1. รายงานการสืบค้นข้อมูลความก้าวหน้ าและสถานะทาง
เทคโนโลยีชีวภาพของสิ่งมีชีวิตดัดแปลงทางพันธุกรรม (GMOs)
ในประเทศสหรัฐอเมริกา
โดย
นาย นรินทร์ เรืองพานิช
ทีปรึกษาโครงการ
่
เสนอต่อสํานักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
.)
30 ธันวาคม 2553

2. รายงานการสืบค้นข้อมูลความก้าวหน้าและสถานะทางเทคโนโลยีชวภาพของสิงมีชวตดัดแปลงทาง
ี ่ ีิ
พันธุกรรมในประเทศสหรัฐอเมริกา ภายใต้โครงการการดําเนินภารกิจ )
ประจําปีงบประมาณ 2553
(มกราคม 2553 - ธันวาคม 2553)
สํานักงานทีปรึกษาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประจํากรุงวอชิงตัน ดี.ซี.
่
_________________________________________________________________________________________
รายงานฉบับนี้เป็ นลิขสิทธิของสํานักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
์
.) หากนําไปใช้ประโยชน์โปรดอ้างอิงชื่อ สํานักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี .) ด้วย

3. คานา
รายงานการสืบค้นข้อมูลความก้าวหน้าและสถานะทางเทคโนโลยีชวภาพของสิงมีชวตดัดแปลง
ี ่ ีิ
ทางพันธุกรรมในประเทศสหรัฐอเมริกา มีวตถุประสงค์การจัดทําเพื่อติดตามความรูและความก้าวหน้าทาง
ั ้
เทคโนโลยีของจีเอ็มโอในประเทศสหรัฐอเมริกาเพื่อใช้เป็ นข้อมูลสนับสนุ นการดําเนินงานวิจยและพัฒนา
ั
ของหน่ ว ยงานภาครัฐ สถาบัน การศึก ษา และภาคเอกชน ให้ม ีข ีด ความสามารถในการแข่ ง ขัน กับ
ต่างประเทศ อีกทัง เพิมความรูและความเข้าใจให้แก่ประชาชน วัตถุประสงค์ดงกล่าวเป็ นส่วนหนึ่งของ
้ ่ ้ ั
ภารกิจ ของสํ า นัก งานที่ป รึก ษาด้า นวิท ยาศาสตร์แ ละเทคโนโลยี ประจํา ก รุง วอชิง ตัน ดี. ซี. อัน เป็ น
หน่วยงานภายใต้สานักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ํ
คณะผู้จดทําหวังว่ารายงานฉบับนี้จะเป็ นประโยชน์และช่วยให้ผู้อ่านมีความรูทางด้านเทคโนโลยี
ั ้
จีเอ็มโอเพิมมากยิงขึน เพื่อนําไปใช้พจารณาถึงประโยชน์และโทษของจีเอ็มโอและใช้ในการตัด สินใจให้การ
่ ่ ้ ิ
สนับสนุ นหรือคัดค้านการพัฒนาจีเอ็มโอในประเทศไทยต่อไป ทังนี้รายงานฉบับนี้สามารถสืบค้นได้ทาง
้
เว๊ปไซด์ http://www.ostc.thaiembdc.org
สํานักงานทีปรึกษาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
่
ประจํากรุงวอชิงตัน ดี.ซี.
30 ธันวาคม 2553

4. สารบัญ
เนื้ อหา หน้ า
บทสรุปผูบริหาร................................................................................................................................. 1
้
บทนํา................................................................................................................................................ 3
บทที่ 1 ความสําคัญของเทคโนโลยีจเี อ็มโอ
1.1 ประวัตความเป็นมาของจีเอ็มโอ............................................................................. 4
ิ
1.2 จีเอ็มโอคืออะไร..................................................................................................... 5
1.3 เทคนิคทีใช้ในการปรับปรุงพันธุกรรม..................................................................... 6
่
1.4 การแบ่งประเภทของจีเอ็มโอ
- จุลนทรียดดแปลงทางพันธุกรรม......................................................................... 8
ิ ์ ั
- พืชดัดแปลงทางพันธุกรรม................................................................................. 8
- สัตว์ดดแปลงทางพันธุกรรม.............................................................................. 15
ั
บทที่ 2 สถานะทางเทคโนโลยีจเี อ็มโอในประเทศสหรัฐฯ
2.1 สถานะทางเทคโนโลยีของจุลนทรีย์ GM................................................................ 24
ิ
- จุลนทรีย์ GM
ิ ................... 24
- จุลนทรีย์ GM
ิ ................................................................ 28
- จุลนทรีย์ GM
ิ ........................................................................... 37
- จุลนทรีย์ GMิ …...................................................... 42
- ประโยชน์ดานอื่นๆ ของจุลนทรีย์ GM…………………………………………… .. 50
้ ิ
- การยอมรับและโอกาสทางการค้า....................................................................... 51
- แนวโน้มการพัฒนาจุลนทรีย์ GM …………………………………………………..52
ิ
- สรุป.................................................................................................................. 52
- ข้อเสนอแนะและข้อคิดเห็น................................................................................ 53
2.2 สถานะทางเทคโนโลยีของพืช GM…………………………………………………….54
- พืช GM เพื่อประโยชน์ดานการเกษตรและอาหารของมนุษย์............................... 54
้
- การวิเคราะห์ภาพรวมการปลูกพืช GM
ระหว่างปี 1996-2008....................................................................................... 70
- พืช GM (Bio-Pharming)……………………………….. 78
- พืช GM สําหรับเป็ นอาหารสัตว์......................................................................... 87
i

5. สารบัญ (ต่อ)
เนื้ อหา หน้ า
บทที่ 2 - การยอมรับพืช GM …............................................ 89
- แนวโน้มการพัฒนาพืช GM …........................................... 94
- แนวโน้มการพัฒนาพืช GM ................................... 96
- สรุป..............................................................................................................100
- ข้อเสนอแนะและข้อคิดเห็น............................................................................100
2.3 สถานะทางเทคโนโลยีของสัตว์ GM……………………………………………… .102
- การแบ่งประเภทสัตว์ GM……………………………………………………… 103
- ประโยชน์ทางการแพทย์................................................................................105
- ประโยชน์ทางการเกษตรและสิงแวดล้อม........................................................113
่
ั
- ปญหาและอุปสรรค........................................................................................119
- สัตว์ GM …..................................................................................121
- ความปลอดภัยของอาหารจากสัตว์ GM……………………………………… ..124
- แนวโน้มการพัฒนาสัตว์ GM..........................................................................124
- สรุป..............................................................................................................124
- ข้อเสนอแนะและข้อคิดเห็น............................................................................125
2.4 ตลาดการส่งออกสินค้าจีเอ็มโอของประเทศสหรัฐฯ................................................127
2.5 ประโยชน์และข้อกังวลของผูบริโภคต่อจีเอ็มโอ......................................................132
้
2.6 กฎหมาย นโยบายและหน่วยงานทีควบคุมจีเอ็มโอ……………………………… ...135
่
2.7 การรับรูและการยอมรับจีเอ็มโอของประชาชน.......................................................153
้
้ ิ ั
2.8 การคุมครองทรัพย์สนทางปญญาและสิทธิบตร......................................................167
ั
2.9 หน่วยงานทีเกียวข้องกับการวิจยและพัฒนาจีเอ็มโอ
่ ่ ั
- หน่วยงานรัฐบาล สมาคม และองค์กรอิสระต่างๆ..............................................176
- สถาบันวิจยและพัฒนา ในสถาบันการศึกษา..................................................... 186
ั
- บริษทและภาคเอกชน..................................................................................... 192
ั
2.10 สรุป................................................................................................................... 222
ii

6. สารบัญ (ต่อ)
เนื้ อหา หน้ า
บทที่ 3 สถานะทางเทคโนโลยีจเี อ็มโอ …......................................................... 224
3.1 นโยบายจีเอ็มโอ …............................................................................ 224
3.2 ลําดับเหตุการณ์เทคโนโลยีจเี อ็มโอ …........................................... 227
3.3 ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีจเี อ็มโอในประเทศไทย............................................ 230
3.4 ความช่วยเหลือจากประเทศสหรัฐฯ...................................................................... 236
3.5 การรับรูของประชาชน และการยอมรับ.................................................................238
้
3.6 กฎหมายควบคุม................................................................................................. 238
3.7 การคัดค้านจีเอ็มโอ ….................................................................. 242
3.8 หน่วยงานรัฐบาลทีเกียวข้อง................................................................................ 246
่ ่
3.9 โอกาสทางการค้า............................................................................................... 250
3.10 หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และสมาคมต่างๆ ทีเกียวข้อง............................... 251
่ ่
3.11 แนวโน้มการพัฒนาจีเอ็มโอ ….................................................... 254
3.12 สรุป................................................................................................................ 254
3.13 ข้อเสนอแนะและข้อคิดเห็น............................................................................... 255
อภิธานศัพท์.................................................................................................................................. 257
ภาคผนวก 1 แหล่งข้อมูลทีเกียวข้องกับจีเอ็มโอ............................................................................. 261
่ ่
ภาคผนวก 2 หน่วยงานรัฐบาลและสถานทีตดต่อทีเกียวข้องกับการดําเนินงานด้านจีเอ็มโอ.............. 267
่ ิ ่ ่
เอกสารอ้างอิง................................................................................................................................. 271
iii

7. สารบัญตาราง
ตารางที่ หน้ า
1 แสดงโปรตีนทีเป็ นประโยชน์ทางการแพทย์ทได้จากนํ้านมของสัตว์เลียงลูกด้วยนม
่ ่ี ้
ทีถูกดัดแปลงทางพันธุกรรม Mammals transgenic)………………………………………20
่
2 จุลนทรีย์ GM ทีสามารถย่อยสลายสารพิษทีปนเปื้อนอยู่ตามธรรมชาติ……………………28
ิ ่ ่
3 ตัวอย่างมาตรฐานการผลิตเอนไซม์เพื่อใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร………………………… 36
4 ผลิตภัณฑ์ป๋ ยชีวภาพทีวางจําหน่ ายในท้องตลาด……………………………………………42
ุ ่
5 สรุปภาพรวม Therapeutic proteins GM…….. 49
6 สายพันธุถวเหลือง GM ทีปลูกเป็นการค้าในประเทศสหรัฐฯ และสายพันธุทกําลังอยู่
์ ั่ ่ ์ ่ี
ในขันตอนการพัฒนาในต่างประเทศ………………………………………………………… 58
้
7 สายพันธุถวเหลือง GM
์ ั่
เป็นการค้าได้ภายในอีก 5 ปี ข้างหน้า……………………………………………………… 58
8 สายพันธุขาวโพด GM
์ ้ ธุขาวโพด GM
์ ้
ทีกําลังปลูกเป็ นการค้าในประเทศต่างๆ ทัวโลก…………………………………………… 59
่ ่
9 สายพันธุขาวโพด GM
์ ้ Regulatory Pipeline …………………… 59
10 สายพันธุขาวโพด GM
์ ้ dvance R
ต่างประเทศ……………………………………………………………………………………61
11 สายพันธุ์ Rapeseed GM ใน Regulatory
dvanced R ……………………………………………………………………………… 61
12 สายพันธุฝ้าย GM ทีปลูกเป็ นการค้าในประเทศสหรัฐฯ และต่างประเทศ………………… 63
์ ่
13 สายพันธุฝ้าย GM ์ Regulatory Pipeline…… 63
14 สายพันธุฝ้าย GM ทีอยูในขันตอน Advanced R&D ในประเทศสหรัฐฯ และต่างประเทศ
์ ่ ่ ้
ซึงคาดว่าจะปลูกเป็นการค้าได้ภายในปี 2013……………………………………………… 64
่
15 สายพันธุขาว GM ์ ้
สายพันธุขาว GM ์ ้ Regulatory pipeline ………………… 65
16 สายพันธุขาว GM ์ ้ dvanced R …66
17 สายพันธุมนฝรัง่ GM ์ ั Regulatory dvanced R
สหรัฐฯ และต่างประเทศ………………………………………………………………………66
18 สายพันธุ์ alfalfa GM Regulatory pipeline……………………………… 68
iv

8. สารบัญตาราง )
ตารางที่ หน้ า
19 พืช GM ……………….…69
20 พืช GM dvanced R
เป็ นการค้าได้ภายใน 5 ปี ข้างหน้า………………………………………………… 69
21 ต้นทุนในการผลิตยารักษาโรคจากสิงมีชวตต่างๆ ………………………………………… 78
่ ีิ
22 พืนทีปลูกทดลองพืช GM
้ ่ APHIS
ระหว่างปี 1991-2004……………………………………………………………………… 81
23 การพัฒนาพืช GM เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์ของหน่ วยงานภาครัฐและเอกชน
ในประเทศสหรัฐฯ และประเทศแคนาดา…………………………………………………… 82
24 แสดงการเปรียบเทียบการผลิตยารักษาโรคจากสิงมีชวตชนิดต่างๆ……………………… 106
่ ีิ
25 แสดงผลิตภัณฑ์โปรตีนทีเป็ นประโยชน์ทางการแพทย์ทกําลังพัฒนาเพื่อการค้า ………… 110
่ ่ี
26 แสดงการพัฒนาเทคโนโลยี Xenotransplantation ……………………… 112
27 แสดงต้นทุนการผลิตโปรตีนทีเป็นประโยชน์ทางการแพทย์……………………………… 113
่
28 แสดงตัวอย่างการพัฒนาสัตว์ GM ………………………………………… 118
29 แสดงประสิทธิภาพ หรือความสําเร็จของการดัดแปลงพันธุกรรมในสัตว์ชนิดต่างๆ……… 120
30 แสดงมูลค่าทางเศรษฐกิจของผลิตภัณฑ์ยารักษาโรค……………………………………… 120
31 ตลาดส่งออกสินค้าเกษตรจีเอ็มโอทีสาคัญของประเทศสหรัฐฯ ในปี 2003………………… 127
่ํ
32 หน่วยงานและกฎหมายควบคุมจีเอ็มโอของประเทศสหรัฐฯ……………………………… 138
33 หน่วยงานและกฎหมายควบคุมผลิตภัณฑ์ทได้จากจีเอ็มโอของประเทศสหรัฐฯ.......………139
่ี
34 แสดงการรับรูของประชาชนชาวอเมริกนต่อพืช GM และสัตว์ GM……………………… 153
้ ั
35 แสดงแหล่งข่าวสารสําคัญทีผบริโภคใช้ในการรับทราบหรือเรียนรูถงเทคโนโลยีจเี อ็มโอ… 155
่ ู้ ้ ึ
36 แสดงการเปรียบเทียบการเชื่อถือของประชาชนต่อกลุ่มบุคคลต่างๆ เกียวกับจีเอ็มโอ…… 155 ่
37 แสดงการเปรียบเทียบการยอมรับของผูบริโภคต่อสิงมีชวตดัดแปลงพันธุกรรม
้ ่ ีิ
ชนิดต่างๆ…………………………………………………………………………………… 156
38 การยอมรับของผูบริโภคต่อพืช GM และ สัตว์ GM จําแนกตามเพศ อายุ และ
้
ระดับการศึกษา… ........................................................................................................ 157
39 ความคิดเห็นของผูบริโภคทีตองการให้ FDA ออกข้อบังคับการติดฉลาก
้ ่ ้
ผลิตภัณฑ์จเี อ็มโอ…………………………………………………………………………… 163
v

9. สารบัญตาราง )
ตารางที่ หน้ า
40 ตัวอย่างพันธุพชทีได้รบความคุมครอง……………………………………………………..174
์ ื ่ ั ้
41 รายชื่อพืชดัดแปลงพันธุกรรมทีนําเข้ามาทดลองปลูกในประเทศไทย
่
ระหว่างปีพ.ศ. 2537-2542……………………………………………………………… 231
42 แสดงสถานะการวิจยและพัฒนาเทคโนโลยีของพืช GM ในประเทศไทย………………… 234
ั
vi

10. สารบัญภาพ
ภาพที่ หน้ า
1 หน่วยพันธุกรรมในเซลล์ของสิงมีชวต……………………………………………………... 5
่ ีิ
2 วิธเี ทคนิครีคอมบิแนนท์ดเี อ็นเอ (recombinant DNA) ในเซลล์แบคทีเรีย……………….. 7
3 แสดงวิธการถ่ายยีนเข้าสู่พชโดยวิธ ี Agrobacterium และวิธการใช้ Gene gun…………. 9
ี ื ี
4 การถ่ายยีนด้วยวิธ ี Microinjection………………………………………………………… 16
5 การถ่ายยีนด้วยวิธ ี Embryonic stem cell-mediated transfer…………………………… 17
6 การถ่ายยีนด้วยวิธ ี Retrovirus-mediated transfer……………………………………… 18
7 แสดงการสร้างแบคทีเรีย Pseudomonas สายพันธุ์ “Superbug”………………………… 25
8 สัดส่วนการทดลองพืช GM ในแปลงทดลองของภาครัฐและเอกชน
ระหว่างปี 1987 ถึง 2008………………………………………………………………… . 71
9 จํานวนแปลงทดลองปลูกพืช GM ระหว่างปี 1987 ถึง 2008…………………………… 72
10 จํานวนลักษณะโดยเฉลียของพืช GM
่ …………………………………… 74
11 จํานวนพืนที่ ้ ) ช GM………………………………… 74
12 จํานวนลักษณะของพืช GM ในแปลงทดลอง……………………………………………… 75
13 จํานวนแปลงทดลองปลูกพืช GM ในลักษณะต่างๆ……………………………………… 75
14 จํานวนแปลงทดลองปลูกของพืช GM ทีมความสําคัญทางเศรษฐกิจ.....………………… 76
่ ี
15 จํานวนแปลงทดลองปลูกของพืช GM ชนิดอื่นๆ..………………………………………… 76
16 พืนทีปลูก (เอเคอร์)
้ ่ GM …………………………………… 77
17 ลําดับเหตุการณ์ของการปลูกพืช GM อย่างเป็นการค้าของประเทศสหรัฐฯ……………… 77
18 แสดงขันตอนการพัฒนาพืช PMPs………………………………………………………… 80
้
19 จํานวนพันธุพช GM์ ื APHIS น
แปลงทดลองได้ระหว่างปี 1987 ถึง 2003..................................................................... 90
20 จํานวนพันธุพช GM ์ ื APHIS 2005...................... 91
21 จํานวนลักษณะทีสําคัญของพืช GM
่ 2005.................................. 91
22 แสดงขันตอนการสร้างสัตว์ GM
้ .............109
23 แสดงกระบวนการผลิตและทําให้บริสุทธิ ์ของ ATryn นํ้านม GM ...................... 122
vii

11. สารบัญภาพ (ต่อ)
ภาพที่ หน้ า
24 ปลา GloFish®............................................................................................................. 123
25 ประเทศคู่คาทีสาคัญ 5 อันดับแรก ทีนําเข้าสินค้าการเกษตรจากประเทศสหรัฐฯ............ 128
้ ่ํ ่
26 มูลค่าการนําเข้าสินค้าและส่วนแบ่งตลาดสินค้าการเกษตรของประเทศสหรัฐฯ
ในสหภาพยุโรป........................................................................................................... 129
27 ปริมาณการส่งออกสินค้าเกษตรของประเทศสหรัฐฯ ไปยังสหภาพยุโรป
ระหว่างปี 1990-2003................................................................................................... 130
28 หน่วยงานและกฎหมายควบคุมผลิตภัณฑ์จากจีเอ็มโอ................................................... 145
29 ความคิดเห็นของประชาชนถึงประโยชน์ของเทคโนโลยีจเี อ็มโอ...................................... 154
30 การรับรูถงผลิตภัณฑ์จเี อ็มโอทีวางขายในท้องตลาด..................................................... 154
้ ึ ่
31 การยอมรับของประชาชนต่อพืช GM (PMPs)....................156
32 ตัวอย่างแนวโน้มการยอมรับสิงมีชวตดัดแปลงพันธุกรรม............................................... 158
่ ีิ
33 แนวโน้มการรับรูถงอาหาร GM
้ ึ ............................................ 159
34 ความคิดเห็นของประชาชนต่อการควบคุมอาหาร GM FDA.................... 159
35 การสนับสนุ นของประชาชนชาวอเมริกนต่ออาหาร GM.................................................. 161
ั
36 แสดงข้อมูลการตัดสินใจบริโภคอาหาร GM ระหว่างผูชายและผูหญิง.............................. 161
้ ้
37 แสดงจํานวนร้อยละความคิดเห็นของผูบริโภคถึงความปลอดภัยของอาหาร GM............. 162
้
38 การสนับสนุ นเทคโนโลยีจเี อ็มโอในแต่ละประเทศ........................................................... 165
39 แสดงความเห็นการสนับสนุ นการพัฒนาเทคโนโลยีจเี อ็มโอ
อื่นๆ ทัวโลก.............................................................................................. 166
่
40 แสดงร้อยละการตัดสินใจซืออาหาร GM ้
......................................................................................................... 166
41 แนวโน้มการจดสิทธิบตรด้านเทคโนโลยีชวภาพทางการเกษตรในปี 1976-2000............. 169
ั ี
42 เทคโนโลยีต่างๆ ด้านเทคโนโลยีชวภาพทางการเกษตรทีได้ขอจดสิทธิบตร.................... 170
ี ่ ั
43 การแบ่งตามหน่วยงานทีจดสิทธิบตรด้านเทคโนโลยีชวภาพทางการเกษตร.................... 171
่ ั ี
viii

12. บทสรุปผูบริ หาร
้
ั ั
ปจจุบน ความก้าวหน้ าด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างยิงในสาขาเทคโนโลยี ่
ด้านต่างๆ เช่น เทคโนโลยีสารสนเทศ เทคโนโลยีพลังงาน นาโนเทคโนโลยี ตลอดจนความก้าวหน้าใน
ด้านวิศวกรรมได้ช่วยสร้างความสะดวกสบายในชีวตประจําวันและส่งเสริมคุณภาพชีวตให้ดยงขึน และ
ิ ิ ี ิ่ ้
ั
กลายเป็ นส่วนหนึ่งในชีวตประจําวัน อย่างไรก็ตาม ปจจัยทางด้านอาหารและยารักษาโรค ยังเป็ นปจจัย
ิ ั
สําคัญ ที่มนุ ษย์ต้องพึ่งพา และเทคโนโลยีชว ภาพเป็ นเทคโนโลยีหนึ่งที่มการนํ ามาใช้ประโยชน์ ใ นการ
ี ี
พัฒนาด้านอาหารและด้านการแพทย์เพื่อประชากรของโลก โดยเฉพาะอย่างยิงเทคโนโลยีด้านดัดแปลง่
พันธุกรรมสิงมีชวต หรือทีเรียกกันว่า จีเอ็มโอ (Genetically Modified Organisms; GMOs)
่ ีิ ่
มีการพั แล้วกว่า เพื่อรองรับการเพิมขึนของประชากร
่ ้
โลกที่คาดว่าจะส่งผลกระทบถึงปริมาณการผลิตด้านอาหารและยารักษาโรคที่ยงมีไม่เพี ยงพอต่อความ
ั
ต้องการ และที่ผ่านมาประเทศสหรัฐอเมริกา ซึ่งได้รบการยกย่องว่าเป็ นประเทศต้นกําเนิดและผู้นําด้าน
ั
เทคโนโลยีจเอ็มโอของโลก ได้ทําการวิจย ค้นคว้า และพัฒนาเทคโนโลยีจเี อ็มโอมาอย่างต่อเนื่อง ทังใน
ี ั ้
พืช สัตว์ และจุลนทรีย์ โดยมุ่งเน้ นประโยชน์ ทางด้านอาหารและทางการแพทย์ เนื่องจากเทคโนโลยี
ิ
จีเอ็มโอมีศกยภาพที่จะปรับปรุงสิงมีชวตได้ทงด้านคุณภาพและปริมาณตามที่เราต้องการ เช่น การเพิม
ั ่ ีิ ั้ ่
ปริมาณผลผลิตของพืชเศรษฐกิจที่สําคัญ การเพิมคุณค่าทางอาหาร การผลิตโปรตีนทีเป็ นประโยชน์ทาง
่ ่
การแพทย์ การพัฒนาวัคซีนและวิธการรักษาโรคร้ายแรง การเพิมความสามารถของจุลนทรียในการกําจัด
ี ่ ิ ์
สารพิษในสิงแวดล้อม และการปรับปรุงคุณภาพดิน เป็นต้น
่
ั ั
ในปจจุบน ได้พ บว่าพืชดัดแปลงพันธุ กรรมมีค วามก้าวหน้ าในการพัฒนามากที่สุ ด และได้รบ ั
อนุ ญาตให้ผลิตเป็ นการค้าได้เมื่อเปรียบเทียบกับการพัฒนาในจุลนทรีย์และสัตว์ จึงส่งผลให้ประเทศ
ิ
สหรัฐอเมริกาสามารถขยายพืนทีเพาะปลูกและสามารถส่งออกพืชจีเอ็มโอมากที่สุดในโลก นอกจากนัน
้ ่ ้
ยังพบว่าประเทศอื่นๆ ได้ให้ความสนใจพัฒนาและเพาะปลูกพืชจีเอ็มโอมากขึ้น เช่น ประเทศแคนาดา
ประเทศเม็กซิโก ประเทศอินเดีย ประเทศจีน และประเทศฟิลปปินส์ เป็นต้น ิ
อย่างไรก็ตาม ได้พบว่าการตระหนักรูของผูบริโภคในคุณประโยชน์ของเทคโนโลยีจเี อ็มโอยังมีไม่
้ ้
มาก รวมถึงยังขาดความรู้ค วามเข้าใจในเทคโนโลยีจเ อ็มโอ ทําให้ผู้บริโภคเกิดความกังวลถึงความ
ี
ปลอดภัยของผลิตภัณฑ์อาหารทีมจเี อ็มโอเป็ นส่วนประกอบ และมีการต่อต้านจีเอ็มโอขึนในหลายประเทศ
่ ี ้
โดยเฉพาะอย่างยิงในกลุ่มประเทศสหภาพยุโรปและประเทศญี่ปุ่นทีมนโยบายไม่อนุ ญาตให้นําเข้าสินค้าที่
่ ่ ี
มีจเอ็มโอเป็ นส่วนประกอบ หรือมีการจํากัดปริมาณการนํ าเข้า แม้แต่ในประเทศสหรัฐอเมริกาก็ยงมีการ
ี ั
ต่อต้านจากหลายกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็ นนักวิชาการ ประชาชน และองค์กรอิสระต่างๆ นอกจากนี้ ยังมีคําถาม
ถึงความจําเป็ นในการดัดแปลงพันธุกรรมของสิงมีชวต โดยเฉพาะอย่างยิ่งการดัดแปลงพันธุกรรมในสัตว์
่ ีิ
ที่ผู้บริโภคมีความรู้สกว่าเป็ นการทรมานสัตว์และขาดจริยธรรม และเทคโนโลยีจเอ็มโอสามารถที่จะลด
ึ ี
ั ั
ปญหาความอดอยากของประชากรโลกได้จริงหรือไม่ ปญหาความอดอยากทีแท้จริงเกิดจากปริมาณอาหาร
่
-1-

13. ไม่เพียงพอหรือเกิดจากความยากจน คําถามเหล่านี้เป็ นสิ่งที่นักวิทยาศาสตร์และผู้เกี่ยวข้องต้องนํ ามา
ั
วิเคราะห์และพิจารณาเพือหาแนวทางแก้ปญหาให้ถูกต้องต่อไป
่
ในประเทศไทย เทคโนโลยีดดแปลงพันธุกรรมได้รบความสนใจมานานกว่า 20 ปีมาแล้ว และได้ม ี
ั ั
ั ่ ั ั
การศึกษาและวิจยมาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิงในพืช แต่ในปจจุบน ยังไม่มพชจีเอ็มโอชนิดใด
ี ื
ได้รบอนุ ญาตให้ปลูกเพื่อการค้าได้ และพบว่า ถึงแม้ว่ามะละกอและฝ้ายเป็ นพืชทีมความก้าวหน้าในการ
ั ่ ี
พัฒนามากทีสุดและมีศกยภาพทีจะผลิตเพื่อการค้าได้กตาม แต่การพัฒนาดังกล่าวยังไม่สามารถพัฒนาไป
่ ั ่ ็
ได้เนื่องจากมีการต่อต้านการพัฒนาพืชจีเอ็มโออย่างมากจากกลุ่มองค์กรอิสระ (NGO) อาทิ กลุ่มกรีนพีช
และกลุ่มเกษตรอินทรีย์ ในปี 2546 ในเรืองความปลอดภัย มาตรการการควบคุมจากหน่วยงานของรัฐบาล
่
ทีไม่มประสิทธิภาพ และผลกระทบต่อการส่งออกสินค้าทางการเกษตรของประเทศ อีกทัง ไม่มกฎหมาย
่ ี ้ ี
ควบคุมจีเอ็มโอโดยเฉพาะ ทําให้รฐบาลมีคาสังห้ามปลูกทดลองพืชจีเอ็มโอ อย่างไรก็ตาม อาจกล่าวได้ว่า
ั ํ ่
ประเทศไทยมีความพร้อมในการพัฒนาจีเอ็มโอ ทังด้านบุคลากร เครืองมือและอุปกรณ์ หน่วยงาน
้ ่
ควบคุม และความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี อีกทัง กําลังมีการดําเนินการออกกฎหมายเพื่อควบคุมจีเอ็มโอ
้
มาบังคับใช้ในไม่ชานี้ ้
ถึงแม้ว่า ประเทศไทยจะมีความพร้อมในหลายด้านก็ตาม จากหลักฐานเชิงประจักษ์ ได้พบว่า
ความรู้และความเข้าใจเทคโนโลยีจเอ็มโอของประชาชนหรือผู้บริโภคชาวไทยยังมีอ ยู่จํากัด ซึ่งจะเป็ น
ี
อุปสรรคสําคัญของการพัฒนาจีเอ็มโอในประเทศไทย หากรัฐบาลต้องการผลักดันการพัฒนาจีเ อ็มโอใน
ประเทศไทย ผู้ศกษามีความเห็นว่า รัฐบาลต้องมุ่งเน้ นการประชาสัมพันธ์เชิงรุกเพื่อให้ความรูและความ
ึ ้
เข้าใจเกี่ยวกับข้อดีและข้อเสียของจีเอ็มโอแก่ประชาชนให้มากยิงขึน รวมถึงการแสวงหาวิธการแก้ไข
่ ้ ี
ั ั
ปญหาการส่ งออก ซึ่ง เป็ นปญหาสําคัญ ที่จะส่ งผลกระทบต่ อ เกษตรกรโดยตรง เมื่อใดที่ประชาชนหรือ
ผูบริโภคมีความเข้าใจและเล็งเห็นถึงประโยชน์ของจีเอ็มโอมากกว่าโทษแล้ว ประชาชนจะให้การสนับสนุ น
้
การพัฒนาจีเอ็มโอเพิมมากขึน และส่งผลให้การพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของประเทศไทยมี
่ ้
ความก้าวหน้าเพิมขึนอีกแขนงหนึ่ง
่ ้
-2-

14. บทนา
ิ ั ั
การดําเนินชีวตในปจจุบนก้าวหน้าไปพร้อมกับการพัฒนาเทคโนโลยีและวิทยาการใหม่ๆ ทีเกิดขึน ่ ้
อย่างรวดเร็ว ทําให้ม ีเ ทคโนโลยีด้านใหม่ๆ ขึ้น มารับ ใช้มนุ ษ ย์อ ย่างต่ อ เนื่อ ง ไม่ว่าจะเป็ น เทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสาร เทคโนโลยีนาโน เทคโนโลยีดานวัสดุใหม่ ฯลฯ แต่กระนันเมื่อประชากรของโลก
้ ้
มีจานวนเพิมสูงขึนและภาวะความต้องการอาหารเพิมขึน อีกทัง มีภาวะโรคภัยอุบตใหม่ทมนุ ษย์ต้องเผชิญ
ํ ่ ้ ่ ้ ้ ั ิ ่ี
มากยิงขึน ทําให้มนุ ษย์ดนรนค้นคว้าหาวิทยาการใหม่ขนมาเพื่อเอาชนะอุปสรรคทีเกิดขึน และเทคโนโลยี
่ ้ ้ิ ้ึ ่ ้
ดัดแปลงพันธุกรรมของสิงมีชวต หรือเรียกโดยย่ อว่า “จีเอ็มโอ” Genetically Modified Organism: GMO)
่ ีิ
จึงได้รบการค้นคว้า และนําออกเผยแพร่เพื่อเป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ
ั
ในทศวรรษทีผ่านมา จีเอ็มโอ มีบทบาทต่อมนุ ษย์โลกในฐานะทีเป็ นเครื่องมือช่วยปรับปรุงผลผลิต
่ ่
ด้านอาหารให้เพียงพอต่อปากท้องของมนุ ษย์หรือช่วยพัฒนาเทคนิคการรักษาพยาบาล ในวงการแพทย์
ได้มการกล่าวขานถึงพืชดัดแปลงทางพันธุกรรมอย่างต่อเนื่อง ทังในแง่บวกและแง่ลบ และได้มขอมูลด้าน
ี ้ ี้
การดัดแปลงพันธุกรรมพืชเพื่อเป็ นอาหารของมนุ ษย์ออกมาเผยแพร่อยู่เนือ งๆ อย่างเช่น การพัฒนาให้ม ี
ผลผลิตที่สูงขึน มีความต้านทานต่อโรคและแมลง แต่ความก้าวหน้าในเทคโนโลยีน้ี ยังคลอบคลุมไปถึง
้
ิ ์ ่ ั ั
จีเอ็มโอในจุลนทรียและสัตว์ ซึงปจจุบนประเทศสหรัฐอเมริกา กําลังพัฒนาสิงมีชวตทังสองอย่างต่อเนื่อง
่ ีิ ้
และยังมีขอมูลไม่แพร่หลายมากนัก สํานักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (โดยสํานักงานที่
้
ปรึกษาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประจํากรุงวอชิงตัน) จึงให้มโครงการสืบค้นข้อมูลความก้าวหน้า
ี
และสถานะเทคโนโลยีชวภาพด้าน GMOs (Genetically Modified Organisms) ในประเทศสหรัฐอเมริกา
ี
เพื่อ นํ าออกเผยแพร่แ ละเป็ น ฐานข้อ มูล ในการสนับสนุ นและส่ งเสริมการพัฒ นาด้า นวิทยาศาสตร์และ
เทคโนโลยี รวมถึงพัฒนากระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยให้มประสิทธิภาพอย่าง ี
ยังยืน เพื่อช่วยเพิมขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทยในระยะยาวต่อไป
่ ่
รายงานสถานะเทคโนโลยีชวภาพด้าน GMOs (Genetically Modified Organisms) ในประเทศ
ี
สหรัฐอเมริกาฉบับนี้ประกอบไปด้วยผลการศึกษาจํานวน 3 บท โดยบทที่ 1 กล่าวถึงความสําคัญของ
เทคโนโลยีจเี อ็มโอ บทที่ 2 แสดงผลการศึกษาสถานะทางเทคโนโลยีจเี อ็มโอในประเทศสหรัฐอเมริกา โดย
ศึกษาสถานะทางเทคโนโลยีชวภาพของจุลนทรียดดแปลงทางพันธุกรรม สถานะทางเทคโนโลยีของพืช
ี ิ ์ ั
ดัดแปลงทางพันธุกรรม และสถานะทางเทคโนโลยีของสัตว์ดดแปลงพันธุกรรม บทที่ 3 ศึกษาสถานะทาง
ั
เทคโนโลยีสงมีชวตดัดแปลงพันธุกรรมในประเทศไทย และบทสรุปและข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการ
ิ่ ี ิ
พัฒนาเทคโนโลยีชวภาพด้านจีเอ็มโอในประเทศไทย
ี
-3-

15. บทที่ 1
ความสาคัญของเทคโนโลยีจีเอ็มโอ
จํานวนประชากรโลกทีเพิมสูงขึน ทําให้พนทีเพาะปลูกเพื่อใช้ในการผลิตอาหารของมนุษย์มจากัด
่ ่ ้ ้ื ่ ีํ
และมนุษย์มการบริโภคในปริมาณทีมากขึน ผูผลิตอาหารจึงจําเป็ นทีตองหาเทคโนโลยีทช่วยเพิมผลผลิต
ี ่ ้ ้ ่ ้ ่ี ่
ให้เพียงพอต่อความต้องการของประชากรโลก GMOs หรือ จีเอ็มโอ (ต่อไปนี้จะใช้คําว่าจีเอ็มโอ เมือ ่
กล่าวถึงสิงมีชวตดัดแปลงทางพันธุกรรม) จึงเป็ นอีกทางเลือกหนึ่ง ทีหลายประเทศให้ความสนใจและเฝ้า
่ ีิ ่
ั ั ่ ีิ ่ ี
ศึกษาค้นคว้าถึงข้อดีและข้อเสียของเทคโนโลยีน้ี ปจจุบนสิงมีชวตทีมการวิจยและพัฒนาปรับปรุงพันธุให้
ั ์
ได้ลกษณะตามต้องการมากทีสุด คือ พืช เนื่องจากพืชเป็ นอาหารหลักของมนุษย์ นอกจากนี้ สัตว์และ
ั ่
จุลนทรียได้รบความสนใจในการปรับปรุงพันธุดวยเช่นกันแต่อยูในวงจํากัด โดยมุงเน้นด้านการแพทย์เป็ น
ิ ์ ั ์ ้ ่ ่
หลัก ประเทศไทยเป็ นประเทศเกษตรกรรมจึงยากทีจะหลีกเลียงการเข้ามาของจีเอ็มโอ ดังนันจึงจําเป็ น
่ ่ ้
อย่างยิงทีคนไทยจะต้องตื่นตัวศึกษาและเรียนรูให้เท่าทันเทคโนโลยีจเี อ็มโอ เพื่อสามารถนําไปปรับใช้ให้
่ ่ ้
เป็นประโยชน์ต่อประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ั ั
จีเอ็มโอมีความสําคัญอย่างยิงในปจจุบน และเพื่อทราบความเป็ นมาและความสําคัญของจีเอ็มโอ
่
ในบทนี้ จะสรุปให้ท ราบถึงความเป็ นมาของการพัฒนาจีเ อ็ม โอ อธิบ ายให้ท ราบว่ าจีเ อ็มโอคือ อะไร
ี ั ั
เทคโนโลยีท่ใช้ในการปรับปรุงพันธุกรรมในปจจุบน การแบ่งประเภทของจีเอ็มโอ และประโยชน์ท่ได้รบ ี ั
จากจีเอ็มโอ
1.1 ประวัติความเป็ นมาของจีเอ็มโอ
ในปี 1973 สิงมีชวตดัดแปลงทางพันธุกรรมทีถูกสร้างขึนมาครังแรก คือ แบคทีเรีย E. coli โดย
่ ีิ ่ ้ ้
Stanley Cohen และ Herbet Boyer แบคทีเรีย E. coli นี้ มีการแสดงออกทางลักษณะของยีนทีได้จาก่
เชื้อแบคทีเรีย Salmonella หลังจากนันไม่นานในเดือนกุมภาพันธ์ปี 1975 ได้มการจัดประชุมเกี่ยวกับ
้ ี
เทคโนโลยีใหม่น้ีและประเมินความเสียงต่างๆ ทีอาจจะเกิดขึน ณ ศูนย์ประชุม Asilomar เมือง Monterey
่ ่ ้
มลรัฐแคลิฟอร์เนีย ประเทศสหรัฐอเมริกา ผลการประชุมสรุปว่าเทคโนโลยีน้ีสามารถดําเนินการต่อไปได้
แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลอย่างใกล้ชดโดยสถาบันวิจยสุขภาพของประเทศสหรัฐฯ จนกว่าจะพิสูจน์ได้ว่า
ิ ั
เทคโนโลยีน้ีปลอดภัย ต่อมา Herbet Boyer จัดตังบริษท Genentech ซึงเป็ นบริษทแรกทีใช้เทคโนโลยี
้ ั ่ ั ่
Recombinant DNA และในปี 1978 บริษทนี้ได้ประกาศความสําเร็จในการผลิตอินซูลน (Insulin) จาก
ั ิ
E. coli ภายหลังจากนันในราวปี 1986 มีการต่อต้านเทคโนโลยีชวภาพในการสร้างพืชที่ต้านทานความ
้ ี
หนาวเย็นจากการถ่ายยีนของแบคทีเรียทีทนอุณ หภูมต่ําได้ (ice-minus bacteria) ที่พฒนาโดยบริษท
่ ิ ั ั
Advanced Genetic Sciences of Oakland มลรัฐแคลิฟอร์เนีย และในปีเดียวกันได้มการต่อต้านการตัด
ี
แต่งทางพันธุกรรมของจุลนทรียทสร้างโปรตีนทีตานทานต่อยาฆ่าแมลงของบริษท Monsanto จะเห็นได้ว่า
ิ ์ ่ี ่ ้ ั
-4-

16. การพัฒนาจีเอ็มโอเกิดขึนมาประมาณ 30 กว่าปีมาแล้ว จากนี้เรามาดูความหมายของจีเอ็มโอ และวิธการ
้ ี
หรือเทคนิคการสร้างจีเอ็มโอว่ามีอะไรบ้าง
1.2 จีเอ็มโอคืออะไร
จีเอ็มโอ (GMOs) หรือย่อมาจากคําว่า Genetically Modified Organisms เป็ นสิงมีชวตดัดแปลง
่ ีิ
ทางพันธุกรรมทีได้จากความก้าวหน้าของวิทยาการทางด้านเทคโนโลยีชวภาพและชีววิทยาระดับโมเลกุล
่ ี
(Molecular Biology) โดยการตัดต่อยีนจากสิงมีชวตหนึ่ง ใส่เข้าไปในสิงมีชวตอีกชนิดหนึ่งเพื่อให้เกิด
่ ีิ ่ ีิ
ลักษณะหรือคุณสมบัตใหม่ตามต้องการ หรือทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปจากพันธุ์ท่มอยู่ในธรรมชาติ
ิ ี ี
โดยอาศัยเทคนิคทางพันธุวศวกรรมทีเรียกว่า รีคอมบ์บแนนท์ดเี อ็นเอ (Recombinant DNA)
ิ ่ ิ
ก่อนที่จะอธิบายถึงการสร้างจีเอ็มโอ ขอทําความเข้าใจเบื้องต้นเกี่ยวกับยีน (gene) กันก่อน
สิ่งมีชีว ิต ทุก ชนิด มีห น่ ว ยพันธุ ก รรมหรือ ยีน (Gene) ที่เ ป็ น ตัว กําหนดหรือ ควบคุ มการแสดงออกของ
ลักษณะต่างๆ ของสิงมีชวตทุกชนิด โดยยีนเหล่านันอยู่บนสายดีเอ็นเอ (DNA: Deoxyribonucleic acid)
่ ีิ ้
หรือลายพิมพ์ดเอ็นเอ (ดังแสดงไว้ในภาพที่ 1) ยีนจะอยู่ในนิวเคลียสของทุกเซลล์ในสิงมีชวต เช่น เลือด
ี ่ ีิ
ผิวหนัง ขน ชินเนื้อ ฯลฯ คุณสมบัตทสาคัญของยีน คือ ยีนสามารถเก็บและถ่ายทอดข้อมูลทางพันธุกรรม
้ ิ ่ี ํ
ภาพที่ 1 หน่วยพันธุกรรมในเซลล์ของสิงมีชวต
่ ีิ
ที่มา: http://articles.directorym.net/Recombinant_DNA_San_Francisco_CA-r1051910-San_
Francisco_CA.html
-5-

17. จากบรรพบุรษไปยังลูกหลานได้เพื่อการดํารงเผ่าพันธุ์
ุ การถ่ายทอดพันธุกรรมนี้เป็นสิงทีเกิดขึนตาม
่ ่ ้
ธรรมชาติ และเป็ นสิงสําคัญต่อการพัฒนาสายพันธุใหม่ อีกทังเป็นวิวฒนาการของสิงมีชวตชนิดนันๆ
่ ์ ้ ั ่ ีิ ้
ความแตกต่างของสิงมีชวตแต่ละชนิดอยูทลายพิมพ์ของยีนทีอยู่บนดีเอ็นเอ หรือลายพิมพ์ดเอ็นเอ
่ ีิ ่ ่ี ่ ี
ไม่มส ิ่งมีชว ิตใดหรือ มนุ ษย์คนใดที่มลายพิมพ์ดีเ อ็นเอเหมือนกัน ดังนัน ยีนสามารถเป็ นตัวบ่งบอกถึง
ี ี ี ้
เอกลักษณ์เฉพาะของสิงมีชวตแต่ละชนิด หรือแต่ละบุคคลได้ นักวิทยาศาสตร์จงนําไปใช้ประโยชน์ในการ
่ ีิ ึ
ตรวจสอบพันธุ์พชและสัตว์ หรือสายเลือดของมนุ ษย์ได้ โดยลายพิมพ์ดเอ็นเอของลูกมาจากพ่อครึงนึง
ื ี ่
และจากแม่ครึงนึง ่
คําจํากัดความของสิงมีชวตดัดแปลงทางพันธุกรรม (GMOs) นี้ ไม่รวมถึงสิงมีชวตที่ได้รบการ
่ ีิ ่ ีิ ั
ปรับปรุงทางพันธุกรรมโดยวิธการปรับปรุงพัน ธุพชแบบดังเดิม (Conventional Breeding) ที่ได้จากการ
ี ์ ื ้
ผสมข้ามพันธุพชตามธรรมชาติหรือจากการผสมโดยมนุ ษย์ เพื่อให้ได้ลกษณะใหม่ทต้องการ เช่น ทนแล้ง
์ ื ั ่ี
ให้ผลผลิตสูง ต้านทานแมลง เป็ นต้น ซึงวิธการนี้จะใช้เวลานานในการคัดเลือกพันธุ์ให้ได้ตามลักษณะที่
่ ี
ต้องการ นักวิทยาศาสตร์จงได้พฒนาเทคนิคทางพันธุวศวกรรมทีสามารถปรับปรุงพันธุ์สงมีชวตให้ ได้
ึ ั ิ ่ ิ่ ี ิ
ลักษณะทีตองการ มีความหลากหลายและรวดเร็วขึน
่ ้ ้
1.3 เทคนิ คทีใช้ในการปรับปรุงพันธุกรรม
่
เมือเราทราบว่าจีเอ็มโอเป็นอย่างไรแล้ว เรามาดูเทคนิคทีสาคัญทีเป็ นหัวใจของการสร้างสิงมีชวต
่ ่ํ ่ ่ ีิ
ดัดแปลงทางพันธุกรรม นันคือ เทคนิครีคอมบิแนนท์ดเี อ็นเอ (Recombinant DNA) เทคนิคนี้เป็ นวิธการ
่ ี
ปรับปรุงพันธุทรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากกว่าวิธการปรับปรุงพันธุกรรมของสิงมีชวตแบบดังเดิม ซึง
์ ่ี ี ่ ีิ ้ ่
เทคนิคนี้จะถ่ายยีนทีแสดงลักษณะทีน่าสนใจหรือยีนเป้าหมายจากสิงมีชวตหนึ่ง ซึงเรียกว่า Donor gene
่ ่ ่ ีิ ่
ไปสู่สงมีชวตทีตองการปรับปรุงพันธุกรรม (Recipient organism)
ิ่ ี ิ ่ ้
ขันตอนและวิธการของเทคนิครีคอมบิแนนท์ดเี อ็นเอ (ดังแสดงไว้ในภาพที่ 2) มีขนตอนดังนี้
้ ี ั้
ขันตอนแรก จะเป็นการเตรียมเซลล์ผให้ (Donor cell) ซึงแบคทีเรียทีนิยมใช้ คือ E. coli และมี
้ ู้ ่ ่
องค์ประกอบทางชีววิทยาภายในแบคทีเรียทีสาคัญในกระบวนการนี้ คือ Plasmid DNA ทีจะทําหน้าทีเป็น
่ํ ่ ่
พาหะ (vector) ขนถ่ายยีนทีสนใจหรือยีนเป้าหมาย จากนันจะสกัดแยกพลาสมิดออกจากเซลล์แบคทีเรีย
่ ้
ส่วนใหญ่จะเลือกพลาสมิดทีสามารถต้านทานต่อยาปฎิชวนะได้อย่างน้อย 1-2 ชนิด เพื่อเป็นคุณสมบัตใน
่ ี ิ
การคัดแยกพลาสมิดทีมยนเป้าหมายทีเราต้องการ (recombinant DNA)
่ ี ี ่
ขันตอนต่อไปจะแยกดีเอ็นเอผูให้ (Donor DNA) ทีมยนเป้าหมาย ดีเอ็นเอผูให้จะได้มาจากหลาย
้ ้ ่ ี ี ้
แหล่ง เช่น สัตว์ พืช หรือ เซลล์มนุษย์ จากนันเป็ นกระบวนการต่อเชื่อมดีเอ็นเอเป้าหมายกับพลาสมิด
้
กลายเป็ นรีคอมบิแนนท์ดเี อ็นเอ (recombinant DNA; rDNA) นํา rDNA ทีได้ถ่ายกลับเข้าไปในเซลล์
่
-6-

18. แบคทีเรียโดยวิธการทีเรียกว่า Transformation ภายหลังจากทีได้แบคทีเรียทีมยนเป้าหมายแล้ว จะทําการ
ี ่ ่ ่ ี ี
เลียงแบคทีเรียเพื่อเพิมปริมาณยีนเป้าหมาย และสกัดแยก rDNA ออก เมือได้ปริมาณ rDNA ทีมยน
้ ่ ่ ่ ี ี
เป้าหมายในปริมาณทีมากแล้ว ขันตอนต่อไปจะเป็ นการถ่ายยีนนี้ส่สงมีชวตต่างๆ เช่น พืช สัตว์ จุลนทรีย์
่ ้ ู ิ่ ี ิ ิ
เป็นต้น ในวิธการทีแตกต่างกัน
ี ่
ภาพที่ 2 วิธเี ทคนิครีคอมบิแนนท์ดเี อนเอ (Recombinant DNA) ในเซลล์แบคทีเรีย
ที่มา: http://articles.directorym.net/Recombinant_DNA_San_Francisco_CA-r1051910
San_Francisco_CA.html
ั ั
ในปจจุบนเราสามารถสร้างสิงมีชวตดัดแปลงทางพันธุกรรมได้ในจุลนทรีย์ พืช และสัตว์ เรามาดู
่ ีิ ิ
กันว่าการสร้างจีเอ็มโอในสิงมีชวตเหล่านี้ทําอย่างไร มีชนิดใดบ้างทีนํามาทดลองสร้างจีเอ็มโอและลักษณะ
่ ีิ ่
่ี ั ุ่ ่ ั ั
สําคัญทีเป็นประโยชน์ต่อมนุ ษย์ทนกวิทยาศาสตร์มงเน้นทีจะพัฒนาในปจจุบนและในอนาคต
่
-7-

19. 1.4 การแบ่งประเภทของจีเอ็มโอ
จีเอ็มโอ สามารถจัดแบ่งได้เป็น 3 ประเภท ได้แก่
1. จุลนทรียดดแปลงพันธุกรรม
ิ ์ ั
2. พืชดัดแปลงพันธุกรรม
3. สัตว์ดดแปลงพันธุกรรม
ั
ซึงแต่ละประเภทมีรายละเอียดสรุปได้ดงนี้
่ ั
1.4.1 จุลินทรียดดแปลงทางพันธุกรรม (Microorganism GM หรือ Transgenic
์ ั
microorganism)
ดังทีกล่าวไว้ขางต้น สิงมีชวตทีถูกดัดแปลงทางพันธุกรรมด้วยเทคนิคทางพันธุวศวกรรมประเภท
่ ้ ่ ีิ ่ ิ
แรก คือ จุลนทรีย์ (Microorganism) ในเวลาต่อมานักวิทยาศาสตร์ได้พฒนาจุลนทรียดดแปลงพันธุกรรม
ิ ั ิ ์ ั
มากขึน เพื่อประโยชน์ดานอุตสาหกรรมอาหาร ทางการแพทย์ และทางด้านสิงแวดล้อม
้ ้ ่
วิธการถ่ายยีนเป้าหมายหรือยีนที่มคุณสมบัตพเศษที่เราต้องการไปสู่จุลนทรีย์ เพื่อให้จุลนทรีย์
ี ี ิ ิ ิ ิ
สามารถสร้างสารหรือมีการแสดงออกเฉพาะตามที่เราต้องการนัน ทําได้โดยอาศัยเทคนิค recombinant
้
DNA ดังทีได้กล่าวมาข้างต้น และใช้เทคโนโลยีชวภาพในการผลิตและสกัดแยกสารทีเราต้องการออกมา
่ ี ่
จากกระบวนการผลิต เช่น การเลี้ยงจุลนทรีย์ท่ผลิตกรดแลกติกในถังหมักชีวภาพ (Bioreactor) ซึ่งกรด
ิ ี
แลกติกเป็นกรดทีสาคัญในอุตสาหกรรมอาหาร
่ํ
ทังนี้ ประโยชน์ทได้รบจากจุลนทรียดดแปลงทางพันธุกรรมในด้านต่างๆ ดังตัวอย่างเช่น
้ ่ี ั ิ ์ ั
1. ไวน์ จาก ยีสต์ GM
2. โยเกิรต และ Salami จาก แบคทีเรียกรดแลกติก GM
์
3. Blue Cheese จาก เชือรา GM ้
4. เอนไซม์ Amylase จากแบคทีเรีย GM
5. โปรตีนทีเป็นประโยชน์ทางการแพทย์จากแบคทีเรีย GM
่
6. แบคทีเรีย GM ทีกําจัดคราบนํ้ามัน
่
7. แบคทีเรีย GM ทีช่วยป้องกันโรคเชือราในพืช
่ ้
1.4.2 พืชดัดแปลงทางพันธุกรรม (Plant GM หรือ Transgenic Plants)
พืชเป็นแหล่งอาหารหลักทีสําคัญของมนุ ษย์มาตังแต่ในอดีต ผลิตภัณฑ์อาหารส่วนมากมาจากพืช
่ ้
ในอดีตก่อนการสร้างพืชดัดแปลงทางพันธุกรรม มนุ ษย์ได้ปรับปรุงผลผลิตโดยใช้วธการคัดเลือกพันธุ์ตาม
ิี
ธรรมชาติ ซึ่งวิธการนี้มมานานหลายพันปีมาแล้ว แต่เมื่อไม่ก่รอยปีมานี้การคัดเลือกพันธุได้อาศัยความรู้
ี ี ี้ ์
ทางวิทยาศาสตร์ใ นการผสมข้ามพันธุ์ และคัดเลือ กพันธุ์ เ พื่อ ให้ได้ล กษณะที่ต้อ งการ (ให้ผ ลผลิต สูง ,
ั
ต้านทานโรค เป็ นต้น) เราเรียกว่า การปรับปรุงพันธุแบบดังเดิม (Conventional Breeding) วิธการนี้จะใช้
์ ้ ี
-8-