1. หน่วยที 2: การดําเนินการและผูมสวนเกียวข้องก ับศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
้ ี ่
ั
ผลสมฤทธิจากการศึกษา
คําชีแจง
2.1 การดําเนินการของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
2.2 ผู ้มีสวนเกียวข ้องกับศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
่
บทสรุปย่อ
การประเมินผล
รายการอ้างอิง
ั
ผลสมฤทธิจากการศึกษา
หล ังจากเรียนจบแล้ว ผูเรียนควรจะมีความสามารถด ังนี:
้
1. ขันตอนทีแตกต่างกันของการดําเนินการของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
่
2. บทบาทของผู ้มีสวนเกียวข ้องของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
คําชีแจง
หน่วย ที 1 จะเป็ นการอธิบายนิยามความหมาย ประเภท การขับเคลือนของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชนใน
ระดับโลกและของประเทศอินเดีย รวมทังอธิบายความเชือมโยงระหว่างภาครัฐกับศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ใน หน่วยนี จะเป็ นการเรียนรู ้รายละเอียดเกียวกับขันตอนต่าง ๆ ของการดําเนินการของศูนย์การเรียนรู ้ ICT
่
ชุมชน รวมทังอธิบายบทบาทของผู ้ทีมีสวนเกียวข ้องกับศูนย์การเรียนรู ้ไอซีทในชุมชนของผู ้เรียน พร ้อมทังอธิบาย
ี
กิจกรรมการพัฒนาชุมชนต่าง ๆ
2.1 การดําเนินการของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน ทีประสบความสําเร็ จ จะต ้องพิจารณาปั จจัยด ้านเทคโนโลยี เครืองมืออุปกรณ์
่
และระบบต่าง ๆ นอกจากนี ปั จจัยอืน ๆ ทีมีสวนสําคัญต่อความสําเร็ จของศูนย์ฯ คือ พลังของชุมชน องค์ความรู ้
ทักษะด ้านต่าง ๆ การดํารงชีวตของคนในชุมชน และสถานภาพทางสังคม หากศูนย์ฯ ของผู ้เรียนปฎิบัตตาม
ิ ิ
ประเด็นต่าง ๆ ข ้างต ้น ได ้อย่างมีประสิทธิภาพ ศูนย์ฯของผู ้เรียนก็จะเป็ นองค์กรทีประสบความสําเร็จ
ศูน ย์ก ารเรีย นรู ้ ICT ชุมชนต ้นแบบ ควรจะมีเ ครืองมืออุปกรณ์ ดัง ต่อไปนี คอมพิวเตอร์ เครืองปริน ท์
อุปกรณ์เชือมต่ออินเตอร์เ น็ ต กล ้องถ่า ยรูปดิจตอล เว๊บไซต์ การสือสารทางวิท ยุกระจายเสียง ห ้องสมุด ชุมชน
ิ
วัสดุอปกรณ์เพือการเรียนรู ้ หรือเฟอร์นเจอร์ เป็ นต ้น
ุ ิ
ในการดําเนินงานของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน มีขนตอนจํานวนมาก ทีผู ้เรียนจําเป็ นต ้องทําตาม เพือให ้
ั
ศูนย์ฯของผู ้เรียนเป็ นศูนย์ฯ ทีมีประสิทธิภาพ โดยจะอธิบายในแต่ละขันตอน ดังต่อไปนี
Page 1

2. ขนตอนที 1: การประเมินความต้องการของชุมชน
ั
ก่อนทีผู ้เรียนจะจัดตังศูนย์การเรียนรู ้ไอซีทในชุมชนของผู ้เรียน ผู ้เรียนต ้องทําการประชุมหรือปรึกษาหารือ
ี
กับประชาชนในท ้องถิน รวมทังประเมินความต ้องการของคนในชุมชนทังเพศหญิง เพศชาย เด็ก กลุ่มวัยรุ่น กลุ่ม
่
ผู ้สูงอายุ และผู ้ทีไม่ม ีสวนได ้ส่ว นเสียของชุมชน โดยในหน่ ว ยที 3 ของบทที 1 จะอธิบายแนวคิดเกียวกับการ
ประเมินความต ้องการของชุมชน
ั ้ ่
ขนตอนที 2: ความรูความเข้าใจในชุมชนชนบทและการสน ับสนุนการมีสวนร่วม
่
การมีสวนร่วมของชุมชน มีความสําคัญอย่างมากทีจะพิจารณาว่าศูนย์การเรียนรู ้ไอซีทของชุมชนผู ้เรียน
ี
ประสบผลสําเร็ จหรือไม่ ดังนั นผู ้เรียนจําเป็ นต ้องเข ้าใจชุมชนชนบทของผู ้เรียนเอง ซึงผู ้เรียนจะได ้ทําความเข ้าใจ
บริบทนีอย่างละเอียดในบทที 2 และ 3 ต่อไป
ขนตอนที 3: การวางแผนเพือจ ัดตงศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ั ั
การวางแผนเพือจัดตังศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน จะเกียวข ้องกับประเด็นต่าง ๆ ดังนี ลักษณะของศูนย์ฯที
หลากหลาย, การตังชือศูนย์ฯ, การระบุพนที, การวางแผนเรืองวัสดุอปกรณ์และการวางแผนระบบ เป็ นต ้น ในบทที
ื ุ
4 จะอธิบายประเด็นดังกล่าวอย่างละเอียด ต่อไป
ขนตอนที 4: การบริหารจ ัดการศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ั
หลังจากมีการวางแผนการจัดตังศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน อย่างละเอียดรอบคอบแล ้ว ผู ้จัดตังศูนย์ฯ
จําเป็ นต ้องออกแบบระบบการบริหารจัดการทีมีประสิทธิภาพ และมีการจัดทํากิจกรรมต่าง ๆ ทีเป็ นประโยชน์ต่อ
ชุมชนด ้วย โดยจะอธิบายประเด็นเรืองการบริหารจัดการศูนย์ฯ อย่างละเอียดในบทที 5
ขนตอนที 5: การเสริมสร้างท ักษะ
ั
ในฐานะทีผู ้เรียนเป็ นผู ้จัดการศูนย์ ผู ้เรียนจะถูกคาดหวังว่าผู ้เรียนจะต ้องสามารถทํางานได ้หลายรูปแบบ
และสามารถนํ าทักษะด ้านคอมพิวเตอร์มาช่วยในการขายและการตลาดของชุมชนได ้ โดยจะอธิบายรายละเอียดใน
ประเด็นดังกล่าวใน บทที 6 และ 7
ขนตอนที 6: การส่งผ่านการบริการ
ั
การส่ง ผ่ า นการบริก ารเพือรองรั บ ความต ้องการทีแท ้จริง ของท ้องถิน เป็ นปั จ จั ย สํ า คั ญ ทีช่ว ยให ้ศูน ย์ฯ
ประสบความสําเร็จ ซึงบริการต่าง ๆ ประกอบด ้วย การศึกษา, สาธารณสุข, การแจกจ่ายสินค ้า, การบริการด ้านการ
ธนาคารและการประกันภัย, การเกษตรกรรม เป็ นต ้น โดยจะอธิบายรายละเอียดในประเด็นดังกล่าวในบทที 8 และ
9
ขนตอนที 7: การจ ัดการด้านข้อมูล
ั
ผู ้จัดการศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน จํ าเป็ นต ้องจัดการข ้อมูลจํ าวนวนมากทีเกียวข ้องกับชุมชน โดย
ผู ้จั ด การศู น ย์ฯ มีห น า ทีจั ด การข ้อมู ล ให ส มบู ร ณ์ แ ละเผยแพร่ ข ้อมู ล โดยใช ้เครื องมือ หรื อ เทคนิ ค ทีแตกต่ า ง
้ ้
หลากหลาย ซึงสิงทีกล่าวมาข ้างต ้น เรียกว่า การจัดการด ้านข ้อมูล โดยจะอธิบายประเด็นดังกล่าวอย่างละเอียดใน
บทที 10
ขนตอนที 8: การตลาด
ั
ประเด็นเรืองการตลาดเกียวกับศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน เป็ นสิงทีมีความสําคัญต่อการประสบความสําเร็ จ
ของศูนย์ ฯ เช่นเดียวกับประเด็นอืน ๆ ทีกล่าวไปแล ้วข ้างต ้น . โดยจะอธิบายรายละเอียดในประเด็นดังกล่าวในบทที
11
ขนตอนที 9: การประเมินความก้าวหน้าของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ั
ศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน ทีประสบความสําเร็ จจําเป็ นจะต ้องมีการวางแผนและมีเครืองมือทีดี อย่างไรก็
ตามขันตอนนึงทีจะมองข ้ามไม่ได ้เลย คือ การประเมิน ซึงการประเมินเป็ นกระบวนการต่อเนืองของการรวบรวม,

3. วิเคราะห์ และ ค ้นหาหลักฐานต่าง ๆ ในการนํ ามาช่วยปรับปรุงศูนย์ฯ ของผู ้เรียน โดยจะอธิบายความแตกต่างของ
เครืองมือแบบต่าง ๆ ในการประเมิน ในบทที12
ขันตอนต่าง ๆ ทีกล่าวมาแล ้วข ้างต ้นเป็ นการให ้มุมมองในภาพรวมของขันตอน ทัง 9 ขันตอน ทีเกียวข ้อง
กับการจัดตังและการบริหารจัดการศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน ประกอบด ้วย การทําความเข ้าใจความต ้องการของ
ชุมชน การวางแผน การเสริมสร ้างทักษะ การวางแผนว่าจะให ้บริการอะไรแก่ชมชน และการบริหารจัดการศูนย์ฯ
ุ
คําถาม 2.1
1. ระบุขนตอน 9 ขันตอน ทีเกียวพันกับการก่อตังและการดําเนินการของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ั
i. ___________________
ii. ___________________
iii. ___________________
iv. ___________________
v. ___________________
vi. ___________________
vii. ___________________
viii. ___________________
ix. ___________________
้ ี ่
2.2 ผูมสวนเกียวข้องก ับศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
่
ผู ้มีสวนเกียวข ้องกับ ศูนย์ก ารเรีย นรู ้ ICT ชุม ชน คือ องค์กร หรือบุค คล ทีสามารถมีอทธิพลหรือส่งผล
ิ
่
กระทบต่อการปฎิบัตงานของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน ซึงผู ้มีสวนเกียวข ้องในชุมชนของผู ้เรียน จะประกอบไป
ิ
ด ้วย
1. ชุมชน
2. ผู ้ปฏิบตงานของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ั ิ
3. ตัวแทนฝ่ ายปกครองส่วนท ้องถิน
4. ผู ้ให ้การบริการและธุรกิจท ้องถิน
5. องค์กรพัฒนาเอกชน
่
ผู ้มีสวนเกียวข ้องในแต่ละประเภทจะมีความพิเศษและความสําคัญเฉพาะอย่าง โดยแต่ละประเภทของผู ้มี
ส่วนเกียวข ้องของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน มีรายละเอียดดังต่อไปนี
2.2.1 ชุมชน
่
ผู ้มีสวนเกียวข ้องหลักของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน คือ ชุมชน ทีศูนย์ฯ ของผู ้เรียนตังอยู่ ซึงการประสบ
ความสําเร็จของศูนย์ฯ จะเกิดขึนก็ตอเมือศูนย์ฯ สนองตอบความต ้องการของชุมชนได ้อย่างเต็มที นอกจากนีชุมชน
่
่
ยังจําเป็ นต ้องเข ้ามามีสวนร่วมกับกระบวนการประเมินความต ้องการของชุมชนด ้วย
2.2.2 ผูปฏิบ ัติงานหรืออาสาสม ัครของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
้
Page 3

4. ผู ้จัดการศูนย์ สามารถจ ้างผู ้ปฏิบัตงานหรือเจ ้าหน ้าที เพือมาดําเนินงานในแผนกต่าง ๆ ของศูนย์ฯ ได ้ตาม
ิ
ิ ื ่
ความเหมาะสม ซึงผู ้ปฏิบัต งานหรือ อาสาสมัครของศูนย์ฯ ก็ ถอเป็ นผู ้ทีมีสวนเกียวข ้องทีมีความสําคัญ ต่อศูนย์ฯ
เช่นเดียวกับชุมชน
เจ ้าหน ้าทีของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชนทีมีความขยันขันแข็งและรักงานบริการ สามารถช่วยเพิมจํานวนผู ้
ทีเข ้ามาใช ้บริการของศูนย์ฯ ได ้ นอกจากนีเจ ้าหน ้าทีศูนย์ฯ ยังเป็ นผู ้แจ ้งข่าวทีสําคัญและเป็ นผู ้สะท ้อนให ้เห็นความ
ต ้องการการเปลียนแปลงในด ้านต่าง ๆ ของคนในชุมชนด ้วย
2.2.3 ต ัวแทนฝายปกครองส่วนท้องถิน
่
ประเทศส่วนใหญ่จะมีการจัดตังองค์กรปกครองส่วนท ้องถินขึน โดยตัวแทนส่วนท ้องถินอาจมาจากการ
เลือกตังหรือการแต่งตัง ก็ได ้
ตัวแทนส่วนท ้องถิน มักจะได ้รับความไว ้วางใจให ้มีบทบาทและมีหน ้าทีความรับผิดชอบในการดําเนินการ
ด ้าน ต่า ง ๆ ในระดับ ชุม ชน ซึงตัว แทนฝ่ ายปกครองส่ว นท ้องถินจะมีห น า ทีพืนฐานหลายประการ โดยจะขอ
้
ยกตัวอย่างกรณี ของประเทศอินเดีย ดังต่อไปนี
1. หน ้าทีการพัฒนาภาคเกษตรกรรม โดยเฉพาะการขยายผลผลิต
2. หน ้าทีการพัฒนาปรับปรุงทีดินและการดูแลรักษาดิน
3. หน ้าทีด ้านการศึกษาผู ้ใหญ่
4. หน ้าทีเกียวกับครัวเรือนในชนบท
5. หน ้าทีเกียวกับนํ าดืม
6. หน ้าทีการแจกจ่ายกระแสไฟฟ้ าในชนบท
7. หน ้าทีด ้านสาธารณสุขและการสุขาภิบาล
8. หน ้าทีเกียวกับการพัฒนาของสตรีและเด็ก
ตัวแทนภาคการปกครองส่วนท ้องถิน ถือได ้ว่าเป็ นผู ้มีบทบาทสําคัญในการพัฒนาชุมชน ไม่ว่าจะเป็ นการ
สนับสนุนการรู ้หนังสือของคนในชุมชน หรือการตระหนักเรืองสาธารณสุข เป็ นต ้น
2.2.4 ผูให้การบริการและธุรกิจท้องถิน
้
ธุรกิจท ้องถิน คือ ธุรกิจจําพวกโรงงานอุตสาหกรรมทีมีหน่วยการผลิตขนาดเล็กหรือวิสาหกิจขนาดเล็กใน
ท ้องถิน ซึงธุรกิจ ท ้องถินถือ เป็ นหน่ วยทางสัง คมทีมีค วามสํา คัญ ต่อการจ ้างงานในระดับท ้องถิน อีก ทังยั ง เป็ น
ผู ้ผลิตสินค ้าและบริการให ้กับชุมชน ตัวอย่างเช่น สินค ้าทีคนในชุมชนใช ้ในชีวตประจําวัน เช่น สบู่ นํ ามันพืช ไม ้ขีด
ิ
เมล็ดพืช เป็ นต ้น ส่วนสินค ้าประเภทการบริการทีคนในชุมชนใช ้อยู่บอยครัง ได ้แก่ การธนาคาร การศึกษา การ
่
ประกันภัย เป็ นต ้น
ศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน สามารถเป็ นหุ ้นส่วนกับธุรกิจท ้องถิน หรืออาจเป็ นตัวกลางในการกระจายสินค ้า
หรือ การบริก ารของท ้องถินสู่สัง คมภายนอกได ้ นอกจากนี ศูน ย์ก ารเรีย นรู ้ไอซีท ข องชุม ชนผู ้เรีย น อาจแสดง
ี
บทบาทเป็ นศูนย์กลางการจ ้างงานของชุมชนได ้
การประสบผลสําเร็ จของการจัด ตังศูน ย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน ไม่ได ้จํ ากัด อยู่เ ฉพาะการบริห ารจั ดการ
ภายในองค์กร แต่ยังมีปัจจัยเกียวกับผู ้ให ้การบริการของท ้องถินด ้วย โดยผู ้ให ้บริการของท ้องถินประกอบด ้วย
• ผู ้ให ้บริการอินเตอร์เน็ ต
• ตัวแทนขายฮาร์ดแวร์
• ผู ้จําหน่ายสินค ้า
• ผู ้ให ้บริการโทรศัพท์เคลือนที
• ผู ้ให ้บริการด ้านสาธารณสุขท ้องถิน
• หน่วยงานด ้านการประกันภัยทางการเงิน
• ผู ้ให ้บริการด ้านการศึกษา
อาจกล่าวได ้ หากผู ้ให ้บริการด ้านใดด ้านหนึงไม่สามารถดําเนินการได ้ ก็อาจส่งผลกระทบโดยตรงต่อศูนย์การ
เรีย นรู ้ ICT ชุมชนของผู ้เรีย นได ้ ดังนั นผู ้เรีย นจึงควรสร ้างความสัมพั นธ์อัน ดีกับตัวแทนผู ้ให ้บริการด ้านต่า ง ๆ
เหล่านี

5. 2.2.5 องค์กรพ ัฒนาเอกชน (NGO)
องค์ก รพั ฒ นาเอกชน คือ องค์ก รทีภาคประชาชนจั ด ตังขึนอย่า งถูก กฎหมาย โดยเป้ าหมายหลัก ของ
องค์กรเหล่านี คือ ให ้ความสําคัญกับความต ้องของคนในชุมชน รวมทังช่วยพั ฒนาชุมชนต่าง ๆ ซึงองค์กรพัฒนา
เอกชนเกิดขึน เพือสนองต่อผลประโยชน์ของประชาชนในชุมชนนันเอง
่
องค์กรพัฒนาเอกชน มีสวนสําคัญอย่างมากต่อชุมชน ซึงสามารถเป็ นผู ้สนั บสนุนสําคัญต่อศูนย์การเรียนรู ้
ไอซีทของชุมชนผู ้เรียนได ้ โดยส่วนใหญ่องค์กรพัฒนาเอกชนจะมีข ้อมูล สมาคม และเครือข่าย กับองค์กรอืน ๆ
ี
ทังในระดับรัฐ และระดับชุมชน
องค์กรพั ฒนาเอกชน สามารถช่วยสร ้างสมรรถภาพ การอบรม การเงิน และการประเมิน ให ้กับ ศูนย์ฯ
ของผู ้เรียนได ้ อาจกล่าวได ้ว่าการปฎิบตงานด ้านต่าง ๆ ขององค์กรพัฒนาเอกชน มีความสําคัญต่อชุมชนอย่างมาก
ั ิ
หากศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน มีการร่วมงานกับองค์กรพัฒนาเอกชน ย่อมจะช่วยให ้ผู ้เรียนมีความรู ้ความ
เข ้าใจในเรืองทีเกียวกับท ้องถินได ้ลึกซึงมากขึน อีกทังยังช่วยให ้ผู ้เรียนเข ้าใจความต ้องการของชุมชนของผู ้เรียน
ได ้มากยิงขึนด ้วย
คําถาม 1.2
1. ระบุหน ้าทีพืนฐาน 5 ประการ ของตัวแทนฝ่ ายท ้องถินของประเทศอินเดีย
i. ___________________
ii. ___________________
iii. ___________________
iv. ___________________
v. ___________________
2. ระบุผู ้ให ้บริการของท ้องถิน 4 ประการ
i. ___________________
ii. ___________________
iii. ___________________
iv. ___________________
3. อธิบายเป้ าหมายหลักขององค์กรพัฒนาเอกชน
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
บทสรุปย่อ
Page 5

6. ใน หน่วย นี ผู ้เรียนได ้เรียนรู ้เกียวกับขันตอนต่าง ๆ ตังแต่เริมจัดตัง ไปจนถึงขันตอนการปฎิบัตงานของ ศูนย์
ิ
่
การเรียนรู ้ ICT ชุมชน รวมทังได ้เรียนรู ้บทบาทของผู ้มีสวนเกียวข ้องในการพัฒนาชุมชนด ้วย
ประเด็นสําคัญของ หน่วย นี คือ:
• มีขนตอนจํานวนมากมาย ตังแต่เริมจัดตัง ไปจนถึงขันตอนการปฎิบตงานของศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน
ั ั ิ
• ขันตอนต่าง ๆ ประกอบด ้วย ความรู ้และเข ้าใจความต ้องการของชุมชน, การวางแผนเพือจัดตังศูนย์การ
เรียนรู ้ ICT ชุมชน, การเสริมสร ้างทักษะ, การให ้บริการด ้านต่าง ๆ แก่ชมชน,การบริหารจัดการศูนย์การ
ุ
เรียนรู ้ ICT ชุมชน เป็ นต ้น
่
• ผู ้มีสวนเกียวข ้องกับศูนย์การเรียนรู ้ ICT ชุมชน ได ้แก่ ชุมชน, ผู ้ปฏิบัตงานหรืออาสาสมัครของศูนย์การ
ิ
เรียนรู ้ ICT ชุมชน, ตัวแทนฝ่ ายปกครองส่วนท ้องถิน, ผู ้ให ้ การบริการและธุรกิจท ้องถิน และองค์กร
พัฒนาเอกชน
การประเมินผล
่
คัดเลือกผู ้มีสวนเกียวข ้องกับศูนย์การเรียนรู ้ไอซีทใ นชุมชนของผู ้เรียน ทังฝ่ ายปกครองท ้องถิน หรือภาคเอกชน
ี
และทําการนํ าเสนอว่ากลุมคนเหล่านีช่วยเหลือหรือสนับสนุนการพัฒนาชุมชนอย่างไร
่
การนําเสนอ ประกอบไปด้วย :
1. บันทึกเทปหรือซีด ี (5-7 นาที)
2. วีดโอเทป (5 นาที)
ี
3. เขียนบทความ (2 หน ้า A4)
4. การวาดภาพ
5. คํากลอน
6. บทความประกอบภาพ (ประกอบด ้วยภาพ 10 ภาพ และข ้อความ)
รายการอ้างอิง
Alsop J Ruth, et al (2006), “Inclusion and local elected governments: The Panchayati Raj System in
India”, World Bank, Washington: USA, URL:
http://siteresources.worldbank.org/INTRANETSOCIALDEVELOPMENT/873467-
1111741676294/20502178/SDP37.pdf
ASSOCHAM and KPMG (2008), “Corporate Social Responsibility: Towards a Sustainable Future”, KPMG,
New Delhi: India, URL: http://www.karmayog.org/redirect/strred.asp?docId=13376
Haufler, Virginia (2002), “Case Studies of Multistakehoder Partnership”, UN Global Compact, URL:
http://www.unglobalcompact.org/docs/issues_doc/Peace_and_Business/MultistakeholderInitiativeinZo
nesofConflict.pdf
ข้อมูลเพิมเติม ดูได้จากเว็บไซต์ ด ังนี:
Ministry of Panchayati Raj (www.panchayat.nic.in)
NGO Partnership System, Government of India (www.ngo.india.com)
Microfinance (www.microfinanceinsights.com/articles_new.asp)
Retailing (www.retail.about.com/od/glossary/g/retailing)