научный проект

1. Қазтұтыну одағының Павлодар экономикалық
колледжі
Орындаған: Бейсекеева Гульдана
Ғылыми жетекшісі: Жуспекова Батима Кайрбековна

2. «Шағын және орта
бизнесті дамыту – ХХІ
ғасырдағы Қазақстанды
индустриялық және
әлеуметтік жаңғыртудың
басты құралы».
(Қазақстан
Республикасының
Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың
Қазақстан халқына
жолдаған «Қазақстан
жолы – 2050: бір мақсат,
бір мүдде, бір болашақ»
Жолдауынан, 2014 жылғы
17 қаңтар)

3. Жұмыстың мақсаты:
1. Шағын және орта кәсіпорындардың даму динамика
көрсеткіштеріне талдау жасау.
2. Өңіріміздегі шағын және орта кәсіпорындардың
артықшылықтары мен кемшіліктерін, мәселелер мен оларды
шешу жолдарын көрсету.
3. Шағын және орта кәсіпорындардың нарықтық экономикаға
әсерін, маңызын айқындау.
Зерттеу нысаны: Павлодар облысындағы шағын және орта
кәсіпорындардың дамуы
Саралау әдістері:
1. Бұқаралық ақпарат құралдарында мәліметті іздеу;
2. Салыстыру.

4. ШОК кәсіпорындарының саны (заңды тұлғалар) 2016 жылғы 1
қыркүйекке
Тіркелгендер Жұмыс істейтіндер
бірлік % - бен барлығы оның ішінде белсенді
бірлік % -бен бірлік % - бен
Павлодар облысы
Павлодар қ.ә
Ақсу қ.ә.
Екібастұз қ.ә.
Аудандар:
Ақтоғай
Баянауыл
Железин
Ертіс
Кашыр
Лебяжі
Май
Павлодар
Успен
Щарбақты
9098
6703
193
1736
27
74
47
49
52
15
16
92
22
72
100,0
73,7
2,1
19,1
0,3
0,8
0,5
0,5
0,6
0,2
0,2
1,0
0,2
0,8
5832
4240
126
1180
18
46
35
36
28
9
9
49
14
42
100,0
72,7
2,2
20,2
0,3
0,8
0,6
0,6
0,5
0,2
0,2
0,8
0,2
0,7
3509
2564
77
652
13
30
26
31
19
3
9
39
9
37
100,0
73,1
2,2
18,6
0,4
0,9
0,7
0,9
0,5
0,1
0,3
1,1
0,3
1,1

5. ШОК СУБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ҰЙЫМДЫҚ-
ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНДАР БОЙЫНША
ҚАЛЫПТАСҚАН ҚҰРЫЛЫМЫ (2016 ж.)

6. Павлодар облысындағы белсенді ШОК субъектілері
жағдайының ұйымдық- құқықтық нысандар тұрғысынан
қалыптасқан құбылысы, мың бірлік (2006-2016ж.)

7. Павлодар облысындағы тіркелген ШОК
субъектілерінің экономикалық қызметтің түрлері
бойынша қалыптасқан құрылымы (2016ж.)

8. Шетелдік ұйымдар қатысатын шағын және
орта кәсіпорындар (заңды тұлғалар)
санының құбылысы (2006-2016ж.)

9. Павлодар облысында жұмыс істейтін тұрғындардың
жалпы санындағы аймақтың ШОК саласында
жұмыс істейтін адамдардың үлесі (2006-2016 ж.)

10. Павлодар облысының ШОК саласында
жұмыс істейтіндердің ұйымдық- құқықтық
нысандар бойынша қалыптасқан
құрылымы, % (2016 ж.)

11. Павлодар облысының ШОК субъектілері
шығарған өнімдер көлемінің және ЖАӨ
құбылысы, млрд. теңге (2006-2014ж.)

12. Павлодар облысының ШОК шығарған өнімдердің
ұйымдық-құқықтық нысандар бойынша
қалыптасқан құрылымы, % (2016ж.)

13. Нарықтық экономика жағдайында шағын және орта
кәсіпорындардың тиімділігін қамтамасыз ететін негізгі
артықшылықтарының ең маңызды дегендерін келесі
түрлерге бөліп, көрсетуге болады:
1.Икемділігі және нарық коньюктурасындағы өзгерістерге тез әсер ету қабілеті,
өндірілетін өнімдердің тұтынушылар талғамына сай тез бейімделу мүмкіндігі;
2.Ірі кәсіпорындармен салыстырғанда олардың ғылым мен техниканың соңғы
жетістіктерін тиімді және жедел енгізе отырып жоғары нәтиже алуға ұмтылуы;
3.Жергілікті ресурстарды пайдалану мен жергілікті нарықта қызмет етуі;
4.Жұмыскерлердің және кәсіпорын басшысының жоғары нәтижеге жетуге
дейін ортақ мүдденің болуы, мотивацияның жоғарылығы;
5.Ірі өндіріспен тиімді өзара әрекетке болу мүмкіндігі, яғни, ірі
кәсіпорындармен қосалқы бұйымдар мен бөлшектерді өндірушілер және
жеткізушілер ретінде әріптестік қатынаста болу;
6.Өндірісті жаңарту, жаңашылдықты енгізу, жаңа идеяларды жүзеге асыруға
икемділігі.

14. Мұның барлығы шағын және орта
кәсіпорындардың басымдылығы мен артықшылығын
көрсетсе, оның бірқатар кемшіліктері де бар екендігін
айта кету қажет. Олардың ішінің ең негізгілері ретінде
келесілерді атауға болады:
1.Тәуекел деңгейінің жоғары болуы;
2.Ресурстық, қаржылық және материалдық – техникалық
базаның жеткіліксіздігі;
3.Өткізу нарықтарының тарлығы және әлемдік стандарттарға
сай өнім өндіру мүмкіндігінің төмендігі;
4.Қызметкерлер біліктілігінің айтарлықтай жоғары деңгейде
болмауы және бір адамның бірнеше қызметті қатар атқару
мүмкіндігі;
5.Қосымша қаражаттар тарту және несие алу мүмкіндігінің
төмендігі.

15. Шағын және орта кәсіпорындардың жалпы
экономикаға әсерін келесі факторлармен
анықтуға болады:
1.Шағын және орта кәсіпорындардың нарықтық
экономика субъектілерінің жалпы санындағы үлесі;
2.Өнім өндіруде (жұмыс орындау, қызмет көрсетуде),
жалпы ішкі өнімді құрудағы шағын және орта
кәсіпорындардың қосқан үлесі;
3.Республикалық және жергілікті бюджетерді
қалыптастыруда шағын және орта бизнес
субъектілерінің салған салымдары;
4.Еңбекке жарамды халықтың шағын және орта
кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандарының
санының өсуімен, жұмыссыздар санын қысқартуға
қосқан үлестері;

16. Зерттеу барысында шағын және орта кәсіпорындардың даму жолындағы
қиындықтар мен кедергілерді келтіретін мәселелер мен оларды жою тәсілдері
анықталды.
№ Шағын кәсіпорындардың даму жолындағы
қиындықтар мен кедергілер
Қиындықтар мен кедергілерді жою тәсілдері
1 Қаржылық: негізгі капиталдың қажетті шамада
болмауы, айналым құралдарының жеткіліксіздігі
немесе жоқтығы.
- Инвентаризациялау нәтижесінде анықталған пайдаланылмай
тұрған жекешелендірілген үй-жайларды, аяқталмаған құрылыс
объектілерін, жер учаскелерін тендерлік негізде шағын кәсіпкерлік
субъектілеріне сату.
- Кәсіпкерлердің жобаларын қаржыландыру үшін халықаралық
қоғамдық және қайырымдылық ұйымдардың гранттарын,
қаржылық, экономикалық, жеке қорлардың заемдарын тарту;
2 Институционалдық: дамымаған нарықтық
инфрақұрылым, кәсіпкерлік институтының жоқтығы
немесе жеткілікті деңгейде дамымауы
- Қазақстанда кәсіпкерлік институтын енгізу және кәсіпкерлер
кодексін әзірлеу;
- Бизнес-орталықтар, бизнес-инкубаторлар, ақпараттық-талдау
орталықтары, ғылыми-зерттеу және кеңес беру орталықтары
торабын ұйымдастыру және қолдау.
3 Білім берушілік: нарық жағдайында бинесті
ұйымдастыру мен басқару тәжірибелері мен
дағдыларының, жүйелі білімдердің жеткіліксіздігі.
- Бизнес негіздерін оқытудың жаңа бағдарламаларын әзірлеу және
енгізу, мамандарды қайта даярлауын жетілдіру;
- Инновациялық кластерлер, бизнесті ұйымдастыру мен басқару
тәжірибелері мен білімдерін инкубациялау орталықтарын дамыту.
4 Мемлекеттік: бюрократизм, жемқорлық, күштеп
алушылық т.б.
- Кәсіпкерлік субъектілеріне арналған бухгалтерлік есеп,
лицензиялау, сақтандыру мен тіркеудің оңайлатылған жүйесін
енгізу;
- Шағын және орта бизнес сферасында әрекет ететін барлық
мемлекеттік органдар жұмыстарының мөлдірлігіне қол жеткізу;

17. Павлодар облысындағы шағын және орта
бизнесті дамыту үшін осындай шаралар
қолданылуы керек:
1.кәсіпкерлермен түсіндіру семинарларын, тренингтер,
«дөңгелек үстелдер» өткізу, шағын және орта кәсіпкерлік
субъектілері үшін буклеттер мен әдістемелік құралдар шығару;
2.жаңа инвестициялық жобаларды, сондай-ақ «Бизнестің жол
картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде өндірісті
жаңғыртуға және кеңейтуге бағытталған жобаларды іске асыру;
3.Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы шеңберінде ауылда
кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесу;
4.«Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде
жеке кәсіп-керлік субъектілеріне сервистік қолдау көрсету,
соның ішінде бизнес-жобаларды әзірлеу;
6.әдістемелік, заңгерлік, ақпараттық-консалтингтік және
бухгалтерлік қолдау көрсету, кеңестер беру.

18. Назарларыңызға
рахмет !