2. Διαφωτισμός
πνευματικό και ιδεολογικό κίνημα
Πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία του
τέλους του 17ου αιώνα, κορυφώθηκε
στη Γαλλία του 18ου αιώνα και
εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και έξω απ’
αυτήν.
Οι εκπρόσωποί : Ρουσό, Βολτέρος,
Ντιντερό, Μοντεσκιέ και Ντ’ Αλαμπέρ.
Βασικές ιδέες του διαφωτισμού
Η απόρριψη κάθε αυθεντίας,
η κριτική κάθε υφιστάμενης γνώσης,
η αποδοχή της λογικής ως του μόνου
ασφαλούς τρόπου ερμηνείας του
κόσμου και
η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να
προοδεύει
3. Νεοελληνικός διαφωτισμός
το πνευματικό κίνημα που
διαμορφώθηκε, γύρω στα μέσα
του 18ου αιώνα και επεδίωκε τη
διάδοση των διαφωτιστικών
ιδεών μεταξύ των Ελλήνων και
αποσκοπούσε στην ιδεολογική
προετοιμασία του αγώνα για την
ελευθερία.
Το κίνημα αναπτύχθηκε κυρίως
στις παροικίες και σε ορισμένα
από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα
του ελληνισμού (Σμύρνη,
Ιωάννινα, Χίος κτλ.)
4. Χαρακτηριστικά νεοελληνικού
διαφωτισμού
ενδιαφέρον για την έκδοση αρχαίων συγγραφέων
με στόχο την εθνική αυτογνωσία
ίδρυση νέων σχολείων.
έκδοση ελληνόφωνων εφημερίδων και περιοδικών.
ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες
δημιουργία πρωτότυπων έργων, κυρίως ιστορικών
και φιλολογικών έργων και λιγότερο
λογοτεχνικών.
5. Εκπρόσωποι
Κοσμάς Αιτωλός,
Ευγένιος Βούλγαρης,
Ιώσηπος Μοισιόδαξ,
Δημήτριος Καταρτζής,
Αδαμάντιος Κοραής Πίστευε ότι βασική προϋπόθεση για την απελευθέρωση του
γένους ήταν η παιδεία. Σημαντική ήταν η θέση που πήρε στο γλωσσικό ζήτημα
καθώς επέλεξε τη μέση λύση: δηλαδή θα έπρεπε να καθιερωθεί μια γλώσσα που
να χρησιμοποιεί τη ζωντανή γλώσσα του λαού αλλά με προσθήκη λεξιλογίου από
την αρχαία ελληνική
Δανιήλ Φιλιππίδης,
Γρηγόριος Κωνσταντάς,
Ρήγας Βελεστινλής,
Νεόφυτος Δούκας,
Αθανάσιος Ψαλίδας,
Άνθιμος Γαζής,
Κωνσταντίνος Κούμας,
Θεόφιλος Καΐρης.
6. Λογοτεχνία του νεοελληνικού
διαφωτισμού
το σύνολο των λογοτεχνικών κειμένων που
γράφτηκαν κατά την περίοδο 1770-1821
χρονικά συμπίπτουν με το ρεύμα ιδεών του
νεοελληνικού διαφωτισμού, που διαμορφώθηκε
κάτω από την επίδραση των ιδεών του ευρωπαϊκού
διαφωτισμού και της γαλλικής επανάστασης.
7. Περίοδοι
Α' (προδρομική) περίοδος: Καλύπτει το χρονικό διάστημα πριν από τη
συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) κι εκδηλώνεται με την προβολή
του ονόματος του Βολταίρου, που όλο το 18ο αι. θεωρήθηκε από τους
προοδευτικούς φιλελεύθερους συγγραφείς ως σύμβολο της
ελευθεροφροσύνης. Στην περίοδο αυτή ανήκουν ο Ευγένιος Βούλγαρης και
ο Ιώσηπος Μοισιόδακας.
Β' περίοδος: Κατά την περίοδο αυτή ο νεοελληνικός διαφωτισμός
επηρεάστηκε από τη Γαλλική Εγκυκλοπαίδεια, ένα τεράστιο συλλογικό έργο
που συντάχτηκε με την εποπτεία του Ντιντερό και αποθησαύρισε όλη την
ευρωπαϊκή σοφία. Κύριος εκπρόσωπος της περιόδου είναι ο Δημ. Καταρτζής.
Στον κύκλο του ανήκουν ο Ρήγας Βελεστινλής και οι Δανιήλ
Φιλιππίδης και Γρηγόριος Κωνσταντάς συγγραφείς της Γεωγραφίας.
Γ' περίοδος: Κατά την περίοδο αυτή επηρεάζεται από την κίνηση των
ιδεολόγων, την ομάδα δηλαδή των Γάλλων διανοουμένων που ήταν
προσηλωμένοι στις αρχές της ελευθερίας και της ισότητας, αλλά
αποδοκίμαζε τη χρήση βίας για την εφαρμογή τους. Από τις αρχές αυτές
επηρεάστηκε και ο Αδ. Κοραής, που αφιέρωσε όλες του τις δυνάμεις κατά
την προεπαναστατική περίοδο.
8. Χαρακτηριστικά
εκφράζουν τη δυσαρέσκεια των Ελλήνων για τις
συνθήκες που επικρατούσαν στην οθωμανική
αυτοκρατορία
εκδηλώνουν τον πόθο της εθνικής απελευθέρωσης.
Η εμφάνιση και η προβολή μιας αστικής ηθικής,
Κυρίαρχο αίτημα του διαφωτισμού ήταν η παιδεία
και η γνωριμία των Ελλήνων με την αρχαία
γραμματεία.
9. Η γλώσσα
κυμαίνεται ανάμεσα στη δημοτική ή ομιλούμενη
γλώσσα της εποχής και στην καθαρεύουσα ή και την
αρχαΐζουσα γλώσσα.
η λογοτεχνική παραγωγή του 19ου αιώνα (λόγω του
γλωσσικού ζητήματος) μοιράζεται σε δύο γλωσσικές
τάσεις, τους υπερασπιστές της δημοτικής και τους
υπέρμαχους της καθαρεύουσας.
10. Ρήγας
γεννήθηκε σ’ ένα χωριό της Θεσσαλίας, το
Βελεστίνο, ίσως στα 1757.
σπουδάζει τα πρώτα γράμματα σε ένα γειτονικό
χωριό, στην Ζαγορά
Μεταβαίνει στην Πόλη, και κατορθώνει να μπει
στο φαναριώτικο περιβάλλον.
γύρω στα 1786 μεταβαίνει στη Βλαχία όπου
συμπληρώνει την μόρφωσή του και συνδυάζει
μικρές διοικητικές και άλλες θέσεις κοντά στους
ηγεμόνες, με εμπορικές επιχειρήσεις.
Το 1797 ο Ρήγας πηγαίνει στην Βιέννη, όπου
ασχολείται με εκδοτικές εργασίες συνδυασμένες
με τα απελευθερωτικά του σχέδια.
κατεβαίνει στο Τριέστι, όπου μια κατάδοση τον
παραδίδει στα χέρια της αυστριακής αστυνομίας.
Η Αυστρία, πρόθυμη τότε να εξυπηρετήσει την
οθωμανική αυτοκρατορία, τον εκδίδει, και οι
Τούρκοι σπεύδουν να τον εκτελέσουν τον Ιούνιο
του 1798.
11. Το έργο του
Φυσικής Απάνθισμα, Βιέννη 1790
Σχολείον των ντελικάτων Εραστών, Βιέννη 1790
Νέα Χάρτα της Βλαχίας και μέρους της Τρανσυλβανίας Βιέννη,
1797.
Χάρτα της Ελλάδος Βιέννη 1797,.
Ηθικός Τρίπους Βιέννη 1797
Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της
Μικράς ασίας, των Μεσογείων νήσων και της
Βλαχομπογδανίας, Βιέννη 1797. Περιλάμβανε τέσσερα
τμήματα:
Επαναστατική Προκήρυξις Υπέρ των νόμων και της πατρίδος
Τα Δίκαια του ανθρώπου σε 35 άρθρα
Το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας, σε 124 άρθρα
Θούριος.
