тэтгэлэгийн хоёр дахь ялагч кино уран бүтээлч
Г.Эрдэнэбаатар нь хар тамхины хор хөнөөлийг
олон нийтэд таниулах зорилготой “Чимх нунтаг”
богино хэмжээний кино нь Insta360one R камер
ашиглан, one continuous shot зураг авалтын
техникээр бүтээгдэж байгаагаараа онцлог юм.
Америк дахь МУЗ

9
“Улаанбаатар” олон улсын
кино наадам
ДэлхийншилдэгартхаускинобүтээлийгМонголынүзэгчдэдтанилцуулах,
кино уран бүтээлчдийн мэргэжлийн ур чадварыг бэхжүүлэх, Монголын
кино урлагийн салбарын хөгжилд хувь нэмэр оруулах
МУЗ нь 12 дахь удаагийн “Улаанбаатар” олон
улсын кино наадмыг Нийслэлийн Засаг Даргын
Тамгын газар, Нийслэлийн Соёл Урлагийн
газар, Швейцарын Хөгжлийн Агентлаг, Номадиа
Пикчерс ХХК-тай хамтран Францын ЭСЯ,
Австралийн ЭСЯ, Монгол дахь Гёте-Институт,
Локарно Кино Наадам, Итали улсын ЭСЯ, Монгол
Францын Төв, Тайпэйн Худалдаа Эдийн Засгийн
УБ дахь Төлөөлөгчийн газрын дэмжлэгтэйгээр
2020 оны 10-р сарын 19-25-нд зохион байгуулсан.
Энэ жилийн УБОУКН наадмын хүрээнд “Үзэхийн
хязгаар” шинэ хэсгийг наадмын хөтөлбөрийг
соёлынилэрхийллийнолонтөрлийгтанилцуулсан
сонирхолтой агуулгаар баяжуулах, бүс нутгийн
кино урлагийн шилдэг бүтээлийг үзэгчдэд
хүргэх, кино үзвэрийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх
зорилготой анх удаа зохион байгуулав. Мөн тус
хэсэгт Азийн кино урлагийн салбарын тэргүүлэх
найруулагч нарын шилдэг бүтээлийг “Азийн кино
үзвэр”-ээр үзэгчдэд хүргэсэн бөгөөд ЕБС-ийн
хүүхдүүдэд зориулан “Хүүхдийн кино үзвэр”-ийг тус
тус шинээр зохион байгууллаа. Наадмын хүрээнд
кино найруулагч нарт зориулсан “Авдраа уудал”
сургалт, “Ирж яваа цаг” сэдвээр кино форумыг
зохион байгуулж 200-аад уран бүтээлчдийг
хамруулсан. Тус форумын хүрээнд “Ковид-19 ба
кино урлагийн салбар” болон “Локарно Олон
Улсын Кино Наадмын “Нээлттэй хаалга” хөтөлбөр
сэдвээр хэлэлцүүлгийг зохион байгуулсан. Энэ
жил наадмын онцлох орноор Франц улсыг сонгон

10
“Франц кино үзвэр”-ийг Монгол дахь Францын
Элчин Сайдын Яам, Монгол-Францын төвтэй
хамтран зохион байгуулсан. 12 дахь удаагийн
УБОУКН-ыг найруулагч С.Бямбын “Хэвтрийн Хүн”
киногоорнээжнаадмынШонхорцомынэзэнболж,
“Шилдэг зохиол”-ын шагналыг Ж.Сэнгэдоржийн
“Гэргий”, “Шилдэг продюсер”-ийн шагналыг
Б.Отгонзоригийн “Эмэгтэй”, “Шилдэг найруулагч”,
“Шилдэг кино” шагналыг Ж.Жамьянсүрэнгийн
“Хөхөө” кино авч, Хангарьдийн эзэд болсон.
Тус наадмын олон улсын хөтөлбөрийн хүрээнд
Австрали, Армен, Бельги, Итали, Иран, Франц,
ХБНГУ, Хятад, Швейцар, Япон зэрэг 10 орны
бүрэн хэмжээний 18, 1 богино хэмжээний кино
бүтээлийг Монголын үзэгчдэд хүргэсэн. Наадмын
үзэгчдийн нэрэмжит шагналын эзнээр Хятадын
кино найруулагч Ван Сиао Шуай-н “Баяртай, хүү
минь” тодорч “Шонхор” цомын эзэн боллоо.
Төслийн хамтрагч:
Тэнгис Кино Театр
Локарно Кино Наадам,
Швейцар улс
Монгол-Францын Төв
Францын Институт
Гуру Медиа
Тийм Team ТББ
Нийслэлийн Засаг Даргын
Тамгын Газар
Нийслэлийн Соёл Урлагийн
Газар
Швейцарын Хөгжлийн Агентлаг
Номадиа Пикчерс ХХК
Бүгд Найрамдах Франц улсын
Элчин Сайдын Яам
Германы Монгол дахь
Гёте-Институт
Авсралийн Элчин Сайдын Яам
Итали улсын Элчин Сайдын Яам
Тайпэйн Худалдаа, Эдийн
Засгийн Улаанбаатар дахь
Төлөөлөгчийн Газар
Төслийн дэмжигч:
Глобал Смарт Сольюшн ХХК
Даваа Лайт ХХК
Лайв Стрийм ХХК
Юнивишн ХХК
Монголын Үндэсний Кино
Хороо
Монголын Кино Институт
Алтан Хальс Холбоо

11
“Тусгал” фото
зургийн үзэсгэлэн
Фото зургаар дамжуулан байгаль орчны тухай олон нийтийн
ойлголтыг нэмэгдүүлэх, уран бүтээлчдийн чадавхыг дээшлүүлэх
“Тусгал” фото зургийн үзэсгэлэнг Швейцарын
Уулын Бүсийн Тогтвортой Хөгжлийг Хангах
Сангийн дэмжлэгээр 2020 оны 11-р сарын 6-наас
11-р сарын 20-ны хооронд Улаанбаатар хотноо
зохион байгуулсан. Тус үзэсгэлэнд Төв аймгийн
Өндөр довд “Хөх Нар” Контемпорари Урлагийн
Төв, “МАРС” төслийн хамтран зохион байгуулсан
“Өртөө Лэнд Арт Кемп 2020” хөтөлбөрт оролцсон
6 гэрэл зурагчин болон медиа уран бүтээлч
оролцсон юм.
“Хөх Нар” Контемпорари
Урлагийн Төв
“МАРС” төсөл
“Эделвайс” Арт Зочид Буудал
Швейцар Уулын Бүсийн
Тогтвортой Хөгжлийг
Хангах Сан
СМАрт хөтөлбөр

12
“Улаанбаатар” олон улсын
медиа урлагийн наадам
Соёлын олон төрлийг хөгжүүлэх, техник технологийн дэвшилд
тулгуурласан дэлхийн шилдэг бүтээлийг Монголын үзэгчдэд хүргэх,
дүрслэх урлагийн салбарын олон улсын хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх
“Улаанбаатар” олон улсын медиа урлагийн
наадмыг “Зэрэглээ” сэдвийн хүрээнд тав дахь
удаагаа 2020 оны 6 сарын 18-наас 7 сарын 8-ны
хооронд “White Rock” төв, “Улаан Гэр” бүтээлч
орон зай, Төв аймгийн Өндөр довд тус тус зохион
байгуулсан. Наадмын албан ёсны ивээн тэтгэгч,
хамтрагчаарМонголдахьГётеИнститут,ТodaysArt
олон улсын медиа урлагийн наадам, Иннер
Алхими төв ажилласан. Энэ жилийн наадам нь
цар тахлын хязгаарлалтаас болж цахим хэлбэрээр
зохион байгуулагдсан ба наадмын хөтөлбөрт
Герман-Монгол болон Голланд-Монгол 12 уран
бүтээлчдийн хамтарсан бүтээл, “Урлагтай Яриа”
цуврал, “Цахим контентийн эерэг ба сөрөг тал”
сэдэвт хэлэлцүүлэг багтсан билээ. “Улаанбаатар”
олон улсын медиа урлагийн наадам нь Монголд
анх удаа 360 дэлгэцэд зориулсан медиа урлагийн
бүтээлийг дэлгэн үзүүлж, нийт 5000 гаруй үзэгчдэд
хүрсэн байна.
Иннер Алхими
White Rock center / Хүрээ Энтертайнмент ХХК
“МАРС” төсөл
Монгол дахь Гёте Институт
TodaysArt

13
“Урлагийг гэрээсээ” соёл
урлагийн цахим төсөл
Цар тахлын үед уран бүтээлчдийн бүтээн туурвих үйл ажиллагааг
дэмжиж, соёл урлагийн тогтвортой байдлыг хангах
МУЗ нь цар тахлын үед уран бүтээлчдийн олон
улсын хамтын ажиллагааг дэмжих зорилготой
“Урлагийг гэрээсээ” төслийг АНУ-ын ЭСЯ-тай
хамтран хэрэгжүүлж, 10 цуврал цахим агуулгыг
бүтээсэн. Тус цувралд АНУ болон Монголын 4
хамтлаг,бүжиг,дуу,үндэснийхөгжим,альтернатив
хөгжим, DJ гэсэн урлагийн олон төрөл зүйлийг
хамарсан 11 гоцлол уран бүтээлчид оролцсон.
Цахим цуврал сошиал хуудсаар цацагдан нийт
50.000 үзэгчдэд хүрсэн байна.
Төслийн хамтрагч, санхүүжүүлэгч:
АНУ-ын Элчин Сайдын Яам

14
“Дэлхийн модны өдөр”
олон улсын наадам
Уран бүтээлчдийн чадавхыг нэмэгдүүлэх, олон улсын хамтын ажиллагааг
өргөжүүлэх, байгаль орчин болон орон нутгийн хөгжилд урлагийн оруулах
хувь нэмрийг нэмэгдүүлэх, Монголын соёл урлагийг олон улсад сурталчлах
МУЗ нь модон сийлбэрч уран бүтээлчдийн
чадавхыг нэмэгдүүлж, олон улсын хамтын
ажиллагааг өргөжүүлэх чиглэлд Олон Улсын
Мод Хамгаалах Соёлын Нийгэмлэгийн “Дэлхийн
Модны Өдөр” олон улсын наадамтай 4 дэхь
жилдээ хамтран ажиллаж байна. Тус наадам нь
мод хүн төрөлхтний амьдрал, тогтвортой хөгжилд
чухал үүрэг гүйцэтгэдэг болохыг олон нийтэд
таниулах зорилготойгоор жил бүр өөр өөр улсад
зохион байгуулагддаг соёл урлагийн томоохон
арга хэмжээ юм. 2020 онд сийлбэрч М.Мөнхзул
шалгарсан боловч Ковид-19 цар тахлаас
шалтгаалан ирэх жилийн наадамд оролцохоор
хойшлогдсон.
Олон Улсын Мод Хамгаалах Соёлын Нийгэмлэг, БНХАУ

15
“Зүүм: Би тэгш оролцоот нийгмийг
эрхэмлэгч үеийн төлөөлөл”
гэрэл зургийн төсөл
Гэрэл зургаар дамжуулан эмэгтэй уран бүтээлчдийг дэмжих, бүтээлүүдээр
дамжуулан нийгэм дэх тэгш боломж, оролцоог нэмэгдүүлж, тэгш бус
хүртээмж, жендерийн хэвшмэл ойлголтыг өөрчлөх
МУЗ нь Америк дахь МУЗ, Олон улсын
эмэгтэйчүүдийн худалдаа аж үйлдвэрийн
холбоотой хамтран БИ ТЭГШ ОРОЛЦООТ
НИЙГМИЙГ ЭРМЭЛЗЭГЧ ҮЕИЙН ТӨЛӨӨЛӨЛ
буюу “I am #GenerationEquality” гэрэл зургийн
аяныг 6 сарын турш үе шаттайгаар хэрэгжүүлсэн.
Эмэгтэй уран бүтээлчдийн чадавхыг дээшлүүлэх
зорилгоор хүний эрх, жендер, тэгш эрх, бүтээлч
сэтгэлгээ, гэрэл зургийн орчин цагийн хандлага,
техникийн мэдлэг олгосон 10 цуврал сургалтыг
2020 оны 6 сарын 27-оос 7 сарын 9-ний хооронд
цахимаар болон танхимын сургалтаар зохион
байгуулсан ба 120 гаруй оролцогчид оролцлоо.
Төслийн дараагийн хэсэг болох “ЗҮҮМ” гэрэл
зургийн уралдааныг 9 сарын 23-аас 11 сарын 15-
ний хооронд мэргэжлийн гэрэл зурагчид болон
гэрэл зураг сонирхогч гэсэн 2 ангилалд Хөрөг
& Ажлын байр төрлөөр зарлан, 26 оролцогчийн
39 бүтээл хүлээн авсан бөгөөд шалгарсан 12
уран бүтээлчийн цахим үзэсгэлэнг 2020 оны 12
сарын 15-аас 2021 оны 1 сарын 15 хүртэл зохион
байгуулсан.
Америк дахь МУЗ
Австрали улсын Элчин Сайдын Яам
Олон улсын эмэгтэйчүүдийн худалдаа аж үйлдвэрийн
холбоо IWFCI
Баримтат гэрэл зургийн Ц.Батзориг сан
Монгол Улсын Сонсголгүй Иргэдийн Үндэсний Холбоо
‘WE’ эмэгтэйчүүдэд зориулсан чөлөөт оффис

16
МУЗ-ийн
“Онцлох уран бүтээлч”
МУЗ нь МУЗ-ийн “Онцлох уран бүтээлч” төслийг
санаачлан хоёр дахь жилдээ амжилттай зохион
байгуулж байна. 2020 онд ятга хөгжимчин
Ө.Ариунхишиг, яруу найрагч, сэтгүүлч
Д.Гансаруул, урлаг судлаач Ц.Батсайхан,
гэрэл зурагчин Б.Бат-Оргил, график дизайнер
Ц.Эрхбаяр нартай хамтын ажиллагаа өрнүүлэн
дэмжиж ажиллалаа. Энэ ажлын хүрээнд ятга
хөгжимчин Ө.Ариунхишигийн ятга хөгжмийн
ковер бичлэгүүд болон хөгжимтэй холбоотой
мэдээлэл олгох агуулгыг хамтран боловсруулж,
сурталчилсан. Яруу найрагч Д.Гансаруулын
“Яруу найраг+Хөгжим” арга хэмжээг зохион
байгуулж, цахим орчинд шууд дамжуулсан. Урлаг
судлаач Ц.Батсайхан МУЗ-ийн “Залуу манлайлагч
хөтөлбөр”-ийн оролцогчдод “Монгол урлахуйн
язгуур ба орчин үе” сэдвээр сургалт зэрэг үйл
ажиллагааг амжилттай зохион байгуулсан.

17
ОЛОН НИЙТИЙН
УРЛАГИЙН
БОЛОВСРОЛЫН
ХӨТӨЛБӨР

18
Олон нийтийн
урлагийн
боловсролын
хөтөлбөр
Урлагийн боловсролоор дамжуулан
үндэсний болон хүмүүний нийтлэг
үнэт зүйлсийг эрхэмлэгч иргэд,
нийгмийг төлөвшүүлэхэд хувь нэмэр
оруулах
Олон нийтийн урлагийн боловсролын хөтөлбөр нь хүүхэд залуучууд ба
олон нийтэд чиглэсэн 6 төслөөр дамжуулан санхүүгийн бэрхшээлтэй 8
оюутанд сургалтын тэтгэлэг олгон, алслагдсан дүүргийн 150 хүүхдийг
урлагийн боловсролын цуврал сургалтад хамруулсан. Мөн хөтөлбөрийн
хүрээнд Азийн Хөгжлийн Банкны дэмжлэгтэйгээр Сонгино-хайрхан
дүүргийн 8-р хорооны нутаг дэвсгэр буюу Баян-хошуунд 1500 ном бүхий
“Миний гэр” хүүхдийн номын санг байгуулсан бол ASSITEJ олон улсын
хүүхэлдэйн театруудын холбоонд гишүүнээр элсэн, хөтөлбөрийн олон
улсын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн ажиллаж байна.

19
“Урлагтай Яриа”
медиа төсөл
Урлагаар дамжуулан, нийгэмд тулгамдаж буй олон талт асуудлын
талаарх мэдлэг, мэдээллийг олон нийтэд хүргэх, олон нийтийн гоо
зүй, урлагийн боловсролыг дээшлүүлэх, соёл урлагийн салбарын
хүн ба нийгмийн хөгжилд оруулах хувь нэмрийг нэмэгдүүлэх
МУЗ–ийн “Урлагтай яриа” медиа төсөл нь
нийтлэл, уулзалт, хэлэлцүүлэг гэсэн 3 үндсэн
хэсгээс бүрддэг. Төслийн хүрээнд нийтлэлч
Д.Гансаруулын “Урлаг гэдэг ойлголтын гол цөм,
удирдаач нь зураачид юм”, П.Номинбилэгийн
“Бодит байдлаа алдахуй, олохуй”, МУЗ-ийн
зүгээс орчуулсан “Соёлын экосистем алдагдаад
байна” зэрэг цуврал 3 нийтлэлийг бэлтгэн МУЗ-
ийн цахим хуудсаар 3000 гаруй хүнд, хэвлэл
мэдээллийн хамтрагч сайтаар дамжуулан 10,000
гаруй хүнд хүргэсэн. Мөн уран бүтээлчдийг
танилцуулдаг “Урлагтай яриа” цуврал уулзалтыг
зохион байгуулсан ба “Улаанбаатар” медиа олон
улсын наадмын хүрээнд “Цахим контентын эерэг
ба сөрөг талууд” сэдэвт хэлэлцүүлэг, “Эрчим”
“Бодлын зэрэглээ” видео, медиа өрөг бүтээлийн
уран бүтээлчид болох Нидерланд улсын уран
бүтээлч Дарма Дельфи, Монголын уран бүтээлч
Ж.Дархижав, Л.Гаваа, У.Нарбаясгалан нартай
“Урлагтай яриа” өрнүүлж, видео контент бэлтгэн
онлайн сувгаар 5000 гаруй хүнд хүргэсэн байна.
Unuudur.mn, Ub.life, Zindaa.mn, Ikon.mn

20
“Миний гэр – Миний хот”
олон нийтийн оролцоог
хангах хөтөлбөр
Техник технологийн дэвшлийг ашиглан гэр хорооллын иргэдэд
дэмжлэг үзүүлэх дэд төслөөр гэр хорооллыг хөгжүүлэх, бага дунд
орлоготой иргэдийг дэмжих
Улаанбаатар хотын Засаг даргын тамгын газар,
Азийн Хөгжлийн Банкны дэмжлэгтэйгээр гэр
хорооллыг хөгжүүлэх хөрөнгө оруулалтыг дэмжих
хөтөлбөрийн хүрээнд техник технологийн
дэвшлийг ашиглан гэр хорооллын иргэдэд
дэмжлэг үзүүлэх дэд төслөөр гэр хорооллыг
хөгжүүлэх, бага дунд орлоготой иргэдийг дэмжих
“Миний гэр-Миний хот” олон нийтийн оролцоог
хангах хөтөлбөрийг Сонгино-хайрхан дүүргийн 7,
8, 9, 10, 28-р хороонд 2019 оны 4 сараас 2020 оны
7-р сарыг дуустал хугацаанд хэрэгжүүллээ.
Хөтөлбөрийн хүрээнд 4 сарын “Хог болгон
хог биш!” дахивар хог хаягдлаар гар урлалын
бүтээл хийх сургалтад СХД-ийн 67, 76, 105 дугаар
сургуулийн 90 сурагчийг, Re-Imagine Ulaanbaatar”
цаасан шуумал урлалын аргаар бэлэг дурсгалын
бүтээл туурвих сургалтад СХД-ын 261 дүгээр
цэцэрлэгийн 20 багш, ажилтан болон хорооны
эмэгтэйчүүдийг хамруулж, 250 гаруй бүтээл
бүхий хамтарсан үзэсгэлэнг хорооны иргэдэд
танилцуулсан.

21
Азийн Хөгжлийн Банк
Баян хошуу Дэд Төв
Гэр Хорооллыг Хөгжүүлэх Хөрөнгө
Оруулалтыг Дэмжих Хөтөлбөр Төсөл
Төслийн баг Ардын Лаборатори ТББ-тай хамтран
СХД-ийн 9, 10, 28-р хорооны нутаг дэвсгэр дэх ус
зайлуулах далангийн орчны хог хаягдлын нөхцөл
байдлын тандалт судалгааг боловсруулан гаргаж,
холбогдох санал, зөвлөмжийг НЗДТГ, Хороодын
дарга,ТҮК,иргэдэдтанилцуулан,тайлангхүлээлгэн
өгөв. Мөн төслийн нэгжтэй хамтран хорооны
иргэдийн газар дахин төлөвлөлттэй холбоотой
хууль, эрх зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх гарын
авлага бэлтгэн, 1000 хувийг хэвлэн хамтрагч
хорооны иргэдэд түгээсэн.
МУЗ нь төслийн нэгжтэй хамтран 2020 оны 5-р
сарын 28-ний өдөр шинээр байгуулагдсан Баян-
хошуу Дэд Төвийн нээлтийн үйл ажиллагааг
зохион байгуулж, тус төвд хүүхэд залуучуудын
урлагийн боловсролыг дээшлүүлэх зорилготой
“Миний гэр” хүүхдийн номын сан, “Миний кино”
цуврал кино хөтөлбөрийг хүүхэд залуучуудад
нээлттэй зохион байгууллаа. 2 сар үргэлжилсэн
хөтөлбөрүүдэд нийт 120 гаруй Баянхошуугийн
нутаг дэвсгэрт оршин суух хүүхдүүд хамрагдан,
бүтээлч хөтөлбөрт суралцсан.
МУЗ нь уран зохиол, яруу найраг, нийгэм хувь
хүний хөгжил, шинжлэх ухаан танин мэдэхүй,
түүх, соёл урлаг, спорт, хэл шинжлэл, гүн ухаан,
сэтгэл судлал болон гадаад хэл (Англи, Орос,
Япон, Солонгос) дээр 1,300 гаруй ном, товхимол,
сэтгүүлийг цуглуулж, номын санчийн чадавхыг
дээшлүүлэх сургалтыг зохион байгуулан, “Миний
гэр” хүүхдийн номын санг байгуулсан бөгөөд
тус номын сан нь нэг удаад 30 хүүхдэд зэрэг
үйлчлэх хүчин чадалтайгаар үйл ажиллагаагаа
үргэлжлүүлж байна.

22
“Ирээдүйн Авьяастан”
тэтгэлэгт хөтөлбөр
Санхүүгийн бэрхшээлтэй оюутнуудын сурах хүсэл эрмэлзлийг тэтгэн
дэмжих, ирээдүйн урлагийн манлайлагчдыг төрүүлэх
МУЗ нь энэхүү хөтөлбөрийг 11 дэх жилдээ
амжилттай хэрэгжүүлж байна. 2020 онд
Америкийн Монголчуудын Соёлын Холбоо,
Ажигана групп, Ротари хөгжлийн сангийн
дэмжлэгээр “Ирээдүйн авьяастан” тэтгэлгийг
СУИС-ийн Хөгжмийн урлагийн сургууль, Дүрслэх
дизайн урлагийн сургуулийн 11 оюутан тэтгэлэгт
ярилцлага өгсөн бөгөөд 3 оюутанд Ирээдүйн
авьяастан тэтгэлэгийг олгож, ирээдүйн урлагийн
манлайлагчдыг бэлтгэхэд дэмжлэг үзүүллээ.
Соёл Урлагийн Их Сургууль
Америкийн Монголчуудын Соёлын Холбоо
Ротари Хөгжлийн Сан
Ажигана Групп

23
Луби-Женкинс сурагч
солилцооны хөтөлбөр
Монгол-Америкийн соёл, боловсролын солилцоог хөгжүүлэх замаар
ирээдүйн манлайлагчдыг бэлтгэх
2020 онд Зориг Сантай хамтран Монгол-
Америкийн соёл, боловсролын солилцоог
хөгжүүлэх замаар ирээдүйн манлайлагчдыг
бэлтгэх зорилготой Монгол-Америкийн хүүхэд
залуучуудын соёлын солилцооны хөтөлбөрийг 9
дэх жилдээ амжилттай хэрэгжүүллээ. 2020-2021
оны ээлжит хөтөлбөрт ЕБС-ийн ахлах ангийн
25 сурагч хамрагдаж, манлайлал, ардчилал,
иргэний нийгмийн талаарх мэдлэг, ур чадвараа
дээшлүүлсэн. Цар тахлын улмаас сургалтын хагас
нь онлайнаар орсон ба нийгэмд чиглэсэн дөрвөн
бичил төсөл хэрэгжүүлэх боломжгүй болсон. Мөн
Америк Монгол хоёр орны соёл, боловсролыг
танин мэдэх 14 хоногийн хөтөлбөр цуцлагдсан
жил боллоо.
Зориг Сан
АНУ дахь МУЗ, Уолтер Женкинс,
МУЗ-ийн Дэд тэргүүн

24
Өмнөговь аймгийн “Ханхонгор”
чуулгыг дэмжих тэтгэлэгт
хөтөлбөр
Төслийн хамтрагч: Төслийн хандивлагч:
Өмнөговьаймгийнуранбүтээлчдийнчадавхыгбэхжүүлэх,Монголын
ардын дуу хөгжмийн уламжлалт өвийг хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх,
соёлын өвийн боловсролыг дэмжих
МУЗ нь Номадик Экспедишнс ХХК санаачилсан
“Ханхонгор”чуулгыгдэмжихтэтгэлэгтхөтөлбөрийг
амжилттай хэрэгжүүллээ. Хөтөлбөрийн хүрээнд
2019-2020 оны хичээлийн жилээр Өмнөговь
аймгийн Ханхонгор сумын соёлын төвийн дуу
бүжиг, хөгжмийн ангийг төгсөн их сургуульд соёл
урлагийн чиглэлээр үргэлжлүүлэн суралцаж буй 5
оюутанд сургалтын тэтгэлэг, “Ханхонгор” чуулгын
уран бүтээлчдэд хөгжмийн зэмсэг хандивлан,
цаашдын уран бүтээлд нь дэмжлэг үзүүлсэн.
Өмнөговь аймгийн “Ханхонгор” чуулга АНУ дахь МУЗ
Номадик Экспедишнс ХХК

СОЁЛЫН ӨВИЙН
ХӨТӨЛБӨР

26
Соёлын өвийн
хөтөлбөр
Монголын соёлын өвийг хадгалан
хамгаалах, сурталчлан түгээх,
өвлүүлэн уламжлуулах
Соёлын өвийн хөтөлбөр нь Монголын биет ба биет бус соёлын
өвийн хадгалалт хамгаалалтыг сайжруулах, олон нийтэд соёлын
өвийг сурталчлан түгээн дэлгэрүүлэхэд чиглэгдсэн үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлдэгболно.Хөтөлбөрньсоёлынөвийнчиглэлээрүйлажиллагаа
явуулдаг төрийн ба олон улсын байгууллага, хувийн хэвшлийн хамтын
ажиллагааг бэхжүүлэхэд тодорхой хувь нэмэр оруулж ирлээ.
2020 онд түүх соёлын дурсгалын хадгалалт хамгаалалтыг сайжруулах
зорилготой М-Си-Эс Группийн “Өв эрдэнэ” тэтгэлэгт хөтөлбөрийн
хүрээнд Чойжин ламын сүм музейн тохижилтын төслийг дуусгаж, тус
музейн хадгалалт хамгаалалтын менежмент төлөвлөгөөг боловсруулсан
бол соёлын өвийг сурталчлан таниулах зорилгоор Чойжин ламын сүм
музей ба Занабазарын музейн сан хөмрөгт тулгуурласан Augmented
reality буюу баяжуулсан бодит байдлын үзүүллэг шинээр бүтээлээ.

27
“Watch Day” өдөрлөг
Чойжин ламын сүм музейг олон улсад сурталчлах, түүх соёлын
дурсгалт газрыг хамгаалахад олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх
МУЗ нь АНУ дахь Дэлхийн хөшөө дурсгалын
сангийн World Monuments Watch хөтөлбөрт
Чойжин ламын сүм музейг хамруулсны үр дүнд
тус музей нь 2020 оны дэлхийн онцлох 25
түүхэн дурсгалт газрын нэгээр сонгогдсон билээ.
Тус хөтөлбөрийн хүрээнд олон улсын музейн
өдрийг тохиолдуулан “Watch Day” өдөрлөгийг
Чойжин ламын сүм музейд зохион байгуулсан.
Өдөрлөгийн үеэр “Сүм хийдийн барилга
архитектур” сэдэвт тайлбарт аялал, цаасан
шуумлаар цамын маск урлах сургалт, устаж үгүй
болсон чулуун дурсгал, сүмийн барилгыг виртуал
орчинд сэргээн босгосон AR үзмэрийн нээлт, “Өв
Эрдэнэ” тэтгэлэгт хөтөлбөрийн 888 мод тарих
ажил, архивын гэрэл зургийн үзэсгэлэн тус тус
зохион байгуулж, 150 орчим музейн дэмжигчдийг
хамрууллаа. Мөн Дэлхийн хөшөө дурсгалын
сангийн дэмжлэгээр тус музейд iOs таблет
хандивлан, музейн AR дижитал үзүүллэгт ашиглах
боломжийг олголоо.
М-Си-Эс Групп
Чойжин Ламын Сүм Музей

28
Чойжин ламын сүм музей дэх
Augmented Reality үзмэр
Мэдээлэл технологийн дэвшлийг ашиглан соёлын өвийг
шинэлэг, сонирхолтой хэлбэрээр таниулан сурталчлах
“Өв эрдэнэ” тэтгэлэгт хөтөлбөрийн хүрээнд
Чойжин ламын сүм музейд Augmented Reality
ухаалаг утасны хөтөч бүтээж хэрэглээнд
нэвтрүүллээ. Энэхүү дижитал үзмэр нь 1930-аад
онд тус сүмийн хашаанд байсан ч устаж үгүй
болсон 3 чулуун дурсгал, 4 сүм дуганыг виртуал
орчинд сэргээн босгож бодит орчинд үзүүлдэг.
Мифокс Анимейшн Студи ХХК
Хэритейж ХХК
Төслийнхандивлагч:

29
Занабазарын нэрэмжит дүрслэх
урлагийн музей дэх “Augmented
Reality ухаалаг хөтөч” төсөл
Соёлын өвийн байгууллагуудын шинэ соргог бүтээлч санаачлагыг
дэмжих, мэдээлэл технологийн дэвшлийг ашиглан соёлын өвийг
шинэлэг, сонирхолтой хэлбэрээр таниулан сурталчлах
МУЗ нь Соёлын өвийг хамгаалах, олон нийтэд
таниулах зорилготой төслийн уралдааныг
төрийн ба төрийн бус байгууллагын дунд зарлан
30 байгууллагын 35 төслийн санал хүлээн авснаас
Занабазарын нэрэмжит дүрслэх урлагийн музейн
“Augmented Reality ухаалаг хөтөч” төсөл шалгарч,
30 сая төгрөгийн тэтгэлэг хүлээн авсан. Энэхүү
төслийн хүрээнд Занабазарын нэрэмжит ДУ-ын
музейн үзмэрүүдийг нэмэлт график дүрс, видео
аудио тайлбараар баяжуулан Augmented Reality
технологийн нүдний шилний тусламжтайгаар
үзэгчдэд хүргэх дижитал агуулга, ухаалаг хөтчийг
бүтээлээ.
Занабазарын нэрэмжит Дүрслэх
Урлагийн Музей

30
Чойжин ламын сүмийн барилгын
гэмтлийн судалгаа ба хадгалалт
хамгаалалтын менежмент
төлөвлөгөө
Төслийн хамтрагч: Төслийн хандивлагч:
Түүх соёлын дурсгалт газрын хадгалалт хамгаалалтын менежмент
төлөвлөгөөг олон улсын стандартын дагуу боловсруулах
АНУ-ын дурсгалт уран барилгын сэргээн
засварлалтын мэргэжилтэн Стивен Келли-
ийн 2019 онд хийсэн Чойжин ламын сүмийн
8 барилгын бүтцийн гэмтлийн судалгаанд
үндэслэн Чойжин ламын сүмийн хадгалалт
хамгаалалтын менежмент төлөвлөгөөг холбогдох
Монгол мэргэжилтнүүдтэй хамтран олон
улсын стандартын дагуу боловсрууллаа. Энэхүү
хадгалалт хамгаалалтын менежмент төлөвлөгөөг
цаашид тус музейн сэргээн засварлалтын төсөлд
хэрэглэх юм.
Стивен Ж Келли, АНУ

31
Чойжин ламын сүм музейн
орчны тохижилтын төсөл
Түүх соёлын дурсгалт газрын хамгаалалтын орчинг сайжруулах, музейн гадна орчны
өнгө үзэмжийг сэргээж, ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх, таатай орчин бүрдүүлэх
“Өв эрдэнэ” тэтгэлэгт хөтөлбөрийн санхүүжилтээр
Чойжин ламын сүм музейн орчны тохижилтын
төслийн 2-р үе шатанд музейн хэрмэн хашаанаас
урагш Гэндэнгийн гудамж хүртэлх талбайд 4400
мкв ногоон зүлэг, 3000 бут сөөг тарьж, 900 мкв
боржин чулуун явган хүний зам ба 1400 мкв авто
зогсоол шинээр байгуулсан. Мөн музейн 300
м хашаа хаалгыг шинэчлэн, усалгааны систем,
гадна зам талбайн гэрэлтүүлэг, хяналтын камерыг
суурилуулсан.
Анифло ХХК
Нийслэлийн Хот Байгуулалт Хөгжлийн Газар
Огата Мотомү
Соёлын яам
Сүлдэт Эмпайр ХХК
Тонхил Хайрхан ХХК
Юү Би Пи Эм ХХК
Эйр Маркет ХХК
Веранда ресторан
Нью Жуулчин Тур ХХК

ХӨГЖЛИЙН
ХӨТӨЛБӨР

33
Хөгжлийн
хөтөлбөр
МУЗ-ийн үйл ажиллагааг олон нийтэд
өргөнөөр таниулахын зэрэгцээ
бизнесийн байгууллага, хувь хүн,
уран бүтээлчидтэй харилцан ашигтай
хамтын ажиллагааг өрнүүлж,
байгууллагын санхүүгийн тогтвортой
байдлыг хангах
Хөгжлийн хөтөлбөрт МУЗ-ийн Гишүүнчлэл, Та
амар, бид хийе! үйлчилгээ, “Улаан Гэр” бүтээлч
орон зай болон байгууллагын Маркетинг олон
нийттэй харилцах багтдаг бөгөөд байгууллагын үйл
ажиллагааг олон нийтэд хүргэх, үзэсгэлэн, хүлээн
авалт, сургалт, арга хэмжээ зохион байгуулах замаар
сан бүрдүүлэх зэрэг олон талт үйл ажиллагаатай
онцлох хөтөлбөр юм.

34
МУЗ-ийн Маркетинг олон
нийттэй харилцах
Хөгжлийн хөтөлбөрийн чухал хэсэг болох
Маркетинг, олон нийттэй харилцах нь соёл
урлаг, хэвлэл мэдээлэл, бизнесийн салбарын
хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх замаар МУЗ-ийн
үйл ажиллагаа, соёл урлагийн мэдээллийг олон
нийтэд хүргэх зорилгын хүрээнд үйл ажиллагаагаа
явуулдаг билээ.
Өнгөрсөн оны томоохон амжилтын нэг нь М-Си-
Эс Группийн санхүүжилтээр гүйцэтгэж буй “Өв
эрдэнэ” тэтгэлэгт хөтөлбөрийн хүрээнд төр,
хувийн хэвшил, олон нийтийн байгууллагын
хамтын ажиллагааг өргөжүүлж чадсан. Мөн
байгууллагын нэр хүндийг олон улсад өргөх
зорилгоор “Улаанбаатар” медиа урлагийн
наадмын мэдээг олон улсын соёл урлагийн
нэгдсэн мэдээллийн сайт болох Culture360-д
байршуулж, гадаадын уншигчдад хүрч ажиллалаа.
2020 оны шинэ санаачлагын нэг нь ковидын
нөхцөл байдлын улмаас урлагийг биеэр хүртэх
боломжгүй үзэгчдэд зориулан шинэ видео
агуулгыг боловсруулах, улмаар маркетинг
сурталчилгааны хувьд цахимаар хүргэх шинэ
хэрэгцээ шаардлага гарсан. Энэ хүрээнд
“Урлагийг гэрээсээ” төслийг АНУ-ын ЭСЯ-ны
санаачлага, санхүүжилтээр боловсруулан цахим
сүлжээгээр дамжуулан давхардсан тоогоор
50000 гаруй хүнд хүргэсэн болно. Мөн наадмын
агуулгыг цахим болгож, соёл урлагийн үнэт зүйлс,
ач холбогдлыг таниулах, мэдээ, мэдээллийг цаг
тухай бүрт нь олон нийтэд хүртээмжтэй хүргэх
ажлыг санаачлан зохион байгуулсан. МУЗ-ийн
маркетинг олон нийттэй харилцах нь 2020 онд
20 төсөл хөтөлбөрийн маркетинг сурталчилгааг
16000 орчим хүнд хүрсэн бөгөөд 722,399 гаруй
хүнд олон нийтийн мэдээллийн сувгаар үйл
ажиллагааны мэдээлэл түгээсэн.

35
Гишүүнчлэл
Хөгжлийн хөтөлбөрийн чухал хэсгийн нэг нь
МУЗ-ийн гишүүнчлэлийн үйл ажиллагаа байдаг.
Байгууллагын үйл ажиллагааг олон нийтэд
таниулан сурталчлах, уран бүтээлчдийг дэмжих
үйл явцад олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэхэд
МУЗ-ийн гишүүнчлэлийн аян тодорхой үүрэг
гүйцэтгэдэг. Бид гишүүнчлэлийн аяныг “888
мод” тарих өдөрлөгөөр нээн, Чойжин ламын сүм
музейд МУЗ-ийн гишүүд, хамтрагч, дэмжигчид
нарыг урьж оролцуулан мод тарихын сацуу, МУЗ-
ийн томоохон төслийн нэг “Чойжин ламын сүм
музейн орчны тохижилтын төсөл”-ийн үйл явцтай
танилцуулсан.
2020 оны 12-р сарын байдлаар МУЗ-ийн
гишүүнчлэлд 4 байгууллага, 16 хувь хүн элсэж,
нийт 6,300 ам.долларын сан бүрдүүлсэн болно.
Мөн 2020 оны туршид МУЗ-ийн үйл ажиллагааг
таниулсан мэдээ мэдээлэл бүхий “What’s on ACM”
товхимлыг бэлтгэн сар бүр гишүүд, дэмжигч
нартаа түгээж байна.

36
Та амар, бид хийе!
үйлчилгээ
Хөгжлийн хөтөлбөр нь Та амар, бид хийе!
байгууллага хамт олны захиалгат хүлээн авалт,
арга хэмжээг зохион байгуулдаг үйлчилгээг
зохион байгуулдаг. МУЗ нь үйлчилгээний шинэ
багц, танилцуулгыг бэлдэн, харилцагч хамтрагч
байгууллагуудад өөрсдийн сүлжээгээр дамжуулан
хүргэж байна.

37
“Улаан гэр”
бүтээлч орон зай
МУЗ-ийн “Хөгжлийн хөтөлбөр”-ийн гол үйл
ажиллагааны нэг нь “Улаан гэр” бүтээлч орон зай
бөгөөд шинэ залуу уран бүтээлчдийн үзэсгэлэнг
олон нийтэд таниулах, сургалт, хурал, уулзалт,
кино үзвэр зэрэг үйл ажиллагааг зохион байгуулах
замаар уран бүтээлчид, хувь хүн, бизнесийн
байгууллагатай олон талт бүтээлч хамтын
ажиллагааг өрнүүлж, сан бүрдүүлэх зорилгоор үйл
ажиллагаагаа явуулдаг болно.
“Улаан гэр” бүтээлч орон зай нь өнгөрсөн онд
залуу уран бүтээлч З.Энхмөнхийн “Рихтерийн
тэмдэглэл” гэрэл зургийн медиа үзэсгэлэн, уран
бүтээлч Ж.Болортүвшингийн “Эмпати хүүхдүүд”
медиа үзэсгэлэнг зохион байгуулсан.
2020 оны шинэлэг санаачлаг нь онлайнаар
уран зургийн сургалт зохион байгуулж олон
нийтэд хүргэх ажил байсан. Энэ хүрээнд Анима
сургуулийн “Цагцай” уран зургийн дугуйлангийн
багш Д.Пагмадуламтай хамтран уран зургийн
анхан шатны мэдлэг олгох 5 цуврал сургалт,
мөн “Жороо Хулан” арт студийн уран бүтээлч
Т.Хулантай хамтран “Хулан багштай хамт дахин
боловсруулъя” нэртэй хог хаягдал ашиглан бүтээл
хийх 5 цуврал сургалтыг зохион байгуулж, хүүхэд
залуучуудад урлагийн боловсрол олгосон.
“Улаан гэр” бүтээлч орон зай нь сан бүрдүүлэх
зорилгоор“Зангилаа”номыннээлт,DJБодьхүүгийн
хөгжмийн цуврал сургалт, “Зураасан зургаар зурж
сурах” арга хэмжээг тус тус зохион байгуулан орон
зайгаар хангаж, нийтдээ 400 гаруй хүнд, харин
цахим орчинд 30,000 хүнд хүрч ажилласан байна.

38
МУЗ-ИЙН ЭРХЭМ ХҮНДЭТ ХАНДИВЛАГЧ НОЁН
РОЖЕР ПЕРРИГИЙН МЭНДЧИЛГЭЭ
Монголын Урлагийн Зөвлөлийн 2020 оны тайлантай
танилцаж буй уншигч та бүхэнтэйгээ дахин мэндчилж
байгаадаа баяртай байна. Өнгөрсөн он амаргүй жил
байлаа. Монгол улс цар тахлын эсрэг амжилттай арга
хэмжээ аван хэрэгжүүлж, засгийн газар, эрүүл мэндийн
ажилтнууд өнгөрсөн оныг дуустал маш шаргуу хичээж
ажилласанхэдийчхалдварынтохиолдлынтоонэмэгдсээр
байсан. Гэхдээ нөгөө талаас Монгол улсад бүртгэгдсэн
халдварын ихэнх тохиолдол эдгэрээд зогсохгүй бусад
орнуудтай харьцуулахад хамгийн цөөхөн нас баралт
бүртгэгдээд буй нь сайшаалтай.
Өнгөрсөн жил миний бие МУЗ болон Австралийн “Bus
Stop Films”-ийн хамтран хэрэгжүүлсэн нэгэн гайхалтай
“Бид чадна-Бид авьяастай!” төслийн талаар бичиж
байлаа. 2019 онд хэрэгжүүлсэн энэ төслийн үр дүнд “Шат”
богино хэмжээний кино төрөн гарсан. Бид энэхүү киноны
нээлтийг олон улсад гаргахаас өмнө Улаанбаатарт
хийхээр төлөвлөж байсан ч чадалгүй 2020 оны 10 дугаар
сард “Улаанбаатар” Олон Улсын Кино Наадмаар гаргасан
бөгөөд үзэгчид маш сайнаар хүлээн авсан. Харин “Bus
Stop Films” нь тус киног Австралийн Өмнөд Күйнсландад
зохион байгуулагдсан Ази Номхон Далайн Кино Форумд
гаргаж,машсайнүнэлгээавсан.Энэхүүбүтээлньодоогоор
хэд хэдэн олон улсын кино наадмуудад оролцохооор
уригдаад байгаа төдийгүй 2021 онд Хойд Америк дахь нэр
хүндтэй кино наадамд оролцохоор шалгарсан юм.
Засгийн газрын авч хэрэгжүүлсэн хорио цээрийн улмаас “Бид чадна-Бид авьяастай” төсөл 2020
онд хэрэгжих боломжгүй байсан хэдий ч энэхүү амжилттай хэрэгжсэн чухал хөтөлбөрийг 2021 онд
үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх арга замыг эрэлхийлэхээр “Bus Stop Films”-тэй хамтран ажиллаж байна.
Энэхүү гайхалтай хөтөлбөр нь Монголын хөгжлийн бэрхшээлтэй залуучууд төдийгүй тэдгээрийн
гэр бүлд маш эерэгээр нөлөөлсөн. Хөгжлийн бэрхшээлтэй залуучууд хэрхэн өөрийгөө дайчилж,
бүтээж чаддагийг тэд харсан. Ийм төсөл хэрэгжүүлж, тэдгээр хүмүүсийг дэмжсэнд нь МУЗ-ийн
гүйцэтгэх албанд талархах хэрэгтэй.
Цар тахлын тархалтыг хяналтандаа оруулсан үед миний бие Монголд очиж, МУЗ-ийн ажилтнуудын
хийж буй ажлыг өөрийн нүдээр харах өдрийг хуруу даран хүлээн суугаа гэдгээ хэлэх нь илүүц биз
ээ.
Монголын соёлын үнэт өвийг хадгалж хамгаалах хүрээнд МУЗ-ийн хэрэгжүүлсэн олон төслүүд
дотроос намайг хамгийн их татсан, мөн намайг хамгийн анх МУЗ-тэй хамтран ажиллахад хүргэсэн
төсөл бол Чойжин Ламын Сүм Музейн төсөл юм. МУЗ нь олон жилийн турш Чойжин Ламын
Сүм Музейн үе үеийн удирдлагуудтай хамтран ажиллаж, соёлын өвийн дурсгалт газрыг хадгалж
хамгаалахад хувь нэмрээ оруулсаар ирсэн билээ.
2020 онд М-Си-Эс Холдинг ХХК-ийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлсэн “Өв эрдэнэ” хөтөлбөрийн хүрээнд
МУЗ нь Чойжин Ламын Сүм Музейн хадгалалт хамгаалалтын төслийг амжилттай хэрэгжүүлж
дуусгасан. Энэхүү төслөөр Чойжин Ламын Сүм Музейн орчин тойрныг сайжруулан засварласнаас
гадна нийслэл Улаанбаатар хотод өдрөөс өдөрт нэмэгдэж буй өндөр барилгуудын дунд цор ганцхан
ногоон байгууламжтай байхаар шийдэж өгсөн.
Монголын амин сүнс нь соёлын үнэт өв учраас МУЗ-ийн эрхэлэн явуулж буй үйл ажиллагаа маш
чухал гэдгийг өнгөрсөн онд мөн би дурдаж байсан. Энэ хэцүү цаг үе, хүнд нөхцөл байдалд тэд
соёлын өвийг хадгалж хамгаалах ажлаа цаашид үргэлжлүүлэн хийх нь дамжиггүй. Тиймээс энэхүү
тайланг хүлээн аван уншиж буй Та бүхэн МУЗ-ийн ажлыг дэмжиж, тэдний төсөл, хөтөлбөрүүдэд
хувь нэмрээ оруулахын сацуу засгийн газар ч гэсэн тэдний үйл ажиллагааг дэмжиж ажиллах нь
чухал гэдгийг уламжлан дамжуулах хэрэгтэй байна.
МУЗ-ийн хамт олонд хандаж хэлэхэд хэрэгжүүлж буй эдгээр гайхалтай төслүүдээ хүнд бэрхийг
ажралгүй үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж, соёлын өвийг хадгалан хамгаалах үйлсэд хувь нэмрээ
оруулсаар байгаарай хэмээн хүсэн ерөөе.

39
МУЗ-ийн төслийн
хандивлагчид
ба хамтрагчид
$10.000+
• ACM-US, USA
• Азийн Хөгжлийн Банк
• Embassy of France to Mongolia
• Goethe-Institut Mongolei
• М-Си-Эс Групп
• Нийслэлийн Засаг Даргын Тамгын Газар
• Нийслэлийн Соёл Урлагийн Газар
• Номадиа Пикчерс ХХК /бэлэн бус/
• Swiss Agency for Development
and Cooperation (SDC)
$5,000-$9,999
• D-light LLC /in-kind/
• Foundation for the Sustainable Development
of Mountain Regions, Switzerland
• U.S. Embassy in Mongolia
$1,000-$4,999
• Америкийн Монголчуудын Соёлын
Холбоо, АНУ
• Глобал Смарт Солюшнс ХХК /бэлэн бус/
• Embassy of Australia to Mongolia
• Embassy of Italy to Mongolia
• Inner Alchemy
• Nomadic Expeditions LLC
• Ротари Хөгжлийн Сан
• Тэнгис Кино Театр /бэлэн бус/
• World Monuments Fund, USA
US $1,000 хүртэлх
• Ажигана Групп
• Air Market LLC
• Гуру Медиа ХХК
• Нью Жуулчин Тур ХХК
• Taipei Trade & Economic Representative
Office in Ulaanbaatar
• Veranda Restaurant
• Alliance Francaise De Mongolie
• Алтан Хальс Холбоо
• Анифло ХХК
• Арандан Фильм ХХК
• Аравт Продакшн
• Ард Санхүүгийн Нэгдэл
• Батзориг Сан
• Баянхошуу Дэд Төв
• BDO Audit
• Бүтээлч Бамбүү ТББ
• Гэр Хорооллыг Хөгжүүлэх Хөрөнгө Оруулалтыг
Дэмжих Хөтөлбөр Төсөл
• Edelweiss Art Hotel
• Dubar Studio
• Занабазарын Нэрэмжит Дүрслэх
Урлагийн Музей
• Зима Плас Сургалтын Төв
• Зориг Сан
• Зун Продакшн
• Institut Français, France
• IWFCI Mongolia
• Live Stream LLC
• Locarno Film Festival, Switzerland
• МАРС Төсөл
• MN17 Art Gallery
• Мифокс Анимейшн Студи ХХК
• Монголын Кино Институт
• Монголын Үндэсний Кино Хороо
• Нийслэлийн Улаанбаатар Чуулга
• Нийслэлийн Хот Байгуулалт Хөгжлийн Газар
• Олон Улсын Мод Хамгаалах
Соёлын Нийгэмлэг, БНХАУ
• Соёлын Яам
• Соёл Урлагийн Их Сургууль
• Соёлын Өвийн Үндэсний Төв
• СУИС-ийн Радио Телевиз Медиа
Урлагийн Сургууль
• Сүлд Проект ХХК
• Сүлдэт Эмпайр ХХК
• Stephen J. Kelley Inc, USA
• Team Тийм ТББ
• Today’s Art Festival, Netherland
МУЗ-ИЙН ТӨСЛИЙН ХАНДИВЛАГЧИД
МУЗ-ИЙН ТӨСЛИЙН ХАМТРАГЧИД

40
• Bloomberg Mongolia TV
• Mass TV
• Mонгол HD TV
• MҮОНРТ
• NTV
• Olloo TV
• Star TV
• SBN TV
• TV8
• Монгол Мессенжер Сонин
• Өглөөний Сонин
• Өнөөдөр Сонин
• Үндэсний Шуудан Сонин
• The UB Post Сонин
• Artvenue.mn
• Culture360.asef.org
• Eagle.mn
• Eguur.mn
• Gogo.mn
• Ikon.mn
• Montsame.mn
• News.mn
• Ub.life
• Unuudur.mn
• Zindaa.mn
Тэтгэгч $1,000-4,999
• Bluefin Cuisine D’Art /in-kind/
• Ноён Уул Эрдэнэ ХХК /бэлэн бус/
• Nomadic Expeditions LLC
• Орифлэйм Монгол ХХК
• Taipei Trade & Economic Representative
Office in Ulaanbaatar
Анд $500-$999
• Сант Марал Сан
• Fat Cat Jazz Club /in-kind/
Хүндэт эрхэм хандивлагч $10.000+
• Mr.Roger Perry, Australia
Хүндэт Хандивлагч 1.500.000₮+
• С.Болормаа & Ж.Лхагвадэмчиг
• Б.Доржпагма & Sarah Morrow
• М.Урнаа
• П.Цагаан
Хандивлагч 1,000,000₮
• Б.Батсайхан & Х.Оюунбилэг
• Г.Батсүх
• Б.Энхбат
Тэтгэгч 400.000₮
• Ч.Ганболд & О.Энхтуяа
Анд 200.000₮
• Х.Азжаргал
• О.Байгаль /бэлэн бус/
• Б.Батдулам
• Г.Батжаргал
• Б.Батсүх
• Б.Батчимэг
• А.Галиндив
• Б.Жаргалан
• Б.Индра
• О.Намуун
• Б.Наран
• П.Наранчимэг
• П.Номинбилэг
• Д.Оргилтуяа
• П.Отгонтуяа
• Н.Соёлбат
• Б.Ууганзаяа
• Б.Хулан
• Э.Цэрэнпүрэв /бэлэн бус/
• П.Эрдэнэжаргал
• Elmond Ray.M
МУЗ-ИЙН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЛИЙН ХАМТРАГЧИД
МУЗ-ИЙН ГИШҮҮН БАЙГУУЛЛАГА
МУЗ-ИЙН ГИШҮҮД
• Тонхил Хайрхан ХХК
• Улсын Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театр
• Ханхонгор Чуулга, Өмнөговь Аймаг
• Хотын Стандарт, Орчны Аюулгүй Байдлын
Хяналт, Зохицуулалтын Газар
• Хөх Нар Контемпорари Урлагийн Төв
• Хэритейж ХХК
• Чойжин Ламын Сүм Музей
• Эвент Монголиа ХХК
• Юнивишн ХХК
• UB Passport
• White Rock Center

41
Удирдах зөвлөл
Ц.Ариунаа
Продюсер, Гуру Медиа ХХК
Ахмет Язал
Турк улсын элчин сайд
Г.Аюурзана
Зохиолч, яруу найрагч
Ё.Бадрал
Гүйцэтгэх захирал, Mongolia
Quest
Б.Батсайхан
Захирал, Монголын Хөрөнгө
Оруулалтын Сан
Г.Батсүх
ТУЗ-ийн дарга, Оюу Толгой
компани
Л.Болд
Барималч
Б.Бямбасайхан
Тэргүүн, Монголын Бизнесийн
Зөвлөл
Ч.Ганболд
Хүндэт дарга, ХАС Банк
Т. Ганболд
Үүсгэн байгуулагч, Корпорэйт
Зочид Буудал
Н.Ганхуяг
Урлагийн менежер
Дэйв Воусэн
Австрали улсын Элчин сайд
Б. Доржпагма
Захирал, Гэр Гарден ХХК
У.Жалсаа
Үүсгэн байгуулагч, Номадик
Экспедишнс ХХК
Б.Ундраа
Ерөнхийлөгч, Номадик
Экспедишнс ХХК
Н.Жанцанноров
Майкл Клечески
АНУ-ын Элчин сайд
Жон Бeлл
Гүйцэтгэх захирал, Хаан Банк
Камерон Макрей
Ерөнхий захирал, ‘Tarva’
хөрөнгө оруулалт, зөвлөх
компани
Т.Лхагвадорж
Монгол Улсаас Бүгд Найрамдах
Сингапур Улсад суугаа
Элчин сайд
Г.Мэнд-Ооёо
Ерөнхийлөгч, Монголын Соёл,
Яруу Найргийн Академи
Ш.Норжинбат
Гүйцэтгэх захирал, Делоит Онч
Аудит ХХК
Норихито Като
Гүйцэтгэх захирал,
Голомт Банк
2021 оны 1 сарын байдлаар

42
МУЗ-ийн Хороодын гишүүд
Ж.Од
Ерөнхийлөгч,
М-Си-Эс Холдинг ХХК
Х.Отгонтуяа
Тэргүүн, Төгөлдөр сан
С.Оюун
Тэргүүн, Зориг Сан
Л.Сумати
Захирал, Сант Марал Сан
Э.Туул
Ерөнхийлөгч, Ажигана Групп
Такаока Масато
Япон улсын элчин сайд
Уолтер Женкинс
МУЗ-ийн дэд тэргүүн,
Ерөнхийлөгч,
Инклюсив Солюшнс ХХК
П.Цагаан
Степпкупер ХХК
Филип Мерлин
Францын Элчин сайд, төлөөлж
Тэргүүн зөвлөх, Консул, Хамтын
ажиллагааны зөвлөх Никола
Лакот
Б.Энхбат
Захирал, Эм Ди Эс &
Хаан Лекс ХХН
Гүйцэтгэх хороо
Дарга:
Уолтер Женкинс
МУЗ-ийн Дэд тэргүүн
Ерөнхийлөгч, Инклюсив
Солюшнс ХХК
Гишүүд:
Ц.Ариунаа
Продюсер, Гуру Медиа ХХК
Зөвлөл
Ч.Ганболд
Ш.Норжинбат
Гүйцэтгэх захирал, Делоитт Онч
Аудит ХХК
Л.Сумати
Захирал, Сант Марал Сан
П.Цагаан
Степпкупер ХХК
Б.Энхбат
Партнер, ХаанЛекс Партнерс
ХХН хуулийн фирм
Хөгжлийн хороо
Дарга:
Зөвлөл
Гишүүд:
Ё.Бадрал
Mongolia Quest
Ч.Ганболд
МУЗ-ийн тэргүүн
Х.Отгонтуяа
Тэргүүн, Төгөлдөр Сан
Р.Туяацэцэг
Ерөнхий захирал,
Монре Импекс ХХК
Хөтөлбөрийн хороо
Дарга:
Л.Болд
Барималч
Гишүүд:
МУЗ-ийн тэргүүн
Г.Аюурзана
Яруу найрагч
Б.Баяраа
Соёлын сургуулийн захирал,
СУИС
Н.Ганхуяг
Урлагийн менежер
Г.Энхбат
Захирал, Соёлын Өвийн Төв

43
МУЗ-ийн ажилтнууд
О.Одгэрэл
Гүйцэтгэх захирал
odgerel@artscouncil.mn
Х.Оюундарь
Олон Нийтийн Урлагийн Боловсролын
Хөтөлбөрийн захирал
culture@artscouncil.mn
Д.Баянмөнх
Соёлын Өвийн Хөтөлбөрийн захирал
heritage@artscouncil.mn
Ц.Энхчимэг
Хөтөлбөр зохицуулагч
arts@artscouncil.mn
Б.Оюунсүрэн
Хөтөлбөр зохицуулагч
education@artscouncil.mn
Д.Оюунсүрэн
Ерөнхий Нягтлан бодогч
grants@artscouncil.mn
Г.Гэрэлсүрэн
Хөтөлбөрийн ажилтан
redger@artscouncil.mn
Б.Батчимэг
Хөтөлбөрийн ажилтан
marketing@artscouncil.mn
С.Бадамхорол
Хөтөлбөрийн туслах
assistant@artscouncil.mn

44
САНХҮҮГИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЙЛАН ам.доллар
ОРЛОГО 2020 2019 Өөрчлөлт
Урлагийн Хөтөлбөр 133,640 206,858 (73,218)
Олон Нийтийн Урлагийн Боловсролын Хөтөлбөр 40,062 102,328 (62,266)
Соёлын Өвийн Хөтөлбөр 314,332 304,021 10,311
Хөгжлийн Хөтөлбөр 5,764 25,143 (19,379)
Банкны хүү болон бусад орлого 18,935 32,887 (13,952)
Орлогын дүн 512,733 671,236 (158,503)
ЗАРДАЛ
Урлагийн Хөтөлбөр 116,694 211,390 (94,696)
Олон Нийтийн Урлагийн Боловсролын Хөтөлбөр 27,237 81,779 (54,542)
Соёлын Өвийн Хөтөлбөр 315,984 296,757 19,227
Хөгжлийн Хөтөлбөр 11,332 20,154 (8,822)
471,247 610,080 (138,833)
Захиргааны зардал 22,041 25,382 (3,341)
Зардлын дүн 493,288 635,462 (142,174)
ЦЭВЭР ДҮН 19,445 35,775 (16,330)
Санхүүгийн үйл
ажиллагааны тайлан
ам.доллар

ACM Annual Report 2020 mon final

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (11)

Similar to ACM Annual Report 2020 mon final

Similar to ACM Annual Report 2020 mon final (20)

More from ArtsCouncil Mongolia Acm

More from ArtsCouncil Mongolia Acm (19)

ACM Annual Report 2020 mon final