1. 1
Jak usystematyzować model danych w
procesie konsolidacyjnym?
Mariusz Sumiński
Manager, MDDP Business Consulting
Mariusz.Suminski@mddp.pl
Wdrożenie systemu informatycznego wspierające konsolidację finansową najczęściej
zastępuje autorskie rozwiązania stworzone w danej Grupie Kapitałowej z wykorzystaniem
arkuszy MS Excel. Dedykowane narzędzia systematyzują i porządkują proces konsolidacji,
wymuszając szereg zmian zarówno na etapie zbierania danych jak i zasadniczej konsolidacji
zebranych pakietów. Skala zmian postrzeganych z perspektywy konsolidatora jak i spółki
lokalnej zależy od specyfiki dotychczasowego rozwiązania, filozofii działania i
funkcjonalności docelowego narzędzia oraz podejścia przyjętego w trakcie prac
wdrożeniowych. Niniejszy artykuł przedstawia koncepcję Grupowego Planu Kont –
centralnego elementu stanowiącego fundament logiki działania każdego systemu
informatycznego wspierającego konsolidację finansową. Typowe problemy pojawiające się
w procesie konsolidacji stanowią tło dla zaprezentowania sposobu, w jaki systemy IT
patrzą na dane zbierane i przetwarzane w procesie konsolidacyjnym.
Powszechności arkuszy Excel jako podstawowego narzędzia konsolidacji jest znana
dostawcom rozwiązań informatycznych. Sprawia to, iż wiele systemów zapewnia możliwość
stworzenia i dystrybucji pakietu konsolidacyjnego w postaci pliku XLS działającego w trybie
off-line. Takie podejście umożliwia odwzorowanie dotychczasowych plików w nowym
rozwiązaniu, pozwalając na ograniczenie skali zmian postrzeganych z perspektywy spółek
lokalnych. Nie zmienia to jednak faktu, iż wdrożenie dedykowanego systemu wspierającego
konsolidację finansową bardzo często oznacza wręcz rewolucyjne zmiany w algorytmach i
regułach obliczeniowych wykorzystywanych w tym obszarze. Pozostawienie niezmienionej
(lub nieznacznie zmodyfikowanej) fasady nie świadczy o braku jakichkolwiek zmian w całym
procesie. Konsolidacja za pomocą arkuszy Excel bazuje na pozycjach raportowych - zazwyczaj

2. 2
są to etykiety, nazwy umieszczane w kolejnych wierszach lub kolumnach pakietu
konsolidacyjnego. Predefiniowane narzędzia i systemy wymuszają zazwyczaj
wielowymiarowe spojrzenie na dane zbierane i powstające w trakcie procesu konsolidacji.
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie trzech podstawowych pojęć
wykorzystywanych w większości wiodących rozwiązań w tym zakresie: Account (konto), Flow
(przepływ) oraz Journal (dziennik). W maksymalnym uproszczeniu, konta to atomowe
pozycje tworzące Rachunek Wyników oraz Bilans, przepływy pozwalają na wyjaśnienie
zmiany salda kont bilansowych w danym okresie, zaś dzienniki zapewniają przejrzystość
procesu konsolidacji dostarczając informacji na temat poszczególnych etapów i korekt
prowadzących do uzyskania finalnych sprawozdań. Oczywiście sprawozdawczość zarządcza
czy wybrane noty uszczegóławiające wymagają również dodatkowych wymiarów
analitycznych (np. segmenty biznesowe, wiekowanie należności, podział zobowiązań
finansowych według walut czy instytucji finansowych), niemniej jednak odpowiednie
wykorzystanie wymienionej powyżej triady jest krytycznym aspektem projektowania modelu
konsolidacyjnego.
Przedstawienie fundamentalnych koncepcji projektowania i wdrażania systemów
wspierających konsolidację finansową stanowić powinno niezwykle użyteczną informację,
dla wszystkich osób w jakikolwiek sposób zaangażowanych w ten proces. Kontrolerzy i
księgowi odpowiedzialni za konsolidację po stronie grupy kapitałowej mogą uzyskać bądź
pogłębić w ten sposób praktyczną wiedzę na temat modelu działania posiadanego przez nich
rozwiązania lub skali zmian niezbędnych do wprowadzenia w trakcie wdrożenia docelowego
systemu. Z kolei dla księgowych, dostarczających wyłącznie sprawozdania spółek lokalnych
niniejszy artykuł może stanowić uzupełnienie, pozwalające na lepsze zrozumienia zakresu i
formy pakietów raportowych narzucanych im przez Grupę Kapitałową.
Grupowy Plan Kont
Pozycje sprawozdań
Noty objaśniające
Ruchy pozycji bilansowych
Dzienniki korekt
Wymiary analityczne
Partnerzy Intercompany
• Konta RZiS / Bilansowe
• Metoda translacji walutowej
• Powiązanie z logiką
konsolidacyjną
Lokalny Plan Kont (Spółka A)
Lokalny Plan Kont (Spółka B)
…
Lokalny Plan Kont (Spółka X)

3. 3
Model danych wykorzystywany przez systemy informatyczne jest wynikiem doświadczenia i
pracy wielu specjalistów. Ich dorobek stanowić może wkład i inspirację dla rozwoju i
doskonalenia narzędzi wykorzystywanych obecnie we wszystkich spółkach, także tych
prowadzących proces konsolidacji z wykorzystaniem arkuszy Excel. Jako ilustrację praktyczną
wykorzystane zostały funkcjonalności i ekrany dostarczane przez system Mona Group
Reporting. Jest to dedykowane narzędzie opracowane jako punktowe rozwiązanie
adresujące większość typowych problemów związanych z konsolidacją statutową i zarządczą.
Na tle konkurencji wyróżnia się ono dojrzałością i szeroką gamą predefiniowanych
rozwiązań, niezwykle celnie adresujących kluczowe problemy procesu konsolidacji.
Poszczególne pojęcia zostaną omówione w kolejnych sekcjach (artykułach) zgodnie z
przedstawioną kolejnością.
Konta – podstawa każdej sprawozdawczości
Grupowy Plan Kont
Konta stanowią fundament każdej sprawozdawczości. Nie inaczej jest w przypadku
sprawozdawczości Grup Kapitałowych. Podstawą dobrze zaprojektowanego rozwiązania
wspierającego konsolidację sprawozdań finansowych jest Grupowy Plan Kont.
Struktura i szczegółowość kont tworzących Grupowy Plan Kont powinna zapewniać
możliwość uzyskania dwóch podstawowych sprawozdań finansowych – Rachunku Zysków i
Strat oraz Bilansu – poprzez odpowiednie zgrupowanie (sumowanie) poszczególnych kont.
Co więcej zapewnienie odpowiednio niskiego poziomu szczegółowości jest w stanie
zapewnić równoległe raportowanie w układach zgodnych z różnymi standardami
rachunkowości. Zastosowanie Grupowego Planu Kont zazwyczaj oznacza, iż wszystkie dane
zbierane w procesie konsolidacji (pakiety lokalne, korekty konsolidacyjne) muszą być
przypisane do konkretnego konta.
O ile myślenie o kontach w kontekście Rachunku Wyników i Bilansu zazwyczaj jest dla
większości odbiorców w pełni naturalne, to spojrzenie z tej perspektywy także na noty
objaśniające wymagać może w niektórych przypadkach głębszego zastanowienia. Wzorcowy,
zgodny z najlepszymi praktykami , model konsolidacyjny jest w stanie wkomponować
dowolny układ noty objaśniającej w świat tworzony przez konta, przepływy i wymiary
analityczne. W dużym uogólnieniu wszystkie noty objaśniające mogą zostać podzielone na
cztery główne grupy:
• Tabele ruchów (np. tabela ruchów środków trwałych, zestawienie zmian w
kapitale własnym, etc). Noty te powstają w wyniku połączenia kont (zazwyczaj
kolumny tabeli) oraz przepływów (wiersze) wyjaśniających zmiany pomiędzy

4. 4
bilansem otwarcia a bilansem zamknięcia. Informacja tego typu rzadko może być
uzyskana bezpośrednio z zapisów na kontach w księdze głównej, zazwyczaj noty
tego typu uzupełniane są ręcznie w oparciu o szczegółową analizę transakcji przez
księgowego wypełniającego pakiet konsolidacyjny.
• Rozbicie wybranych pozycji Rachunku Wyników lub Bilansu według partnerów dla
transakcji z jednostkami powiązanymi. Podstawą noty są konta, dla których w
Grupowym Planie Kont dopuszczona została możliwość występowania transakcji
wewnątrzgrupowych. W przypadku szczegółowych not, np. zawierających
informację na temat zmiany stanu kredytów/pożyczek udzielonych w ramach
grupy kapitałowej, konieczne jest jednoczesne wykorzystanie w tabeli ruchów
specyficznych dla danego konta oraz kodu partnera (jednostki powiązanej).
• Rozbicie wybranych pozycji Rachunku Wyników lub Bilansu według dodatkowego
kryterium (np. wiekowanie należności, przychody i koszty według rynków zbytu,
zadłużenie netto według walut). W tego typu wypadkach nieocenione są
dodatkowe wymiary analityczne, pozwalające na uszczegółowienie kilku kont
według jednolitego zbioru kryteriów. Informacja rozszerzająca może pochodzić
bezpośrednio z księgi głównej (odpowiednie znaczniki bądź segmenty konta) lub
też może wymagać krytycznej interpretacji danych przez księgowego.
• Uszczegółowienie (rozbicie na pozycje szczegółowe) wybranych pozycji Rachunku
Wyników lub Bilansu (np. pozostałe przychody operacyjne). Zazwyczaj taka
konstrukcja noty jest przesłanką do zdefiniowania kont Grupowego Planu Kont na
poziomie atomowych pozycji noty objaśniającej. W naturalny sposób, szczegóły
tego rodzaju pochodzą z odrębnych kont Księgi Głównej, co pozwala na proste
stworzenie reguł umożliwiających przejście pomiędzy lokalnym a grupowym
planem kont. W sprawozdaniach finansowych prezentowane są wyłącznie pozycje
zagregowane (suma wskazanych kont) pochodzące bezpośrednio ze
szczegółowych wartości wprowadzanych bądź importowanych bezpośrednio do
noty.
• Informacje statystyczne (np. zatrudnienie). Raportowanie tego rodzaju informacji
wymaga stworzenia w Grupowym Planie Kont dedykowanych kont
pozabilansowych.
Wykorzystanie przedstawionych powyżej wytycznych przy definiowaniu not objaśniających
znacząco upraszcza tworzenie reguł kontrolnych odpowiedzialnych za weryfikację spójności
wewnętrznej pakietów przekazywanych przez spółki lokalne. Konieczność walidacji noty ze
sprawozdaniem dotyczy pierwszych dwóch przypadków. Jeżeli konstrukcja noty opiera się na
Grupowym Planie Kont wystarczy proste porównanie salda lub obrotów wykazanych na
danym koncie w sprawozdaniu finansowym ze zbiorczą wartością tego konta w nocie

5. 5
objaśniającej (bilans zamknięcia lub suma poszczególnych elementów wymiaru
analitycznego).
Przykładowy formularz służący wprowadzania danych o transakcjach wewnątrzgrupowych
Atrybuty kont GPK
Struktura, szczegółowość, grupowanie czy konwencja nazewnictwa (numerowania) kont
tworzących Grupowy Plan Kont to istotny element budowy modelu konsolidacyjnego.
Automatyzacja wybranych obliczeń w procesie przygotowywania sprawozdań
skonsolidowanych wymaga dodatkowo opisania każdego z kont za pomocą szeregu
atrybutów. Dla przykładu, z pojedynczym kontem skojarzyć można następujące
charakterystyki:
• Typ konta - bilansowe, wynikowe, statystyczne. Atrybut ten umożliwia stworzenie
formuł lub reguł zapewniających właściwą akumulację danych w czasie –
rozróżnienie wartości „za okres” i „narastająco” dla kont Rachunku Wyników oraz
automatyczną kalkulację jednego z tych układów (zazwyczaj wartości „za okres”
wykorzystywanych w raportowaniu na potrzeby zarządcze)
• Domyślna strona konta (Debit/Credit) lub rodzaj konta (Aktywa/Pasywa,
Przychody/Koszty) – zapewnienie spójności podstawowej reguły kontrolnej
(Aktywa=Pasywa) oraz właściwa agregacja danych w strukturze raportowej
(Przychody-Koszty).

6. 6
• Typ kursu walutowego (średni, końcowy )i sposób przeliczenia do waluty
funkcjonalnej grupy w procesie konsolidacji (prezentacja według kursów
historycznych i odnoszenie różnic kursowych na oddzielnym koncie),
• Możliwość występowania na danym koncie transakcji wewnątrzgrupowych.
• Przepływy oraz wymiary analityczne skojarzone z danym kontem, mające na celu
uniemożliwienie wprowadzania przez użytkowników danych w przekrojach nie
mających uzasadnienia biznesowego (np. przepływ „likwidacja środków trwałych”
dla kont innych środki trwałe).
• Możliwość wprowadzania danych dla danego konta w pakietach raportowych
spółek lokalnych. Grupowy Plan Kont tworzony z myślą o konsolidacji sprawozdań
finansowych powinien zawierać specjalne konta wykorzystywane jedynie na
poziomie raportowania Grupy Kapitałowej (np. Udziały mniejszości, Różnice
kursowe z przeliczenia kapitałów spółek zagranicznych) – dla tego rodzaju kont
możliwość wprowadzania danych w pakietach lokalnych powinna być
zablokowana.
•
Przykładowy ekran parametryzacji kont Grupowego Planu Kont

7. 7
Spojrzenie na sprawozdawczość Grup Kapitałowych z perspektywy Grupowego Planu Kont
częstokroć traktowane jest jak swego rodzaju rewolucja. Raportowanie oparte o pliki Excel
najczęściej wykorzystuje pozycje raportowe (wiersze lub kolumny w tabelach pakietu
raportowego), które częstokroć różnią się układem i szczegółowością pomiędzy
poszczególnym tabelami. Najczęściej jest to wynik bezpośredniego przyjęcia układów i
szablonów raportowych narzucanych przez Ustawę o Rachunkowości czy lokalny plan kont
jednostki dominującej. Krytyczne spojrzenie na strukturę pakietu raportowego, pod kątem
systematyzacji informacji występujących w różnych miejscach pakietu jest w stanie poprawić
jego jakość oraz zagwarantować możliwość wprowadzenia szeregu prostych reguł
kontrolnych wydatnie poprawiających spójność i wiarygodność danych dostarczanych przez
spółki lokalne.

8. 8
Przepływy – od bilansu otwarcia do bilansu zamknięcia
Przepływy stanowią wyjaśnienie zmian w trakcie okresu pomiędzy bilansem otwarcia a
bilansem zamknięcia. Oznacza to, że są one dodatkową analityką dla wszystkich kont
bilansowych, nie znajdując jednocześnie żadnego zastosowania w przypadku kont
wchodzących w skład Rachunku Wyników. Jak zostało to już przedstawione podczas
omawiania różnych układów not objaśniających w odniesieniu do Grupowego Planu Kont,
przepływy stanowią podstawowy element Zestawienia Zmian w Kapitale Własnych czy not
typu Tabela ruchów środków trwałych. Przypływy występują na każdej nocie objaśniającej
zawierającej bilans otwarcia, bilans zamknięcia i pozycje opisujące zmiany w okresie
sprawozdawczym.
Przykład tabeli ruchów dla wybrane konta środków trwałych
Przepływy zazwyczaj nie mają jednoznacznego odpowiednika w kontach księgi głównej. W
zależności od przyjętych rozwiązań informacja niezbędna w procesie konsolidacji pochodzić
może z wykorzystywanej konwencji podziału kont księgowych, specjalnych segmentów czy
znaczników bądź nawet indywidualnej analizy szczegółów poszczególnych transakcji.
Poszczególne konta Grupowego Planu Kont (bądź zbiory tych kont) mogą znacząco różnić się
między sobą co do występujących dla nich przepływów. Przykładowo dla kont wchodzących
w skład sekcji „Środki trwałe” pojawią się niewątpliwie przepływy typu nabycie, ulepszenie,
sprzedaż czy likwidacja, podczas dla kont składających się na „Kapitały własne” pojawiać się
mogą ruchy (przepływy) wynikające z podniesienia lub umorzenia kapitału czy wypłaty

9. 9
dywidendy. Niezależnie od powyższego występują przepływy związane bezpośrednio ze
specyfiką procesu konsolidacji, takie jak nabycie spółki zależnej czy różnice kursowe z
przeliczenia, które co do zasady mogą występować dla każdego konta bilansowego. To
właśnie te przepływy pozwalają na automatyzację rutynowych operacji i zdarzeń
składających się na logikę procesu konsolidacji, sprawiając iż zmiana struktury grupy
kapitałowej postrzegana może być jako coś typowego, a nie wydarzenie jednorazowe
wymagające skomplikowanych przeliczeń i szeregu korekt dostosowujących wszystkie
sprawozdania i noty do nowej struktury grupy.
Przykład definiowania listy przepływów dostępnych dla danej grupy kont
Warto zauważyć, iż spójność wewnętrzna tak tworzonego modelu wymaga by wyjaśnienie
zmian pomiędzy bilansem zamknięcia a bilansem otwarcia dokonywane było dla wszystkich
kont bilansowych. W praktyce podejście to mogłoby być dość uciążliwe. Dla części kont
tabela ruchów ma znaczenie marginalne (np. gotówka). W takich sytuacjach różnica
pomiędzy bilansem otwarcia a bilansem zamknięcia powinna być wyliczana automatycznie i
przechowywana w ramach dedykowanego przepływu. Takie podejście z jednej strony
ograniczy konieczność uzupełniania formularzy zawierających informacje oczywiste bądź
mało użyteczne, z drugiej zaś zapewni spójność podejścia dla wszystkich kont GPK. W tym
kontekście warto jednak zwrócić uwagę na przepływy specyficzne dla procesu konsolidacji,
nie występujące co do zasady w pakiecie jednostkowym jednak krytyczne z punktu widzenia
przygotowania sprawozdania Grupy Kapitałowej. Do przepływów tych zaliczyć można
chociażby:

10. 10
• Różnice kursowe z przeliczenia sprawozdań spółek zagranicznych do waluty Grupy
(ruchy pojawiają się jedynie w walucie konsolidacyjnej i przedstawiają zmianę salda
pozycji bilansowej wynikającą z zastosowania różnych kursów dla przeliczenia bilansu
otwarcia, bilansu zamknięcia oraz poszczególnych pozycji ruchowych). Myśląc o
automatyzacji procesu konsolidacji, konieczne jest zaszycie powyższej logiki w
narzędziu, tak by ograniczyć zakres pracy związanej z wzajemnym uzgodnieniem
Bilansu, Not objaśniających oraz Cash Flow.
• Przepływy związane ze zmianą struktury kapitałowej. Rozpoczęcie lub zaprzestanie
konsolidacji to najbardziej typowe przypadki zmian struktury Grupy, które powinny
zostać odwzorowane w sprawozdaniu skonsolidowanym. Zdarzenia tego typu
powinny być wyraźnie odnotowane w zarówno w Notach objaśniających jak i
sprawozdaniu Cash Flow. Bardziej złożone przypadki takie jak zmiana metody
konsolidacji, zmiana wielkości udziałów czy fuzja wewnętrzna również wymagają
odpowiednich przekształceń na kontach bilansowych, które powinny zostać
zarejestrowane na właściwych dla nich przepływach.
Z punktu widzenia logiki procesu konsolidacji istotne są co najmniej dwie specyficzne cechy
każdego z przepływów, które są w pełni autonomiczne od cech kont Grupowego Planu Kont:
• Rodzaj kursu wykorzystywanego przy przeliczeniu danych lokalnych do waluty
funkcjonalnej Grupy (średni lub końcowy dla bieżącego lub poprzedniego okresu).
Zdecydowana większość przepływów przeliczana jest w kursem Rachunku Wyników
(kursem średnim dla danego okresu). Niemniej jednak pozycje specyficzne, takie jak
korekty bilansu otwarcia, wejście bądź wyjście z konsolidacji czy wypłata dywidendy
wymagają zastosowania innego kursu. W tym kontekście warto również pamiętać, iż
niektóre zdarzenia gospodarcze (na przykład nabycie udziałów czy podniesienie
kapitału) wymagają zastosowania kursu specyficznego dla danej transakcji. Tym
samym rodzaj kursu skojarzony z danym przepływem należy traktować jako sposób
ustalania domyślnego kursu na potrzeby przeliczenia, który w każdym przypadku
może zostać nadpisany kursem specyficznym dla konkretnej transakcji.
• Procent udziałów (zaangażowanie kapitałowe w bieżącym okresie lub okresie
poprzednim). Myśląc o automatyzacji wyłączeń konsolidacyjnych nie tylko na
poziomie pozycji sprawozdań, ale również not objaśniających (tabele ruchów) oraz
sprawozdania Cash Flow, konieczne jest określenie, czy dany przepływ powinien być
uwzględniany w kalkulacji korekt konsolidacyjnych w oparciu o bieżącą wielkość
udziałów (najczęstszy przypadek), czy też wielkość udziałów z poprzedniego okresu
(np. wypłata dywidendy, korekty bilansu otwarcia). Zagadnienie to ma zasadnicze

11. 11
zastosowanie przy korektach kapitałowych wpływających bezpośrednio na
skonsolidowane Zestawienia Zmian w Kapitale Własnym.
Przykład parametrów dla pojedynczego przepływu
Opisując zmiany wszystkich pozycji bilansowych za pomocą jednorodnego katalogu
przepływów, możemy zauważyć, iż część z nich powinna się bilansować na poziomie
wszystkich kont Grupowego Planu Kont. Korekty bilansu otwarcia, reklasyfikacje, różnice
kursowe, wejście bądź wyjście z konsolidacji, fuzja wewnętrzna to przykładowe przepływy,
dla których suma zmian po stronie Aktywów i Pasywów dla każdej spółki powinna być sobie
równa z dokładnością do znaku. Spostrzeżenie to pozwala w zdefiniować kolejne reguły
walidacyjne, które w prosty sposób mogą zostać wprowadzone do pakietu konsolidacyjnego
celem zapewnienia spójności w danych dostarczanych przez lokalnych kontrolerów.
Wyjaśnienie zmiany stanu każdego z kont bilansowych za pomocą określonego zbioru
przepływów jest jedynym sposobem pozwalającym na usystematyzowane przejście z
Grupowego Planu Kont do Sprawozdania z Przepływów Pieniężnych. Niezwykle częstą
praktyką jest kalkulacja wybranych pozycji Cash Flow jako różnicy pomiędzy bilansem
zamknięcia a bilansem otwarcia określonych kont. Takie podejście wydatnie utrudnia
uzgodnienie skonsolidowanego Sprawozdania z Przepływów Pieniężnych z saldem gotówki
prezentowanym w Bilansie w przypadku wystąpienia różnic kursowych związanych z
przeliczeniem jednostek zagranicznych czy zmian w strukturze grupy kapitałowej (wejście
nowej spółki do konsolidacji, wyjście z konsolidacji, zmiana metody konsolidacji etc).

12. 12
Przykład definiowania Cash Flow w oparciu o Konta i Przepływy
Podsumowując przytoczone powyżej argumenty, przepływy (ruchy bilansowe) stanowią
integralny element Grupowego Planu Kont. Prace nad uporządkowaniem danych w procesie
konsolidacji powinny w jawny sposób uwzględniać to zagadnienie. Zdefiniowanie kont GPK
systematyzuje podejście do tworzenia Rachunku Wyników i Bilansu. Zdefiniowanie
przepływów i powiązanie ich z kontami umożliwia zdefiniowanie uniwersalnego przepisu na
Sprawozdanie z Przepływów Pieniężnych oraz pozwala na wprowadzenie dodatkowych reguł
kontrolnych biegnących w poprzek wszystkich kont GPK.

13. 13
Dzienniki – pełna transparentność procesu konsolidacyjnego
Konta odpowiadają za układ Rachunku Wyników i Bilansu. Przepływy zapewniają
perspektywę umożliwiającą wykorzystanie Grupowego Planu Kont do budowy Zestawienia
Zmian w Kapitale Własnym oraz Cash Flow. Dzienniki z kolei wprowadzają kategoryzację
danych, zapewniającą pełną transparentność procesu konsolidacyjnego począwszy od
zestawienia sald i obrotów spółek lokalnych po dane skonsolidowane prezentowane w
sprawozdaniach Grupy Kapitałowej. Zadaniem dzienników jest porządkowanie operacji i
korekt wprowadzanych w procesie konsolidacji. Spójny zbiór dzienników wprowadza jasny
podział na:
• Dane pochodzące bezpośrednio z ksiąg lokalnych spółek zależnych,
• Korekty lokalne związane z dostosowaniem sprawozdań jednostkowych do
grupowych standardów rachunkowości,
• Korekty konsolidacyjne, z zachowaniem dalszego, szczegółowego podziału według
rodzaju (typu korekty).
Takie podejście wydatnie upraszcza audyt poprawności danych. Syntetyczne raportowanie
według dzienników korekt zapewnia bardziej ogólną perspektywę pojedyncza korekta (wpis
dziennika). Poszczególne dzienniki mogą odpowiadać za specyficzne aspekty wyłączeń
wprowadzanych na etapie przygotowania sprawozdania skonsolidowanego. Dla przykładu
niezależne dzienniki mogą zostać zdefiniowane dla:
• Wyłączenia rozrachunków wewnątrzgrupowych (w ramach jednego dziennika, lub
niezależne dzienniki dla poszczególnych grup uzgodnień - np.
należności/zobowiązania handlowe, kredyty otrzymane/udzielone, przychody/koszty
finansowe, etc);
• Eliminacji kapitałów i udziałów dla jednostek konsolidowanych metodą pełną;
• Eliminacja udziałów przypadających akcjonariuszom mniejszościowym;
• Eliminacja wszystkich pozycji sprawozdań proporcjonalnie do wielkości udziałów
posiadanych w przedsięwzięciach wspólnych (joint ventures);
• Korekty związane z eliminacją niezrealizowanej marży na zapasach wytworzonych
przez jednostki powiązane;
• Korekty związane z eliminacją transakcji sprzedaży środków trwałych i wartości
niematerialnych w obrębie grupy kapitałowej.

14. 14
Przykładowy raport wykorzystujący dzienniki do prezentacji poszczególnych etapów procesu
konsolidacji.
Dzienniki nabierają węzłowego znaczenia przy wykorzystaniu jednolitego zbioru danych
podstawowych (pakietów lokalnych) do prowadzenia sprawozdawczości zgodnie z różnymi
standardami rachunkowości (np. MSR/MSSF oraz PSR). W takim przypadku część dzienników
może być wspólna dla różnych konsolidacji, podczas gdy wybrane z nich zawierać będą
korekty specyficzne dla danego standardu (np. amortyzacja wartości firmy zgodnie z polską
Ustawą o Rachunkowości). Takie podejście zapewnia również możliwość współdzielenia
pakietów lokalnych pomiędzy sprawozdawczością statutową a zarządczą.
Projektując model danych na potrzeby konsolidacji finansowej warto zadbać o struktury
zapewniające (wymuszające) bilansowanie się poszczególnych korekt (a więc i całych
dzienników) na poziomie każdej spółki lub całej Grupy. Jest to kolejny z czynników wydatnie
zwiększający przejrzystość procesu konsolidacji oraz ograniczający ryzyko błędów
technicznych wynikających z nieprawidłowego zaksięgowania korekty. Temu samemu służy
wprowadzenie obowiązku księgowania korekt z dokładnością do rodzaju przepływu dla kont
bilansowych. Tylko w ten sposób możliwe jest uzyskanie skonsolidowanego Zestawienia
Zmian w Kapitale Własnym czy Cash Flow bez konieczności wprowadzania prowizorycznych
korekt na poziomie tych sprawozdań.

15. 15
Przedstawione w artykule trzy komponenty (konta, przepływy i dzienniki) stanowią
fundament wzorcowego modelu danych na potrzeby procesu konsolidacji. Ich odpowiednie
połączenie nie tylko upraszcza przygotowanie sprawozdań skonsolidowanych, ale likwiduje
„szarą strefę” związaną ze specyficzną wiedzą niezbędną do właściwego wprowadzenia
korekt i odniesienie ich do wszystkich składników sprawozdania. Na przykład korekta
związana z amortyzacją środków trwałych przetransferowanych pomiędzy spółkami Grupy
wpływa na dane prezentowane w Rachunku Wyników, Bilansie, Tabeli Ruchów Środków
Trwałych oraz Cash Flow. Właściwe zaksięgowanie tej korekty w dedykowanym dzienniku z
wykorzystaniem kont i przepływów, sprawia iż automatycznie trafia ona do odpowiednich
pozycji w ramach wymienionych tabel danych.
Powodów dla których warto usystematyzować podejście do procesu konsolidacji jest wiele.
Najważniejsze z nich zostały już zasygnalizowane we wcześniejszych akapitach.
Podsumowując, należą do nich między innymi:
• Zwiększenie kontroli nad spójnością danych przekazywanych przez spółki lokalne, co
pozwala na przesunięcie większości zadań związanych kontrolą poprawności
pakietów konsolidacyjnych z centrali Grupy Kapitałowej na kontrolerów i księgowych
spółek zależnych.
• Wymuszenie powiązania pomiędzy poszczególnymi tabelami sprawozdania, co
wydatnie ogranicza ryzyko błędów związanych z wprowadzaniem korekt
konsolidacyjnych
• Możliwość automatyzacji wyłączeń związanych z typowymi zdarzeniami
gospodarczymi.
Dlatego też zdefiniowanie Grupowego Planu Kont oraz odpowiednie zaprojektowaniem
środowiska konsolidacyjnego (przepływy, dzienniki) powinny stanowić kluczowy etap prac w
trakcie wdrożenia praktycznie dowolnego narzędzia IT dedykowanego do wsparcia
raportowania statutowego i zarządczego w Grupie Kapitałowej. Podejście to jest również
atrakcyjne dla nowo powstających Grup - tworząc przejściowe bądź docelowe rozwiązanie
oparte o arkusze MS Excel, warto skorzystać z przedstawionych powyżej koncepcji i
pomysłów.