Eric Ketelaar is emeritus professor Archiefwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was daar van 1997 tot 2009 als hoogleraar verbonden aan het Department Mediastudies. Abstract In deze lezing wordt opgeroepen om mee te denken over uitgangspunten, methoden en bronnen voor een sociale geschiedenis van de archieven in Nederland. Inzicht in de archiefgeschiedenis op basis van onderzoek dat archieven tot object heeft, is onmisbaar voor een ieder die archieven als bron wil waarderen, ontsluiten, beheren en (laten) benutten. Nu deelt de inleiding van een archiefinventaris weliswaar iets mee over de geschiedenis van het archief, maar zij presenteert het archief zelf niet als object van historisch onderzoek. Evenmin leest men doorgaans in de inleiding hoe het archiefsysteem in het verleden in de praktijk werkte in interactie met zijn omgeving, in het bijzonder de mensen die het betrof: de records subjects. De vorming, het beheer en het gebruik van archieven worden beïnvloed, in iedere tijd weer anders, door maatschappelijke processen. Daarom zal een sociale geschiedenis van archieven de maatschappelijke context als uitgangspunt moeten nemen. Zoals Prak en Van Zanden het poldermodel als kader voor hun sociaal-economische geschiedenis van Nederland 1000-2000 hebben genomen, zo kan ook de archiefgeschiedenis de praktijk van overleg en consensus in ons “vergaderland” als invalshoek nemen. Die praktijk vond zijn neerslag in resoluties, acta, journalen, boekhouding, notulen – in de archivering van transacties van en over mensen, goederen, gebieden, geld, handel en zo meer. Wie waren de “archiveerders” en archivarissen, welke rol kwam hen in verschillende tijden en plaatsen toe, beïnvloed door welke macht(en) ? Een sociale geschiedenis van archieven onderzoekt welke waarden men toekende aan archieven. Dat kunnen we niet slechts in of aan de archieven lezen: we moeten ruimer kijken naar de wisselwerking tussen archivering en het “archiefbesef” van een samenleving dat zich ook manifesteert in mondelinge overlevering, geletterdheid, monumenten, kunst, ja zelfs in de bewuste vernietiging van archivalia. Een aspect van dat archiefbesef is dat vele maatschappelijke instellingen (maar ook individuen) de werkelijkheid slechts waarnemen in de vorm waarin deze in informatiesystemen vastgelegd en waarneembaar is.