Bsnsh

1. Бэлтгэсэн: Жессика Ундрам,
Алтанхөлөг
1921-1924оны улс
төрийн байдал

2. Хичээлийн зорилго
1921 оны Монголын хувьсгалын тухай
зөв ойлголттой болох.
1921-1924оны үйл явдлууд.
1921 оны Ардын хувьсгалын үйл явц, үр
дүнг мэдэх.

3. Монгол улс тусгаар тогтнолоо алдсан. Улс төрийн
эрх мэдэлгүй болсон.
Улс орны санхүү эдийн засгийн байдал сул дорой
гадны нөлөөнд байсан
Үндэсний үзэл, ухамсар сэргэж, эх оронч, дэвшилтэт
ардчилсан үзэл санаа түгэн дэлгэрч байсан.
Эсэргүүцэл, тэмцэл, үймээн хөдөлгөөн гарах
болсон.
Хувьсгал гарах болсны нөхцөл
шалтгаан:

4. Нийслэл их хүрээ
1921он

5. Нууц бүлгэмүүдийн
бодлого, үйл ажиллагаа
Алдагдсан эрхээ эргүүлэн авах арга зам
сүвэглэх
Нууцаар журмын нөхөд, цэрэг зэвсэг
цуглуулах
Гадаад улсуудтай хэлхээ холбоо тогтоох
Цаг үеийн нөхцөл байдлуудыг үнэлж дүгнэх

6. МАН-ын төлөөлөгчид ЗОУ-ын засгийн газарт зохих
албаны хүмүүстэй уулзаж эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын
тэмцэлдээ тусламж хүссэн.
Хиагтыг чөлөөлсөн нь
1921 оны 3 сарын 18нд Сүхбаатараар удирдуулсан Ардын
цэрэг хүч хэд дахин давуу Хятадын гомин цэргийн хүчийг
бут цохин Хиагтыг чөлөөлөх тулаанд ялалт байгуулжээ.

7. Ардын намын гишүүд

8. Хиагтыг чөлөөслны маргааш Цагаантны эсрэг
тэмцэлд бэлтгэж эхэлсэн. Цагаантны цэргүүд
нийслэл их хүрээгээс гарсны дараа түр засгийн
газрын ерөнхий сайд Д. Бодоо нь Богд хаанд
бараалхаж “…газар орноо бүрэн бүтэн болгож
авав” хэмээн айлтгажээ. Ингээд 1921оны 7р
сарын 10нд АЗГ-г байгуулжээ.
Хожим нь жил бүрийн 7р сарын 11нийг үндэсний их баяр
наадам хэмээн тэмдэгдэж иржээ.

9. Ардын засгийн газрын бүтэц

10. Ардыг гэгээрүүлэх яамны сайд Эрдэнэбатхааны захиалгаар
Герман улсад 1923 онд хэвлэсэн Монгол улсын газар зүйн зураг

11. 1931 онд орон нутгийн засаг захиргааны зохион
байгуулалтыг өөрчилж, 13 аймаг, 324 сум болгов. 1938
онд Булган аймаг байгуулагдав. 1940 онд Баян-Өлгий
аймаг байгуулагджээ. 1942 онд Баянхонгор, Дундговь,
Сүхбаатар аймаг байгуулагдаж, нийт 18 аймагтай болов.
1994 онд Дархан уул, Орхон, Говь-Сүмбэр аймаг
нэмэгдэж, 21 аймагтай болжээ.
1922 оноос нутгийн захиргаануудыг шинэчлэх ажил
эхэлж, 1923 онд 4 аймаг, 116 хошууг урьдын адил засаг
ноёдын нэрээр нэрлэхийг зогсоож, ард олны сайн мэдэх
томоохон уул, газар усны нэрээр нэрлэх болжээ.

12. БНМАУ-ын төрийн далбаа
1924он
1924 оны Үндсэн хуулиар
батлагдсан БНМАУ-ын
УИХ-ын тамганы зураг

13. 1924 оны анхны үндсэн хууль
Монгол Улсын
анхдугаар Үндсэн
хуулийг 1924 оны 11-р
сарын 26-ны өдөр
Улсын анхдугаар Их
хурлаар баталжээ.

15. 1924 оны 6р сарын 3н, 6р сарын
7нд МАН-ын Төв хороо 2 удаа
хуралдаж бүгд найрамдах
засаглалд шилжихээр
шийдвэрлэсэн.
БНМАУ

16. Монгол Улсын анхдугаар Үндсэн
хуульд хамжлагат ёсыг халж, газрын
доорх баялаг ард түмний өмч гэдгийг
хуульчилж эмэгтэйчүүдийн тэгш
эрхийг Азид анх удаа хүлээн
зөвшөөрсөн тэр бүхэн нь нийгмийн
дэвшлийн замд асар том алхам хийсэн
гэж үздэг билээ.
Сонирхолтой баримт 1:

17. Сонирхолтой баримт 2:
Монголчууд туурга тусгаар улс
болсноо зарлахад хэдийгээр хоёрхон
улс зөвшөөрхөө мэдэгдсэн ч
Монголын талаарх энэ мэдээлэл
Америкийн "Нью Йорк таймс" сонинд
нийтлэгдэж дэлхийн олон орны
сонорт хүрсэн байна.

18. Сонирхолтой баримт 3:
Монгол Улсыг хүлээн зөвшөөрсөн
Төвд, Тува улсууд нь өдгөө Хятад,
ОХУ-ын бүрэлдэхүүнд байдаг ч манай
улсыг хүлээн зөвшөөрсөн анхны
улсууд хэмээн түүхэнд тэмдэглэгдэн үлджээ.

19. Ардын Засгийн газрын
1922 оны 1 дүгээр сарын
13-ны өдрийн 35 дугаар
тогтоолоор Галын
аюулаас хамгаалах
байгууллагыг анх
байгуулав.
Сонирхолтой баримт 4:

20. Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа.