1. Богд хаант Монгол улсын
үеийн тагнуулын ажиллагаа

2. Үүсгэн
байгуулагдсан нь
1911 онд Монголын
хувьсгалт тэмцлийн үр
дүнд Манжийн ноёрхлыг
түлхэн унагаснаар
Монголчууд тусгаар
тогтнолоо
бататгах, гадаад
улсуудаар тусгаар
тогтнолоо хүлээн
зөвшөөрүүлэх, хөрш
зэргэлдээх улс орнууд
Монгол Улсыг хэрхэн
үзэж, ямар чиглэл бодлого
баримталж буйг мэдэх
зорилгоор мэдээ, мэдээлэл
олох ажлыг явуулж
байжээ.

3. Үүсгэн
байгуулагдсан нь
Тухайн үед Монгол
Улсад тагнуулын бие
даасан
нэгж, байгууллага
байгаагүй боловч
Гадаад яам, Дотоод
яам, Цэргийн
яам, зүүн, өмнө, баруун
хязгаарын сайдуудаас
өөр өөрсдийн чиглэлээр
тагнуул, сөрөх
тагнуулын шинжтэй
ажил явуулж байжээ.

4. Үйл
ажиллагаа
•Олноо өргөгдсөн Монгол
Улсын үед тагнуулын ажлыг
хаан эзний мэдэл дор
явуулдаг байсан бөгөөд
шаардлагатай үед Улсын
дээд хурлаар хэлэлцэж байв.
•Богд хааны шууд удирдлаган
дор сөрөх тагнуулын болон
тагнуулын мэдээлэл, дүн
шинжилгээний ажлыг явуулж
байв.
•Гадаадад зохиох тагнуулын
үйл ажиллагааг Богд хааны
дэргэдэх шадар захирагч
Баатар хэмээх хүн удирдан
зохицуулдаг байжээ.

5. Үйл
ажиллагаа
Гадаад орны
тагнуул, туршуул, эдийн
засгийг шулан
мөлжигчтэй тэмцэх
ажлыг эрчимтэй явуулж
байсны дийлэнхийг Монгол
орны тусгаар
тогтнол, эдийн засагт
аюул занал учруулж
байсан хятадын
цагаачид, банк, худалдаан
ы байгууллагынхантай
хийсэн тэмцэл эзэлдэг.

6. Үйл
ажиллагаа
•Богд хаант Монгол Улсын үед
Хятадын тагнуул, туршуулыг
илрүүлэх, хятад иргэдийн гэмт
үйлдлийг таслан зогсооход
онцгой анхаарч гадаадын
харъяат хүмүүсийг хянах
тогтолцоог буй болгож, хатуу
чанд хянан харгалзаж байв.
•Энэ арга хэмжээний дүнд 1910
онд Халх Монголд зуун мянгад
хүрээд байсан хятад иргэдийн
тоо зургаан жилийн дотор гурав
дахин цөөрчээ.

7. Үйл
ажиллагаа
•Энэ үед гадаад тагнуулын ажил
явуулах гол хэлбэр нь бадарчлан
тэнүүчлэн явах, шашны томоохон
хуралд оролцох, мөргөл үйлдэх,
хийдэд шавилан суух халхавчийг гол
төлөв ашигладаг байжээ.
•Тухайлбал, хүрээний лам
Д.Чагдаржав Орос, Польш, Итали,
Франц, Энэтхэг, “япон” хэмээх
А.Данзан Япон, Хятад, Гандан
хийдийн аграмба лам Н.Хаянхярваа
Орос, Халимаг, Турк, манжич
Б.Буянчуулган “Ар,
Өвөрмонголчуудыг нэгтгэн
хамгаалж авах талаар Орос улс
ямар бодолтой байгааг мэдэх”-ээр
Хаант Орост удаа дараа, “Цагаан”
хэмээх хочтой лам Данзан Ил
тарвагатай болон Шинжаны
нутгуудаар хэдэн жилээр явж
байжээ.