Mkt undes 1
- 4. Ìàðêåòèíãèéí òîäîðõîéëîëò:Ìàðêåòèíãèéí òîäîðõîéëîëò:
1. Ìàðêåòèíã ãýäýã íü àðèëæàà ñîëèëöîîãîîð1. Ìàðêåòèíã ãýäýã íü àðèëæàà ñîëèëöîîãîîð
äàìæóóëàí õýðýãöýý øààðäëàãûãäàìæóóëàí õýðýãöýý øààðäëàãûã
õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí õ¿íèé ¿éëõàíãàõàä ÷èãëýãäñýí õ¿íèé ¿éë
àæèëëàãààíû õýëáýð þì.àæèëëàãààíû õýëáýð þì.
Ô. ÊîòëåðÔ. Êîòëåð
- 5. Ìàðêåòèíãèéí òîäîðõîéëîëò:Ìàðêåòèíãèéí òîäîðõîéëîëò:
2. Ìàðêåòèíã ãýäýã áîë áàéãóóëëàãà áîëîí õóâü2. Ìàðêåòèíã ãýäýã áîë áàéãóóëëàãà áîëîí õóâü
õ¿íèé ýðýëò õýðýãöýýã õàíãàõ çîðèëãîîðõ¿íèé ýðýëò õýðýãöýýã õàíãàõ çîðèëãîîð
ñîëèëöîîã ñàíàà, á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèéñîëèëöîîã ñàíàà, á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèé
õóâààðèëàëò, ¿íý, óðàìøóóëëûãõóâààðèëàëò, ¿íý, óðàìøóóëëûã
õýðýãæ¿¿ëýõ, òºëºâëºõ çàìààð ÿâóóëæ áóéõýðýãæ¿¿ëýõ, òºëºâëºõ çàìààð ÿâóóëæ áóé
¿éë àæèëëàãààíû öîãö þì.¿éë àæèëëàãààíû öîãö þì.
ÀÍÓ–ûí Ìàðêåòèíãèéí õîëáîîÀÍÓ–ûí Ìàðêåòèíãèéí õîëáîî
- 6. Ìàðêåòèíã ãýæ þó âý?
Ìèêðî ìàðêåòèíã
Õýðýãëýã÷äèéí ýðýëò
õýðýãöýýã óðüä÷èëàí
ìýäýæ, ¿éëäâýðëýã÷ýýñ
õóäàëäàí àâàã÷äàä
áàðàà ¿éë÷èëãýýã
õ¿ðãýõ óðñãàë
õºäºë㺺íèé óäèðäëàãà
þì.
Ìàêðî ìàðêåòèíã
Ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéã
óÿëäóóëàí çîõèöóóëæ
áàðàà ¿éë÷èëãýýã
¿éëäâýðëýã÷ýýñ
õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýõ
ýäèéí çàñãèéí ¿éë
àæèëëàãààíû óäèðäëàãà
þì.
1-3
- 7. Ìàðêåòèíãèéí çÌàðêåòèíãèéí çарчимарчим::
1.1. Õýðýãëýã÷èéí áàðèìæààòàé ýðýëòèéãÕýðýãëýã÷èéí áàðèìæààòàé ýðýëòèéã
õºãæ¿¿ëýõèéí òóëä ¿éë àæèëëàãààíûõºãæ¿¿ëýõèéí òóëä ¿éë àæèëëàãààíû
ñòðàòåãè òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ;ñòðàòåãè òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ;
2.2. ¯éëäâýðëýã÷èéí çàõ çýýë, õýðýãëýã÷èéí¯éëäâýðëýã÷èéí çàõ çýýë, õýðýãëýã÷èéí
çàõ çýýë õî¸ðûí óÿëäààã çîõèöóóëàõ;çàõ çýýë õî¸ðûí óÿëäààã çîõèöóóëàõ;
- 8. Ìàðêåòèíãèéí çорилго
Àøèãòàé áàéõÀøèãòàé áàéõ
Õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë
õàíàìæèéã áèé áîëãîõ
Õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë
õàíàìæèéã áèé áîëãîõ
Íèéãìèéí ýðýëò
õýðýãöýýíä
÷èãë¿¿ëýõ
Íèéãìèéí ýðýëò
õýðýãöýýíä
÷èãë¿¿ëýõ
Ìàðêåòèíã
- 13. Ìàðêåòèíãèéí ¿ндсэн ухагдахуун
3. Ýðýëòèéí òºðë¿¿ä:
1. Ѻðºã ýðýëò
2. Ýðýëòã¿é áîëîõ
3. Íóóãäìàë ýðýëò
4. Áóóðàõ ýðýëò
5. Æèãä áóñ ýðýëò
6. Õàíãàãäñàí ýðýëò
7. Îíöãîé ýðýëò
8. Çîõèñã¿é ýðýëò
- 21. Ìàðêåòèíãèéí ¿ндсэн ухагдахуун
3. Ýðýëòèéí òºðë¿¿ä:
8. Çîõèñã¿é ýðýëò:
Ýð¿¿ë àõóéí àðèóí öýâðèéí
øààðäëàãà õàíãàõã¿é áàéõ,
ýð¿¿ë ìýíäýä õîðòîé áîäèñ
õýðýãëýõ, ñîãòóóðóóëàõ óíäàà
ãýõ ìýò
- 22. Ìàðêåòèíãèéí ¿ндсэн ухагдахуун
4. Áàðàà, бүтээгдэхүүн – Product:
Õ¿íèé õ¿ñýë øààðäëàãà,
ýðýëò õýðýãöýýã õàíãàõ
физик, химийн шинжийг
агуулсан бодитой бүтээгдсэн
çүйлийг бараа гэнэ.
- 25. Ìàðêåòèíãèéí ¿ндсэн ухагдахуун
5. Ñîëèëöîî õèéãäýõ íºõöºë:
1. Ñîëèëöîîíä õî¸ðîîñ äýýø õ¿í îðîëöîõ
2. Îðîëöîã÷ á¿ð 2 òàëäàà àøèãòàé ñàíàë òàâèõ
3. Îðîëöîã÷èä áàðààãàà õ¿ðãýõ çàì õàðèëöààíû
àñóóäëûã øèéäýõ ÷àäâàðòàé áàéõ
4. Îðîëöîã÷èä ÷ºëººò ýðõ ýäëýõ
5. Îðîëöîã÷èä áóñàä òàëóóäûí çîðèëãî, ÷èãëýë,
õ¿ñýë ñîíèðõîëä èòãýëòýé áàéõ
- 28. Ìàðêåòèíãèéí ¿ндсэн ухагдахуун
6. Õýëöýë õèéãäýõ íºõöºë:
1. Ñîëèëöîæ áîëîõ ¿íý á¿õèé ç¿éë áàéõ
2. Õî¸ð òàë òîäîðõîé íºõöºëººð òîõèð÷
àìëàëòàà áèåë¿¿ëýõ
3. Õýëöýë òîõèðñîí õóãàöààòàé áàéõ
4. Òîäîðõîé áàéðàíä õóäàëäàà ÿâàãäàõ
- 31. À÷ õîëáîãäîë:
Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýã, à÷ õîëáîãäîë:
1. Óëñûí ýäèéí çàñàãò
• Õ¿í àìûí àìüäðàëûí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýõ
• Ýäèéí çàñãèéí õ¿÷èí ÷àäëàà áýõæ¿¿ëýõ
• Ñóäàëãàà, øèíæèëãýýíèé ¿ð ä¿íã
àøèãëàõ
- 32. À÷ õîëáîãäîë:
Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýã, à÷ õîëáîãäîë:
2. ¯éëäâýðëýã÷, àæ àõóéí íýãæèä
• Çàõ çýýë ñóäëàõ
• ªðñºëäºã÷ºº òàíèõ
• Îð÷íû íºëººëºëä çîõèöîõ
• Õýðýãëýã÷èéí çàí òºëºâ, ýðýëòèéã ìýäðýõ
• Ðèñêýýñ õàìãààëàõ
- 33. À÷ õîëáîãäîë:
Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýã, à÷ õîëáîãäîë:
3. Õóâü õ¿ì¿¿ñò
• Çàõ çýýëèéí ¿éë àæèëëàãààã óðüä÷èëàí
ìýäýõ
• ªðñºëäºã÷ºº ñóäàëæ, ¿éë àæèëëàãààíû
÷èãëýëýý ñîíãîõ
• Çàðäàë áàãàñ÷, öàã õýìíýõ
• ¯ð àøèãòàé õóâèëáàðûã ñîíãîõ
- 34. À÷ õîëáîãäîë:
Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýã, à÷ õîëáîãäîë:
4. Îëîí óëñûí ýäèéí çàñàãò
• Äýëõèéí îðíóóäûí çàõ çýýëèéí õàðèëöààã
çîõèöóóëàõ
• Îëîí óëñûí ìýäýýëýë ñîëèëöîîã õºãæ¿¿ëýõ
• Äýëõèéí àæ àõóéí íººöèéã õàìòðàí
çîõèñòîé àøèãëàõ
- 40. Ìèêðî îð÷íû ¿íäñýí õ¿÷èí ç¿éëñ
ÊîìïàíèÊîìïàíè
Íèéë¿¿ëýã-
чèä
Íèéë¿¿ëýã-
чèä ªðñºëäºãчèäªðñºëäºãчèä
Ìàðêåòèí-ãèéí
çóóчëàãчèä
Ìàðêåòèí-ãèéí
çóóчëàãчèä Õýðýãëýã-
чèä
Õýðýãëýã-
чèä
ÕàðèëöàãчèäÕàðèëöàãчèä
- 41. 1. Êîìïàíè:
Ìèêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
Õàíãàìæèéí
àëáà
Ñàíõ¿¿,
á¿ðòãýëèéí
àëáà
Ñóäàëãàà áà
õºãæëèéí
àëáà
Äýýä
óäèðäëàãà
¯éëäâýðëýëèéí
àëáà
Ìàðêåòèíãèéí
àëáà
- 42. 2. Áýëòãýí íèéë¿¿ëýãчèä:
Ìèêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
Бàéãóóëëàãà болон ò¿¿íèé ºðñºëäºãчäèéã
òîäîðõîé íýð òºðëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í
¿éëäâýðëýõ, àæèë ¿éëчèëãýý ÿâóóëàõàä íü
шаардлагатай ìàòåðèàë, ò¿¿õèé ýäýýð
õàíãàх õóäàëäààíû áàéãóóëëàãà, õóâь
.хүмүүс
- 43. 3. Ìàðêåòèíãèéí çóóчëàãчèä:
Ìèêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
Êîìïàíèä áàðàà, ¿éëчèëãýýã ýöñèéí
õýðýãëýãчäýä õ¿ðãýõ, áîðëóóëàõ,
ñóðòàëчèëàõàä íü òóñëалцаа
үзүүлэх áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñ
- 44. 3. Ìàðêåòèíãèéí çóóчëàãчèä:
Ìèêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
Áàðààíû õºäºë㺺íèéã çîõèîí
áàéãóóëàх ìýðãýæëèéí
áàéãóóëëàãóóä;
Ìàðêåòèíãèéí ¿éëчèëãýý ¿ç¿¿ëäýã
àãåíòóóä;
Ñàíõ¿¿, çýýëèéí áàéãóóëëàãà;
- 45. 4. Õýðýãëýãчèä:
Ìèêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
Òºðèéí
áàéãóóëëàãûí
çàõ çýýë
¯éëäâýðëýãчè
éí çàõ çýýë
Çóóчëàãчäûí
çàõ çýýë
Õýðýãëýã÷èч
í çàõ çýýë
Îëîí óëñûí çàõ
çýýë
Êîìïàíè
- 46. • Çîðèëòîò çàõ çýýë
Áàéãóóëëàãûí òºâëºð÷ ¿éë
àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé
õýðýãëýã÷èéí á¿ëýã
• Çàõ çýýëèéí
ñåãìåíò÷èëýë
Çàõ çýýëèéã èæèë
õýðýãöýýòýé áàéäëààð íü
á¿ëýãëýõ. ¯¿íèéã çîðèëòîò
çàõ çýýëèéã òîäîðõîéëîõîä
àøèãëàäàã.
4. Õýðýãëýãчèä:
Ìèêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
- 49. 6. Õàðèëöàãчèä:
Ìèêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
Төрийн бус
байгууллагууд
ын
харилцагчид
Ìýäýýëëèéí
õýðýãñëèéí
õàðèëöàãчèä
Òºðèéí
áàéãóóëëàãûí
õàðèëöàãчèä
Ñàíõ¿¿ãèéí
õàðèëöàãчèä
Компанийн
äîòîîä á¿ëã¿¿ä
Êîìïàíè
Оðîí íóòãèéí
á¿ëã¿¿ä
Åðºíõèé îëîí
íèéò
- 52. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
ØÓÒ –èéí
õ¿чèí ç¿éëñ
Ýäèéí çàñãèéí
õ¿чèí ç¿éëñ
Áàéãàëийí
õ¿чèí ç¿éëñ
Õ¿í àì ç¿éí
õ¿чèí ç¿éëñ
Óëñ òºðèéí
õ¿чèí ç¿éëñ
Êîìïàíè Ñî¸ëûí õ¿чèí
ç¿éëñ
- 53. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
1. Õ¿í àì ç¿éí îð÷èí:
Õ¿í àì ç¿é нь хүн амыг түүний
тоо õýìæýý, ,нягтрал á¿òýö,
áàéðøèë, íàñ, õ¿éñ, àðüñíû ºíãº,
àæèë ýðõëýëò çýðýã статистик
¿ç¿¿ëýëòүүдýýð ñóäëàõ
.шинжлэх ухаан юм
- 54. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
1. Õ¿í àì ç¿éí îðчны хүчин зүйлс:
• Õ¿í амын тоо хэмжээ, өсөлтийн чиг хандлага
• Хүн амын насны бүтэц, дундаж наслалт
• ªðõèéí á¿òöèéí ººð÷ëºëò
• Øèëæèëò хөдөлгөөн
• Õ¿í амын боловсролын ò¿âøèí г.м
- 55. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
2. Ýäèéí çàñãèéí îð÷èí:
Õýðýãëýã÷èéí õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàð áîëîí
çàðöóóëàëòàíä íºëºëººëæ áóé õ¿÷èí ç¿éëñ
• Худалдан авах чадвар ба оðëîãûí түвшин
• Хэрэглэгчдийн худалдан авалтын á¿òöèéí
ººð÷ëºëò (Энгелийн хууль)
- 56. Энгелийн хууль
• Өрхийн нийт орлого өсөхийн хирээр
хоол хүнсний зардалын эзлэх хувь нь
буурч, байрны зардал хэвэндээ, бусад
ангилалын бүтээгдэхүүн ба
хадгаламжийн хувь харин нэмэгддэг.
- 57. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
3. Áàéãàëèéí îð÷èí:
Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõàä
øààðäëàãàòàé áàéãàëèéí íººö, ýíý íü
ìàðêåòåðèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíààñ
áîëæ áàñ ººð÷ëºãäºíº.
- 58. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
3. Áàéãàëèéí îð÷èí:
• Ò¿¿õèé ýäèéí хомсдол
• Эð÷èì õ¿÷íèé çаðäалын өсөлт
• Áàéãàëèéí áîõèðäîë íýìýãäñýí áàéäàë
- 59. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
4. Òåõíîëîãèéí îð÷èí:
,Шинэ бүтээгдэхүүн маркетингийн
,бололцоо олгох цоо шинэ техник
технологийг бий болгох хүчин
.зүйлс
• ,Шинжлэх ухаан технологийн
хөгжлийн хурд
• Òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýëèéí ººð÷ëºëò
• Эрдэм шинжилгээ судалгааны
ажлын ач холбогдол (R&D)
- 60. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
5. Óëñ òºðèéí îð÷èí:
Òóõàéí íèéãýìä õóâü õ¿í áîëîí
áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä
íºëººëäºã ýñâýë õÿçãààðëàäàã
õóóëü, çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàãóóä,
нөлөө бүхий á¿ëã¿¿äýýñ á¿ðäýíý
- 61. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
5. Óëñ òºðèéí îð÷èí:
• Áèçíåñèéã çîõèöóóëàã÷ õóóëü ýðõ ç¿éí
àêòууд
• Олон нийтийн байгууллагуудын
нөлөөлөл
• Нийгмийн өмнө хүлээх
хариуцлагын ухамсар
- 62. • ,Барааны тэмдэг аж ахуйн нэгжийн нэрийн тухай хууль
• ,Аж ахуйн нэгж байгууллагын орлогын албан татварын тухай
хууль
• Гаалийн тарифын тухай хууль
• Гадаад худалдааны арбитрын тухай хууль
• Гаалийн албан татвараас чєлєєлєх тухай
• Çàð ñóðòàë÷èëãààíû òóõàé
• Компанийн тухай
• Онцгой албан татварын хууль
• Ïàòåíòûí òóõàé õóóëü
• Ñòàíäàðò÷èëàë, ÷àíàðûí áàòàëãààæóóëàëòûí òóõàé õóóëü
• Òàòâàðûí õóóëü
• Òåõíîëîãè äàìæóóëàõ òóõàé
• ¯íäñýí õóóëü
• Õýðýãëýã÷èéí ýðõèéã õàìãààëàõ òóõàé õóóëü
• Õîðøîîíû òóõàé õóóëü
• Õºäºëìºðèéí òóõàé
• Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé
• ׺뺺ò á¿ñèéí òóõàé
• Øóäàðãà áóñ ºðñºë人íèéã õîðèãëîõ òóõàé
- 63. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
6. Ñî¸ëûí îð÷èí:
Íèéãìèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò áîëîõ ¿íýëýìæ,
îéëãîëò, ýðõýìëýõ ç¿éë, çàí òºëºâò
íºëººëæ áóé áàéãóóëëàãà, á¿ëýã
ýñâýë áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñ
- 64. Ìàêðî îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
6. Ñî¸ëûí îð÷èí:
• Íèéãìèéí ¿íýëýìæ, äýýäëýõ ç¿éë
• Ñî¸ëûí õî¸ðäîã÷ õ¿÷èí ç¿éëð¿¿ øèëæèõ áàéäàë
• Õ¿ì¿¿ñèéí ººðñäèéí òàëààðõà ñàíàë áîäîë
• Õ¿ì¿¿ñ áóñäûí òàëààð ÿìàð áîäîëòîé áàéäàã
• Õ¿ì¿¿ñ áàéãóóëëàãûí òàëààð ÿìàð áîäîëòîé
áàéäàã
• Õ¿ì¿¿ñ íèéãìèéí òàëààð ÿìàð áîäîëòîé áàéäàã
• Õ¿ì¿¿ñ áàéãàëèéí òàëààð ÿìàð áîäîëòîé
áàéäàã
• Õ¿ì¿¿ñ åðòºíöèéí òàëààð ÿìàð áîäîëòîé áàéäàã
- 65. Баримтлах стратеги
• Реактив: дасан зохицох. Орчны аюул
заналаас зайлсхийн, боломжуудыг нь
ашиглах
• Проактив: орчныг удирдах. Лобби, PR,
харилцан гэрээ байгуулах зэрэг.
- 68. Çàõ çýýëèéн ñåãìåíò÷èëýл
• Хэрэглэгчдийг ижил төстэй шинж
чанар, хэрэгцээ, зан төлөвийн
онцлогоор нь бүлэглэх.
• Хэрэглэгчдийн бүлэг сегмент
болгон өөрт тохирсон
бүтээгдэхүүн, маркетингийн
хольцийг шаарддаг
- 69. Çîðèëòîò çàõ çýýëèéã ñîíãîõ ¿éë
àæèëëàãàà
1.Çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ
¿íäýñëýë,
зарчмаа
òîäîðõîéëîõ
2.Ñåãìåíò
бүрийн
онцлог
øèíæ¿¿äèéã
тодорхойлох
I. ÇÀÕ ÇÝÝËÈÉÍ
ÑÅÃÌÅÍÒ×ÈËÝË
3.Ñåãìåíòүүдий
н үнэлгээ
4.Çîðèëòîò
ñåãìåíòèéã
сегментүүд
ийг ñîíãîõ
II. ÇÎÐÈËÒÎÒ ÇÀÕ
ÇÝÝËÈÉÃ ÑÎÍÃÎÕ
5.Çîðèëòîò ñåãìåíò
á¿ðò тохирсон
áàéðøóóëàëò
õèéõ
6.Çîðèëòîò ñåãìåíò
á¿ðт тохирсон
ìàðêåòèíãèéí
хольцийг
áîëîâñðóóëàõ
III.
БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙГÇÀÕ
ÇÝÝËÄ ÁÀÉÐØÓÓËÀÕ
- 70. Сегментчилэлийн түвшнүүд
• Нийтийн маркетинг
(undifferentiated/ mass marketing)
• Ялгаварлах маркетинг
(differentiated/ segmented marketing)
• Төвлөрсөн маркетинг
(concentrated/ niche marketing)
(зорилтот зах зээлд хэрэглэх стратегиуд)
- 71. Íèéòèéí ìàðêåòèíã
• Íýã төрлийн á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íèéò çàõ
çýýëä èõ õýìæýýãýýð ¿éëäâýðëýæ,
íèéòýýð íü èäýâõæ¿¿ëýí èõ õýìæýýãýýð
ò¿ãýýõ ¿éë àæèëëàãàà.
Ñóë òàë: ºðñºë人í èõ ó÷èð àøèã áàãà,
õýðýãëýã÷äèéí ñýòãýë õàíàìæ áàãà áàéäàã.
Æèøýýíü: Фордын ,Т загвар Êîêà-Êîëà
Êîìïàíèéìàðêåòèíãèéí
èæá¿ðäýë Çàõ çýýë
- 72. Ялгаварлах маркетинг
• Зах зээлийг ñåãìåíò¿¿äэд хувааснаар өөрт
тохиромжтой íýã эсвэл õýä õýäèéã ñîíãîæ
òóñ á¿ðò íü òîõèðñîí á¿òýýãäýõ¿¿í, ìàðêåòèíãèéí
õîëüöûã áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà.
Æèøýýíü: Êîêà-ÊîëàäîòðîîÊîêà-ÊîëàÊëàññèê, DietÊîêà-
Êîëà, CaffeineFreeCoke, Хийж үүлээгүй Minute
Maidsodas ãýæòºðºëæñºí
Êîìïàíèé ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë 1
Êîìïàíèé ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë 2
Êîìïàíèé ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë 3
Ñåãìåíò 1
Ñåãìåíò 2
Ñåãìåíò 3
- 73. Төвлөрсөн маркетинг
• Тодорхой нэг дэдсегментийн
хэрэглэгчдийн онцгой хэрэгцээнд
чиглэсэн маркетинг (өрсөлдөөн бага)
Êîìïàíèé íººö õÿçãààðëàãäìàë ¿åä тохиромжтой
Ñóë òàë: çàõ çýýëä áàò áýõ áàéð ñóóðü ýçëýõ
áîëîâ÷ õóäàëäàí àâàã÷äûí òîî õÿçãààðëàãäìàë
ó÷èð ýðñäýë èõòýé.
Êîìïàíèé
ìàðêåòèíãèéí èæ
á¿ðäýë
Çàõ çýýë1
Êîìïàíèé
ìàðêåòèíãèéí èæ
á¿ðäýë
Ñåãìåíò 1
Ñåãìåíò 2
Ñåãìåíò 3
- 74. Сегментчилэлийн түвшнүүд
• Аль нэг сегментчилэлийн түвшинг буюу
зорилтот зах зээлд хэрэгжүүлэх стратегээ
сонгохдоо дараах хүчин зүйлсийг
анхаарах шаардлагатай. Үүнд:
• Компанийн нөөц, бололцоо
• Бүтээгдэхүүний онцлог (төрөл, амьдралын
мөчлөг г.м)
• Зах зээлийн онцлог
• Өрсөлдөгчдийн байдал
- 75. 2. Зах зээлийг сегментчилэх
арга зүй
• Хэрэглэгчдийн зах зээл
• Бизнесийн зах зээл
• Олон улсын зах зээл
- 76. Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ çàð÷èì
1. Ãàçàð ç¿éí
Çàõçýýëèéããàçàð
ç¿éíÿëãààòàé
íýãæ¿¿äýäõóâààõ
• ¯íäýñòýí ýñâýë óëñ
• Ìóæ ýñâýë á¿ñ
• Õîò ýñâýë íèéñëýë
• Хүн амын
нÿãòðàë
• Óóð àìüñãàë
- 77. Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ çàð÷èì
• Íàñ, àðüñ ºíãº, õ¿éñ
• Îðëîãî, áîëîâñðîë
• Ãýð á¿ëèéí õýìæýý
• Ãýð á¿ëèéí àìüäðàëûí
ìº÷ëºã
• Àæèë ìýðãýæèë
• Øàøèí ø¿òëýã, ÿñ
• ¯å óäàì
• Íèéãìèéí àíãè
2. Õ¿í àì ç¿éí
Íàñ, õ¿éñçýðýã
¿ç¿¿ëýëòýä
òóëãóóðëàíçàõ
çýýëèéãá¿ëã¿¿äýä
õóâààõ
- 78. Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ çàð÷èì
• Àìüäðàëûí хэв
маяг
• Àæèë ¿éëñ
• Ñîíèðõîë
• ¯çýë áîäîë
• Õóâèéí çàí ÷àíàð
• Íèéãìèéí àíãè
3. Нийгмийн
сэтгэл зүй
(психографик)
Íèéãìèéíàíãè, àìüäðàëûí
õýâìàÿãçýðýã
¿ç¿¿ëýëòýä
òóëãóóðëàíçàõ
çýýëèéãá¿ëýãëýõ
- 79. Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ çàð÷èì
• Худалдан авалт
хийх учир шалтгаан
• Бүтээгдэхүүнээс
хүлээгдэж буй ашиг
тус
• Õýðýãëýã÷èéí áàéð
ñóóðü
• Õýðýãëýýíèé äàâòàìæ
• ¯íýí÷ áàéäëûí ò¿âøèí
• Õóäàëäàí àâàã÷èéí
áýëýí áàéäëûí ò¿âøèí
• Á¿òýýãäýõ¿¿íä õàíäàõ
õàíäëàãà
4. Çàí òºëºâèéí
Хэрэглэгчдийг
бүт ээгдэхүүний
,т алаарх мэдлэгээр нь
бүт ээгдэхүүнд хандах
,хандлагаар нь
хэрэглээний онцлогоор
нь бүлэглэх
- 80. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéãñåãìåíò÷èëýõ
• Ñàëáàð- òóõàéí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéãõóäàëäàí
àâäàãÿìàðñàëáàðòáèä
òºâëºðºõ¸ñòîéâý?
• Êîìïàíèé õýìæýý- ÿìàð
õýìæýýòýéêîìïàíèäáèä
òºâëºðºõ¸ñòîéâý?
• Áàéðøèë- ãàçàðç¿éíÿìàð
õ¿ðýýíäáèäòºâëºðºõ¸ñòîé
âý?
1. Õ¿í àì ç¿éí
- 81. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéãñåãìåíò÷èëýõ
• Òåõíîëîãè- ÿìàðòåõíîëîãè
ашиглах хэрэглэгчдэд áèä
òºâëºðºõ¸ñòîéâý?
• -Хэрэглээний онцлог
áèäидэвхт эй, äóíäàæ, бага
õýðýãëýã÷ýñâýëõýðýãëýã÷
áóñõ¿ì¿¿ñèéíàëèíäíü
òºâëºðºõ¸ñòîéâý?
• Õýðýãëýã÷èéí õ¿÷èí
÷àäàë- хэрэглэгчийн
хэрэгцээний хэмжээ?
2. ¯éë àæèëëàãàà
- 82. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ
• Õóäàëäàí àâàõ ¿éë
àæèëëàãàà- òºâëºðñºíýñâýë
òºâëºðñºíáóñ
• Õ¿÷òýé äýä õýñýã-
èíæåíåð÷ëýëäýñâýëñàíõ¿¿ä
ýñâýëìàðêåòèíãäòºâëºðñºí
• Õàðèëöààíû òºðõ- îäîîáàéãàà
ýñâýëèðýýä¿éòýéõàðèëöàà
• Õóäàëäàí àâàëòûí áîäëîãî-
ëèçèíã, ¿éë÷èëãýýíèéãýðýý,
ñèñòåìòýéõóäàëäàíàâàëò,
òåíäåð¿¿?
• Õóäàëäàí àâàõ øàëãóóð-
÷àíàð, ¿éë÷èëãýýýñâýë¿íý
3. Компанийн
хангамжийн
тогтолцоо
- 83. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ
• Хугацаа- íèéë¿¿ëýëò,
¿éë÷èëãýýãò¿ðãýí
õóãàöààíäøààðääàã
¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéãáèäñîíãîõ
¸ñòîéþó?
• Îíöãîé ÷àíàð- áèä
á¿òýýãäýõ¿¿íèéт одорхой
зарим ýñâýëá¿õøèíæ
÷àíàðûãíüõàðãàëçàõ
¸ñòîéþó?
• Çàõèàëãûí õýìæýý- èõ
ýñâýëáàãà
4. ͺõöºë áàéäëûí
õ¿÷èí ç¿éëñ
- 84. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ
• Áîðëóóëàã÷/õóäàëäàí
àâàã÷èéí үзэл бодлын
нийцэл-бидэнт эй ¿çýë
áîäîëíüèæèëêîìïàíèйг
сонгох уу?
• Ýðñäýëд хандах
хандлага - ýðñäýëèéã
äàâæãàðàõýñâýë
ýðñäýëýýñçàéëñõèéäýã
õýðýãëýã÷¿¿?
• ¯íýí÷ áàéäàë-
íèéë¿¿ëýã÷äýä¿íýí÷¿¿?
5. Õóâèéí øèíæ
÷àíàð
- 85. Îëîí óëñûí çàõ çýýëèéã
ñåãìåíò÷èëýõ
• Ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éë
• Èíòåð çàõ çýýëийн
сегментчлэл:
хэрэглэгчдийг ямар
оронд харьялагдахаас
нь хамааралгүйгээр
нийт лэг шинж ээр нь
бүлэглэх (Volvo)
• Ãàçàð ç¿éí
áàéðøèë
• Ýäèéí çàñãèéí
õ¿÷èí ç¿éë
• Óëñ òºð, õóóëü
ýðõ ç¿éí õ¿÷èí
ç¿éë
- 86. Сегментчилэлийн үндсэн үе шатууд
1. Чанарын судалгаа- хэрэглэгчийг худалдан авалтанд түлхэж
буй өдөөгчийг, бүтээгдэхүүнд хандах хандлагыг
тодорхойлоход чиглэгдэнэ. Хэрэглэгчийн зан төлөвийг
ойлгохын тулд хийгдэнэ
2. Тоон судалгаа- зах зээлийн онцлог шинж чанаруудыг
тодорхойлохын тулд хийдэг.
3. Өгөгдлийн шинжилгээ- өгөгдлөө шинжлэн зах зээлийг
сегментүүдэд хуваах
4. Шинжилгээний үр дүнг турших, шалгах- хэр бодитой вэ
5. Сегментийг эцсийн байдлаар тодорхойлох (Жишээ:
шоколадны хэрэглэгчдийг “идэвхтэй залуучууд” болон
“сэтгэлээр унагч бүсгүйчүүд” гэсэн сегметүүдэд хувааж
болно)
- 87. Ǻâñåãìåíò÷èëýëèéí øèíæ¿¿ä
(сегментчилэлийн ашигт байдал)
• Õýìæèãäýõ¿éö- çàõçýýëèéíõýìæýý, õóäàëäàí
àâàëòûíõýìæýý, ашиг зэрэг øèíæ¿¿äõýìæèæ
áîëîõóéöáàéõ¸ñòîé.
• Õ¿ð÷ áîëîõóéö- çàõçýýëèéíñåãìåíòíüõ¿ð÷
¿éë÷ëýõýääºõºìáàéõ¸ñòîé.
• Íàéäâàðòàé- çàõçýýëèéíñåãìåíòíüòîìáºãººä
àøèãòàéáàéõ¸ñòîé.
• Èäýâõòýé- ¿ðàøèãòàéìàðêåòèíãèéíõºòºëáºð
õýðýãæ¿¿ëýõýä¿ðä¿íãýýºãºõ¿éöáàéõ.
- 89. Çîðèëòîò çàõ çýýëèéãñîíãîõ
Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò á¿ðèéí òàòàõ
áàéäëûã ¿íýëæ, íýâòðýõ çîðèëãîîð íýã
áà õýä õýäýí çàõ çýýëèéã ñîíãîõ ¿éë
àæèëëàãàà.
1. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò¿¿äèéã ¿íýëýõ
2. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíòèéã ñîíãîõ
- 90. 1.Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò¿¿äèéã¿íýëýõ
• ,Компанийн зорилго нөөц бололцоонд
нийцэж байгаа эсэх
• Ñåãìåíòèéí á¿òöèéí òàòàõ ÷àäâàð:
• Àøèãò áàéäàë;
• Ñåãìåíòèéí õýìæýý áà ºñºëò
• Îäîîãèéí áîëîí èðýýä¿éí ºðñºëäºã÷ áàéãàà ýñýõ;
• Îðëîõ á¿òýýãäýõ¿¿í- îðëîõá¿òýýãäýõ¿¿íèõáîë
àíõààðàëòàòàõ÷àäëâàðìóóáàéíà;
• Õóäàëäàí àâàã÷äûí худалдан авах чадвар;
• Íèéë¿¿ëýã÷äèéí õ¿÷- íèéë¿¿ëýã÷òîì, òºâëºðñºí,
á¿òýýãäýõ¿¿ííüìàø÷óõàë, îðëîõá¿òýýãäýõ¿¿íöººõºí
¿åäõ¿÷òýéáàéäàã.
- 91. 2. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíòèéãñîíãîõ
• Чухам ямар сегментүүдийг өөрийн
зорилтот зах зээл болгохоо
шийдэх
• General Electric стратеги
төлөвлөлтийн матрицийг ашиглаж
болно
- 93. I. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéí îíöëîã, øèíæ ÷àíàð
• Áèçíåñèéí çàõ çýýë (business market)
õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëòýé èæèë òºñòýé
áîëîâ÷ äàðààõè øèíæ ÷àíàðààð ÿëãààòàé:
• Çàõ çýýëèéí á¿òýö áà ýðýëò
• Õóäàëäàí àâàã÷èéí øèíæ ÷àíàð
• Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð, øèéäâýð ãàðãàõ
¿éë ÿâö
- 94. 1. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéí á¿òýö áà ýðýëò
• Áèçíåñèéí çàõ çýýë äýýð ìàðêåòåð öººí òîîíû òîì
õóäàëäàí àâàã÷èäòàé õàðüöäàã
• Áèçíåñèéí õýðýãëýã÷èä ãàçàð ç¿éí áàéðøëûí õóâüä
òºâëºðñºí áàéõ íü ýëáýã òîõèîëääîã
• Áèçíåñèéí çàõ çýýë äýýðõ ýðýëò ìýäðýìæã¿é (ýðýëò
áîãèíî õóãàöààíû ¿íèéí õýëáýëçýëèéí íºëººíä
àâòàãäàõ íü áàãà)
• Áèçíåñèéí çàõ çýýë äýýðõ ýðýëò îãöîì áºãººä õóðäàí
ººð÷ëºãääºã
- 95. 2. Õóäàëäàí àâàã÷èéí øèíæ ÷àíàð
Áèçíåñèéí çàõ
çýýëäýýðõ õóäàëäàà
ìýðãýæëèéí ºíäºð óð
÷àäâàð øààðääàã.
Õóäàëäàí àâàã÷èä íü
ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñ
áàéäàã.
- 96. 3. Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð,
øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâö
• Áèçíåñèéí çàõ çýýë äýýðõ õóäàëäàí àâàõ
øèéäâýð íü ýöñèéí õýðýãëýã÷èéí ãàðãàõ
øèéäâýðèéã áîäâîë èë¿¿ íàðèéí, íóõàöòàé
õàíäàõûã øààðääàã
• Õóäàëäàí àâàëòûí õýìæýý áîëîí ìºíãºí ä¿í ºíäºð
• Òåõíèê òåõíîëîãèéí íàðèéí ìýäëýã, ýäèéí çàñãèéí
áîëîí îð÷íû áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñèéã õàðãàëçàí
¿çýõ õýðýãòýé
- 97. • Áèçíåñèéí õóäàëäàí àâàëò ýöñèéí
õýðýãëýã÷èéí õóäàëäàí àâàëòûã
áîäâîë àëáàíû õýëáýðòýé, áè÷èã
áàðèìò á¿ðä¿¿ëýëò èë¿¿ áàéäàã
3. Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð,
øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâö
- 98. • Áèçíåñèéí çàõ çýýë äýýð
õóäàëäàã÷ áîëîí õóäàëäàí
àâàã÷ òàëóóä õàðèëöàí
õîëáîîòîé àæèëëàí óðò
õóãàöààíû ò¿íøëýë áèé
áîëãîäîã.
3. Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð, øèéäâýð
ãàðãàõ ¿éë ÿâö
- 99. 4. Áèçíåñèéí çàõ çýýëèéí áóñàä
îíöëîãóóä
• Èõýíõ òîõèîëäîëä õóäàëäàí àâàã÷
çóó÷ëàã÷ã¿éãýýð øóóä ¿éëäâýðëýã÷ýýñ íü
õóäàëäàí àâäàã
• Òàëóóä õàðèëöàí íýã íýãíèéõýý õýðýãëýã÷
áà íèéë¿¿ëýã÷ áîëîõ íü öººíã¿é
• Õóäàëäàí àâàëòûã ëèçèíãèéí õýëáýðýýð
ÿâóóëàõ íü ò¿ãýýìýë
- 100. II. Áèçíåñèéí õóäàëäàí àâàëòûí çàí òºëºâèéí
çàãâàð
Îð÷èí
- Á¿òýýãäýõ¿¿íèé
ñîíãîëò
- Íèéë¿¿ëýã÷èéí
ñîíãîëò
-Õóäàëäàí àâàëòûí
õýìæýý
-Õóäàëäàí àâàëò
õèéõ íºõöºë
-¯éë÷èëãýýíèé
íºõöºë
-Òºëáºðèéí õýëáýð
Ìàðêåòèí-
ãèéí ºäººã÷
-Á¿òýýã-
äýõ¿¿í
- ¯íý
-Õóâàà-
ðèëàëò
-Èäýâõ-
æ¿¿ëýëò
Áóñàä
ºäººã÷
Ýäèéí
çàñàã
Òåõíîëî-ãè
Óëñ òºð,
õóóëü ýðõ
ç¿é
Ñî¸ë
Áèçíåñèéí
õýðýãëýã÷ Õàðèó ¿éëäýë
øèéäâýð
ãàðãàõ
ïðîöåññ
Õóâü õ¿ì¿¿ñèéí
õîîðîíäûí õàðüöàà
Áàéãóóëëàãûí
îíöëîã
- 101. II. Áèçíåñèéí õýðýãëýã÷èéí çàí òºëºâ
• Øèéäâýðèéí ¿íäñýí òºðë¿¿ä
• ªìíºõ çàõèàëãûã ººð÷ëºëòã¿éãýýð
äàâòàõ
• ªºðëºëòòýé äàâòàí çàõèàëãà
(á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæ ÷àíàð, ¿íý,
íºõöºë, íèéë¿¿ëýã÷)
• Øèíý çàõèàëãà ºãºõ
- 102. II. Áèçíåñèéí õýðýãëýã÷èéí çàí òºëºâ
ªìíºõ çàõèàëãûã
ººð÷ëºëòã¿éãýýð
äàâòàõ
ªºð÷ëºëòòýé
äàâòàí çàõèàëãà
Øèíý
Çàõèàëãà
Æèðèéí øèéäâýð Àñóóäëûã îëîí òàëààñ íü
õýëýëöýõ
•Ýð÷èì õ¿÷
•Ò¿ëø
•Áè÷èã õýðýãñýë
•Àâòîìàøèí
•Êîíñàëòèíãèéí
¿éë÷èëãýý
•Ýä àíãè, ñýëáýã
•Áàéøèí áàðèëãà
•Òîíîã òºõººðºìæ
•Ã¿¿ð, çàì òàâèõ
- 103. Áèçíåñèéí õóäàëäàí àâàëòûí øèéäâýð ãàðãàõ ïðîöåññò
îðîëöîã÷èä
1. Õýðýãëýã÷èä: á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õýðýãëýõ
áàéãóóëëàãûí àæèëëàã÷èä. Õóäàëäàí àâàõ
ñàíàà÷ëàãûã ãàðãàí, õýðýãöýýòýé á¿òýýãäýõ¿¿íèé
òîäîðõîéëíî
2. ͺ뺺ëºã÷èä: õóäàëäàí àâàõ øèéäâýðò íºëºº
¿ç¿¿ëýõ õ¿ì¿¿ñ. Õýðýãöýýòýé á¿òýýãäýõ¿¿íèé îíöëîã
øèíæ, ÷àíàðûã òîäîðõîéëîõîä òóñëàí, ñîíãîëòóóäûí
òóõàé ìýäýýëëëýýð õàíãàíà (Æ: òåõíèêèéí
àæèëëàã÷èä).
- 104. 3. Õóäàëäàí àâàã÷èä: íèéë¿¿ëýã÷èéã ñîíãîõ,
õóäàëäàí àâàëòûí íºõöºëèéã òîäîðõîéëîõ àëáàí ¸ñíû
ýðõ á¿õèé õ¿ì¿¿ñ. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé îíöëîãèéã
òîäîðõîéëîõîä òóñëàõ áºãººä õóäàëäàã÷èéã ñîíãîõ,
òîõèðîëöîõ ¿éë ÿâöàä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã
4. Øèéäâýð ãàðãàã÷èä: íèéë¿¿ëýã÷èéã ýöñèéí
áàéäëààð ñîíãîõîä àëáàí áîëîí àëáàí áóñ íºëºº á¿õèé
õ¿ì¿¿ñ
Áèçíåñèéí õóäàëäàí àâàëòûí øèéäâýð ãàðãàõ ïðîöåññò
îðîëöîã÷èä
- 105. Áèçíåñèéí õóäàëäàí àâàëòûí çàí òºëºâò íºëººëºõ
õ¿÷èí ç¿éëñ
ÎÐ×ÍÛ:
Àíõäàã÷
ýðýëòèéí
ò¿âøèí
Ýäèéí çàñãèéí
îð÷èí
Òåõíîëîãèéíîð÷èí
Óëñ òºðèéí
îð÷èí
ªðñºë人í
ÁÀÉÃÓÓËËÀ
ÃÛÍ:
Çîðèëòóóä
Áîäëîãî
Ïðîöåäóð
Áàéãóóëëàãûí
çîõèîí
áàéãóóëàëò
Ñèñòåì¿¿ä
կ̯¯Ñ
ÕÎÎÐÎÍÄÛÍ:
Ýðõ ìýäýë
Áàéð ñóóðü
Øèéäýìãèé
áàéäàë
Èòãýë ¿íýìøèë
ÕÓÂÜ Õ¯ÍÈÉ:
Íàñ
Áîëîâñðîë
Àæèë
Õóâü õ¿íèé
îíöëîã
ÕÓÄÀËÄÀÍ
ÀÂÀÃ×
- 106. Áèçíåñèéí õóäàëäàí àâàã÷èéí øèéäâýð
ãàðãàõ ¿å øàòóóä
• Àñóóäëûã òîäîðõîéëîõ
• Õýðýãöýýã òîäîðõîéëîõ
• Á¿òýýãäýõ¿¿íèé îíöëîãèéã òîäîðõîéëîõ
• Íèéë¿¿ëýã÷èéã õàéõ
• Íèéë¿¿ëýã÷äèéí áèçíåñèéí ñàíàëûã àâàõ
• Íèéë¿¿ëýã÷èéã ñîíãîõ
• Çàõèàëãûã ýöñèéí áàéäëààð ºãºõ
(òåõíèêèéí îíöëîã, òîî õýìæýý, õ¿ðãýëòèéí
õóãàöàà, áóöààõ íºõöë¿¿ä, áàòàëãàà ã.ì)
- 107. Íèéë¿¿ëýã÷èéã ñîíãîõîä àøèãëàõ ¿íýëãýýíèé æèøýý
Øèíæ ÷àíàð ¯íýëãýý
0
Õ¿ëýýæ àâàõ
áîëîìæã¿é
1
Ìóó
2
Äóíä
3
Ñàéí
4
Îíö
Òåõíèêèéí õ¿÷èí
÷àäàë
4
¯íý 2
×àíàð 4
Õ¿ðãýëòèéí íºõöºë 2
¯éë÷èëãýý 4
Íèéò îíîî 4+2+4+2+4=16
Äóíäàæ îíîî 16/5=3.2
- 109. Õóäàëäàí àâàã÷èéí õàð õàéðöàã
- Á¿òýýãäýõ¿¿íèé
ñîíãîëò
- Áðýíäèéí ñîíãîëò
- Áîðëóóëàã÷èéí
ñîíãîëò
- Õóäàëäàí àâàëò
õèéõ õóöààöàà
- Õóäàëäàí àâàëòûí
õýìæýý
Õóäàëäàí àâàã÷èéí
õàðèó ¿éëäýë
Õóäàëä
àí àâàã-
÷èéí
øèíæ
÷àíàð
Õóäàë-äàí
àâàã-÷èéí
øèéäâýð
ãàðãàõ
ïðîöåññ
Õóäàëäàí àâàã÷èéí
õàð õàéðöàã
Ìàðêåòèí-
ãèéí ºäººã÷
-Á¿òýýã-
äýõ¿¿í
- ¯íý
-Õóâàà-
ðèëàëò
-Èäýâõ-
æ¿¿ëýëò
Áóñàä
ºäººã÷
Ýäèéí
çàñàã
Òåõíîëî-ãè
Óëñ òºð,
õóóëü ýðõ
ç¿é
Ñî¸ë
- 110. Õýðýãëýã÷èéí òºðºë:
Ýöñèéí õýðýãëýã÷
Ýöñèéí õýðýãëýã÷-Ýöñèéí õýðýãëýã÷-ÕÕóâèéí,
ãýð á¿ëèéí, ºðõèéí
õýðýãëýýíä çîðèóëæ
õóäàëäàí àâäàã.
• Õóäàëäàí àâàëòûã áèå
äààí õèéäýã.
Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýë-Õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýë-
ýöñèéí õýðýãëýã÷äèéí
íèéëáýð.
- 111. Õýðýãëýã÷èéí òºðºë:
Áàéãóóëëàãà õýðýãëýã÷
Áàéãóóëëàãà õýðýãëýã÷Áàéãóóëëàãà õýðýãëýã÷
äàðààõ çîðèëãîîðäàðààõ çîðèëãîîð
õóäàëäàí àâíàõóäàëäàí àâíà:
• Øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèé
¿éëäâýðëýëä àøèãëàõ
• Äàõèí áîëîâñðóóëàëò
õèéõ
• ªºð õýðýãëýã÷äýä
äàìæóóëàí áîðëóóëàõ
Ben & Jerry’s
Ice Cream
- 112. Õýðýãëýã÷èéí çàí òºëºâò íºëººëºõ õ¿÷èí
ç¿éëñ:
ÑΨËÛÍ:
Ñî¸ë
Äýä ñî¸ë
Íèéãìèéí àíãè
ÍÈÉÃÌÈÉÍ:
Õàðúÿëàã-äàõ
á¿ëýã
Ãýð á¿ë
¯¿ðýã áà áàéð
ñóóðü
ÕÓÂÈÉÍ:
Íàñ áà àìüäðàëûí
¿å
Àæèë ýðõëýëò
Ýäèéí çàñãèéí
áàéäàë
Àìüäðàëûí õýâ
ìàÿã
Õóâèéí çàí ÷àíàð
áà ººðºº ººðèéãº
¿çýõ ¿çýë
ÑÝÒÃÝË
ǯÉÍ:
Ìîòèâàöè
Îéëãîëò
Ìýäëýã
Èòãýë
¿íýìøèë,
çóðøèë,
çàíøèë
ÕÓÄÀËÄÀÍ
ÀÂÀÃ×
- 113. Õýðýãëýã÷èéí çàí òºëºâò íºëººëºõ õ¿÷èí
ç¿éëñ:
Íèéãýì, ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éëñ
Õýðýãëýã÷èéíÕýðýãëýã÷èéí
íèéãýì, ñî¸ëûííèéãýì, ñî¸ëûí
õ¿÷èí ç¿éëñõ¿÷èí ç¿éëñ
Íèéãìèéí áàéäàë
Íèéãìèéí àíãè
Õàðüÿàëàãäàõ á¿ëýã ¯çýë áîäëûí
ìàíëàéëàã÷èä
Ãýð á¿ëèéí àìüäðàëûí
¿å
Öàã çàðöóóëàëò
Ñî¸ë
- 114. Íèéãýì, ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éëñ
• Ñî¸ëÑî¸ë á¿ð íèéãìýýð õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí çàí
òºëºâ áà çàíøëààð èëðýí ãàðäàã.
• Äýä ñî¸ëÄýä ñî¸ë ýíãèéí àìüäðàëûí òóðøëàãà, íºõöºë
áàéäàëòàé óÿëäàí ãàðñàí ººðèéí ãýñýí ¿íý
öýíèéí ñèñòåìòýé á¿ëã¿¿ä
• Íèéãìèéí àíãèÍèéãìèéí àíãè íèéãýìä òîäîðõîé áàéð ñóóðü,
äýã æóðàìòàé òîãòñîí á¿ëã¿¿ä, ò¿¿íèé
ãèø¿¿ä íü èæèë ¿íý öýíý, ¿çýë áîäîë, çàí
òºëºâòýé.
- 115. Íèéãýì, ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éëñ
õ¿¿õýä äàðààõ ç¿éëñèéã
ñî¸ëîîñ ñóðäàã:
• Ýðìýëçýë áà àìæèëò;
• Èäýâõ, îðîëöîî;
• ¯ð àøèãòàé áà áîäèòîé ;
• Äýâøèë;
• Ìàòåðèàëëàã òîõü;
• Áèå äààñàí ÷àíàð;
• Ýðõ ÷ºëºº;
• Ýíýðýíã¿é;
• Èäýð çàëóó áàéõ;
• Áèå áÿëäàð áà ýð¿¿ë ìýíä
Äýä ñî¸ë:
• ¯íäýñòýí, ÿñòàí
• Øàøíû á¿ëã¿¿ä
• Àðüñíû á¿ëã¿¿ä
• Ãàçàð ç¿éí ìóæóóä
- 116. Íèéãýì, ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éëñ
• Íèéãìèéí áàéäàëÍèéãìèéí áàéäàë õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéí ¿¿ðãýý õýðõýí
áèåë¿¿ëæ áàéãààã õàðóóëäàã.
• ¯¿ðýã- õ¿ðýýëýí áóé õ¿ì¿¿ñýýñ õàìààðàí òóõàéí
õ¿íèé õèéæ áîëîõ á¿õ ¿éëäýë. ¯¿ðýã á¿ð áàéð
ñóóðüòàé áàéíà.
• Áàéð ñóóðü- íèéãìýýñ ¿ç¿¿ëæ áóé õ¿íäýòãýë.
• Õàðúÿëàãäàõ á¿ëýãÕàðúÿëàãäàõ á¿ëýã íü õóâü õ¿íèé ¿çýë áîäîë,
çàí òºëºâ òºëºâøèõºä øóóä áà äàì õàðüöóóëàí/
õàðãàëçàí íºëººëæ áóé á¿ëã¿¿ä. (æ íü,
ìºðººäëèéí áàã)
• Àíõäàã÷ á¿ëýã- ãýð á¿ë, íàéç íºõºä, õºðø, õàìòðàí
àæèëëàãñàä.
• Õî¸ðäîã÷- øàøíû á¿ëýã, ìýðãýæëèéí õîëáîîä,
õóäàëäààíû õîëáîîä çýðýã áàéãóóëëàãóóä.
- 117. Íèéãýì, ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éëñ
• ¯çýë áîäëûí ìàíëàéëàã÷èä¯çýë áîäëûí ìàíëàéëàã÷èä ººðèéí ºâºðìºö
ìýäëýã, óð ÷àäâàð, çàí ÷àíàðààð áóñäàä
íºëººëæ áóé õàðúÿëàãäàõ á¿ëãèéí ãèø¿¿í.
• Ãýð á¿ëèéí àìüäðàëûí ¿åÃýð á¿ëèéí àìüäðàëûí ¿å õàìòàðñàí øèéäâýð
ãàðãàäàã àìüäðàëûí õºãæëèéí ¿å øàòóóäûã
èëýðõèéëäýã.
• ªðõèéí àìüäðàëûí ¿å íü ãýð á¿ëèéí áà ãýð á¿ëèéí
áóñ íýãæ¿¿äèéã îðîëöóóëíà.
• Öàã çàðöóóëàëòÖàã çàðöóóëàëò õóâü õ¿íèé ã¿éöýòãýæ áóé
¿éëäë¿¿ä, òýäãýýðò çàðöóóëàãäàõ
õóãàöààã èëýðõèéëíý.
- 118. Íèéãìéí õ¿÷èí ç¿éëñèéí óÿëäàà:
Ñî¸ë: Áóñäààñ ºâºðìºö
óëàìæëàë, èòãýë
¿íýìøèëòýé á¿ëýã
Íèéãìèéí àíãè: “Íèéãìèéí
áàéð ñóóðèàð”
èëýðõèéëýãäýõ á¿ëýã
Õàðúÿëàãäàõ á¿ëýã: Õóâü
õ¿íèé ¿çýë áîäîë,
¿éëäýëä íºëººëºã÷
á¿ëýã
- 119. ¯çýë áîäëûí ìàíëàéëàã÷èä Õàðúÿàëàãäàõ
á¿ëýãò èë¿¿ õ¿÷òýé íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.
• ¯çýë áîäëûí ìàíëàéëàã÷èä áóñäàä
çºâëºãºº, ìýäýýëýë ºãºõ çàìààð
íºëººëäºã.
• Òýä õ¿ì¿¿ñòýé í¿¿ð í¿¿ðýýðýý
òóëàí õàðüöàæ, èòãýë îëñîí
áàéäàã òóë “ººð÷ëºëòèéí
òºëººëºã÷” ãýæ õýëæ áîëíî.
• Òýä á¿òýýãäýõ¿¿í õóäàëäàí àâàõ
øèéäâýðò íºëººëäºã áºãººä êîìïàíèé
çàð ñóðòàë÷èëãààíààñ
èë¿¿ èòãýë ¿íýìøèë òºð¿¿ëæ
÷àääàã.
- 120. Ãýð á¿ëèéí óëàìæëàëò àìüäàðëûí ìº÷ëºã
ÄóóäÄóóä
ñóðãóóëü òºãñºã÷ñóðãóóëü òºãñºã÷
Øèíýýð ãýðëýãñýäØèíýýð ãýðëýãñýä
Ä¿¿ðýí ¿¿ð: 1, 2, 3Ä¿¿ðýí ¿¿ð: 1, 2, 3
Õîîñîí ¿¿ð: 1, 2Õîîñîí ¿¿ð: 1, 2
Ñýòãýëèéí Õàíü õàéã÷: 1, 2Ñýòãýëèéí Õàíü õàéã÷: 1, 2
- 121. Õýðýãëýã÷èéí õ¿í àì ç¿éí øèíæ
Íàñ Õ¿éñ
Ãàçàð ç¿éí
áàéðøèë
Îðîí ñóóö
Õºäºë㺺í
Îðëîãî
Àæèë ýðõëýëò
Áîëîâñðîë
Ãýð á¿ëèéí áàéäàë
ßñ, ¿íäýñ/Àðüñíû
ºíãº
Çàðëàãà
Õýðýãëýã÷èéíÕýðýãëýã÷èéí
õ¿í àì ç¿éí øèíæõ¿í àì ç¿éí øèíæ
- 122. Îðëîãî/çàðëàãà
Õýðýãëýã÷èéí îðëîãî áàé çàðëàãûã íàðèéâ÷ëàí
ñóäàëñàí òîõèîëäîëä õýðýãëýã÷èéí õ¿í àì ç¿éí
ìàø ÷óõàë ¿ç¿¿ëýëò áîëäîã.
• Õóâü õ¿íèé îðëîãîÕóâü õ¿íèé îðëîãî –ã íýã õ¿íä íîîãäîõ ÄÍÁ (äîòîîäûí
íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í) ãýäýã ¿ç¿¿ëýëòýýð
èëýðõèéëäýã, ýíý íü òóõàéí ¿íäýñòíèé
¿éëäâýðëýñýí íèéò áàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé ºðòãèéã
õ¿í àìûí òîîíä õóâààñàíòàé òýíö¿¿.
• Àìüäðàëûí ºðòºãÀìüäðàëûí ºðòºã íü èíôëÿöûí íºëººãººð ¿¿äýã ãàðñàí
¿íèéí ºñºëòèéã èëýðõèéëäýã.
• Áîëîìæèò îðëîãîÁîëîìæèò îðëîãî õóâü õ¿í, ãýð á¿ë, ºðõèéí îéð
çóóðûí çàðäàëä çàðöóóëäàã ýñâýë/ áà
õàäãàëàìæèíä õèéäýã òàòâàðûí äàðààõ îðëîãî.
• Õÿíàëòòàé îðëîãîÕÿíàëòòàé îðëîãî õóâü õ¿í, ãýð á¿ë, ºðõ íýí
øààðäëàãàòàé ç¿éëñýý õóäàëäàí àâñàíû äàðàà
òàíñàã õýðýãëýýíä çàðöóóëæ áóé îðëîãî.
- 123. Ãýð á¿ë: ¿ð÷èëýõ
ãýðëýëò, öóñààð
õîëáîãäñîí õî¸ð áà õýä
õýäýí õ¿ì¿¿ñ õàìò
àìüäðàõ
ªðõ: ÿìàð íýãýí õîëáîî
õàìààðàëã¿é ÷ áàéæ
áîëîõ íýã áà õýä õýäýí
õ¿í õàìò àìüäðàõ
Ãýð á¿ëèéí áàéäàë
Îð÷èí ¿åèéí áàéäëààð ãýðÎð÷èí ¿åèéí áàéäëààð ãýð
á¿ë áîëîí ºðõ¿¿ä æèæãýð÷,á¿ë áîëîí ºðõ¿¿ä æèæãýð÷,
èõýíõ õ¿ì¿¿ñ óëàìæëàëòèõýíõ õ¿ì¿¿ñ óëàìæëàëò
áóñ ãýð á¿ë, ºðõ áîëîõáóñ ãýð á¿ë, ºðõ áîëîõ
õàíäëàãàòàé áàéíà.õàíäëàãàòàé áàéíà.
- 124. ßñ ¿íäýñ/Àðüñíû ºíãº
• ßñ ¿íäýñ/àðüñíû ºí㺠íü òóõàéí
¿íäýñòýí õ¿í àì ç¿éí õóâüä
õýë, ýõ îðîí, àðüñíû ºí㺺ðºº
õýð îëîí õóâààãäñàíûã õýìæèõ
¿ç¿¿ëýëò þì.
- 125. Õýðýãëýã÷èéí àìüäðàëûí õýâ ìàÿã
ª.õ., àìüäàðëûí õýâ ìàÿãàìüäàðëûí õýâ ìàÿã ãýäýã íü õ¿ì¿¿ñ öàã áîëîí
ìºíãèéã õýðõýí çàðöóóëæ áàéãààãààð èëýðõèéëýãäýíý.
Àìüäðàëûí õýâ ìàÿã íü õóâü õ¿íèé ¿éëäýë, ñîíèðõîë,
¿çýë áîäëîîð èëýðõèéëýãääýã.
- 126. Õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë ç¿éí øèíæ
Õýðýãëýã÷èéíÕýðýãëýã÷èéí
ñýòãýë ç¿éí øèíæñýòãýë ç¿éí øèíæ
Õóâèéí øèíæ
Õàíäëàãà ýñâýë ¿çýë áîäîë
Àíãè äàâõàðãûí òàëààðõ
îéëãîëò
ªäººã÷ Õ¿ëýýí àâ÷ áóé ýðñäýë
Øèíèéã ýðýëõèéëýã÷
Õóäàëäàí àâàëòûí à÷
õîëáîãäîë
- 127. • Õóâèéí øèíæÕóâèéí øèíæ õóâü õ¿íèéã áóñäààñ ÿëãàðóóëæ áóé
øèíæ¿¿äèéí íèéëáýð. Îð÷íû íºëººíä õàðèó ¿éëäýë
¿ç¿¿ëýõýä íºëººëæ áóé ñýòãýë ç¿éí îíöëîã øèíæ¿¿ä.
• Õàíäëàãà/¿çýë áîäîëÕàíäëàãà/¿çýë áîäîë áàðàà áà ¿éë÷èëãýýíèé òàëààðõ
ýåðýã, ñºðºã ñýòãýãäýë.
• Àíãè äàâõàðãûí òàëààðõ îéëãîëòÀíãè äàâõàðãûí òàëààðõ îéëãîëò õóâü õ¿íèé íèéãìèéí
áàéð ñóóðü õàðúÿëàãäàæ/ òýì¿¿ëæ áóé ò¿âøèí.
• ªäººã÷ªäººã÷ õóâü õ¿íèéã ¿éëäýëä õ¿ðãýõ ýñâýë ò¿¿íýýñ
çàéëñõèéõýä ò¿ëõýæ áóé õ¿÷.
Õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë ç¿éí øèíæ
- 128. Õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë ç¿éí øèíæ
• Çèãìóíä Ôðåéä: õ¿ì¿¿ñ çàí òºëºâèéã íü
ñýòãýë ç¿éí ÿìàð õ¿÷èí ç¿éëñ
óäèðääàããèéã îéëãîäîãã¿é ó÷èð òèýä
ººðñäèéí ºäººã÷èéã ìýäýõã¿é.
• Àáðàõàì Ìàñëîó: õ¿íèé õýðýãöýý øàòëàëòàé
áºãººä òîäîðõîé õýðýãöýýã õàíãàñíû äàðàà
õ¿í àðàé äýýä ò¿âøíèé õýðýãöýýãýý
õàíãàõûã ýðìýëçäýã
- 129. Àáðàõàì Ìàñëîó-èéí ìîòèâàöèéí îíîë
Ôèçèîëîãèéí õýðýãöýý
Àþóëã¿é áàéäëûí õýðýãöýý
Íèéãìèéí õýðýãöýý
ªºðèé㺺 èëýðõèéëýõ
õýðýãöýý
ªºðèé㺺 áîëîâñðóóëàõ
õýðýãöýý
- 130. Õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë ç¿éí øèíæ
• Õ¿ëýýí àâ÷ áóé ýðñäýëÕ¿ëýýí àâ÷ áóé ýðñäýë õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð
ãàðãàñíû ä¿íä áèé áîëîõ òîäîðõîéã¿é áàéäëûí
ò¿âøèí.
• Øèíèéã ñàíàà÷ëàã÷Øèíèéã ñàíàà÷ëàã÷ õóâü õ¿íèé øèíý ç¿éëèéã
òóðøèæ ¿çýõ õ¿ñýë.
• Õóäàëäàí àâàëòûí à÷ õîëáîãäîëÕóäàëäàí àâàëòûí à÷ õîëáîãäîë ìºíãºíèé õóâààðèëàëò
áîëîí äýëã¿¿ð ÿâàõàä çàðöóóëàõ öàã õóãàöàà,
õ¿÷èí ÷àðìàéëòàíä íºëººëíº.
• Îéëãîëò- õ¿í åðòºíöèéí òóõàé îéëãîìæòîé ä¿ð çóðàã
á¿òýýõèéí òóëä ìýäýýëëèéã ñîíãîí àâ÷, çîõèîí
áàéãóóëæ, íýâòð¿¿ëæ áóé ¿éë àæèëëàãààã õýëíý.
• Ñîíãîìîë àíõààðàë- îëîí ìýäýýëýë äîòðîîñ çºâõºí ººðò
õýðýãòýéã ñîíñîõ
- 131. Õýðýãëýã÷èéí ñýòãýë ç¿éí øèíæ
• Ñîíãîìîë ãàæóóäàë- ìýäýýëëèéã ººðèéí ¿çýë áîäîëä
òóëãóóðëàí îéëãîæ àâàõ
• Ñîíãîìîë òîãòîîëò- õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéí ¿çýë áîäîë, èòãýë
¿íýìøèëä íèéöñýí ìýäýýëëèéã ë òîãòîîäîã
• Ìýäëýã- òóðøëàãààñ õàìààðàí õóâü õ¿íèé çàí òºëºâò
ººð÷ëºëò îðîõ
• Èòãýë ¿íýìøèë- õóâü õ¿íèé ÿìàð íýãýí ç¿éëèéã
ä¿ðñýëñýí áîäîë
• Õàíäëàãà- õóâü õ¿íèé ÿìàð íýãýí ç¿éë ýñâýë ñàíààíû
òàëààðõ õàðüöàíãóé òîãòâîðòîé øèíæ ÷àíàðòàé
¿íýëãýý, ìýäðýìæ, ÷èã áàðèìæàà.
- 132. Õ¿ëýýí àâ÷ áóé ýðñäýëèéí òºðºë
Õ¿ëýýí àâ÷ áóé ýðñäýëèéí çóðãààí òºðºë áèé :
1.1. ¯éë àæèëëàãààíû¯éë àæèëëàãààíû: Á¿òýýãäýõ¿¿í øààðäëàãûí äàãóó ¿¿ðãýý
ã¿éöýòãýõã¿é áàéõ ýðñäýë.
2.2. Áèå ìàõáîäèéíÁèå ìàõáîäèéí: Á¿òýýãäýõ¿¿í àþóëòàé/ õîðòîé áàéõ ýðñäýë.
3.3. Ñàíõ¿¿ãèéíÑàíõ¿¿ãèéí: Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð ¿íýòýéãýý ä¿éöýõã¿é
áàéõ.
4.4. ÍèéãìèéíÍèéãìèéí: Á¿òýýãäýõ¿¿í õ¿íèéã ýâã¿é áàéäàëä îðóóëàõ ýð.
5.5. Ñýòãýë ç¿éíÑýòãýë ç¿éí: Á¿òýýãäýõ¿¿í õ¿íèé ýãî-ã ãýìòýýõ ýðñäýë.
6.6. Öàã õóãàöààÖàã õóãàöàà: õýðýãâ á¿òýýãäýõ¿¿í õ¿ññýíèéã äàãóó
áàéõã¿é áîë ò¿¿íèéã õóäàëäàí àâàõàä çàðöóóëñàí öàã
õóãàöàà ¿ðã¿é çàðöóóëàãäñàí áàéõ ýðñäýë.
- 133. 2. Õýðýãëýã÷èéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë àæèëëàãàà
Õýðýãëýã÷èéí õóäàëäàí àâàõ ¿¿ðýã:
Ñàíàà÷ëàã÷
ͺ뺺ëºã÷
Õýðýãëýã÷
Õóäàëäàí
àâàã÷
Øèéäâýð
ãàðãàã÷
Ñóäàëãàà áà
õºãæëèéí
àëáà
- 134. 2. Õýðýãëýã÷èéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë
àæèëëàãàà
Õýðýãëýã÷èéí õóäàëäàí àâàõ ¿¿ðýã:
• Ñàíàà÷ëàã÷- òîäîðõîé áàðàà, ¿éë÷èëãýýã õóäàëäàí
àâàõ òàëààð ñàíààã ñàíàë áîëãîã÷, áîäîã÷
• ͺ뺺ëºã÷- õóäàëäàí àâàõ øèéäâýðò íºëººëºõ¿éö
¿çýë áîäîë áîëîí çºâëºãºº ºãºã÷ õ¿í
• Øèéäâýð ãàðãàã÷- õýçýý, þó, õýðõýí, õààíà
õóäàëäàí àâàõ òóõàé ¿íäñýí ýñâýë õýñýã÷èëñýí
ñàíàà ãàðãàã÷
• Õóäàëäàí àâàã÷- õóäàëäàí àâàëò õèéæ áóé õ¿í
• Õýðýãëýã÷ - áàðàà ¿éë÷èëãýýã õýðýãëýæ áóé õ¿í
- 135. Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð ãàðãàõ çàí òºëºâèéí
òºðºë
• Öîãö õóäàëäàí àâàõ çàí òºëºâ- áàðààíû òýìäýã
(áðýíä)-¿¿äèéí õîîðîíäûí ÿëãàà èõ, õóäàëäàí àâàëòàí
äàõ õýðýãëýã÷èéí îðîëöîîíû ò¿âøèí ºíäºð.
Á¿òýýãäýõ¿¿í íü ºíäºð ¿íýòýé, ýðñäýëòýé,øóóä
õóäàëäàí àâàõ áîëîìæã¿é, áèå õ¿íèéã èëýðõèéëäýã
øèíæ ÷àíàðòàé áîë õýðýãëýã÷èéí îðîëöîîíû ò¿âøèí
ºíäºð áàéíà. Æèøýý íü àâîìàøèí, áàéð îðîí ñóóö.
• Ǻð÷ëèéã áóóðóóëàõ õóäàëäàí àâàõ çàí òºëºâ-
áàðààíû òýìäýã (áðýíä)-¿¿äèéí õîîðîíäûí ÿëãàà áàãà,
õóäàëäàí àâàëòàí äàõ õýðýãëýã÷èéí îðîëöîîíû ò¿âøèí
ºíäºð. Æèøýý íü, õèâñ.
- 136. Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð ãàðãàõ çàí òºëºâèéí
òºðºë
• Çàíøñàí õóäàëäàí àâàõ çàí òºëºâ- áàðààíû
òýìäýã (áðýíä)-¿¿äèéí õîîðîíäûí ÿëãàà áàãà,
õóäàëäàí àâàëòàí äàõ õýðýãëýã÷èéí
îðîëöîîíû ò¿âøèí áàãà. Æèøýý íü, äàâñ.
• Øèíèéã ýðýëõèéëñýí õóäàëäàí àâàõ çàí
òºëºâ- áàðààíû òýìäýã (áðýíä)-¿¿äèéí
õîîðîíäûí ÿëãàà èõ, õóäàëäàí àâàëòàí äàõ
õýðýãëýã÷èéí îðîëöîîíû ò¿âøèí áàãà. Æèøýý
íü, ïå÷åíü.
- 137. Õýðýãëýã÷èéí øèéäâýð ãàðãàõ
¿éë àæèëëàãàà
Íèéãýì
áà ñýòãýë ç¿é
Õ¿í àì ç¿é
Õýðýãöýýã
ìýäðýõ
Ìýäýýëýë
õàéõ
Õóâèëáàðóóäûã
¿íýëýõ
Õóäàëäàí
Àâàõ
øèéäâýð
Õóäàëäàí
àâñàíû
äàðààõ
çàí òºëºâ
- 138. Ýöñèéí õýðýãëýã÷èéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë
àæèëëàãàà
Äàðààõ ¿å øàòòàé :
• Õýðýãöýýã ìýäðýõ- õýðýãëýã÷ ÿìàð íýãýí áýðõøýýëòýé ó÷ðàõ ýñâýë
õàíãàãäààã¿é õýðýöýýã ìýäðýõ
• Äîòîîä ºäººã÷
• Ãàäààä ºäººã÷
• Ìýäýýëýë õàéõ: õýðýâ õýðýãëýã÷èéí õýðýãöýý èõ, õýðýãöýýòýé
á¿òýýãäýõ¿¿í íü ãàð äîð áèø òîõèîëäîëä ìýäýýëýë õàéäàã. Ìýäýýëýë
íü á¿òýýãäýõ¿¿íèé áóñàä ñîíãîëòóóä, òýäãýýðèéí øèíæ ÷àíàðûí
òàëààð áàéíà. Ìýäýýëýë íü äàðààõ ýõ ¿¿ñâýð¿¿äòýé:
• Õóâèéí ýõ ¿¿ñâýð- ãýð á¿ë, íàéç íºõºä, õºðø, õàìààòàí ñàäàí;
• Àðèëæààíû ýõ ¿¿ñâýð- çàð ñóðòàë÷èëãàà, áîðëóóëàã÷, çóó÷, ñàâ
áàãëàà, ¿ç¿¿ëýí;
• Îëîí íèéòèéí ýõ ¿¿ñâýð- îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õýðýãñýë, õýðýãëýã÷èéí
õîëáîîä;
• Òóðøëàãûí ýõ ¿¿ñâýð- õýðýãëýý, òóðøèëò.
- 139. Ýöñèéí õýðýãëýã÷èéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë
àæèëëàãàà
• Ñîíãîëòóóäûã ¿íýëýõ: õýðýãëýã÷ ìýäýýëëèéã
áîëîâñðóóëàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâèëáàðóóä
äóíäààñ õàìãèéí èõ õýðýãöýýã õàíãàõóéö
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñîíãîíî.
• Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð: ìºíãº, õóäàëäàí àâàõ
àìëàëò, òóñëàìæèéã áàðàà ¿éë÷èëãýýã
ýçýìøèõ ýðõýýð ñîëèõ.
• Õóäàëäàí àâñàíû äàðààõ çàí òºëºâ: äàõèí
õóäàëäàí àâàëò ýñâýë äàõèí ¿íýëãýý. Çàðèì
òîõèîëäîëä õ¿ëýýëò, õýðýãöýýíèéõ¿ëýýëò, õýðýãöýýíèé
çºð¿¿çºð¿¿ ¿¿ñäýã.
- 140. Øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð
Äàðààõ ¿å øàòòàé
1. Îéëãîëò- õýðýãëýã÷ øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í áèé
áîëñîíûã ìýäýõ áîëîâ÷ õàíãàëòòàé ìýäýýëýë
áàéõã¿é.
2. Ñîíèðõîë- õýðýãëýã÷ øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèé
òàëààð ìýäýýëýë õàéíà
3. ¯íýëãýý- õýðýãëýã÷ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã
õýðýãëýõ íü ¿ð ä¿íòýé ãýäãèéã
óõàìñàðëàíà
- 141. Øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð
4. Òóðøèëò- õýðýãëýã÷ ººðèéí
òîäîðõîéëñîí ¿íýëãýýã áàòàòãàõûí
òóëä á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áàãà
õýìæýýãýýð õóäàëäàí àâ÷ òóðøèíà.
5. Õýðýãëýý- õýðýãëýã÷ øèíý
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã á¿ðýí õýìæýýãýýð
íü áàéíãà õýðýãëýõ øèéäâýð ãàðãàíà.
- 142. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæ ÷àíàð õýðýãëýýíä
íºëººëºõ íü
• Õàðüöàíãóé äàâóó òàë
• Õàðüöóóëàõ áîëîìæ- òåõíîëîãè, ºðòºã,
õýðýãëýý, à÷ õîëáîãäîë
• Íàðèéí íèéëìýë ÷àíàð- òåõíîëîãèéí
ò¿âøèíã îéëãîõîä õÿëáàð ýñýõ
• Õóâààãäàõ ÷àíàð
• Õàðèëöàõ ÷àíàð
