1. 1911 он Богд хаант Монгол улс
Богдод бат оршил өгөхөөр Их хүрээнд ямар ямар
хүмүүс цугларсан бэ?
Ноёдын нууц зөвөлгөөн хаана болсон бэ?
Оросоос тусламж ирэхээр хэн хэн явсан бэ?
Монгол тусгаар тогтнол, төр улсааа сэргээж,
дэлхий дахинаа албан ёсоор хэдэн сарын хэдийд
тунхаглан зарласан бэ?
Хүрээний манж сайд Сандоог Монголоос хөөж
гарсан.

2. 1912 он
Манж улсад хувьсгал гарч хаант засгийг устган,
Дундад иргэн улсыг байгуулав
Ховдоос Манжийн цэргийг хөөн зайлуулав
Өвөр Монгол, Алашаа, Цайдам, Хөхнуурын
Монголчууд Монгол улсад нэгдэхээ илэрхийлэв
Монгол улсын гадаад хэргийн сайд Ханддорж
орос улсад айлчлав
Монгол Оросын гэрээ Нийслэл Хүрээнд байгуулав
Шинэ толь сэтгүүл гарч эхлэв.

3. 1913 он
Нийслэл Хүрээнд орос сургууль нээгдэв
Монгол-Түвдийн найрамдлын гэрээ байгуулав
Хүрээнд Монгол цэргийн бригад байгуулах тухай
Монгол-Оросын гэрээ байгуулав
Монгол улсын ерөнхий сайд.................... Тэргүүтэй
төлөөлөгчид Орос улсад албан ёсны айлчлал хийв.

4. 1914‐1915 он
Улсын дээд доод хурал байгуулагдав.
Богд гэгээний ордонд “Сүүдэр ший” анхны кино
гарав.
Орос, Хятад, Монгол гурван улсын гэрээ Хиагтад
байгуулагдав
Оросын банк байгуулав
Монголын сонин бичиг Нийслэл хүрээнд
шинэчлэгдэн гарч эхлэв

5. 1916‐1918 он
Сэцэн хан Навааннэрэн Хятадын ерөнхийлөгч Юань
Ши Кайтай хэлэлцээ хийв.
Баргын Цэнд гүн “Нууц товчоо”-г монгол үсгээр
буулгаж орчуулав.
Зарлигаар тогтоосон Монгол улсын “ Хууль зүйлийн
бичиг” хэмээх 65 дэвтэр хуулийг зохион дуусгасан
байна.

6. 1919‐1921 он
Японы оролцоотойгоор Чита хотод Нармай Монгол
улс байгуулах үзэлтний бага хурал болов
Хятадын генерал..... Монголыг цэргийн хүчээр эзлэв.
10 сард ....... Монголд орж ирэв.
11-р сарын 10-нд “..................” сонин гарч эхлэв.
2 сард ......... Цэрэг Хүрээг Хятадуудаас чөлөөлж........
Монгол улсын хаан ширээнд залав.
7 сард ардын журамт цэрэг Нийслэл хүрээнд ирж
Богдыг Монгол улсын хэмжээт цаазат хаанаар
өргөмжлөв.

7. 1919‐1921 он
11-р сарын 19-нд Судар бичгийн хүрээлэн
байгуулагдав.
Богд хаан, Засгийн газар хоорондын харилцааг
тодорхойлсон................ Хэмээх дүрмийг Засгийн газар
батлав.

8. Хувьсгалын урьдач нөхцөл,
шалтгаан
Хувьсгал үүдсэн учир шалтгааныг хаанаас хайх вэ?
Монголын нийгмийн байдал, хөгжил, хувьслаас уу?
Хувьсгалын импорт гэдэг ойлголтод хамаарах хүчин
зүйлүүдийн дотроос уу?
Үе улиран оршин тогтсон нийгэм, төрийн
байгууллыг өөрчилсөн түүхэн үйл явдалд хүргэсэн
уг сурвалж нь: XIX зууны эцэс, XX зууны эхээр
Монголыг тойрсон улс орнуудын байдал, тэдний
хоорондын харилцаанд гарсан өөрчлөлттэй нягт
холбоогоор бүрэлдэн бий болсон байна.

9. 1922‐1924он
1‐р сарын 25‐нд хамжлагат ёсыг халах шийдвэр
гарав.
12 сард багш нарыг бэлтгэх түр сургууль
байгуулагдав.
Бодоо нарын хэдэн арван хүнийг хилс хэргээр
цаазлав.
Богд Жавзандамба жанч халав.
Үндсэн хууль батлав.

10. Хаант ёсноос БНЗ‐т шилжсэн нь
1921-1924 онд Монгол улсад оршин тогтнож байсан ардын эрхт
хэмжээт цаазат хаант засгийн хэлбэр бүхий шилжилтийн үе төгч,
АРДЫН Бүгд найрамдах засаг тогтоох, төрийн дээд эрхийг ард олон
өөрсдийн сонгон гаргасан төлөөлөгчдөөрөө дамжуулан барьж
хэрэгжүүлдэг улс төрийн ардчилсан тогтолцоог бий болгох эхлэл
тавигдсан байна.
Улсын анхдугаар их хурлын 1924-11-24-ний өдрийн 14 дүгээр
хуралдаанаар Нийслэл хүрээний нэрийг Улаанбаатар хот хэмээн
нэрлэв.
1924-11-26-ны өдрийн 16 цаг 15 минутанд 6 бүлэг 50 зүйлээс
бүрдэх анхдугаар Үндсэн хуулийг баталжАрдын БНЗасаг тогтож,
энэ цагаас улсын БНМАУ болсон.
1924-1990 оны хоорондох 66 жилийн хугацаанд БНМАУ-ын төр
засгийн ёслол, хүндэтгэл нь Европжсон гэхээсээ илүүтэйгээр
МАХН-ыг магтан алдаршуулахад чиглэгдсэн, үзэл суртлын шинж
чанартай байсан болохоор шинэ дүр төрхтэй болсон байна.

11. Монгол улсын төрийн ордон
1924 онд Бүгд Найрамдах засгийг хуульчилсан Улсын
анхдугаар их хурал одоогийн Улаанбаатар зочид
буудал орчимд байрлах 2 давхар байшинд хуралдсан
байна. Хэсэг хугацаанд ЗГ 1930 онд баригдсан
одоогийн МУБИС-ийн хичээлийн төв байранд
байрлаж байв.
Засгийн газрын ордон 1951 онд ашиглалтанд орсон
байна.
1957,1971,1981 онуудад төрийн ордонд зарим өргөтгөл
хийсэн.

12. Монгол төрийн дипломат ёс
Дипломат ёсыг анхны төрт улс бий болсон цагаас
усад улс оронтой харилцах явцад холбогдох төрөл
бүрийн үйл явдалд тохирсон зан үйл бүрэлдэн
тогтож, давтагдан уламжлагдсаар ирсэн гэж үздэг.
XY‐XYII зуун хүртэл гадаад дипломат төлөөлөгчийн
байнгын газар байсангүй, элчин илгээж хоорондоо
холбоо барьдаг байв.
Хожим дипломат төлөөлөгчийн газрууд бий
болсноор цэргийн ёслолын арга хэмжээ шаардлагагүй
болж, хүндэт харуул жагсаах дипломат ёслолын орчин
үеийн арга хэмжээ болсон байна.

13. Монгол төрийн дипломат ёс
Дипломат ёслол бол аливаа улсын тусгаар тогтнол,
бүрэн эрхт байдлын илэрхийлэл байдаг учраас
гадаад улсын туг сүлд, албаны дархан эрх ямбыг
хүндэтгэх нь нэг нь нөгөөдөө хэрхэн ханддагын
илэрхийлэл бөгөөд тухайн улсын төрийн бэлгэдэл,
тэмдгийг зөв хэрэглэх, албаны ёслолын дэг
журмыг зөв мөрдөж хэрэгжүүлснээр, албаны
хүмүүсийн урам сэргэж, яриа хэлэлцээрт ахиц
гардаг, уян хатан шийдвэр гаргадаг нь ёслол
хүндэтгэлийн нэг онцгой шинж чанар юм.

14. Монгол төрийн дипломат ёс
Олон улсын хэмжээнд дипломат ёс, ёслолын дэг
жаягийг хуульчилж болдоггүй, учир нь улс орон бүр
өөр өөрийн онцлог зан заншил, ёс горимтой байдагт,
мөн хаант ёс, шашны зан үйлийн нөлөө зэрэг бодит
шалтгаанууд үүнд нөлөөлдөг.
Монгол улсын дипломат цол нь дотроо түшээ, дэд
итгэмжит, итгэмжит, шадар, тэргүүн шадар, онц
бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд, онц бөгөөд бүрэн эрхт
элчин цолтон гэсэн ангилалтай.