BATXI - Egipto _ ariketak2 - iruzkinekin

1. EGIPTOAR ARKITEKTURA
Egiptoar arkitekturaren ezaugarri orokorrak:
 Erlijio edo hileta funtzioa zuen egun ezagutzen dugun arkitektura egiptoarrak.
 Etxe iraunkor baten ideia da harrizko arkitekturaren sorreraren arrazoia (landutako silare geometrikoak): hilobia betiereko bizilekua izango zen eta iraunkorra izan beharko zuen (gorputza babesteko eta Ka-ren betebeharrak asetzeko); tenpluek ere betierekoak izan beharko dute jainko hilezkorren egoitza baitira. Hormak baxuerliebez eta pinturez horniturik izaten zituzten.
 Eguneroko etxea gizakiaren bizitzarako egoitza zela uste zuten eta ez zioten hauen iraunkortasunari hainbesteko garrantzia ematen.
 Funtzioarekiko ez-proportzionala.
 Betierekotasunaren eta naturaz gaindikoaren ideiaren adierazpena.

 Linea bertikalek eta horizontalek baretasuna, gelditasuna, oreka sentsazioa sortuko zuten.
 Sostengu dintelduak elementuen areagotzea ekarriko zuen.

 Sostengu eta dekorazio funtzioa izango dute.
 Era askotan landu zituzten zutabeak; garrantzitsuenak:
o Loto formakoak (loto irekia /itxia)
o Papiro formakoak
o Palmondo formakoak
o Hathorikoa
o Ptolemaikoa
o Protodoriarra
SISTEMA ARKITRABATUA/DINTELDUA
 ARKITRABATUA/DINTELDUA
KOLOSALISMOA
HARRIZKO ERAIKUNTZAK
ERLIJIO - HILETA FUNTZIOA
KOLOMAK

2. - HILOBIAK
EZAUGARRI OROKORRAK
- TENPLUAK
MASTABAK: (Gizhe eta Sakkara-koak ezagunenak)
K.a. 3000 urtetik aurrera Inperio Zahar guztian zehar
Hilobi-funtzioa zuten lehen arkitektura eraikuntzak
Faraoi eta goi funtzionarioentzat (aurrerago)
Nekropolietan batzen ziren. Ezaugarri eta atal garrantzitsuenak:
–Piramide moztuen forma
–Adobe eta harriz eginak ziren
–Hormetan baxuerliebe/pinturak: eguneroko bizitzaren gaiak …
–Barru aldean: lurpeko hildakoaren hilobi-ganbera (1), ganberan sartzeko putzua (2), KA/hildakoaren doblearentzat egoitza edo serdab, kanpoan kapera (opariak burutzeko) (3)
 Hil ondorenerako etxe iraunkorra: betierekoak izan behar zuten bete behar zuten funtzioa zela eta (gorputza babestu, KA-ren betebeharrak asebete)
o MASTABAK
o PIRAMIDEAK
 PIRAMIDE MAILAKATUAK
 PIRAMIDEAK
 PIRAMIDEAK + eraikin asoziatuak
o HIPOGEOAK
HIPOGEOAK: (Erregeen bailara / Erreginen bailara / Deir-el-Medina)
Inperio Berrian agertu ziren (K.a. 1500)
Piramide forma zuten mendietan indusitako hilobiak ziren
Kanpo zeinuen murriztea → babesa
Piramideen eskema berdina zuten, sinplifikatua: Ibaitik galtzada + saindutegia + hilobi-ganbera
–Mendi barruan indusitako ganbara
–Galeria eta ganberak freskoez dekoratuak
–Aurre kolomez egindako ataurrea edo pilareak
PIRAMIDEAK:
K.a. 2600 lehen piramideak
Piramidea = errege- hilobia; lurperatzeko modu tipikoena.
Harrizkoak (harlandua)eta sarritan granito harlosaz estaliak
Kolosalismoa (naturazgaindikoa + iraunkortasuna)
Sistema xaloak jarraituz eraikiak (gurpila ezezaguna)
Mastabaren garapena : ertzak luzatuz → erpinera. Barne espazio berdina: galeriak + putzuak + ganberak
Denborarekin tranpa + ganbera faltsuak faraoiaren momia eta zerak (ajuar), altxor aberatsak babesteko
Zoser-en piramide mailakatua eta hilobi-esparrua (Saqqara)
Snefru-ren piramide ukondotua (Dahshur)
Snefru-ren piramide gorria (Dahshur)
Keops, Kefren eta Mykerinos piramide multzoa (Giza)
(1)
(2)
(3)

3. Speos Hemispeos
EZAUGARRI OROKORRAK
Kokatu egiptiar tenpluaren zati nagusiak beheko oinplanoan (osatu irudia falta diren atalak
izendatuz):
– Esfingeen etorbidea (esfingeak)
– Pilonoak, Obeliskoa, estatua kolosalak, mastak
– Hipetra aretoa
– Areto hipostiloa
– Santutegia
Naos → itsasontziaren aretoa
– Beste salak: sazerdote ala tenpluko altxorrentzat
*(Laku sakratua)
- Speos - Hemispeos
EZAUGARRI OROKORRAK
Zein da Speos eta zein Hemispeos?
 Jainkoak hilezkorrentzat etxea. betiereko etxea izan behar zuen bete behar zuten
funtzioa zela eta.
• Harri silarez eraikiak
• Basamortuan isolaturik agertzen dira (hirietatik at), harresiz inguratuak
• Tenpluen artean harremanak mantentzen ziren → bide sakratu eta galtzaden bidez
(jainkoen irudiek tenpluetatik bidaiatzen zuten txalupetan)
• Egitura hierarkikoa zuten eta klase sozial desberdinetakoek leku zehatz desberdinetara
sartzeko aukera izango zuten.
• Tenplua pausalekua zen, ez barruan egoteko; herriak ospakizunak kanpoaldean
ospatzen zituen
• Saletan altura mailaketa → giro sakratua
 Inperio Berrian azalduko ziren batez ere.
• Speos: hipogeoaren bariantea, induskatuta dagoen hilobi tenplua
• Hemispeos: erdi induskatuta dagoen hilobi tenplua.
Esfingeen etorbidea
(esfingeak)
pilonoak
obeliskoa
estatua
kolosalak
mastak
hipetra
aretoa
areto
hipostiloa
naos
aretoa
santutegia
* beste
salak
TENPLUA