1. PROTOKOLLI DIPLOMATIK
1.Ç eshte diplomacia si veprim dhe ç eshte protokolli diplomatik.faq 21-52,68-70
2.Çka nënkuptojm me termin preseanc,nënkupton radhen e perparesis.faq 82-84
3.Privilegjet dhe imuniteti diplomatik.faq 253-261
4. Ceremonali i pranimit tëleterave kredeciale.faq 151-155
5.Konferenca dhe protokolli.faq 182
Fjala diplomaci origjinën e vet e ka nga fjala e greqishtës së vjetër ”diploma” e cila është shkruar në dy faqe të
lidhura, që i është dhënë kryesuesit të misionit dhe ka përmbajtur instruksione për qëllimet të misionit”
Nga kjo fjalë e kanë origjinën fjalët:diplomatik, trup diplomatik, shërbim diplomatik, diplomat etj.
Ndërkaq sa i përket asaj se çka është diplomacia si definicion atëher shumë autor që janë marrë dhe mirren
më këtë cështje kanë dhënë shum definicione rreth diplomacisë.”Diplomacia është aplikim i intelegjencës dhe
taktit në rregullimin e marrëdhënieve zyrtare në midis qeverive të shteteve të pavarura(Satoë)”.”Ajo është
shkencë mbi marrëdhëniet ose punët e jashtme të shteteve, shkenc ose art i bisedimëve Një autor i njohur
Nicolson jep disa përkufizime rreth diplomacisë ku thot :
“Diplomacia është synonim për politiken e jashtme”.
”Diplomacia do të thotë negocim .
Diplomacia janë proceset dhe mjetet, me të cilat zhvillohen këto negocime
Diplomacia është aftësi, gjegjësisht talnet absrakt.
Keto dy profesione quheshin deri vone ne shekullin XVII “res diplomatic”,apo “pune diplomatike”,diplomacia
ne Evropen e mesjetes fitoi renedsi edhe me te madhe ne maredheniet midis qyteteve –shtete te Italise se
Rilindjes dhe shteteve qe po lindin.
Kongresi I Vjenes I vitit 1815 normalizoi nje system diplomacie te perhereshem si apekt I renedesishm ne
maredheniet midis shteteve.
Pas Luftes se pare boterore lulezoi per nje kohe te shkuret nje diplomaci me e hapur dhe me
demokratike,kurese gjate lufetes se dyte boteroere u feshi dallimi midis ambasadeve dhe legatave dhe u
shtuan ambasadoret sidomos kur u krijuan shtete te reja nga kolonite evropiane.
Ku disa studiues kane dalluar stile te vecanta diplomacie ,stilin evropian qe e shikon diplomacine thjesht si nje
instrument,stilin amerikan ,stilin revolicionar dhe stilin e botes se trete qe ,ne menyre te ndryshme ,japin me
shume rendesi mortaliteti ne njojen dhe marredheniet me shtete tjera.
Nacioni I diplomacis
Shumë herë e kemi dëgjuar apo ndeshur fjalën diplomaci si në TV, radio, gazeta apo nga njerëz të ndryshëm,
prandaj këtu dua të diskutoj lidhur me atë se çka është në të vërtete diplomacia.Njëra ndër shtyllat kryesore të
rëndësishmë të politikës së jashtme të shteteve në kuadër të zhvillimit të marrëdhënieve ndërkombëtare është
pikërisht diplomacia.
Detyra e diplomacies eshte percjellja perparimi dhe krijimi I maredhenieve ndershtetrore ,menjanimi I
mosmsreveshjeve dhe problemeve ndereshtetrore ,si dhe mundesin per zgjidhjen e peroblemeeve ne mes
subjeketeve juridike nderkombetare.
Autori tjetër Barstone jep definicionin që vijon mbi diplomacinë në pikënisjen e analizës së tij.
”Diplomacia merret me menaxhimin e marrëdhënieve ndërmjet shteteve, dhe faktorëve tjerë”.Nga
këndvështrimi i shtetit, diplomacia merrte me këshilldhënie dhe realizim të politikës së jashtme.
Morgen Thau një njohës tjetër i mir i kësaj qështjë thotë se diplomacia, për veprimtarin e vet, I ka në
dispozicion dy instrumente, shërbimin për pune të jashtme në kryeqytetin e shtetit të vet dhe përfaqsusit
diplomatikë të cilët I dërgon në kryeqytet e shteteve të jashtme.Sipas tij “diplomati para së gjithash është
përfaqsues simbolik i shtetit të vet, i cili si i tillë duhet të bëjë pandërprerë gjeste simbolike , e gjithashtu edhe
tu nënshtrohet gjesteve simbolike të diplomatëve tjerë dhe shteteve tjera, në të cilat është akredituar
Për kuptimin e diplomacisë duhet njohur edhe funksionet diplomatike të cilat duhet t’i kryejë diplomacia
zakonisht sipas porosisë të shtetit të vet.Këto funksione janë të përcaktuara saktësisht në Konventën e Vjenës
mbi Marrëdhëniet Diplomatike të cilat Feltham i përmbledh kështu:prezantimi, mbrojtja, negocimi, vrojtimi dhe
zhvillimi

2. Zhvillimi i diplomacis
Boshtin themelor të materies të se “Drejtës Ndërkombëtare”e përbëjnë: traktatet ndërkombëtare, aleancat
ushtarake, si dhe diplomacia dhe të dërguarit diplomatik.
Se diplomacia ka ekzistuar edhe në kohën e lashtë, e vërtetojnë shumë të dhëna që janë zbuluar dhe kanë
vërtetuar se diplomacia ka ekzistuar edhe ne atë kohë , pra para erës sonë
Diplomacia dhe fillet e saja
Diplomacia
Nocioni i diplomacisë
Shtjellimin tim të definicionit të diplomacisë do ta vazhdojë me prezantimin edhe të disa vështrimëve teorike, të
cilat do të ma zgjerojnë konceptin e këtij nocioni kompleks.
.”[4].”[5]
Në bazë të atyre përkufizimëve që i ceka më lartë të dhëna nga shumë autor dhe njohës të mirë të
diplomacisë mundë të konkludojë sa i përket përkufizimit se :diplomacia është mënyrë e rregullimit të
marrëdhënieve ndërmjet shteteve sovrane dhe subjekteve tjera të së drejtës ndërkombëtare, në mënryrë
paqësore me biseda negociata etj.
Historiku i diplomacisë
Kontaktet diplomatike apo bisedimet paqësore ndërmjet shteteve në këtë kohë bëheshin ndërmjet”legatarëve
apo misionëve të caktuara si grupe apo individë të veçantë”.Në Greqinë e Vjetëe sistemi i legatarëve kishin një
rëndësi të veçantë, për këtë çështje njoftojnë burimet e ndryshme, të shkruara nga autorë të vjetër grekë si
Homeri, Tukidithi.
Periudhën , diplomatike kalimtare nga antika në Mesjetë e shënon epoka e zhvillimit të së drejtës
ndërkombëtare ndërmjet vitëve 400 deri në vitet 800 pas erës së re.Kjo vërehet me formimin e së
ashtuquajturës “Corpus Iurs Civilis” me ç’rast pernadori Justiniani nënvizon në mënyrë të shkëqyshme “të
drejtën” si një pikë më të lartë të zhvillimit të literaturës dhe burimëve juridike antike latine.”[7]
Ndërkaq për formimin e diploamcisë moderne, një rëndësi të veçantë paraqesin sidomos marrëdhëniet e qytet
shteteve italiane :Venediku ,Napoli, Firenca ,Padova etj.
Gjithashtu dua të cekë diqka me rëndësi se në “Në vitin 1626 Kardinali Richelie, krijoi të parën ministri të
jashtmë moderne në Francë, – Ministrinë e Punëvë të Jashtme, - për të centralizuar politikën dhe për të
siguruar kontroll mbi të dërguarit në ndjekje të politikës së: raion d’etat – interesit kombëtar (të shtetit). Ai iu
përmbajt mendimit se shteti i kapërcente kufijtë e kurorës dhe të territorit, të princit dhe të popullit. Ai nuk ishte
dakord me dëshirat dhe ndjenjat e sundimtarit. Për të shteti ka interesa dhe nevoja që bazohen në ato
interesa, që i kalojnë caqet e ngushta.”[8] Arti i qeverisjes qëndron në njohjen e këtyre interesave dhe veprimit
në përputhje më to, pavarësisht nga konsideratat etike, emotive apo fetare. Richeli shpalli atë që është bërë
tashmë aksiomë, për ata që drejtojnë politikat e jashtme të shteteve sovranë. Sistemi francez u imitua nga
shtetet e tjera të mëdha gjatë procesit të ngritjes së Ministrive të tyre të jashtme, në shekullin 18-të.Në
shekullin e XIX dhe XX marrëdhëniet diplomatike të shteteve ishin të natyrës dhe të karakterit bilateral, ndërsa
sot këto marrëdhënie dhe ky qarkullim diplomatik ndërmjet shteteve në kuadër të poltikës dhe marrëdhënieve
ndërkombëtare më tepër i takojnë natyrës së diplomacisë multilaterale.Tani në botën bashëkohore ndërtimi i
diplomacisë, roli dhe rëndësia e saj është e madhë andaj diplomacia bashkëkohore ka për qëllim të promovojë
paqen kontekste të cilat gjenden në mesë të qfarëdo shteti, qoftë të zgjidhet përmes rrugës diplomatike këtu
vlenë të theksojë një thënje të diploamtit të njohur amerikan Henry Kissinger në libirin e tijë të titulluar
“Diplomacia”ku thekson se “qëllimet ullsoniane të së kaluarës së Amerkiës janë paqeja stabiliteti progresi dhe
liria”pra pikërisht këtë e ka edhe synim diplomacia bashkëkohore .”[9]
Llojet e diplomacisë
Politika e sotme diplomatike bazohet në dy llojë të diplomacisë e këto jane : diplomacia bilaterale dhe
diplomacia multilaterale por gjithashtu në kuadër të këtyre dyjave hynë edhe diplomacia poltike ushtarake dhe
mbrojtëse, diplomacia parlamentare, diplomacia ekonomike. Diplomacia kulturore e shkencore.Në vazhdim

3. dua të ndalem të shkruaj së paku nga dy fjali për diplomacinë bilaterale dhe multilaterale sepse janë me
karakter për ti ditur.
Diplomacia bilaterale:mund të themi se është e pranushmë në politikën diplomatike që nga fillet e saj, pasi që
e paraqet komunikimin me qëllim të rregullimit të çështjeve të hapura ndërmjet dy subjekteve “[10]
Diplomacia multilaterale: parqitet më vonë me krijimin e e konferencave ndërkombëtare në të cilin qeveritarë të
shumtë dhe të ndryshëm janë marrë vesh për rregullimin e çështjeve të hapura të ndërsjellta”[11]Diplomacia
multilaterale pra bazohet në komunikimin zyrtar të shumënsgëm ndërmjet përfaqsuesve të shteteve dërguse
në selinë e organizatës ndërkombëtare, tek e cila këta përfaqsues janë të akredituar.
Vendosja e marrëdhënieve diplomatike – Trupi diplomatikë
Vendimi për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike është vullnet politik i cili i takon dy subjekteve të
ineteresuara pra shteteve.Në pajtim më këtë, secili shtet vendosë a do të mbajë marrëdhënie diplomatike më
ndonjë shtet tjetëe dhe a do të ketë ne të mison të përhershëm”[12]Pra, shtet nuk janë të obliguara osë të
detyruara të dërgojnë ose të pranojnë përfaqsues diplomatikë.
Vendosja e marrëdhënive diplomatike duhet të bëhet konform “Konventës së Vjenës “ ku u aprovua më 18 prill
të vitit 1961 ndërsa hyri në fuqi me 24 prill të vitit 1962”[13]Kjo Konventë e cila në vitin 1814-15, me Aktin Final
që u amendua më 1918 në Aix-laChapelle, përcaktoi katër klasa të kryetarëve të misioneve diplomatike,
përcaktoi rregullat e diplomaciesë.Ndërsa “Konferenca e OKB-së për Marrëdhëniet Diplomatike dhe
Imunitetet”, miratoi Konventën e Vjenës për Marrëdhëniet Diplomatike më 1961, që zëvendësoi rregullat e
vendosura në shekullin e 19-të në Vjenë dhe Aix. Ajo përcaktoi tri klasa për kryetarë, misioni: 1) ambasadorët
ose nucios, të cilët akreditohen te kryetari i shtetit dhe kryetarë të tjerë misionesh me rangje ekuivalente; 2) të
dërguar, ministra dhe inter-nuncios, të cilët akreditohen të kryetari i shtetit, dhe 3) të ngarkuar me punë, ad
interim (të përkohshëm), që akreditohen te ministrat e punëve të jashtme”[14]
Diplomatët e akredituar në një shtet që vijnë nga i njejti shtet quhen ndryshe “trupa diplomatikë “ose shkurt me
“CD”, që në gjuhën frënge donë të thot “Corps Diplomatique”.Trupn diplomatikë në krye të të cilit gjendet
dekani ose ne disa terminologji tjera e hasim edhe si “doajeni” zakonisht ky vend në disa shtete i takon
automatikisht përfaqsuesit të Papës, kurse në shtetet e tjera brenda klasit më të lartë.”[15]
Emërimi i përfaqësuesve diplomatikë
Një ndëer parimet më të njohura dhe më të vjetra të së drjetës diplomatike, të cilën e përmbanë edhe
“Konventa e Vjenës, është se për emërimin e përfaqësuesve diplomatikë vendosin pavarsisht shtet në bazë të
kritereve të veta interne.Pra secili shtet ka ato kriteret nësë mund ta quaj interne , mirëpo të shumica e
kërkohet plotësimi i një numri të madh të kushteve të ndryshme.”Në disa shtete kërkohet mosha e
caktuar,origjina e mirë, familjare, nderëshmëria, edukata e mirë dhe ajo mmë kryesorja njohja e gjuhëve
diplomatike e të tjera.”[16]
Para se të bëhet emërimi duhet të kërkohet nga pala tjetër se e pranon kandidatin e caktuar .Konventa e
Vjenës parasheh që shteti që e bënë akreditimin, duhet të ketë dëshmi dhe të jetë i sigurt se shteti i prannimite
ka dhëne “agrementin” (pëlqimin)për emërimin e kandidatit.Kjo kërkesë përmban të dhënat për kanditatin siç
janë: të dhënat biografike, funksionet e më parshme, gjendjen famjiljare e të tjera..Shteti i pranimit mund të
japë pranimin, me ç’rast plotësohet kushti formal për emërim, por në anën tjetër mund të jetë edhe e kundërta
që mundë ta refuzojë dhënien e pajtimit.
Pasi të jetë siguruar pëlqimi pra agrementi në gjuhën diplomatike, kanditati për ambasador mundë të emërohet
ne shtetin tjetër ku merr me vete edhe letrat kredenciale që kryetari i shtetit të tij i drejton kryetarit të shtetit
pritës me prezantimin e ambasadorit të ri si përfaqësues të tij. Paraqitja e këtyre kredencialëv është mjaft
formale.
Funksionet e përfaqësuesit diplomatik
Përfaqësimi i diplomatik përfshin detyra reprezantuese dhe kontaktuese të llojëve te ndryshme .Në
përfaqësimin diplomatik detyrë parësore dhe e dorës së parë të një misioni është vendosja apo rivendosja e
komunimit të formës së përgjithshme ndërmjet shtetetit të tij dhe shtetit ku është akredituar.”[17]
Sipas “Konventës së Vjneës “ funksionet e misionit diplomatikë janë ne librin e profesorë Zenjullag Grudës ne
librin e tijë e “E Drejta Ndërkombëtare i cekë funkisionet si vijojnë :
[18]“1.Përfaqësimi i shtetti i cili e akrediton në shtetin ku janë akredituar.
2 Mbrojtja e interesave të shtetit i cili i ka akredituar dhe të shtetasve të tij në shtetin ku janë akredituar.
3.Bisedimet më qeverinë e shtetit ku janë akredituar.
4.Informimi me të gjitha mjetet e lejuara mbi kushetet dhe zhvillimin e ngjarjeve në shtetin ku janë akredituar
dhe dhënien e raporteve mbi këto qeverisë së shtetit i cili i ka akredituar.
5.Përparimi i marrëdhënieve miqësore dhe zhvillimi i marrëdhënieve ekonomike, kulutroree shkencore midis
shtetit që akrediton dhe shtetit ku janë akredituar.”
Të gjitha këto funksione apo detyrat e ambasadorëve nëse i shohim total janë ulja e fërkimeve, përmirësimi i
marrëdhënieve dhe manaxhimi i ndryshimeve, që gjërat të bëhen kurdoherë me rregull. Detyra e ambasadorit,
është edhe të japë këshilla dhe të paralajmërojë. (Bisedat me ministra të jashtëm, kryeministra dhe zyrtarë të

4. tjerë kyç, duhen raportuar me besnikëri, hollësi dhe saktësi të madhe.) Pavarësisht nga natyra e problemit,
bashkëbieduesi, negociuesi (ambasadori), duhet kurdoherë të shfaqë siguri, besueshmëri dhe kredibilitet. Ai
kurdoherë duhet të përpiqet të krijojë besim dhe të duket i ndershëm dhe i drejtë, duke u përpjekur të kuptojë
edhe shqetësimin e palës tjetër. Forca e karakterit, precizioni, qartësia, kurajoja, durimi, dhe një gjendje e
balancuar nervore, janë të domosdoshme, së bashku me mosdurimin e kalkuluar që mund të përdoret
taktikisht. Një bisedues/negociator i aftë, me përvojë e di mirë edhe sensin e kohës, kur të përdorë
paralajmërimin dhe kërcënimin ose koncesionin. Për këto diplomatët, dhe në mënyrë të veçantë ambasadorët,
duhet të jenë të përgatitur mirë. Personeli diplomatik, në shumicën e gjerë të rasteve dhe të vendeve, që nga
ambasadorë e poshtë, janë të karrierës. Të gjithë, veçanërisht të rinjët që hyjnë në shërbim, kalojnë në një sitë
rigoroze përzgjedhjeje dhe trajnimi, para se të përfaqësojnë vendin e tyre jashtë .
Në këto këndvështrime, detyrat e diplomatit, nuk janë të lehta. Nëse duhen kryer si duhet ato detyra,
diplomatët duhet të përmbushin shumë kritere, siç theksuam më lart. Diplomacia nuk është e thjeshtë, dhe as
lojë, diçka që mund ta bëjë cilido dhe në çdo rethanë. Pra, diplomacia është një profesion që kërkon personel
të trajnuar, dhe të përgatitur realisht mire.
Një gjë mjaft më rëndësi për diplomatët është se kanë të drjeta të shumëta gëzojnë privilegje pra posedojnë
“imunitet diplomatik”e këto imunitete diplomatike janë :”Imunieti në lëmin penal, imuniteti civil,imuniteti në
çështje policore, imunitet nga taksat, imunitet nga të dhënat doganore”[19]
Në vazhdën e fundit të këtij eseu do të paraqes edhe një institucionë diplomatik e që është “Marrëdhëniet
kosullore”
Marrëdhëniet konsullore
Instuticioni i konsullit është shumë më i vjetër i përfaqësimit sesa institucioni i misionëve diplomatike të
instaluar në botën e jashtme.
Konsujt dhe diplomatët kanë detyra të ndryshme, andaj mu për këtë kanë edhe pozitë detyra dhe funskisone
të ndryshme juridike .Për dallim prej diplomatëve, konsujt nuk janë reprezantues politikë të qeverive të
shteteve të tyre, por janë “organe nacionale të shteteve të të tyre, të cilat ngarkohen me detyra të cakturare
jopolitike dhe teknike”.Detyre e konsujeve janë për të nxitut interesat e shtetit te tij në shtetin pranues ne
sferen e tregtisë dhe të ekonomisë.
Dallimi mes konsullit edhe diplomatit është sqaruar edhe në një document anglez “Court of Chancery” në
rastin e të ashtuquajtur “Barbusits Case” i vitit 1737.
Llojet e konsujeve:Konventa e Vjenës dallon disa lloje te konsujve:
a)Konsujt e karrieres dhe
b)Konsujt honorar apo konsujt e nderit.”[20]
Konsujt e karrieres janë të punësuar në këtë detyrë si konsuj dhe këtë e kanë si detyrë kryesore .Ndersa
konsujt honorar jane kryesishtë njerëz tregtarë afaristë të cilët jane vendas më banim në vendin ku është
formuar kosnullata dërguese.Gjithashtu vlenë të ceki se edhe konsujt gezojnë imuntitet njësoj si diplomatët.